Katalog

14 HA-ZİRAN 2005 SALI CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur(a cumhuriyet.com.tr 15 A^dınlanma felsefesinin Türkiye'de gittikçe artan önemi ve gelişmesi Cumhuriyet akılcılığa yönelişti ARSLAN KAYNARDAG -1- Bu yazıda aydınlanmanın bir felsefe olarak Türkiye'deki etkisi ve geüişmesi üzerinde durulacak- tır. Türkiye. bir yandan saldırgan empe-ryalizm, bir yandan da dine bağlı Osmanlı yönetimi ile hesap- laştıkrtan sonra Cumhuriyet ilan etti. Tarih onu öyle bir noktaya getirrnişti ki Batı uygarlığına gi- den yolu, yani avdınlanmayı seç- mesi gerekiyordu. Atattürkve arkadaşlan, siyaset Batısı ile uygarhk Batısını ayıra- cak b»ilgi ve görüşleri olan kimse- lerdi. Yabancı politikacılann sö- mürgeci hareketlerine karşı ge- rekli -önlemleri almasını bildiler. Cuxnhuriyet yönetimindeki ay- dınla-rımacı kadro, hiçbir zaman hayalci olmadı, olaylann karşısın- da gerçekçi davrandı. Hukuk, eği- tim, güzel sanatlar, bilim ve öte- ki kiiltür alanlannda çağdaşlaş- mayi-, laikleşmeyi hızlandırmak, başhca söz sahibi olarak akılcılı- ğı yetkili kılmak amacıyla re- formlar ve devrimler yapıldı. Devrimlere ilişkin yasalar ve on- ların gerekçeleri incelendiğinde aydınlanma felsefesinin etkisi açıkça belli olmaktadır. Yepyenl bir toplum Bu felsefenin etkisi daha 180O'lerde aydınlar arasında gö- rülmiiştü. Ne var ki, bu kadan ile yetinilemezdi. Çağdaşlaşmayı tek ve kesin biryol olarak kabul et- meli, ona göre hareket edılmehy- dı. Atatürk bir filozof değildi ama, tarihin yöneldiği uygarhk yolunu görebilen üstün yetenekli bir aydın idi. Bılime, çağdaşlaşmaya yalnız politikacı gözüyle bakmıyor, onla- n ahlak (etik) ve kültür açısından da değerlendinyordu. Böylece Türkiye, filozof Kant'ın aydınlanma için dediği gibi aklın değerini anlamış, onu kullanma cesaretini göstermiş- ti. Yepyeni bir toplum olmak isti- yordu. Eğitim, bilim ve felsefe sevgisı, dil ve tarih bilinci, yapıcı eleştıri, yenı toplumun başhca özelliklerini meydana getirecekti. Türk insanına tarihin nesnesi de- ğil, öznesi olma yollan açılmıştı. Yapılacak şey, Batı'nın ilerlemesi- ni sağlayan felsefeyi öğremp uy- gulamaktı. Din dili Arapçanın uzun yıllar etkisi altında kalan Osmanhcadan ulusal dil Türkçeye, ulusal olmak- tan uzak eski tarih anlayışmdan ulusal tarihe geçmek için örgütlü ve kapsamlı çalışmalar başladı. Yalnız bunlar degildi yapılanlar; hukuk, kültür ve eğitim kurumla- n baştan başa değişiyor, edebiyat ve güzel sanatlarda yenilikler bir- birıni izliyordu. Aydınlanma atılımlan Ata- türk'ten sonra bir süre daha devam etti. lyi yetişmiş bir felsefe ve kül- tür adamı olan Milli Eğitim Baka- nı Hasan Âli Yücel, eğitimde, sa- natta ve öteki kültür alanlannda bu etkinlikleri daha verimli kılmak için büyük çaba gösterdi( l). Avru- pa'da eğitim görmüş bir aydınlar topluluğu yenileşme