Katalog

OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA ŞEHRİBAN KIRAÇ Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Ku- rulu Başkanõ Ersin Özince, Amerika ve İngiltere başta olmak üzere gelişmiş ka- pitalist ülkelerde öncelikle uzun vadeli ko- nut kredileri sektöründe patlayan ve za- manla reel sektöre yayõlan finansal krize karşõ alõnmasõ gereken önlemler konu- sunda Cumhuriyet’in sorularõnõ yanõtla- dõ. Özince, bankalarõn elinde tuttuklarõ devlet iç borçlanma senetlerinin erken it- fasõndan tüketici kredilerinde vergi ko- laylõklarõna gidilmesine kadar bir dizi önlem sõraladõ. Özince, şunlarõ vurguladõ: En kritik konu döviz likiditesinin bu- lunmasõ, dõş borçlarõn çevrilmesi. Bu kez borçlularõn değil, alacaklõlarõn durumu bo- zulduğundan, kreditörler borç verdikleri ülkelerin durumuna bakmaksõzõn alacak- larõnõ geri istiyorlar. Kamunun dõş borçlanma ihtiyacõnõn sõnõrlõ kaldõğõ 2002-2006 döneminde hem bankalar hem de özel sektör önemli ölçüde dõş borç buldu. Bu sayede büyüme hõzõ da- ha yüksek bir hõza ulaşabildi. 2006’nõn ikinci yarõsõndan itibaren ül- kemize kaynak girişi hõz kaybetti. Ban- kalarõn ve şirketlerin borçlanmalarõ sürdü ancak yatõrõmcõlarõn sermaye piyasasõna girişleri durdu hatta çõkõş başladõ. Türkiye’nin cari işlemler açõğõnõn mil- li gelire oranõ yüzde 5.5 düzeyinde. Bu yõl- da yaklaşõk olarak 50 milyar dolar kaynak ihtiyacõ demektir. Mevcut koşullarda bu büyüklükteki açõğõn finansmanõ zor gö- rülüyor. Türkiye’nin ihracatõ içinde yüksek pa- ya sahip ülkelerde yavaşlama vardõr, bu ül- kelerin talepleri düşük kalacak. Ayrõca bu ülkelere ihracat yapanlar arasõnda da çok ciddi bir rekabet yaşanacaktõr. Maliyetlerin arttõğõ bir dönemde fiyatlardaki bu düşüş kâr marjõnõn da hõzla düşmesine neden ola- cak. Bu nedenle ülkemizde ihracatõn ve üretimin finansmanõ ve desteklenmesi önem kazandõ. İç talep canlanmalı “Kapsamlõ önlemlere gereksinim var. Bu önlemler yeni kaynak teminine, tasar- ruflarõn ekonomiye kazandõrõlmasõ ve eko- nomik faaliyette kullanõlmasõnõn sağlan- masõna, reel sektörde maliyetlerin azaltõl- masõna ve tüketim yoluyla iç talebin can- lanmasõna yönelik olmalõ. Bu nedenle; - Çek, senet veya vesaik karşõlõğõ re- eskont kredisi kullandõrõlmalõ. - Bankalarõn döviz likiditesinin güç- lendirilmesi amacõyla, yabancõ para cin- sinden portföylerinde tuttuklarõ devlet iç borçlanma senetlerinin bir bölümü erken itfa edilmelidir. - Diğer ülkelerin, finansal piyasalarõn çalõşmasõ ve hõzlõ daralmanõn ön- lenmesi amacõyla aldõklarõ ön- lemler ülkemiz için de hazõrlanma- lõ. Aksi durumda, ülkemiz hem krizin etkilerini daha ağõr yaşayacak hem de uluslararasõ alanda haksõz rekabete maruz kalacak. Örneğin, diğer ülke- lerde uygulamaya geçilen mevduata tam güvence ülkemizden mevduat çõkõ- şõna neden oluyor. ? İhracatçõlara kullandõrõlmak üzere Eximbank’õn döviz ve TL kaynaklarõ art- tõrõlmalõ. ? Mali yapõsõ yeterli ancak likidite sõ- kõntõsõ içinde olan şirketlere yönelik ola- rak “finansal yeniden yapılandırma” programõ için gerekli yasal düzenlemeler yapõlmalõ. Bu düzenlemenin başarõsõ için; kamu tarafõndan kay- nak sağlanmalõ. ? Bunlara ek ola- rak, bankalarõn şir- ketler kesimine aça- cağõ kredilere ga- ranti