Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14HAZİRAN2005SALI 14 KULTUR [email protected] TİYATRO DÜNYASINDAN DİKMEN GÜRÜN MehmetUlusoykonuşuyorMehmet Ulusoy'un da hocası olan PeterBrook, tiyatronun büyü- sünden söz ederken perde açıldı- ğında duyulan ilk seslerin, göz- lemlenen ilk hareketlerin izleyici- yi yakalaması gerektığini belirtir... Bu noktadan sonraki süreçte ise izleyici sahnede yaşanan olayın içine çekilecek ve tiyatronun o müthiş gücü onu saracaktır... Meh- met Ulusoy, 1970'lerin başuıda Fransa'da hızla tırmanışa geçen ve uluslararası arenada başanyla sü- ren tiyatro yaşamında işte bu gü- cü, bu büyüyü yakalamış usta sa- natçılardan biriydi... 7 Haziran 2005'te maalesef aramızdan ay- nldı. Zamansız bir gıdiş oldu bu. Onu, kendı sözleriyle. tiyatro üs- tüne söyledikleriyle yolcu etmek istiyorum... • * * • "Dışarda çakşmak anlamsız as- hnda. Fakat bir şeyler yapabilmek içinatüamıaramaya çanşıyorinsan. O zaman da işte birtakun şeyler dı- şarda yapüıyor. Benim için üzücû bir durum. Yüzlerce asistanım,öğ- rendm oldu Avrupa'da. INeden Tür- kiye'de olmasuı? 'însan yetiştir- mek' büyük bir laf. Önemli olan insanla yetişmek. 'însanla yetiş- mek' firsaünı Fransa bana verdi. Bunu derken de hemen beBrteyim, hiçbir zaman Türklüğiimden bir şey ka\ betmedim. Her zamanTürk tiyatrosu yaptutı." "Çağdaş tiyatro yapmıyorum" "Tiyatro benim için yalnız tiyat- rodur™ Amaç-araç- bunlar çokso- yut kavTamlar. Benim yaptığım, anlayabildiğim bir şe\i bir kitleye, bir insana ulaştırabilmek. Şairlerin duygulannı abyorum, o duygula- iyatro bence bir alışveriş, bir sevda meselesi. O sevdayı bulamayınca tiyatro yapmak neden? Para kazanmak için mi? Ben sevda için yapıyorum. Sevdayı, şiiri, insanlık duygusunu getiremediğim anda yapmıyorum zaten tiyatro." n seyircilere geçirmek istiyorum." "Çağdaş bir tiyatro değfl benim- ki. Çağdaş olmakda istemiyorum. Biçimsd olarak çağdaş olmak iste- miyorum. Çağdaşkğı şöyle abyo- rum: Brecht gibi, Nâzım gibi, Sa- it Faik gibi, Orhan Veli gibi ustala- nmızm çağdaşhğı ile sahne düze- nimizin çağdaşhğı bir bütün oluş- turuyor. Yoksa ne diyebilirim çağ- daşhk iistüne? Hakkun da yok bu- na, böylesine büyük ustalann ya- nında." "Bencedünyada üç büyük deko- ratör \"ar. Micheal Launay, Metin Deniz veJosef S\ oboda. Ben bun- lardan ildsiyle çalışıyorum; Metin Deniz ve Micheal Launay. Kuz- gun'la,Saim Bugay'Iadaçahşüm. Bunlarbenim şansını.Tiyatrodaor- taya konan bir karşüaşmadır. bir çaüşmadır, bir birieşmedir." "Metin Denizolsun, Svobodaol- sun Launay olsun. işin başından başlıyorlar ve bir dramaturg gibi çahşıyorlar. Gerekirse mizansene kanşıyorlar. Olayın güzel yanı da bu. Ben Metin Deniz'e veya Mic- heal Launay'a 'dekoru şöyle yap' diyemem. Ortak çahşıyoruz. Üç beş ay hep büiikteyiz. Zor oluyor belki ama yavaş yavaş bü" şeyler çıkmaya başhyor.Sahnenin düzen- lenmesi dekoratif bir iş değiL Ola- yın içine girmek gerek. Örneğin