yolunda gö- rev almakta gecikmedi. Bilinçli bir yayın ve çeviri hare- ketine girişilerek Batı'nın birçok klasik yapıtı dilimize çevrildi. Böylece, epeyce gecikmiş de olsa, bir hümaniznıa hareketi kültür ve eğitim hayatındakı yerinı almış umhuriyet yönetiminde- ki aydınlanmacı kadro, hiç- bir zaman hayalci olmadı, olaylann karşısında gerçek- çi davrandı. Hukuk, eğitim, güzel sanatlar, bilim ve öteki kültür alanlannda çağdaş- laşmayı, laikleşmeyi hızlan- dırmak, başhca söz sahibi olarak akılcılığı yetkili kıl- mak amacıyla reformlar ve devrimler yapı Idı. Devrimle- re ilişkin yasalar ve onların gerekçeleri incelendiğinde aydınlanmafelsefesinin etki- si açıkça belli olmaktadır. oluyordu. Eski filozofiann yanın- da, büyük çağdaş filozoflann ve bilginlerin çevrilmesine de özen gösterildi. Aydınlanmacı özelhği ile kısa zamanda başan kazanan Köy Enstitüleri bu bakanın za- manında öğretime başladı. Felsefe ve bilim alanlannda ya- pılan daha önceki az sayıda ve ni- teliksiz çalışmalar, Cumhuri- yet'ten sonra çoğalma ve nıtelık kazanma sürecıne girdi; aydınlan- ma düşüncesi, felsefe alanında çalışanlann en çok ilgi duyduğu, araştırma yaptığı konulardan biri oldu. Bu alandaki öncü çalışmalan 1940'h yıllarda Macit Gök- berk'in başlattığını görüyoruz. Bu felsefe profesörü derslerinde, ya- zılannda ve kitaplannda aydınlan- ma felsefesini başa alıyor, önemi üzerinde özellikle ve ısrarla duru- yordu. Felsefe dilinin Türkçeleş- mesine de emek verdi. Bu yolda- ki çalışmalar onun bilinçli çabala- nyla ivme kazandı. Cumhuriyet devrimlerimizi ele aldığı Aydınlanma Felsefesi, Devrimler ve Atatürk başlıklı önemli incelemesini I983'te ya- yımladı(2). Istanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nün öteki öğretim üyele- ri de Gökberk'e koşut çabalar için- deydiler. Onun öğrencilerinden oluşan, Prof. Bedia Akarsu, Prof. toanna Kuçuradi, sonra da Betül Çotuksöken kuşağı bu olumlu ge- leneği günümüze kadar getirdi. Öteki üniversitelerden de bu gele- neğe katılanlar az değildi. Felsefe yazılarında artış Her yıl felsefe yazılan daha çok yazılıyor. Kitaplar yayımlanıyor, çeviriler yapılıyordu. Voltaire, Montesquieu, Jean Jacques Ro- usseau, John Locke, David Hu- me, Kant (3), Goethe gibi aydın- lanmacı filozof ve düşünürlerin kıtaplannın çoğu çevrilip yayım- landı. Fransa'da 175l-l772 yıllan ara- sında yayımlanan ve aydınlanma felsefesinin temel kaynaklanndan olan Ansiklopedi'den seçmeler (4) 1996'da çevrildi. Yakın zamanlann önde gelen aydınlanmacı f ilozofla- nndan da çeviriler yapıldı. 