Katalog

&AYFA CUMHURİYET 11 EYLÜL 2005 PAZAR 12 PAZAR teyla.tavsanoghı(g cumhuriyetcom.tr / Küreselleşme 1989'da ^ Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla başladu 11 Eylül öncesi ve sonrasında dörtyıl boyunca ftavacıhk sektörü çok ciddi sıkıntilaryaşadu Ama şimdi işler çok iyL Esenboğa Havalimanı 'nın terminali 1950'den kalma ve Ankara 'ya yakışmıyor. Ankara 'da yıllardır önemli bir yatırım yapılmamış. Yeni havalimanı inşaatı en önemli A yatınmlanndan birisL / Değişik ülkelere inşaat yapmaya gittiğinizde Osmanlı 'nın izlerini ve ne olduğunu görüyorsunuz. Osmanlıları Kuzey Afrika 'da çok seviyorlar. Ama Arabistan 'da pek sevmiyorlar. Bizler TAV olarak bir dünya markası değiliz, ama bir bölgesel marka olduk. Dünya markası olma yolunda hızlı bir şekilde ilerlemeye devant edeceğimizden kimsenin kuşkusu olmasın. y TAV Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi Sani Şener'le TAV'ın gelişimini ve amaçlarını konuştuk 'Hedef dünyamarkasıolmak'SÖYLEŞİ LEYLATAVŞANOĞLU Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Ter- mınali'nın en üst kaundaki TAV bürosun- da, TAV Yönetim Kurulu Murahhas Üye- si Sani Şener'le konuşuyoruz. Şener'in odası şık, ama sade döşenmiş. Çalışma masasının tam karşısındaki duvarda dört tane ekran var. Ikisinden Ankara ve Iz- mir havalimanlan inşaatlannı, birisin- den Atatürk Havalimanı iç trafiğini, bi- risinden de dönüşümlü olarak hava du- rumu ve ekonominin gidişini izliyor. Ya- nındaki etajerin üzennde biri THY, biri- si de British Airways'in olmak üzere ıki uçak maketı duruyor. Arkasındaki eta- jenn üzerinde de bir Lufthansa maketi var. TAVdan söz ederken gözlerinin içi gülüyor. TAV onun sekiz yıllıkbebeği gi- bi... Yapılanlan ve yapacaklannı anlatır- ken öylesine bir gururlu ki sormayın. -Siz TAV olarakpek çok başanlı pro- jeye im-a attınız. Belki ilk büyük başa- n da İstanbulAtatürk Havalimanı. Ata- türk Havalimanı 'nın hemen ardından mimarisi çok benzeyen Atina Havali- manı yeni terminali de hizmete girdi Cstelik Atina Havalimanı yeni termi- nalinin adı da Atatürk isminden esin- lenilerek Eleftherios Venizelos oldu. Sekiz yıl gibi kısa bir süre içinde bu başarıyı veyükselişi nasılyakalayabil- diniz? ŞENER- Mımari olarak pek benzemı- yoruz. Ama o benzerlik şurada var: Ta- rihte önce düşman sonra dost olan iki lı- derın adının ıkı havalimanına verilmesı çok önemli bir şey. Biliyorsunuz, Atina Havalimanı inşaatı bizden çok önce baş- lamıştı. Onlar, bizim hızımızla hızlandılar. On- lar altı yılda bitirdiler. Biz ıse Atatürk Ha- valimanı'nı 22 ayda bitırdik. Bu çok önemli bir hadıseydi. tkincisi de aramızda bolgenin merke- zi olmak içın bir yanş var. Çünkü İstan- bul ve Atina bırbirine çok yakm. Uzak- doğu'ya ve dığeryerlere gidişlerde ara- lannda merkez olma yanşı var. Ama Ata- türk Havalimanı inşaatı daha önce bitti- ği için merkez olma yolunda önemli bir adım attı Ama miman olarak onlardan farklıyız. Bızim mımarimizin iyi olduğunu savu- nuyorum. Sız Atina