Hamlet'in içine girmek gibL De- koratörrejisörlebiriiktetanır Haro- let'i ve ondan sonra birtakım şey- leri yaşatmaya başlar. Bu bir alış- veriş meselesi. Kuzgun'la, Saim Bugay'la da böyle çahşıyorduk." "Ben ekip çalışmasına inanıyo- rum. Her şeyi biriikte göriiyorsun. Oyunu çokönceden çahşınm, not- lar alınm. sonra unutmaya başla- nnı. Bu yüzden biriikte çahşmak benim için çok önemli. Herkesin yaraücı gücünügörüyorsun aynı an- da» Bu. oyunun genelyapısına kar- şı bir şey değil, ama benim yönte- mim her oyuna göredeğişiyor, çün- küoyuncunun duygusunu bulnıak çokönemlL Oyuncuyu kopya etmek istemem, ondan yola çıkarak oyu- nu oluştururum." Tfyatroyla devrim yapılmaz" "Grotesk, trajediy k komedinin kanşmasıdır.... Ben groteski bütün oyunlanmda yaratmay a çauşnm." "„. Köy seyirtik oyunlan aynn- Oh araşnnlmış, incelenmiş defil- dir daha, ama edinebildiğim bilgi- lere,izlenimlere göre seyirlik oyun- lar çoknaifolduklan kadar,çok da modern özeüikler taşıyor. Köy se- yirtik oyunlan konusundagenişça- hşmalar yapüması gerektiğine ina- nryorum™" "TiyatrodapoHüknutuklarakar- şryım. Didaktik oyunlardan nefret ediyorum... Hayır,deMİm tiyatroy- la gerçekleştirilemez. Tiyatroyla ancak değfcimin bilinci verüebilir insanlara. İşte Özgüriük Tiyatro- su'nun yapmay a çalışugı şey de bu- dur." "Tiyatro bence bir ahşveriş, bir sevda meselesi. O sevdayı bulama- yınca tiyatro yapmak neden? Pa- ra kazanmak için mi? Ben sevda içinyaptyorum.Sevdayı,şiiri,insan- lık duygusunu getiremediğim an- dayapmıyorum zatentiyatro-Me- sete, bir duyguyu öne çıkartmakbe- nim için." FESTtVAL 16 HAZİRAN'DAN 16 TEMMUZ'A KADAR SÜRECEK _ Uluslararası Izmir Festivali başhyor EniyimımödKuunelşdKasapoğtu'nunyönettiği, CumaBoyııukara'nın"Meın ile ZuT adh oyunu değer görüldü. 30. Îsmet Küntay Tiyatro Ödülleri açıklandı Kültür Servisi - 30. tsmet Küntay Tiyatro Ödülleri belli oldu. Ûstün Akmen, Hayati Asılyancı, Doğan Koloğlu, Erbil Göktaş ve Nadide Küntay 'dan oluşan seçici kurul. en iyi oyun ödülüne Işıl Kasapoğlu'nun yönettiği, Semaver Kumpany a yapımı, Cuma Boynukaranın 'Mem ile Zim' adh oyununu değer görürken en iyi kadın oyuncu ödülünü, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrolan yapımı, Yıldmm F. Urağ'ın yönettiği Turgut Özakman'ın 'Ocak' oyunundaki rolüyle Özlem Akdoğan; en iyi erkek oyuncu ödülünü îstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrolan yapımı, Tank Günersel'in YakupKadri Karaosmanoğlu'ndan uyarlayıp yönettiği 'Kiralık Konak' oyunundaki rolüyle Toron Karacaoğlu; en iyi yönetmen ödülünü ıse Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrolan'nda Aziz Nesin'in 'Hadi Öldürsene Canikom' ve Turgut Özakman'uı 'Ocak' oyunlarındaJci yönetımiyle Yıldmm F. Urağ aldı. En iyi dekor ve kosrüm ödülüne Tiyatro Ayna yapımı, Mahmut Gökgöz'ün yazıp yönettiği 'Pir Sultan Abdal'daki çalışmasıyla Osman Şengezer; en iyi müzik ödülüne Ankara Sanat Tiyatrosu yapımı, Ali