1) Onsekizinci Yüzyılda Alman Felsefe Hayatı, Tenevvür Devri başlıklı bu yazı 1922'de Düşünce dergisinde vavımlandı. (1 Mart 1338) ' ' 2) 51 sayfa olan buyazı, Çağdaş Düşünceriin Işığında Atatürk adındaki kitaptayayımlandı. Ecza- cıbaşı Vakfı Yavınlan, 1983, Istan- bul. 3) Kant, Aydınlanma Nedir? "ev Nejat Bozkurt, 1984, îstan- /, Remzi Yavmevi) 4) Çev: Selahaddin Hilav. Yapı ve Kredi Yavınlan, 1996, Istanbul buı Türkiye Avrupa Vakfi Tarafından Düzenlenen AB Müzakere Sürecinde Türkiye Sağlık Hizmetleri Sempozyumu 17-18 Haziran 2005 Günü tstanbul / Topkapı Eresin Otel'inde yapılıyor Sempozyum Programı 1- GÜN (17 Haziran 2005 CUMA) AÇILIŞ Ziya Müezzinoğlu TAV Yönetim Kurulu Başkanı. Tunay fNCE AB Genel Sekreter Yrİ. ve AB Çalışmalan Merkezi Derneğı Genel Başkanı, Prof. Dr. Recep Akd&ğ Sağlık Bakanı 1. Oturum - SAĞLIK VİZYONUMUZ Vloderatör Prof. Dr. Osman Hayran M.C. Sağlık Eğitim Fakültesi Dekanı; Konuşmacılar: Prof. Dr. Cevdet Erdöl TBMM Sağlık. Aile, Çahşma ve Sosyal şler Komısyon Başkanı, Kemal Kılıçdaroğlu CHP Istanbul Milletvekilı. Prof.Dr. Sabahattin Aydın Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, Andrzej Rys Polonya Sağlık Bakan Yardımcısı, Dr. Muharrem Usta Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşlan Birliği Derneği Başkanı 2. Oturum - TÜRKİYE İLAÇ SEKTÖRÜNÜN YAPISI VE AB MEVZUATI- NA UYUM ÇALIŞMALARI Moderatör: Bülent Eczacıbaşı Ilaç Endüstrisi Işverenler Sendikası Başkanı, Konuşmacılar: Dr. Orhan Gümrükçüoğlu Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı, Mehmet Domaç Türk Eczacılan Birliği Başkanı, Cengiz Celayir Türkiye Ilaç Sanayi Derneği Başkanı, Turgut Tokgöz Ilaç Endüstrisi tşverenler Sendikası Genel Sekreteri, Alp Sevindik Pfizer tlaçlan Kunımsal Ilişkiler Direktörü 3. Oturum - SAĞLIK HİZMETLERİNDE FtNANSMAN - HİZMET SUNUMU VE KAMUNUN ROLÜ Moderatör: Prof.Dr. Erdal Akalın Pfizer Uaçlan Medikal Danışmanı Konuşmacılar: Tuncay Teksöz Çalışma Bakanlığı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı. Stephen Pollard Kıdemli Kurul Üyesi, Centre for the new Europe / Brüksel- Belçika, Dr. Murat Dayanıklı TUSİAD Sağlık Çalışma Grubu Sağlık Projesinden Sorumlu Üye, Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım Hacettepe Üniversitesi 4. Oturum - TIBBİ TEKNOLOJİ VE TÜKETlCİNtN KORUNMASI Moderatör: Dr. Hasan Bağcı Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdür Yrd.. Konuşmacılar: Prof.Dr. Yekta Ülgen Boğazıçi Üniversitesi Bio-Medikal Enstitüsü Müdürü, Cumhur Çeken SADER Başkan Yardımcısı, Ufuk Eren Tüketici Birliği Başkanı. Engin Başaran Tüketici Birliği Başkanı, Salih Güreş Tepe Teknoloji Genel Müdürü 5. Oturum - TÜRKİYE SAĞLIK HİZMETLERİ (Standartların Belirlenmesi ve Dışa Açılımı) Moderatör: Dr.M. Ulvi Saran Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı; Konuşmacılar: Hüseyin Çelik Çalışma Bakanlığı GSS Proje Danışmanı. Dr. Hasan Kuş Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşlan Birliği Derneği, Doç. Dr. Gazi Zorer Türk Hekımleri Dayanışma Vakfı ikinci Başkanı, Dr. Cengiz Gül Medline Mobil Sağlık Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı, Ata