Katalog

30 TEMMUZ 2005 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER ABDÜLCANBAZ TURHAN SELÇUK Belediye Başkanı NayifAlibeyoğlu, oyunu bozntak için Ermeni sınırının açılmasını istedi 'Karshafla cezalandınlıyor'LEYLA TAVŞANOĞLU K ARS-NayifAlibeyoğlu, Kars ilinın genç belediye başkanı. Kent merkezinde, yörenin ge- leneksel mimansıni yansıtan belediye binasındaki makam odasında konuşuyoruz. Olanaksızlıklar, hükü- metlerin yanlış politikalan yüzünden yaşanan ekonomik sıkıntı, dışa açıla- mama onu dertlendiriyor. Hele de Er- menistan kapısının hâlâ kapalı kalma- sı yüzünden canı bır haylı sıkkın. - Siz, H Kars bir zamanlar çok güzel olan,ama sonradan bakımsızlıkve has- tahktan güzeUiğini yitiren, şimdi de ye- niden eski sağhğı ve gü/elligine kavuş- turulmava çahşrfan bir kadmabenriyor" diyorsunuz. Kars'ın çokönemli uygar- hldannbeşiğiokhığunu da bfliyonız. Pe- ki, sonralan ne oldu da Kars bu kadar ihmal edikii? 1970-2000 ARASI KAYIP YILLAR ALÎBEYOĞLU-Kars, cumhuriye- tin kunılduğu ilk yıllarda Türkıye'nin sayılı dört-beş ilinden birisiydi. Doğu Anadolu, Karadenız Bölgesi 'nden oku- la gitmek ıçin buraya akın vardı. tşa- damlan buraya önemlı yatınmlar ya- pıyorlardı. Ama ne yazık ki Soğuk Sa- vaş yıllannda Kars, doğudaki sınır ken- ti olması ve hükümetlerin yanlış poli- tıkalan nedenıyle gözden çıkanldı. l960'lı, I970'liyıllarda,sağ-solça- tışmalannın başlamasıyla bırlıkte bu- radaki sermaye sahıplen göç etti. Be- yın göçü de oldu. Kent boşalınca bu se- fer köylü buraya akın etti. Hayvanla- nnı da getirdı. 1970'li yıllardan itıba- ren burası ahır-kent haline geldi. Geç- mış yönetimler de popülizm yaptı; ahır- lara, gecekondulaşmaya ızin verdi. So- nunda da burası köy-kent haline gel- di. I970'ten2000'ekadarkıyıllanben Kars için kayıp dönem olarak görüyo- rum. Bütün değerlerinı bu dönemde yitirdiğine inanıyorum. 1989 Aralık ayında Mılliyet'te sekiz sütuna Kars'la ilgili bir manşet haber yayımlanmıştı, "50 milyara saûlık şehjr" diye... KARS'I ULUSLARARAS1 DÜZEYE TAŞIDIK - Yani o dönem cebinde 50 müvar B- rası olan, kenti gerçekten satm alabiür miydi? ALİBEYOĞLU-Evet. Satılıkköy. kasaba duyulmuştu, ama ilk kez bir kentin adı satılığa çıkıyordu. Bu da Karslılann bütün umutlarını sılıp sü- pürmüştü. Benl999'dayönetimidev- raldığım zaman kentin hiçbır altyapı ça- lışması yoktu. Yollar berbattı. Pek çok hizmetı götürmeye çalıştık. Ancak bu hızmetleri büyük imkânsızlıklar için- de gerçekleştirebildik. Burada ticaret yok. Para akışı sağlanamıyor. Ama sonuçta çabalanmız sonuç vermeye başladı. Halkımızın da desteğiyle ken- timizi ulusal ve uluslararası düzeye ta- şımayı başardık. - Tarihi KenÜer Biriiği üyesi oldu- nuz... ALÎBEYOĞLU - Evet, aynca Tür- kiye Belediyeler Biriiği Başkan Yardım- cısıyım, Yerel Yönetimler Demeği Baş- kanıyım. Aynca Tarihi Kentler Birli- ği'nınkuruluşuKars'taplanlandı.