Berktay'ın yazıp Rutkay Aziz'in yönettiği 'Benim Meskenim Dağlardu"' oyunundaki çalışmasıyla Cahit Berkay; en iyi ışık ödülüne tstanbul Devlet Tiyatrosu yapımı, Mehmet Akan'm yazıp yönettiği 'Bedreddin' oyunundaki çalışmasıyla Yakup Çaruk değer görüldü. Îsmet Küntay Özendirme Ödülü Eskişehir'de nitelikli yapımlara imza atan genç profesyonellerden kurulu bir ekıp olan Tîyatro Anadolu'ya. Îsmet Küntay Onur Ödülü ise tiyatronun hemen her alanında yaptığı çalışmalarla Türk tiyatrosuna katkılanndan dolayı Özdemir Nutkuya verildı. 2004-2005 îsmet Küntay Tiyatro Ödülleri, 2005-2006 tiyatro döneminin ılk yerli oyununun galasında, oyundan önce düzenlenecek bir törenle kazananlara verilecek. Kültür Servisi - Izmır Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı'nın düzenlediği 19. uluslararası îzmir Festivaü 16 Haziran Perşembe günü başlayacak. 16 Temmuz'a kadar sürecek olan festival, her zamandaki gibi Izmir'in tarihi yerlerinden Efes Antik Tiyatro, Celsus Kütüphanesi, Çeşme Kalesi ve Efes Odeon'da (bu yıl ilk kez gösteri yeri olarak kullanılacak) gerçekleştırilecek. Avrupa Festivaller Birlıği üyesi olan 19. Uluslararası îzmir Festivali, 16 Haziran akşamı Efes Antik Tiyatro'da 'Gheorghe Zamfır ve Madrigal Korosu'nun konseriyle açılacak. Saat21.30'da başlayacak konserin solisti Romen pan flüt sanatçısı Gheorghe Zamfir, şefi ise Marin Constantin olacak. Türk-Yunan buluşması Festivalin geleneksel Türk - Yunan Sanat Buluşmasrnm beşincisi 21 Haziran'da. ikı bin yıllık Efes Odeon'da gerçekleşecek. Gecede. Yunanistan'ın ünlü adı Petros Gaitanos "Aşkın tlahisi'nı söyleyecek. Montreal Caz Balesi, koreografisini Crystal Pite'ın yaptığı, sahnelendiği ilk günden bu yana olumlu eleştiriler alan 'The Stolen Show'unu 28 ve 29 Haziran'da Sabancı Kültür Merkezi'nde sergileyecek. Izmir Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı, en büyük destekçilerinden biri olan gönül dostu Izmir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina'yı ölümünün birinci yılında bir konserle anacak. Son olarak Londra'daki 'Türkler' sergisinin kapanışında, dünyayı hayran bırakan bir konser veren Saim Akçıl yönetimindeki Tekfen Filarmoni Orkestrası Ahmet Piriştina'nın anısına çalacak. 30 Haziran'da Gündoğdu alanında verilecek konseri îzmirliler ücretsiz izleyecek. Sıra dışı sesi ve yorumuyla dünya çapında büyük bir hayran kitlesini olan Emma Shapplin, 'Eterna' albümündeki şarkılanndan oluşan repertuvanyla 2 Temmuz'da Çeşme Kalesi'nde Izmirlilerle buluşacak. Justus Frantz yönetimindeki 'The Philharmonia oftheNations'ın 7 Temmuz'da Efes Antik Tiyatro'da vereceği konserin solisti viyolonsel sanatçısı AIexander Bagrintsev olacak. Kapanış Jane Blrklnle Arp sanatçısı Şirin Pancaroglu ve soprano Ayşe Sezerman Uluslararası Izmir Festivali için hazırladıkJan yeni çalışmalan 'Şarküann Kanadannda'yı 9 Temmuz'da Çeşme Kalesi'nde sunacaklar. Avrupa'nın tanınmış oda müziği topluluklanndan biri olan Alt Wiener Octet'in konsen 13 Temmuz'da Celsus Kütüphanesi 'nde. Topluluğun kurucusu, keman sanatçısı Alfired Pfleger de konsere solist olarak katılacak. 