Selçuk Eczacıbaşı Sağlık Hizmetlen Genel Müdürü 6. Oturum - SAĞLIK SEKTÖRÜNDE İNSAN GÜCÜ ve EĞİTİMİ Moderatör: Dt. Celal Yıldırım Türk Diş Hekimleri Birliği Başkanı Konuşmacılar: Ali Yerlikaya Sağlık Bakanlığı Personel Genel Müdürü, Prof.Dr. Oğuz Söylemezoğlu Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Prof. Dr. Ruhi Kaykayoğlu Siemens Akademi Koordinatörü, Dr. Haluk Özsarı Sağlık Bakanlığı Eski Müsteşar Yardımcısı Kapanış Konuşması Ziya Müezzinoğlu TAV Başkanı Katüım Setifıkası Dağıtımı Konuşmalar sırmültane tercüme edilecektir. NOT: KATILIM İÇtN KAYIT BAŞVURULARI HAKKINDA BİLGİ Türkiye Avrupa Vakfı (Tel: 0212 244 51 34 - 244 51 35; Faks: 0212 244 51 36; Web Sitesi: www.turkiyeavrupavakfı.org) fel MeriçSümenIDOBMüdürü Emekçiyazar Orhan Kemal Kültür Servisi - Aylık kültür, sanat ve edebiyat dergisi Berfin Bahar'ın bu ayki dosya konusu 35 yıl önce yitirdiğimiz 'Bereket- li Topraklar Üzerinde' emekçi yazan Orhan Kemal'e aynldı. Dergjde Orhan Kemal'in oğlu Işık Öğütçü'nün '35 Yıl Sonra', Fikret Otyam'ın 'Orhan Ke- mal'in Son Günleri', Öner Yağ- cı'nın 'Orhan Kemal İçin Not- lar', Mustafa Arslan'ın 'Orhan Kemal'in Yapıtlarında M. Ke- mal Atatürk' ve H. Hüseyin Yal- vaç'ın 'Biz tşçiler Senin Hatıran Önünde Saygı ile Eğiliriz' başlık- lı yazılan yer alıyor. Dergide 42 yıl önce yitirdiğimiz usta şair Nâzım Hikmet'ın anısına Mehmet Gü- ler ve Cüneyt Gültakın'ın iki ya- zısı yer alıyor. Derginin sayfala- nnda yer alan 'Şiirler' bölümün- de Faal Hüsnü Dağlarca, Idris Atmaca, Malgi Ester, Molla De- mirel, Eray Korkmazer, Ismail Cem Doğru, Elif Sağ Tetik, Şem- sa Balamir Karatay'ın şiirleri bu- lunuyor. Berfin Bahar'ın bu sayı- sında aynca; Turhan Feyizoğ- lu'nun yazdığı 'Ajda Pekkan' ve Dr. Sabri Uysal'ın 'Çocuklann Yarattığı Kültür' yazılanda yer alıyor. 14 yıl önce yaşamını yitiren 'Hasretinden Prangalar Eskit- tim' şairi Ahmed Arif için Mev- lüt Kaplan'in yazdığı yazının ya- nı sıra Ahmet Arslan, Ruşen Hakkı, Rıfat Mertoğlu ve Harun Arap'ın yazılan 'Deneme / Anla- ü' başlığı altındaderginin sayfala- nnda yerini almış. Derginin ağustos sayısının dos- ya konusu Te>"fik Fikret olacak. Dergi bu özel sayı için okur ve ya- zarlardan destek bekliyor. Kültür Servisi - 1981'den bu yana Devlet Sanatçısı unvanı taşı- yan Meriç Sümen Kanan, tstan- bul Devlet Opera ve Balesi müdür ve sanat yönetmenlığine atandı. Ankara Devlet Konservatuvan Bale Yüksek Bölümü mezunu olan sanatçı, 1961 'den itibaren Devlet Opera ve Balesi'nde baş- dansçı olarak birçok ölümsüz ya- pıtta dans etti. Ankara ve Istanbul devlet opera ve balelerinin dışında tngiltere, AJmanya, Amerika, Kıb- ns, Rusya, Polonya, Yugoslavya, Danimarka, Bulgaristan. Mısır, Italya, Tunus, Pakistan, Cezayir, Hollanda ve Japonya'da Türki- ye'yi temsil etti. 1972, 1979 ve 1982'de Moskova Bolşoy Bale- si'nde 'Giselle'i oynayarak Bol- şoy tarihinde başrol üstlenen ilk yabancı prima balerin oldu. Ayn- ca Bakû. Leningrad, Kievve Odes- sa'da da konuk sanatçı olarak dans etti. 1979-1986 yıllan arasında Devlet Opera ve Balesi Genel Mü- dürlüğü'nde, 1986-1989 ve 2001- 2002 yıllannda da Istanbul Devlet Opera ve Balesi'nde dansçılığın yanı sıra başkoreograf ve bale sa- nat yönetmeni olarak çahştı. 