Katalog

jttSIM 2005 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIZI [Bu taslak haldardan voksun'UPr. Seyfaan Erdoğdu, ICIP'ııin kamu persone- yasa tasansı taslağına ışldn sorulanmıza şu aıutlan verdi - Södeşmeli personelin üv^encesinden söz edile- ile-«ek mi? - 4857 sayılı Iş Kanu- ıı'mun 11. maddesinde ; sözleştnelerinin belirli •ey a belirsiz süreli yapı- abileceğı ıfade edilmiş •? t>elırli süıeli iş sözleş- nesinın kanunda sayılı laOerde yapılacağı ve saslı bir neden olmadık- ;a l>irden fazla üst üste .apılamayacağı hûkme •ağlanmışttr. Sözleşme hukukuna ayanan ve esnek özel- kkler taşıyan tş Kanunu bile belirli süreli sözleş- nelenn esaslı bır neden drnadan üst üste yapıl- naüiu yasaklaıken. ka- mu. personeli kanun tas- ajjunda, tüm sözleşmelı jersonelin sözleşmeleri- ıırt, kural olarakbirer yıl- ık y apılması ve birer yıl- jk sözleşmelerin üst üs- e onbeş yıl sürdürulme- »i öngörülmektedir. oerekceslz feslh 15 yıl süre ile sözlesme- sininarahksızyenilenme- si şansını yakalayan soz- leşmeli, ancak o zaman geTekçesiz fesıh uygula- masından kurtulabilecek- tir. Görüldüğü gibı yara- tılan sözleşmehlık, halen uygulanmakta olan söz- leşmeliliğin sahıp oldu- gu istihdam güvencesine sahıp olmadığı gibı. işçı- lerin "sözleşme hukukıT çerçevesinde sahip olduk- lan iş güvencesine bile sahip değıldir Memuriyette kalma hakkt - Sözleşmeli personel memur olamayacak nu? - Taslağın geçici hü- kümleri ıle halen 657 kap- satnındakı kurumlarda mernur olarak çalışanla- ra, unvanlan sözleşmeli hstesinde olsa da memu- riyette kalma hakkı sağ- lanmakta, sözleşmeli sta- tüye geçmeyi isteyenlere ıse hizmetteki sürelerine bakılmaksızın 15 yıllık sözleşmeli imişler gibi -sürekli sözleşmeulik" hakkı verileceği anlaşıl- maktadır. Sözleşmeli ola- rak çahşanlar ise urrvan- lan hangi listede ise o sta- tüde istihdam edilecek- lerdir. Bu kişilerin hizmet süreleri 15 yıldan az ise "sürekli sözleşmelilik" hakkım elde etmek için 15 yılın dolması gereke- cektir 657 sayılı kanunkapsa- mında olmayıp da yeni cakkunüu^îardTçaıîş^ makta olan ve unvanlan sözleşmeliler Hstesinde belirtilenler ise sözleşme- li olacak ve hizmet süre- lerine bakılmaksızın "sü- rektisödeşmetifik"hakkı- na sahip olacaklardır. Bu geçış maddelerinin me\'cut kamu çalışanla- nnın hakkayıplarına kar- şı tepkilerini azaltma ih- timali vardır. ancak geti- rilmek istenenyeni perso- nel rejiminin özündeki gavencesizliği ortadan kaldırmamaktadır. Sözleşme hukuku - Örgütknme ve sendi- kal haklar açısından tas- lak nasıl bir öngörü için- de? - Istihdamın süreklilı- |i açısından "statü" hu- kukundan uzaklaştınlan sö-zleşmeliligin, sendikal haüc ve özgürlükler açı- sından da "sözteşme" hu- kukundan uzaklaştınldı- ğı görülmektedir. Madde 27, memur gibı sözleş- m«liye de toplu eylem %e hareketi yasaklamakta- dır. Madde 28, memur gi- bi sözleşmeliye de grev yapmayı ve hatta destek- İemeyı yasaklamaktadır. Madde 7. memurgibi söz- leşmelıye de siyasi parti- lere üye olmayı, siyasi amaçlıbeyanve eylemle- ri, bu