Havalımanı'nı bili- yorsunuz. Onun terminali çok uzun. Ata- türk Havalımanı'nda ise gırdığınızde sa- ğa ve sola dönerek rahatlıkla uçuş kapı- lanna ulaşırsınız. Yani bızde yolcu akı- şı çok rahat. Esenboğa 28 Eklm'de hazır - Siz havacılık sektörünün küresel- leşmeden on yıllar öncesinden hayata geçen küresel bir sektör olduğunu söy- lersiniz. Bu görüşünüzü açar mısınız? - Evet, havacılık küresel bir sektör. Küreselleşme 1989'da Berlin Duvan'nın yıkılmasıyla başladı, ama havacılık sek- törü ilk uçağın yapımıyla birlikte başla- dı. Onun için bölgeye Atina Havalima- nı'yla bırlikte ıyi hitap ettiğimız kanısın- dayım. Ama biz onlardan daha hızlı bi- hrerek büyük bir avantaj sağladık. Biliyorsunuz, hele 11 Eylül öncesi ve sonrasında dört yıl boyunca havacılık sektörü çok ciddi sıkıntılaryaşadı. Ama şımdi işler çok ıyı gidiyor artık. - Ankara Esenboğa Havalimanı ye- ni inşaatını da TAV üstlendL O da bü- yük bir hızla ilerliyor. Ne zaman hiz- mete açılacak? - Esenboğa Havalimanı'nın, sözleş- meye göre bitış süresı 36 ay. Ama Sayın Başbakan bizimle pazarhk etti \6 Esen- boğa'nın 24 ay içinde bıtirilmesıni ıste- di Biz de kabul ettık Butabiiki çok bü- yük bir makama verılmiş bir söz. Dolayısıyla da Esenboğa'yı 28 Ekim'de açacağız. Önce biz 29 Ekim demiştik. Ama Sayın Başbakan, "28 Ekim'de ön- ce burayı açanz,sonda29Ekim'de Cum- huriyet'in kuruluşunu kutlanz" deyin- ce biz de kabul ettık. Bızim içın 28 Ekim çok önemli. AB'ye aday bu"ülkenin siyası başken- tinin hâvalimanını Cumhuriyetırruzin ku- mluş tarihinde açmak bizim için çok önemli ve onur verici bır olay. - İki havalimanı da yap-işlet-devret modeline göre yapıldı. İstanbul Ata- türk Havalimanı 2005 'te devrediiecek- ti, ama süresi uzatıldı. Bu nasıl oldu? - Ikisi de 2021 'de devredılecek. Anka- ra ve istanbul Türkiye'de çok önemli iki merkez. Binsi siyasi, öbürüticari başkent- tir. Dolayısıyla ikisi arasında yolcu açı- sından ciddi bir bağlantı var. tki havalimanının da aynı şirket tara- fından işletihnesi çok büyük bir avantaj. Rekabeti önleyip yolcu akışını DHMt ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün Direkt uçuşlann başlaması hem Anka- ra yolcusunu rahatlatacakhem de Anka- ra terminalinin kazandığı paraya paralel olarak istihdam da artacaktır. - Esenboğa açtldığında kaç kişilik istihdam sağlanacak? - Bin beş yüz kişilik. Bu rakamrn çok önemli olduğuna inanıyorum. - Bir de tzmir Havaalanıprojeniz ww_ - Evet. tzmir Türkiye'nin en büyük li- man şehri. Biz onun da terminalini ya- pıyoruz. tzmirlı ışadamlan yıllardır ken- di imkânlarıyla hem uçak şırketı kurma- ya çabalıyorlar hem de direkt uçuşlann artmasını istiyorlar Çok da haklılar. Ama terminal ve altyapının uygun ol- ması, uçak şirketlerinin havalimanlannı tercih ederken dikkat ettikleri hususlar. Atatürk Havalımanı'na bakm. Biz termi- nalde otel açtık. Dünyanın en iyi duty- free dükkânlan orada. Yiyecek içecek mekânlan çok geniş. lyi işletiliyor. Mi- marisi çok önemli. Bütün bunlar otoma- tik olarak