1983- 1984'te Moskova Bolşoy Dans Akademisi Hocalık Bölümü'nübi- tirerek bale öğretmeni diploması- nı aldı. 1989-1992 yıllan arasında Mimar Sinan Üniversitesi Istanbul Devlet Konservatuvan'nda öğre- tim üyesi olarak görev yaptı. Ulu- sal ve uluslararası alanda birçok ödül kazandı. Baleye yaptığı kat- kılardan ötürü Eylül 1997'de Ba- kırköy/Istanbul Belediye Başkan- hğı'ndan ve Şubat 1998"de de TO- BAV'dan ıkı 'Özel Ödül' aldı. 15-16 HAZİRAN RLHUYLA GELECEĞtMİZt KURMAYA ŞENLÎK lşçi suufi bugün bulunduğu sürece karşı cevabı, tanhini hatırlayarak, tarihini yeniden yaratarak veıecektır. Yolumuza ışık olan 15-16 Haziran direnışinın 35. yıldönümünde, 19 Haziran 2005 Pazar günü, Bostancı Gösteri Merkezi'nde 17.00-21.00 saatleri arasında gerçekleştireceğimiz şenliğe siz- lerin de katılımını bekliyoruz. PROGRAM Hılmi Yarayıcı Konuk Kardeş Türküler Özgürlük Korosu Son Anka Müzık Topluluğu Tıyatro Güney Sinevızyon AKADER (Anadolu Kültür ve Araştırma Derneği) BTS 3 No'lu Şube Eğitim-Sen 2 No'lu Şube Eğitim-Sen 3 No'lu Şube Eğirim-Sen 4 No'lu Şube Eğitim-Sen 8 No'lu Şube Film Yönetmenleri Derneği Güney Kültür Merkezi İşçi Evleri İşçi Gazetesi Kaldıraç Kartal Malatyalılar Yardımlaşma ve Dayanış Derneği KETEV (Kemal TürUer Eğitim Vakfi) OLEYtS Marmara Bölge Şubesi ÖEP (Özgür Eğitim Platformo) Savaş Yolu Yeni Dünya İçin Çağn Ekber Işık (KESK Denetleme Kurulu Üyesi) Dr. Nazmı ALGAN (Istanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu Üyesi) Sabahattin DURSUN (Eğıtım-Sen Düzce Yönetim Kurulu Oyesi) Remzi KAYA (Egıtım-Sen Gebze Yönetim Kurulu Üyesi) Hasan TOPRAK~(Eğitun-Sen 2'No'lu Şube Yönetim Kurulu Üyesi) Sûleyman YIL.M\Z (BES 3 No'lu Şube Yönetim Kurulu Üyesi) Hüseyin YILMAZ (Eğıtım-Sen 6'No'lu Şube Yönetim Kurulu Uyesi) İrtibat Telefonu: 0 212 251 68 61 Bilet Temin Noktalan: Beyoğlu Metropol Kadıköy Seyhan Müzik Kartal Dersim Kasetçilik Bakırköy Beyaz Adam Kitabevi Esenyurt Güney Kültür Merkezi Bostancı Gösteri Merkezi 19 Haziran 200? Pazar Günü Saat: 17.00 Pink Ftoyd yoksuHuğa karşı • LONDRA (BBC) - Efsane rock topluluğu Pink Floyd, 24 yıl aradan sonra önümüzdeki ay Londra Hyde Park'ta Live 8 adlı konserde sevenleriyle bir araya gelecek. Eski günlerdeki gibi Dave GihTiour, Nick Mason ve Richard VVright'la sahnede müzik yapacak. Bob Geldof ile Midge Ure'un düzenlediği Live 8 adh bu konser, Afrika'nın yoksulluğuyla mücadeleye destek verme amacını taşıyor. Konsere katılacak sanatçı