ÇE- KÜL Vakfi ve Türkiye Mımarlar Oda- sı'ylabunugerçekleştırdik. Bununar- dından Kars'ı festivaller ve kongreler kenti haline getirdik. Geçen yıl Kafkas Kültürlen Festivah'ni yaptık. Kent Konseyi'ni kurduk; kent kurultaylan- nı gerçekleştirdik. Önümüzdekı 30 Ey- lül'de de Ikincı Kafkas Kültürlen Fes- trvali'ni yapacağız. Yaklaşık 40 ülke- den gruplar. sanatçılar, halk danslan top- luluklan davet ettık. Bu festival kap- samında Birinci Uluslararası Kafkas Kültürleri Altın Kaz Film Festıvalı'm • Kars Belediye Başkanı Nayif Alibeyoğlu, demiryolunun Orta Asya'ya kadar uzanmasını sağlayacağı için sınır kapısının açılması gerektiğini söyledi. Türkiye'nin Ermenistan'a yan ambargo uyguladığını belirten Alibeyoğlu, "Bir ambargo varsa tam olmalı. Bugün sadece Kars neden sıkıntı çeksin. Komşu ülkelerle iyi geçinmek zorundayız. Diasporanın oyununu bozmak için Ermenilerle diyaloğu başlatmalıyız" dedi. Belediye Başkanı Nayif Alibeyoğlu, Kars'ı uluslararası düzeye getirdiklerini söyledi aerçekleştireceğız. Başlangıç olarak Iran, Azerbaycan, Gürcistan, Erme- nistan, Rusya ve Türkiye'den ikişer film bu festivalde yer alacak. Kars'rn sembolü kaz olduğu ıçin festivalin adı- nı Altın Kaz koyduk. -SizinbirdeKars'ıKafkaslar'ınDa- vos'u haline getirme projeniz var._ ALİBEYOĞLU-Evet. Kars'ı buna hazırlıyoruz. Bir de Kars Corporation adlı şirketi kuracağız. Merkezi Kars olacak. Bugün sınır ötesi işbirliğı gün- demde. Artık devleüerarası ilışkilerden çok, suıır ötesi bölgesel işbirliği pro- jeleri gündemdedir. Başlangıç olarak bu projeyi Azerbaycan ve Gürcistan'la gerçekleştıreceğiz. - Ya Ermenistan?.. ALİBEYOĞLU - Ermenıstan ıflah olma anlamında bir noktaya geldiğın- de o da bu sürece dabil edilebilir. Rus- ya, Iran da olabilir. Kafkasya'nın bir banş adası haline gelmesini istiyoruz. Kafkas Corporation Projesı'yle ilgı- li Dışışlen Bakanlığı'ndan büyük des- tek alıyoruz. Bütün amacımız Kars'ı ulusahe uluslararası düzeye yerleştir- mek; bu kimsesız kennn kımsesı olmak. Halkımız, "Arükkendünizkentiınizin kimsesi obcağız" dıyor. ARDAHAN'IN AYRILMASI DARBE OLDU - Kars, tam Ermenistan sınınndaki kentimiz. Sınınn kapalı olması sizi na- sıl etküijor? AÜBEYOĞLU-Kars en büyük dar- beyi 1992'de yedi. O yıl iki ilçemız, Iğ- dır ve Ardahan Kars'tan aynldı, il ol- du. Iğdır Nahçıvan, Ermenıstan ve Iran'la sınır oldu. Bizım sadece Erme- nıstan'la sınınmız kaldı. Ardahan'ın Gürcistan'la da sının \ar. Onun ıçin Kars kan kaybetmeye başladı. 1992'de Dağ- lık Karabağ işgal edılene kadar Erme- nıstan'la kapılar açıktı ve büyük bir alıcı kesımı demıryolu>la gelmektey- dı. So\yetler yenı dağıhruş olmasına rağmen Karslı esnafın durumu çok ıyıydı. Ama şimdi ticaret artık yok. - Ya sınır tkareti?- ALİBEYOĞLU - Sınır ticareti yok. Ben hep diyalog olması gereğini savun- dum. Komşu ülkelerle iyı geçinmek durumundayız. Ermenıstan'dan ge- lenler. -Burada bizi kesecekler sanı- yorduk. Ama hiç de öy1e değilmiş. Bi- zim mevcutyönetim Tûrk düşmanhğı- nı körüklüyor" dıyorlar. Çürıkü kapı- lann kapalı olması ve diyalog kurula- maması diasporanın ve Taşnak yöne- tünin işine gelıyor. Bız bu oyunu boz- mak ve diyaloğu başlatmak durumun- dayız. Kapılar yıllardır kapalı da bıze ne faydası oldu? Bakın, bir ambargo varsa tam olmah. Bugün o zaman sa- dece Kars neden sıkıntı çeksin! - Yani Türkiye, Ermenistan'a yan ambargo mu uyguhıvor? ALİBEYOĞLU-Öyle değıl mi? Is- tanbul-Erivan arasında haftada ikı ke- re uçak seferleri var. Hava sahası açık. Ellı bınin üzennde Ermenıstanlı bugün kaçak da olsa Istanbul'da çalışıyor. Bakın, en azından mevcut demiryo- lundan