yolcu sayısını arttınyor. Çünkü uçak şirketleri bu unsurlann olumluluğunu göz önünde tutarak oto- matik olarak buraya uçak seferlerinı art- nnyorlar. Seferler artıp bunlar uygun sa- li. Çünkü Esenboğa'yı 24 ayda bitirmek gerçekten zor bir ış. Büyüklüğü hemen hemen îstanbuTunkiyle aynı. Bir de An- kara'da iki kış mevsimi var. tki kışta ça- lışma zorluklan var. Ama biz işirruzı söz verdiğımiz gibi zamanında ve başanyla bitireceğimize inanıyoruz. Şu anda da programla başa baş gidiyoruz. Cörevlerl yaymak - Bir de sizin yurtiçi ve yurtdışmda çok sayıda havalimanı işletme hedefi- niz var... - Evet. Biz îstanbul Havalimanı inşa- atını yaparkenyurtdışındanbir havalima- nı firması temsilcileri gelmişti. Onlann iş geliştirme başkanıyla bir toplantı ya- pıyordum. Istanbul'u hızlı yaptık. işle- tiyoruz diye çok övünüyorduk. Onlann kaç havalimanı işlettiğini sordum. Bana cevaben 62 havalimanı işlettik- lerini söyleyince mahcup oldum. Küre- selleşmenin ne olduğunu da o zaman an- ladım. Dolayısıyla yurtdışına açıhna ka- rannı ortaklanmızla birlikte aldık. Biz bir ekıbiz. Böylece ADG (Aırport Develop- ment Group) adlı bir grup kurduk. leri'nde Dubai'de de iş yaptığımız için, burada cumartesi pazar tatil. oralarda cumartesi pazar çalışıhyor. Böyle bır çalışma temposuna çok gü- zel ayak uydurduk. TAV kurulduğu gün- den bu yana insana ve teknolojiye yaü- nmyaptı. - TAV'dagalibagörevler de uygun bi- çimde delege edilmiş... - Kesinlıkle evet. Herkes işuıi çok iyi biliyor, çok iyi yapıyor. Aynca çok da gü- zel birkoordinasyon var. Bilgiye çok de- ğer veriyoruz Ama bilgiyi potansiyel olarak tutmuyoruz. Kinetüc hale getiri- yoruz. Bilgiyi uygulamazsanız hiçbir işe ya- rarrvaz. Bilgi, karşüık verdiğiniz sürece üretir. Onun için de biz bilgiyi devamlı üretiyoruz. Bu da bize ciddi olanak sağ- lıyor. Biz çok taraflı iş yapıyoruz. Bunlann bazısı birbirine rakip, bazısı da birbirini destekleyici işler. Biz kaos yönetimi ya- pıyoruz burada. Kaosu yönetebılmek için de tek yol var. O da bilgiyi aktarmak. En önemli nokta çok hızlı karar vere- bilmek. Çok hızlı karar verebilmek için de çok iyi bilmek lazım. Ben arkadaş- P 0 R T R E SANİ ŞENER Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali nin en üst kaûndaki T\V bürosunda, TAV Yönetim Kurulu Murahhas Üyesi Sani Şe- ner TAV olarak bir dünya markası olma yolunda hızh adunlarla ilerleyecekleriııi söylüyor. (Fotoğraflar: UGUR DEMÎR) koordınasyonuyla çok düzenli bır biçim- de ayarlayabiliriz. Bir de Esenboğa Havalımanı'nın ter- mmali 1950'den kalma ve hiçbir şekilde Ankara'ya yakışmıyor. Ankara'da uzun yıllardrr önemli bir yatınm yapıhnamış. Bu yeni havalimanı inşaatı bence Anka- ra'nın Cumhuriyet tarihinden bu yana en önemli yahnmlanndan birisi. Yatın- mın tutan 255 mılyon dolar. Tamamıy- la bir Türk şirketınin getirmiş olduğu yabancı sermayedir. Bu aynca Türk özel sektörünün almış olduğu en uzun vadeli kredidir. - En uzun vadeli derken kaç yıl va- deli? - On iki yıl vadeli. Bir kredinin