ve topluluklardan bazılan Madonna, REM, U2, Sir Paul McCartney, Sir Elton John, Coldplay ve Robbie Williams. Da%e Gilmour, konsere katılma nedenlerini açıklarken G-8 ülkelerinin üçüncü dünya ülkelerini yoksulluktan kurtarmak için daha etkin olmasım istediler. Mehmet ülusoy toppağa veriliyor • Kültür Servisi - Geçen hafta Fransa'da yitirdiğimiz ve cenazesi dünTürkiye'ye getirilen yönetmen ve oyuncu Mehmet Ulusoy için yann saat 10.00'da Atatürk Kültür Merkezi'nde bir tören düzenlenecek. Törenden sonra sanatçı Şişli Camisi'ndeki öğle namazınm ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verilecek. Emek Fotoğrafları Yanşması • ANKARA (,\A) - Türk-Iş ve Foto Muhabirleri Demeği'nin işbirliğiyle düzenlenen 'Emek Fotoğraflan Yanşması'na başNiıru süresi 30 Haziran Perşembe akşamına kadar uzatıldı. Türk-Iş'ten yapılan açıklamada, tüm basın mensuplanna açık olacak yanşma için 20 Haziran Pazartesi günü olarak belirlenen son başvuru tarihinin, yoğun katılım ve gelen istek üzerine 30 Haziran Perşembe akşamına kadar uzatıldığı bildirildi. Açıklamada, katılımcılann başvurularını Türk-îş Basın Bürosu'na yapabilecekleri kaydedildi. Yanşmada, birinciye 1000 YTL, ikinciye 750 YTL, üçüncüye ise 500 YTL ödül verilecek. Ödüller, Türk-Iş'in kuruluşunun 53. yıldönümü olan 31 Temmuz 2005 tarihinde düzenlenecek törenle kazananlara sunulacak. Karma resim sepgisi • Kültür Servisi - Beyoğlu Akademililer Sanat Merkezi, 27 Haziran'a dek bünyesindeki sanatçılann yapıtlanndan oluşan bir karma sergiyi ağırhyor. Çeşitli tarzlanyla, bu sergide yer alan sanatçılar, zengin bir seçki sunuyorlar sanatseverlere. Birlikteliklerini 'yaratılan sinerji ve resim merkezli bir dostluk' olarak açıklayan sanatçılar, "Hobi, sığ sularda hoşça vakit geçirmek ise sanat, her an boğulma tehlikesiyle karşılaştığınız açık deniz gibidir" diyorlar. Karma sergide yer alan sanatçılann eğitmenliğini Resul Aytemür yapıyor. Sergide, Meral Ansoy, Ezgi Arslan, Teoman Ata, Gül Atlı, Emine Bağdat, Alişan Derin, Nacıye Duruiz, Rita Elak, M. Gizem Enuysal, Işıl Yüce, Işıl Kaya, Hatice Koçoğlu, Murat Mirzani, Erte Oyal, Damla Öztürk, Serdar Özyurt, Evren Sungur, Ali Şengül, Srrriye Ünsal ve Gükıur Ünver'in yapıtlan yer alıyor. MÜZÎK FESTİVALÎ'NDE BUGÜN • AYA tRİNt MÜZESÎ'nde 20.00'de Valery Gergiev yönetimindeki Kirov Opera Orkestrası konseri. (0 212 334 07 00) BUGUN • AVUSTURYA KÜLTÜR OFtSt'nde 19.00'daki kokteylin ardından 20.00'de Fani Hodara ile topluluğunun konseri. (0 212 223 78 43) M BABYLON'da 21 30da The Ricky Ford Eclectic Electric Band konseri. (0 212 292 73 68) • CEMAL REŞİT REY'de 14.00'te 'Journey to tran - Return of the Land of VVonders' adlı filmin gösterimi ve yönetmeni Maysoon Pachaci ile söyleşi, 16.30'da 'Beatiful Times' adlı filmin gösterimi ve yönetmeni Hala Khalil ile söyleşi. (0 212 232 98 30)