yararlanarak Kafkasya'ya açıl- mamız lazım. Kafkas>a ve Orta Asya'da 150 mılyon kişiye hitap eden 250 mil- \on dolarlık bir pazar v^ar. Bundan ne- den yararlanmayalım? Kars bağlamın- da Türkiye'de popülizm yapılmıştır. Kars'ta kışı başına >ıllık gelir 1500 dolann altında olmasına ragmen kal- kınmada öncelikli kent kapsamına alın- mamıştır. tstanbul'da yaşayan Karslı ışadamlanna buraya gelip yatınm yap- malan çağrılanmıza karşılık, "Size okul, yurt. sağhk tesisi yapanm. Ama orada fabrika açanıam. Kumar oyna- \amam. Ancakdüzenimi kurmuşum" dıyorlar. Ama sınır kapısı açıldığında pazar olacağı için yahnmcı buraya ge- lecek. Bızım Ermenistan'dan fazla bir beklentimiz yok. Sadece demiryolunun Orta Asya'ya kadar uzanmasını sağ- layacağı için sınırkapısının açılması ge- rektığıne inanıyorum. O zaman Kars ve bu bölge çok zengınleşecek. DİASPORANIN OYUNUNU BOZALIM - Anıa yıDardır Karsdemiryolu pro- jesinden söz edilhor«. ALİBEYOĞLU - O zamandan ben ben, u Bu proje gerçekfcşmez" dıyo- rum. Çünkü mantık o mantık. Ama biz diasporanın oyununu bozup kozlannı elınden aknak durumundayız. Mevcut Taşnak yönetimı mahkûm etmek zo- rundayız. Ermenıstan halkı bugün yok- sulluğu kanıksamış, çünkü dünyaya açılamıyor. Işin tadına varmamış. Üs- telik dünyaya tek açılma noktası da Türkiye... Bakın, Karadeniz'de Sarp Kapısı'ndan, Gürcistan üzerinden bü- tün Türk mallan Ermenistan pazanna gıriyor; biz burada seyirci kalıyoruz. Ben Karadenızlileri, bunu başardıkla- n için tebrik edıyorum. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHAN ERİNÇ Saaattım! Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın istanbul Sa- nayi Odası (İSO) meclis toplantısındaki konuşma- sını önceki gün okurken önce gözlerime inanama- dım. Ardından da nutkum tutuldu. Çünkü bakanın sözleri, Türkiye'de egemen olan özelleştirmetutkusunun vardığı boyutu kanıtlıyor- du. Sayın Bakan, "Yakında Sümerbank tarihten si- liniyor artık, bitirdik. Elinde bir şey kalmadığı gibi ismini de kaldırıyoruz. Isim hakkını satanz, o baş- ka" buyurmuşlardı. Partisinin siyasi tercihinin böylesine olduğunu vur- gulamayı da unutmamışlardı. özelleştirme konusuna bu amaçla yaklaşan bir siyasal iktidann, topun ağzına koyduğu TürkTele- kom, Erdemir, Tüpraş gibi Türkiye için gerçekten çeşitli yönlerden önem taşıyan kuruluşlann gele- ceöini de kısa yoldan anlatıveriyordu. Ozelleştirmenin çeşitli sanayi ve hizmet alanla- rında yarattığı olumsuzlukların dünyada gündeme geldiği, hatta özelleştirilen kimi kurumların geri alınmasının söz konusu olduğu bir aşamada Tür- kiye'nin yaklaşımını nitelendirebilecek sözcük bul- mak kolay değildi. Aynı günün haberleri arasında Fransa Cumhur- başkanı Jacques Chirac'ın ulusal Fransız şirket- lerinin korunması için tedbir alınmasını istediği de vardı. Herhalde bizim ulusalcılık karşıtları kendisi- ne çok kızmışlardır. • • • Bereket aynı günün akşamı, Armada Otel^de Petrol-lş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Öz- taşkın'ın davetine katılan meslektaşlarımla birlik- te oldum da ozelleştirmenin nasıl yapılmakta ol- duğunu biraz daha ayrıntılı öğrenme fırsatını ya- kaladım. Anlatılanlara göre bir yanda özelleştirme Yasa- sı, öte yanda özelleştirme Idaresi Başkanlığrnın (ÖİB) kendine