19. Uluslararası Izmir Festivali 16 Temmuz'da Jane Biridn'in konseriyle sona erecek. Sanatçı, Çeşme Kalesi'ndeki konserinde son albümünden sevilen şarkılannı seslendirecek. (www. biletix.com) YAZIODASI SELİM ÎLERİ İstanbul'da liyatro (2) 1956-57 sezonunda izlediğim bir başka oyun, Ben Çağırmadım adını taşıyordu. Sonradan değişik ad- larta, uyarlanarak, özel tiyatrolarda defalarca oy- nandı. Son yıllarda da, yazar ve eseri artık hiç anıl- mayarak, televizyon dizisine dönüştürüldü... Ben Çağırmadım'da Vasfi Rıza Zobu, Gönül Ülkü, Nezahat Tanyeri oynuyorlar. ölen kansı- nın bir türlü öteki dünyaya gitmeyen ruhuyla yeni karısı arasında bocalayan adamın güldürüsü... Babam Almanya'dan dönmüş; Vasfi Rıza'nın çok büyük bir aktör olduğunu, modern Türk tiyat- rosunu kuranlar arasında sayıfması gerektığini söylüyor. Vasfi Rıza'yı, hangi sezonsa, Cevat Fehmi Baş- kut'un Paydos'unda seyredeceğim ve o gece eve yan hasta döneceğim. Gerçekten seyirciyi sarsan bir aktör. Nezahat Tanyeri'nin son bir filmi var, bugünün nesline ses yöneltebılecek. Başar Sabuncu, Pı- nar Kür'den sinemaya aktardığı Asılacak Kadın 'da iyi ki onunla çalıştı diye düşünüyorum. Gönül Ülkü'ye gelince, bana sorarsanız, tiyat- romuzun en alçakgönüllü primadonnasıdır. öteki primadonnalardan farkı, biriikte oynadığı sanatçı- lan görmezden gelmeyişidir. İşte, bu üç değerli oyuncu, Ben Çağırmadım'a hayat vermişti. Yine aynı sezon, artık tiyatroya sıkça götürüldü- ğümden olacak, bir de Reşat Nuri Güntekin'in Tanndağı Ziyafeti'ni seyrediyoruz: Eşsiz bir dikta- torya eleştirisi. Fakat ben kavrayamıyorum. Aslında, seyircinin çoğunluğu kavrayamıyor. Perde aralannda "Ate biçim oyun bu..." diyortar. Tanndağı Z/yafef/'ni yıllar sonra okudum. Tiyatro olarak biraz uzatılmış bir eser olabilir. Ama siyasal ede- biyatımızın en önemli eserierinden biri olduğu tartı- şılamaz... Ertesi mevsim îstanbul Şehir Tiyatrosu yine zen- gin bir repertuvarla perde açıyor. İstanbul'da sonba- hann güzelliklerinden biri de hiç şüphesiz tiyatro. Şehrin insanı bu sanatla beslenmekten hoşnut. Yeni Komedi'de^yda Biı"\ seyrediyoruz. Ayda Bir, adını artık hatırlayamadığım bir Fransız yazannın ter- sine çevrilmiş vodvili. Komedi havasında başlıyor, bu- ruklaşıyor, son perde gözyaşlan döktürüyor. Ayda fi/r'in üç başoyuncusu bugün hayatta de- ğil... Şaziye Moral, Reşrt Baran, Şadıman Ayşın. Onlan o oyundakı hallerıyle, sesleri, jestleri, mimik- leriyle hatırlanm. O kadar ki, Mavi Kanatlannla Be- nim Olsaydın'tiaAyda Bir adeta roman kahramanry- dı. Gelelim konusuna. Ayda Bir, yasak aşk hikâyesi. Yıllanmış, eskimiş bir evlilik. Orta yaşı aşkın kocanın (Reşit Baran), her ay, yalnızca bir akşam gördüğü, baş başa yemek yediği genç bir kadın (Şadıman Ay- şın) ve platonik