verecek Kre- di Garanti Fonu mekanizmasõ ka- mu kaynaklarõ ile güçlendirilebilir. ? Tüketici kredilerinden alõnan vergiler düşürülmeli. ? Petrol ürünleri üze- rinden alõnan vergiler dü- şürülme- li. CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 23 KASIM 2008 PAZAR 12 HABERLER TÜREY KÖSE ANKARA - CHP’nin ekonomi kurmaylarõ, hü- kümetin ekonomik kriz paketi hazõrlõğõyla ilgili olarak “Geç kalındı, pi- yasaların ve tüketicilerin hükümete güveni yok” değerlendirmesi yaptõ. CHP sözcüsü Mustafa Özyürek, “Mevduata sı- nırsız güvence verilme- lidir. Mevduat üzerin- den yüzde 15 vergi ke- siliyor, bu vergi yüzde 5’lere düşürülmeli. Ban- kalar topladıkları pa- ranın daha büyük bölü- münü kredi olarak kul- lanabilmelidir. Özel sek- törün teşviki için peşin vergi ve KDV’nin de er- telenmesi yerinde olur. Kredi faizleri düşürül- melidir. İçerideki talebi canlandırmanın en ko- lay yolu, memur ve emeklinin maaşlarına yüzde 20’ye yakın zam yapmaktır. Tüketici ke- simin konut, otomobil kredisi, kredi kartı bor- cu var. Bunlar da yeni- den yapılandırılmalı, taksitlendirilmeli ve fa- izleri düşürülmelidir. İş- çisini çıkarmayan, zor durumdaki kuruluşlar- da işçinin stopaj vergi- lerini, sosyal güvenlik primlerini devletin üst- lenmesi veya işsizlik si- gorta fonundan karşı- lanması gerekiyor. İş- siz kalanlara fondan ay- lık 400 YTL civarında ödeme yapılıyor, bu en az 800 YTL’ ye çıkarıl- malı” diye konuştu. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyelerinden Akif Hamzaçebi, hükü- metin paket konusunda çok geç kaldõğõnõ söyledi. “Hükümet, mayıs ayın- da IMF desteğine ihtiyaç olmaksızın ciddi güven verici bir programı açık- layabilirdi” diyen Ham- zaçebi, şu değerlendir- meleri yaptõ: “IMF’den kaynak sağlanacaksa bunun bir kısmının reel sektörü desteklemekte kullanılması gerekir, fi- nans kesimi de destek- lenmeli. Mevduta 1.5-2 yıl kadar sınırsız gü- vence sağlanmalı. Ban- kalar arası mevduat da güvence kapsamına alınmalı. Piyasada eksik olan güven. Programın üç ayağı olmalı. Mali sektör güçlendirilmeli, reel sektör desteklen- meli ve mutlaka sosyal boyutu olmalı. İşsizli- ğin artacağı bir dönem geliyor. İşsizlik sigorta- sı kısa süreli işsizlikler üzerine kurgulanmıştır. Şimdi, hem rakam hem de süre olarak yarar- lanma koşulları iyileşti- rilmeli. Çalışanların üc- retleri de enflasyon ve kriz karşısında güven- ceye alınmalı.” CHP Genel Başkan Yardõmcõsõ Bihlun Ta- maylıgil de “Hükümete ‘Günaydõn’ demek la- zım. Yapılması gere- kenleri anlamak, yo- rumlamak ve çözüm üretmek için gerekli sü- reci kış uykusuna yata- rak geçirdiler” dedi. YANLIŞ TEŞHİS, YANLIŞ TEDAVİ ‘Paket krize çözüm değil’ MURAT KIŞLALI ANKARA - Ekonomi dünyasõ hükümetin ön- lem paketini yetersiz bul- du. Adana Sanayi Odasõ Başkanõ Ümit Özgümüş, “Ekonomik Paket”teki önlemlerin mali sektöre dönük olduğunu belirte- rek, “Reel sektörün ta- lep daralması sorununu çözmez” dedi. Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şükrü Kızılot, “Şu anda dar ve sabit gelirli kesim çok zor durumda. Alınacak ön- lemler hep parası olan- lara öncelik veriyor” değerlendirmesini yaptõ. Bilkent Üniversite- si’nden Prof. Dr. Erinç Yeldan ise, “Türkiye’yi bu duruma sokan IMF çözüm olamaz. Borcu- nu ödeyemeyen şirket- lerin devletleştirilmesi gerekir” şeklinde ko- nuştu. CHP’DEN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Emekli ve memura zam yapõlmalõ ? ‘Çözüm devletleştirme’ Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğre- tim Üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan: IMF ile diğer ülkeler de çoktan anlaşma yaptõklarõ için böyle bir anlaşmanõn yabancõ sermayeyi çek- mek açõsõndan bir sinyal etkisi olmaz. IMF’den gelecek kaynak 81 milyar dolarlõk şirketlerin döviz açõğõnõ, ya da 140 milyar dolarlõk 2009 finansman ihtiyacõnõ da karşõlamaz. Şimdiki kriz reel sektörün dõş borç ve açõk yükümlü- lüklerinin nasõl çevrileceği ile ilgilidir. Bunun tek yanõtõ kamulaştõrma, devletleştirmedir. Re- el sektörün borçlanmasõna müdahale etmeyip, borcunu ödeyemeyen şirkete “Doğrudan doğ- ruya kamu kaynağı verelim, borçlarınızı kapatın sonra da devam edin” demek eski tip krizlerin eski tip reçetesidir. Böyle ahlak- sõzlõk olmaz. Bu ahlaksõzlõğa neden olan IMF programõ hem meşru hem de tutarlõ olmadõğõ için çözüm değildir. Sonuçta bu şirketlerin borçlarõ karşõlõğõnda devlete geçmesi gerekir. ? ‘Parası olana öncelik veriyor’ Gazi Üniversitesi Maliye Bölüm Başkanı Prof. Dr. Şükrü Kızılot: Alõnacak önlemler hep pa- rasõ olanlara öncelik veriyor. Devletin önce iş- sizleri, siftah etmeyen esnafõ öne alarak gitmesi lazõm. 20 milyon köylü 10 milyon işsiz var, borsada açõğa satõş engellenmesi, stopajõn sõfõr- lanmasõ bunlar hiçbir anlam ifade etmiyor. Alõ- nan önlemler Patagonya’da hazõrlanmõş buraya getirilmiş gibi. Bir bilgi karmaşasõ var, hükümet de ne yaptõğõnõ bilmiyor. ? ‘İç talep canlandırılmalı’ Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgü- müş: Alõnan önlemlerin çoğu finans sõkõşõklõ- ğõnõ çözmeye dönük doğru önlemler. Ama bu önlemler talep daralmasõ yaşayan firmalarõn sorununu çözmez. İç talebi arttõrmaya dönük bir çalõşma gözükmüyor. Seçim mali disiplini bozmasın T İ S K H Ü K Ü M E T E V E S E N D İ K A L A R A S U N D U Ğ U R A P O R D A U Y A R I Y O R : Ersin Özince T ürkiye İşveren Sendikalarõ Konfederasyonu’na (TİSK) göre kriz, reel sektörü belli bir gecikme ile an- cak oldukça sert etkileyecek. Bu saptamanõn õşõğõnda kapsamlõ bir önlem paketi hazõrlayan TİSK, bunu 3 Kasõm 2008’de gerçekleştirilen hükümet-işve- ren-işçi zirvesine sundu. Rapor, çeşitli sektörlerde faa- liyet gösteren işletmelerin bugüne kadar dile getirdikleri talepler lis- tesinin geniş bir tekrarõ yanõnda, kriz dönemine ilişkin geçici ön- lemlere de yer veriyor. Raporda özellikle şu başlõklar dikkati çekiyor: ? Yaklaşan yerel seçimler mevcut mali disiplini bozma- malõ. ? Reel sektörün 140 milyar dolar tutarında dış borcu var. Bu gözden uzak tutulmasın. ? Bütün sektörlerdeki geliş- meleri inceleyecek ve önlem önerecek “Sektör Gözlemev- leri” kurulsun. ? Yapısal bir krizle karşı karşıyayız. Öncelikle krizin etkilerini önlemeye yönelik tu- tarlı ve sağlam bir önlem pla- nı ortaya konmalı. ? Bu plan, ülkenin yüksek ca- ri açõk; tüketici ve yatõrõmcõ gü- venindeki azalma; yerel seçim- ler öncesinde kamu harcamala- rõnda artõş endişesi; enerji ve iş- gücü maliyetleri başta olmak üzere, yüksek girdi maliyetle- rinden