vade- sı 12 yılsa bu yabancı sermaye demek- tir. Bir yerde de sıcak paradır; girer, çı- kar. 12 yılhk bır yatınm için yurtdışın- dan bır para getırmişseniz bu bir Türk şir- ketınin getirdiği yabancı sermayedır. Bu yatınm Ankara'da çok ciddi istih- dam yaratacaktır. Esenboğa Havalima- nı güzelleşip yolcu köprüleri olunca, mo- dernleşince, çağdaşlaşınca Ankara'ya direkt uçuşlarbaşlayacaktır. Şu anda ya- bancı havayollan Ankara'ya çok az di- rekt uçuşlar yapıyor. atlerde olunca insanlann tercihi de artı- yor. Izmir'deki işadamlan, tunzm işlet- mecileri ve turistler terminalden yakuu- yorlardı. İzmir dış hatlar terminaline kavusacak - Peki, İzmirHavalimanı 'nı ne kadar sürede biüreceksiniz? - On iki ay içinde bitırmeyi planlıyo- ruz. Izmir gelecek yıl dış hatlar termina- line kavuşacak. Biz gelecek yıl ekim ayında Ankara, tstanbul ve tzmir olarak Türkiye'nin en büyük üç kentinin giriş kapılannı ışletiyor olacağız. Bu bızim için çok önemli. - Sizin için neden bu kadar önemli olduğunu ayrıntısıyla anlatır mısınız? - Küreselleşmeye ayak uydurabilme- niz için önce kendi ülkenizde başanlı olacaksınız. Kendi ülkenizde başanlı ola- mazsanız yurtdışı pazarlar sizi kabul et- mez. Biz Atatürk Havalimanı'yla hem inşaatta, hem fınansmanda, hem işletme- de başanlı olduk. Ankara'da da inşaat çok iyi gidiyor Biz Sayın Başbakan'a verdiğımiz sö- zü tutacağız. Bunu söylemek çok önem- - Siz TAVolarakyediyülık birşirket- siniz. Bu kadar kısa süre içinde nasıl bu kadar hızlı yol alabildiniz? - TAV Ukokula yeni başlayan bir şir- ket. Bu şirkette çahşanlann yas ortala- ması da otuz. Yani böyle bir şirketın ne- leryaphğınabakın. Tecrübeli birkaç ağa- beyi de araya katarak çok ciddi bir ekıp kurduk. Bizim en büyük avantaj ımız, çok dı- sıplinlı iş yapmak. tnşaatı, bunun tasa- rımını yapabiliyonız. Şu anda bizde 60 mimar çalışıyor. Türkiye'nin en büyük mimari bürolan en son teknolojiyle TAV bünyesinde çalışıyor. Çok cıddı bir finansman ekibımiz var. Aynca işletme ekibımiz çok ıyi. Bu baş- h başma bir olay. Atatürk Havalimanı otopark. iç, dış hatlarla bırhkte 500 bin metrekare bir alana yayırmıştır. 500 bin metrekare bir alana hâkim ohnanın ne anlama geldi- ğini düşünebiliyor musunuz? Sistem hiç durmadan yedi gün 24 sa- at çalışıyoruz. Ben hatta "Haftada dokuz gün çahşryoruz" diyorum. - Neden dokuz gün ? - Çünkü Ortadoğu ülkelerinde de, Mı- sır'da Kahıre'de, Birleşik Arap Emirlik- Trabzon, 1955 doğumlu. Ortaöğre- nimini TED Ankara Koleji nde.yükse- köğrenimım Karadeniz Teknık Univer- sitesiMakine MühendisliğiBölümü 'nde tamamladı. Yükseklisans derecesinı, gaz türbını kanatlanmn soğutulmasındaki akışkanlar mekaniği ve ısı transferinin incelenmesi konulu teziyle Ingiltere 'de Brighton Üniversitesi 'nden aldı. Meslek yaşamı boyunca yurtiçi ve yurtdışmda havalimanlan, otoyollar, barajlar, teknolojikyapılar gibi büyük boyutlu projelerde saha mühendisli- ğindenproje koordınatörlüğüne kadar çeşitlı kademelerde çalıştı. Başta AtatürkHavalimanı