aşk. Orta yaşı aşkın kadın (Şaziye Mo- ral) bir tesadüf sonucu bu sonbahar şarkısını öğre- necek ve şarkı susacak... Ayda Bir"\ seyretmeseydim duygu dünyam muhak- kak ki daha güdük kalırdı. Seyrettiğim oyunlar bellegimde birike birike, yaz- ma isteğini kamçılıyor. Tenneesse Williams'ın Döv- me Gü/'ünde kalbi kınk bütün insanlar için bir gün yazılaryazacağıma kendi kendime söz veriyorum. Yıl- lardan 1963. Tiyatro beni ben kılmakta. Dövme Gül elbette Tepebaşı Dram Tıyatrosu'nda sergileniyor. Yine bu sahnede Iooesco'nun Kral ö/öşûyor'unu sey- rediyoruz. Krallar da ölür adıyla çevrilmiş eser. Bir hayli de dramatikleştirilmiş. Fakat ne önemi olabilir? Hakkını yemek istemem o çabanın. Bize lonesco'yu tanıtıyor. Çok geçmeden Ders'i, Sandalyeler'\ Kent Oyun- culan'ndan seyredeceğiz. lonesco'nun çılgın dünya- sına yaraşır bir çabayla. 1960'lann Istanbul'unda tiyatro kent uygariığı- na katkıda bulunan bir sanattı. Kentin insanı, ti- yatro sanatına gerçekten saygı duyardı. Önerilen Kitap / Imbatla Gelen, Necati Cumalı, Çağdaş Ya- yınlan, 1996. (Usta şairin geçen zamana meydan okumuş şiirleri. Uluslararası Bursa Festivali • BURSA (AA) - Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Bursa Küİtür Sanat ve Turizm Vakfi'nca (BKSTV) düzenlenen '44. Uluslararası Bursa Festivali', Gürer Aykal yönetimindeki ve Idil Biret'ın solist olarak katıldığı, Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası'nın (BBDSO) Kültürpark Açık Hava Tiyatrosu'nda verdiği açılış konseriyle başladı. 5 Temmuz'a kadar sürecek festival kapsamında Ömer Faruk Tekbilek, Sibel Can, Zeynep Casalini. Belkıs Akkale, Izzet Altınmeşe, Erdal Erzincan, Kıraç, Yunanh sanatçı Glykeria, Fatih Erkoç, Raşid Taha, Candan Erçetin, Ebru Gündeş, Arif Sağ, Gerardo Nunez, Etiyopyalı sanatçı Minyeshu ve Chevvata topluluğu ile Emma Shaplin konser verecek. îstanbul Devlet Opera ve Balesi sanatçılannın 'Güldestan' adh gösteriyi sahneleyeceği festival kapsamında ayrıca 7-12 Temmuz tarihleri arasında ' 19. Uluslararası Altın Karagöz Halk Danslan Yanşması' da düzenlenecek. Portekizli şair Andrade öldü • LİZBON (AA) - Çocuklann dünyasına yönelik yapıtlanyla tanınan Portekizli şair Eugenio de Andrade 82 yaşmda yaşamını yitirdi. Andrade Vakfı Başkanı Arnaldo Saraiva Andrade. kuzeydeki Porto kentinde yaşamıru yitirdi. Andrade, 50 yıldır Porto'da yaşıyordu. Asıl adı Jose Fontinhas olan Andrade, çocukluk sevinçleri, gençlik heyecanlan ve cinsel yaşamüzerine yapıtlanyla tanındı. 27 kitabı 20 dile çevrilen Andrade, güldeste (antoloji) uzmanı ve çevirmen olarak da çalıştı. Portekiz'ın da|lık yöresinde Povoa de Atalaia'da dünyaya gelen Andrade, öğrenimini başkent Lizbon'da tamamladı. 1947'de devlet memuru oldu ve 35 yıl sağhk bakanhğına bağlı müfettiş olarak çalıştı. Prelciz dilinde ürün verenlerin aldığı en önemli ödüllerden Camoes Ödülü'nü kazanan Andrade, Uluslararası Edebiyat Eleştirmenleri lülü'nün de sahibi oldu.