özgü yaklaşımı ve kararlan vardı. örnegin Tüpraş'ın bir bölümünün İstanbul Men- kul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) halka arz yoluy- la, bir bölümünün de blok satışı için ÖİB karar al- mıştı. Oysa karar yetkisi Başbakan'ın başkanlığındaolu- şan özelleştirme Yüksek Kurulu'na aitti. Bu yetki dışı uygulama yetmezmiş gibi alınan ka- rar zamanında kamuoyuna duyurulmamış, İMKB'ye bilgi de verilmemişti. Ancak nasıl olmuşsa olmuş, bir aracılık şirketi, İMKB'deki işlemlerin yürütülmesi amacıylaOİB'ye başvurmuştu. Bu tür yasaya aykınlıklann cezası 5-7 yıl hapis- ti. Petrol-lş Sendikası suç duyurusunda bulunmuş ve beklemeye geçmişti. Aynca eksik ve yanlış sa- tış işlemlerinin iptali için idari yargıyada başvurul- muştu. • • • Tüpraş deyip geçivermek de doğru değildi. Tüpraş'ın Türiye'nin en büyük sanayi tesisi ol- duğu, ISO'nun 500 büyük firma açıklamasında da görülüyor. 2004 verilerine göre 16.1 milyar dolarlık cirosu, 491 milyon dolar net dönem kân var. Ülke ekono- misine katkısı ise 8.2 milyar dolar. Avrupa'nın 5'inci büyük rafinerisi olan Tüpraş'ın yeniden kurulma değeri 7.5-8, piyasa değeri ise 3.5- 4 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Tüpraş'ın özelleştirilecek bölümünün hisse se- netlerini alanlar, hisseleri oranında, Türkiye'nin tek lastikvesentetikkauçukhammaddesi üreten Kör- fez Petrokimya ve Rafinerisi ile DlTAŞ'ın yüzde 80'lik kısmına da ortak olacaklar. özelleştirilecek Tüpraş'a biçilen satış değeri ise 1.2 milyar dolar. Işin bir başka yönü de Türkiye'nin özelleştirme- ye niyetlendiği kuruluşlara pey sürenlerin yabancı kamu kurumu ya da ortaklıkları olması. Türkiye'nin geleceğinin satılması için biçilen de- ğer ise dış borçlarının ancak 10 günlük faizine ye- tiyor. "Satmak zorunda mıyız, neden satıyoruz, top- luma maliyeti ne olacak" sorularına tutarlı yanıtlar bulamazsak geleceğimiz daha da karanlık görü- nüyor. Çünkü yetkililer neyi sattıklannın ayırdına varmış gibi durmuyorlar. oerinctg cumhuriyet.com.tr. El değmemiş doğası ve zengin kültür mirasıyla Kars, tüm olumsuduklara karşın eğitimli ve çağda "Doğu 'nun Batısı "nda bambaşka bir kent Nayif Alibeyoğlu. K ARS-«Doğu'nunBatsT KarsBe- lediyesı'nin kentin tanıtımı için ha- zırladığı kitabın başlığı bu... Hiçbir abartı yok... Kars gerçekten de Do- ğu'nun Batısı bir kent. Kafkasya ül- kelerinden sadece Ermenıstan'la sı- nırdaş olan Kars bambaşka bır dünya. İlk kez gidip gördüğüm bu kentle ılgılı dennlemesı- ne ahkâm kesmek istemiyorum. Ancak çektı- ğim fotoğrafın da dogru olduğuna inanıyo- rum. Kafkasyalı geleneğinden olsa gerek, in- sanlan çağdaş, Batılı. Eğıtim düzeyleri yük- sek, bütün ekonomik sıkıntılara ve olanaksız- lıklara rağmen... Bütün ekonomik olanaksız- lıklara rağmen, dedim. Çünkü Kars kişi başı- na yıllık gelıri 800 dolann biraz üzennde ol- duğu ıçin Teşvik Yasası kapsamına alınma- mış. Dolayısıyla da öbür kalkındınlması ge- reken yörelerin aksine kendı yağıyla kavrul- mak zorunda bırakılmış. Bir de tsmafl Avtemiz, Muzaffer Ergöz gibi Kars kökenlı birkaç ışadamı dışında iş dünya- sırun buraya ilgi göstermemesı de sorun yara- tıyor. Neyse ki kültür ve kış turizmi gelışıyor. Sankamış'ta çok ciddi kış sporlan tesisleri ya- pılıyor. Bir