olmak üze- re pek çok havaalanı projesini gerçek- leştiren ve bu alanda çahşmalarını sür- düren TAV (Tepe-Akfen-Vie) Yatınm Holding AŞ Yönetim Kurulu Murah- has Üyesi. Mesleki konularda çeşitli konferanslara konuşmacı olarak katıl- dı. Uluslararası ve yerelpek çok ödü- lün sahibi. lanma."Analog bir yönetki de, dijital bir yönerki de olabilirsiniz. Analog ohırsanız sadece kendi konunuzda ıızman olursu- nuz. Ama çok üst düzeylere gehnek isti- yorsamz dijital olacaksınız. Yani fuıans, pazarlama, muhasebe. mühendisnk,hu- kuk, her şevi bUeceksiniz" diyorum. Biz böyle arkadaşlar yetıştinyoruz. Bunu yaratamazsak başanlı olamayız. Bizim yanşmacı ruhumuz ve basanmız buradan gelıyor Yurtdışına açılmanın öneml - Siz nasıl yurtdışına açılma kararı aldınız? - "Bu kadar biüyoruz. arök yurtdışf- na açılalun" dedık. Yurtdışuıa açıldığı- mızda gördük kı havacılık sektöründe bu saydığun özelliklere sahip ya beş ya da altı firma var. O zaman çok ciddi avantajımızın olduğunu gördük. Bakın, Katar Doha Ha\-alimanı'nda, Mısır Kahire'de sadece inşaatçıyız. Bu arada Hindistan Yeru Delhi ihalesine gir- dik. Budapeşte'de işletme ihalesine gir- dik, kaybettik. Gürcıstan Barum'da inşaatçıyız, Tiflis Havalimanı'nda işletmecıyiz. 'Küreselşirket olduk büyükfayda - Siz TAV'ın küresel bir grup oldu- ğunu söylüyorsunuz, Bunu nasılyap- tınız? - İlk Dubai'ye gittiğımde şunu gör- düm: Bence Dubai, Hong-Kong'un In- güizler tarafVndan Çin'e devredilme sü- recinde oraya alternatif olarak kurul- muş bir yer. 13 yılda muhteşem bir şe- hir yaratılmış. Biz önce Dubai Havalimanı'nda A380 uçaklannın hangar inşaatını aldık. Onu bitirdik. Ondan sonra bölgedeki tüm havalimanı işlerini oradan yönetiyoruz. O arada Dubai'de gördüm ki 400 bin kadaryerli halk, ama 2 mir> r on Hintli var. Işte küreselleşme bu. Şu anda bizim Dubai'deki genel müdürümüz, çalışan- lanmızın önemli bölümü Hintli. Ama on- lann yani sıra Arap da Türk arkadaşla- nmız da var. Bu, küresel şirket olma yolundaki ilk adunımızdı. Müthiş de faydasım gördük. Hemen Hindistan'dan havalimanı iş- leri geldı. Bölgeden çok fazla işler al- maya başladık. Bir ağ oluşturmayı ba- şardık. Bugün bır yere bir teknık mü- dür aradığımız zaman, TAV Insan Kay- nakları Müdürlüğü'nde görevli arkada- şımız, Güney Afrika'dan da, Hindis- tan'dan da. Malezya'dan da, Polonya'dan da, her yerden eleman bulabilıyor. Bu da çok önemli. Biz eskiden yurtdışmda çalışan şirket- ler olarak çaycımızı bile Türkiye'den götürerek hep hata yaptık. Bu bence çok büyük yanlış. Büyük olsun küresel olsun - İyi de bu hep bize özgü, "Küçük olsun, ama benim olsun" mantığına da- yanmıyor mu? - Aynen öyle. Küresel şirketler olarak oraya gidin. Oradaki insan kaynakla- nyla çahşıp Türkiye'ye döviz getirin. Çünkü istihdamı Türkiye'de yaratabilir- siniz. Yani küresel şirketler oralarda kazan- dıklan paralan yatınm olarak Türki- ye'ye getirip buradaki istihdamı arttıra- bilirler. Dolayısıyla biz şimdi Türkiye'de is- tihdamı arttıncı işler yapıyoruz. Bu