kaynaklanan hõzlõ rekabet gücü kaybõ; yatõrõm ortamõnda beklenen iyileşmelerin gerçek- leşmemesi ve özel sektörün dö- viz cinsinden borçlanmalarõ gi- bi temel hassasiyetleri dikkate al- malõ. ? Kapanma tehlikesiyle kar- şı karşıya kalan, bankalara borçlarını ödeme olanağı ol- mayan şirketlerle, zorlanan ancak borçlarını ödeyebilecek durumdaki şirketler arasında bir öncelik sıralaması yapıla- rak, bu şirketlerin kurulacak bir varlık yönetimi şirketi ara- cılığıyla ayakta kalmaları sağ- lanmalı. ? Varlõk yönetim şirketi kamu ve özel sektör kuruluşlarõnõn temsilcileri tarafõndan yönetil- meli. ? Geçici bir süre için te- merrüde düşme riskini taşıyan dövizli banka kredisi borçlu- larına özel vade uzatım ola- nakları tanınmalı. ? Zora giren şirketlerin işçi çõ- karmalarõnõn önüne geçebilmek amacõyla İşsizlik Sigortasõ Fo- nu’ndan belli koşullarda yarar- lanõlmasõ için düzenleme yapõl- malõ. ? İşçi çıkarılması kaçınılmaz olan şirketler açısından da kı- dem tazminatları İşsizlik Fo- nu’ndan ayrılacak karşılık- larla oluşturulacak bir “Borç Fonu” aracılığıyla ödenmeli. ? Bankalardan ani mevduat çõ- kõşlarõ başlarsa, mevduatõn ta- mamõ geçici olarak sigorta kap- samõna alõnmalõ. ? Kamu, bir tasarruf prog- ramı başlatarak kamuoyuna örnek olmalı. Bu, özellikle ye- rel yönetimlerde daha da önem kazanıyor. ? Ekonomiye zincirleme etkisi yüksek olacak seçilmiş yatõrõm- lara uzun dönemli vergi tatili uy- gulanmalõ. ? Reel sektörde ihracat ve is- tihdam önceliğine sahip sek- törlere ve firmalara kamu kay- naklarından kredi sağlanmalı. ? Sanayinin kullandõğõ elek- trikteki vergi yükü azaltõlmalõ ve TRT payõ kaldõrõlmalõ. ? Tarım sektöründeki aşın- manın önüne geçilmeli. Tarım sektörüne yönelik yeni bir teş- vik sistemi oluşturarak ve- rimliliği öne çıkartan bir işlet- me yapısı oluşturulmalı. ? Krizin en büyük tehlikesi, iş- sizlik artõşõdõr. İşverenlerimiz, rakip ekonomilerde geçerli olan güvenceli esneklik yöntemlerin- den yararlanamõyor. İş Kanu- nu’nda değişiklik yapõlarak özel- likle yeni istihdam imkânõ sağ- layacak “özel istihdam bürola- rı aracılığıyla dönemsel çalış- ma” yasalaştõrõlmalõ; belirli sü- reli iş sözleşmesi yapmayõ kõsõt- layan mevcut şartlar gevşetil- meli; alt işveren (taşeron) kul- lanmayõ imkânsõz hale getiren ya- sal düzenlemeler AB uygula- malarõ paralelinde değiştirilme- li. ? Konut kredi faizleri gelir vergisinden düşürülebilmeli, intikal vergileri yeniden dü- zenlenmeli. TBB Yönetim Kurulu Başkanõ, kapsamlõ önlemlere gereksinim olduğunu söyledi Özince’den reçete TMMOB’dan kriz eylemi Haber Merkezi - TMMOB Yönetim Kurulu Başkanõ Mehmet Soğancı, “kri- zin faturasının; emekçilere, ücretiyle geçinenlere, yoksullara, alttakilere çıkarılmasını asla kabul etmeyecek- lerini” söyledi. TMMOB üyeleri, yurt genelinde kapitalist küreselleşmenin fa- turasõnõ halka kesmek isteyenlere karşõ, “TMMOB sokakta sözünü söylüyor” sloganõyla protesto gösterisi düzenledi. ? ANKARA’da Kõzõlay’daki birlik bi- nasõnõn önünde toplanan TMMOB üye- leri, taleplerini içeren sloganlarla Sakarya Caddesi’ne yürüdü. TMMOB üyelerine DİSK, KESK ve bazõ siyasi partilerin üyeleri de destek verdi. Soğancõ, bura- da yaptõğõ açõklamada, örgütlü olduklarõ 31 kentte “sözlerini sokakta söyle- diklerini” ifade etti. Hükümete de ses- lenen Soğancõ, “Yüzünüzü IMF’ye, Dünya Bankası’na değil, halkımıza çe- virin” dedi. ? ADANA’da İnönü Parkõ’nda açõk- lama yapan TMMOB üyeleri “Gün, ge- leceğimize sahip çıkma, yoksulluğa, yolsuzluğa karşı, AKP’ye karşı bir- likte mücadele etme günüdür” dedi. ? DİYARBAKIR’da İl Koordinas- yon Kurulu üyeleri tarafõndan, Konuk- evi önünde yaptõklarõ açõklamada “Baş- ta Kürtler olmak üzere, kimliklerin ve dillerin tanındığı ve anayasal güven- ce altına alındığı, ayrımsız siyasi bir genel af ile demokratik yaşama katı- lımı sağlayacak düzenlemelerin ya- pıldığı toplumsal, siyasal ve yasal dü- zenlemeler derhal hayata geçirilme- lidir” denildi. Bankalarõn döviz likiditesinin güçlendirilmesi amacõyla, yabancõ para cinsinden portföylerinde tuttuklarõ devlet iç borçlanma senetlerinin bir bölümü erken itfa edilmelidir. Diğer ülkelerin finansal piyasalarda hõzlõ daralmanõn önlenmesi için aldõğõ önlemler ülkemiz için de düşünülebilir. Örneğin, diğer ülkelerde mevduata tam güvence verilmesi, ülkemizden mevduat çõkõşõna neden oluyor. Oral okurlarla buluştu ADANA (Cumhuriyet Bürosu) - Yazarõmõz Zeynep Oral, Adana Kültür Sanat Derneği’nin konuğu olarak geldiği Adana’da okurlarõyla buluşarak söyleşi yaptõ. Adana Kültür Sanat Merkezi’nde gerçekleştirilen söyleşide, Oral, meslek yaşamõ boyunca insan onurunu ve emeği yüceltmek, ülkenin gelişimine sorumluluk duygusuyla katkõ koyabilme yolunda bu ülkeyesahip çõkmak amacõyla güzellikleri yüceltirken kötülüklere karşõ direnebilmek için yazmayõ kendisine yöntem ve araç olarak seçtiğini söyledi. Kalender toprağa verildi İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - İzmir’in Güzelyalõ semtinde, tartõştõğõ zabõtanõn telsizle vurmasõ üzerine yere düşerek başõnõ kaldõrõma çarpan ve kaldõrõldõğõ hastanede yaşamõnõ yitiren 57 yaşõndaki Doğan Kalender’in cenazesi dün toprağa verildi. Cenaze törenine katõlan Konak Belediye Başkanõ Muzaffer Tunçağ, olayla ilgili savcõlõk soruşturmasõnõn sürdüğünü, idari soruşturmanõn da başlatõldõğõnõ bildirdi. Mengü’den İmralı tepkisi İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - CHP Manisa Milletvekili Şahin Mengü, İmralõ’ya 5-6 kişilik cezaevi yapõlacağõnõ açõklayan Adalet Bakanõ Mehmet Ali Şahin’e tepki göstererek, “Hükümetin İmralõ’ya cezaevi yapmasõ yetmez. Sahilde plaj da yapsõnlar” dedi. Gelişmelerden, yakõn zamanda bazõ PKK ileri gelenlerinin paketlenip iktidara teslim edileceği izlenimi edindiğini belirten Mengü, “Avrupalõ ağabeylerinin, Amerikalõ ağa babalarõnõn söylediklerini yaparak iktidar olunmaz” dedi. Pamukoğlu’ndan AKP’ye tepki ADANA (Cumhuriyet Bürosu) - Hak ve Eşitlik Partisi Genel Başkanõ Osman Pamukoğlu, AKP iktidarõnõn terörü bitiremediğini belirterek, “İktidara geldiğimizde Dicle’nin doğusundaki dağlarõ bir yõlda temizleriz. Kuzey Irak da buna dahil” dedi. ? İSTANBUL Taksim Gezi Parkõ’nda toplanan TMMOB üyeleri, adõna konuşan İl Koordinasyon Kurulu Genel Sekreteri Tores Dinçöz, “AKP iktidarının ülkeyi sermayeye pazarlayan, yoksulları daha da yoksullaş- tıran politikaları, siyasal üst yapıda İslami gericileşme dalgası ile paralel yürümek- tedir” dedi. (Fotoğraf: VEDAT ARIK) ‘ ’