de yöreye nefes aldıran uluslara- rası Kars Festıvalı. Bu yıl festival 40 ülkenin katıltmıyla 30 Eylül'de yapılacak. Müthiş bir kültür mırasını ıçınde banndır- dığından hıç kuşku yok. Dağ, taş her yeri ta- rih. Anadolu'nun Urartu, Ermeni, Selçuk, Os- manlı mımanlenne e\r sahıplıği yapan tek Kaf- kas şehn olarak adlandınlıyor, Kars... Urartu döneminde Kars; Kolsa ya da Korsa olarak adlandınlmış. Daha sonraki Arap ışgali sıra- sında adı Arapçada ""şiddetü soğuk" anlamına gelen Kars olarak değıştınlmış. tklımı gerçek- ten çok sert. Sıcaklık kış aylannda eksı 40 de- recelen bulabıliyor. SİT ALANI RUS MAHALLESİ Müthiş bır doğası. akıl ahnaz güzellikte bir eski Rus mahallesi var. Kars Belediyesi, Rus mahallesını tarihi sit alanı ılan etmiş. Buraya beton yığınların inşa edılmesi kesınlıkle yasak. Ne yazık ki onlarca yıl ıhmalın getirdiği çır- kinlikler Kars'ı da etkilemış. Şehrin çe\Tesın- de beton yapılar yükselmış. Bir de gecekon- du sorunu... Ama bu ikısi de Rus mahallesini etkileyememış. Belediye şimdi onu da halle- diyor. Kars Kalesi çe\Tesindekı gecekondulaş- ma yakındabitecek. Gecekondu sahiplerine gös- terilen yeni yerleşimle buralan temızlenecek. Kars Kalesi ve çevresi tam anlamıyla koruma- ya alınacak. 2000 yılında Tarihi Kentler Bır- liği üyesi olan Kars'ın korunmasına en bü\-ük katkılan da ÇEKÜL Vakfi ve Başkanı ProfDr. Metin Sözen yapıyor. Zaten Metin Hoca daha neler yapmıyor ki... Bütün Anadolu kentleri- nı bir bır dolaşıp dünya kültür mirasına arma- ğan etmiyor mu? Kars insanı da Metin Hoca'nın çalışmalan- nayardımcı olmuş... Şimdi eski Kafkas mima- risiyle yapılmış tek kath e\ler onanlıyor; ko- rumaya aluııyor ve insanlar yeniden bu evler- deoturmayabaşlıyorlar. Doğmabüyüme Kars- lı olan ınşaat mühendisi Tuncer Güvensoy ise bu işe önayak olanlardan birisı... 1999 yılın- da, o zamanın parasıyla 500 milyar lira harca- yarak 1890'da inşa edilmiş bir Kars evini öz- gün haline tamamıyla sadık kalarak restore et- tirmiş. Biraz ötede aynı kişinin restore ettirdiği ve yakında butik otel olarak hizmete girmesı bek- lenen başka bir Kars e\ı. tçinde sadece 10 da- iresi var. Bütün restorasyon ve gelıştırme ça- lışmalannı kartal gibi denetleyen bir de Kars Kent Konseyi ve onun başkanı SezaiYazıa. Bü- tün bu çalışmalara destek veren tabıi kı Kars Belediye Başkanı NaifAübej'oğhı. Onun da da- nışmanı FundaErdem. Funda Hanım esas ola- rak Istanbullu. Ama Karslı bır göğüs hastalık- lan uzmanıyla evlenip buraya geünce kente âşık olmuş. Buraya yerleşmişler. Funda Hanım di- yorki: "Ewt, Istanbul'a gidrvorum. Ama on beş günden fazlasma da dayanamıyorum. Kars benim için bir sığınak, rahat vaşadığmı bir kenL Çok soTyorum." AHIR CAZİNO Sokaklarda dolaşırken gözüme ilginç gö- rüntüler takılıyor. Örnegin biraz kent dışına doğ- ru, bir zamanlar ahır olarak yapılmış düzayak yapılar. Şimdi sanya, kınnızıya boyanmış ve "gazino" olarak hizmet veriyor. Evet, evet, ga- zino. Hem de ıçkili türünden... Halk arasında adına "Ahır Gaano" denıyor. Birkaç hlometre ötede Susuz sapağından iler- leyınce sol kolda başka ilginç bır tabela: "Müs- takil Eğlence Merkezi". Anlaşılan bu da bol iç- kih gazino türünden... Eh, Anadolu'nun do- ğusundasınız, ama Batı'da yaşıyor gibisiniz.