bi- zim için çok önemli. Çünkü ülkemizin şu andaki sorunu istihdam. Ekonomi- de gerçekten bir sürü parametre hallol- muş durumda. Fakat istihdam sorunu. enflasyon düştükten sonra ortaya çıkan klasik sıkmtı. Çok ciddi bu" şekilde ya- trnmlara gitmemız lazun. - Bunun için neler yapıyorsunuz? - Örneğin Atatürk Havalimanı'nda küçük küçük bırımler kuruyoruz. Bun- lar genelde ser\is sektörü. Hesaplıyo- rum; sadece onun çalışanlannın maaşı çücsrn, yetiyor. Buradaki amaç hizmeti verip üç beş kişiye iş olanağı sağlamak. Bugün Tür- kiye'de yatınmcılann istihdam ağırlık- lı yatınmlar kurmalan lazım. Evet, TAV teknolojiye yatınm yapı- yor Teknolojiye yatınm istihdamı azal- tır, doğru. Ama hemen karşısına hizmet sektöründe istihdamı arttıncı bir birim kuruyoruz. Ben Kahıre Havalimanı projesiyle çok övünüyorum. Kahire, Dünya Ban- kası tarafindan fuıanse edilen bir pro- je. Dünya Bankası'nın fuıanse ettiği pro- jelere yeterlilik alabilmek, yeterlilik al- dıktan sonra ıhaleye uygun tekhfı ve- rebilmek ve kazanabilmek gerçekten bır olaydır. Düşünün ki ihalenin tekli- fıni tstanbul'dan kargoyla yolladık. Bır oda kadar teklifti. Biz bunu gerçekleş- tırmiş olmaktan dolayı çok mutİuyuz. 400 milyon dolarlık bu- inşaat yapı- yoruz. Teknık birimlerimiz bunu çok rahatlıkla halledebilecek güçteler. Bire bir insan IHşklsi - Kahire Havalimanı inşaatında or- tağınızfîrmanın Bin Ladin Grubu ol- duğu konusunda söylentiler var. TAV bültenlerinde bunun böyle olmadığı- na dikkat çekiyor, ama bir de sizin ağ- zınızdan teyit duymak isterdim... - Ortağımız değildi. Aksüıe, rakıp gruptu. Kahire Havalimanı ıhalesinde ıkinci oldu. Bizim ortağımız Mısırh bir firma. thalede yedi grup yanşh. Birin- cısi TAV'dı. tkincisi Bin Ladin, Ameri- kalı TurnerTa katıhnışh. Bu ülkelere inşaat yapmaya gittiğiniz- de OsmaruVnın ne olduğunu görüyor- sunuz. Osmanhlan Kuzey Afnka'da çok seviyorlar. Ama Arabistan'da pek sev- miyorlar. Bir anımı anlatmak istiyorum. Ka- tar'a gitmiştik. De\'let Baİcanı'yla gö- rüşüyorduk. Kendisıne tstanbul'dan gel- diğimi söyleyince, a tstanbul bizim es- ki başkentimiz" demişti. Benim yanımda Hırvat mühendis bir arkadaşun vardı. O da "İstanbul bizim deeskJbaşkentimiz" diye atümışrı. Ora- da Osmanlı'run bü>oiklüğünü idrak et- miş, kendi kendime,"Biz burada bir şantiyevi yönetmekte zoriuk çekrvoruz. Osmanlı o kadarçok sayıda devieti yüz- yıllarca yönetmiş*' demiştim. - Siz TA Vyöneticileri olarak her tür- lü teknolojik olanağımza karşın mut- laka işleri yerinde görüp insanlarla temas kurmaya özen gösteriyorsunuz. Bunun nedeni nedir? - Her gün iki bin elektronik posta ha- berleşmesi yapıyoruz. Ama onun nıhu yok. Onun için biz devamlı oralara gi- dip ruhumuzu vermeye çalışıyoruz. Hafil Rrfat Paşa'nın, her karayolun- da yazan "Gidemediğin yer senin değü- dir" cümlesi var. Bire bir insani ılişki çok önemli. TAV için şunu söyleyebilirim, çok net: Bir dünya markası değiliz, ama bir bölgesel marka olduk. Dünya markası olma yolunda da ilerliyoruz.