eylemlere kaülma- yı yasaklamaktadır. Me- murlar gibi sözleşmeli personel de özel kanun- da belırtilen istisnalar ve hükümler çerçevesinde sendikalar ve üst kunı- mşlar kurabilecekleT ve bunlara üye olabilecek- lerdir Ancak bu bu sen- dıkalaşma. toplu pazar- lık yenne toplu görüşme- nın geçirildiği. grev hak- kından yoksun, kısıtlı bir sendikacılık olmak duru- mundadır. - Sözleşmeli personel uygulamasırun asH istib- dam biçimiolması siyasi- leşmeyedeyolacmazmı? - Mernuriyet rejiminin sözleşmeliliğe dönüştü- rülmesinin liyakat ilkesi- nı zayıflattığı, siyasi ka- yırmacılık ve patronaja dönüşe yol açtığı, kamu görevlısi olmayı tüm va- tandaşlann eşit hakkı ol- maktan çıkardığı bilinen bir gerçektir. Cumhurbaşkanı'nca ia- de edılen Kamu Yöneti- mınin Temel tlkeleri ve Yeniden Yapılandınlma- sı Kanunu'nun 46. mad- desındekı "Hükümetin görevisonaerdiğnde müs- teşaıiar ile başkanhk ve genel müdüriük şeklinde kurulan bağh ve ögÜi ku- ruluşlarda başkan veya genel müdürlerin görevi kendihğjnden sonaermiş sayıhr" hükmü. üst dü- zey yöneticıler içın liya- kat ilkesinı ortadankaldı- ran ve siyasal kayırmacı- lığı yasallaştıranbir özel- lik arz etmektedir. - Taslak 3e memuriyet tasfıyemiedili>T)r? - Türkıye'de kamu peT- sonel rejiminde bir re- form ihtiyacı olduguuzun yıllardan beri tartışılan bir gerçektir. Bugüne ka- dar gerek 657 sayılı Dev- let Memurları Kanu- nu'nda yapılan değişik- liklerle gerekse çeşitli ka- nunlarla getirilen istisna hükümleriyle devlet me- murlannın personel reji- minde birlik yaklaşırrun- dan ve eşit değerdeki işe eşıt ücret anlayışından uzaklaşıhruştır Genelücret slsteml Sözleşmeli personel re- jimi gibi genel ücret sis- temi dışına çıkılmasma olanak sağlayan istihdam şekilleri yaratılmış, çeşit- li kanunlarla, döner ser- maye. tazrrunât,Ton, ücra- miye vb. gibı ek ödeme- lerle de sistem dışı dü- zetılemeler yoluna gidil- miştir. Bu değişiklikler sonucunda, hizmet sınıf- lan, derece ve kademeler arasındakı ücret farklılık- larına ek olarak, kurum- lar arasrnda, kurumlann merkez ve taşra teşkilat- lan arasrnda eşit değer- deki ışe eşıt ücTeti ortadan kaldıran, iş değerlendirme sistemlerini etkisiz hale getiren ücret farkhlıklan yaratıbnıştır. Bütünbu sorunlarkar- şısında memurlar, uzun bir süredir kamu perso- nel rejiminde bir reform beklentisi içine girmiş- lerdır. Ancak kamu persone- li taslağı, memuriyet re- jimıni zaman içinde tas- fiye eden ve yerine siya- sal \e sendikal haklardan yoksun güvencesiz bir sözleşmeliükrejimıni ge- tiren nitehği ile bureform beklentilerine cevap vere- cek bır gırişim ohnaktan uzak görünmektedir. KESK: Birlik ve dayanışmanın sembolü olan sendikalaşma fiilen engellenecek 'İşgüveneesiyok olacak' AKP'nin Personel Reformu Memursuz Kamu Hizmeti, Kamu Hizmetsiz Memur. Kamu Emekçileri Sendikalan Kon- federasyonu (KESK), AKP iktidaruun kamu personeli rejiminde yapmaya ça- bştığı değişiklikler ile "Anayasalve>ı a- sal iş güvencesinin ortadan kalkacağı- m, kamunun he- men her birimin- de esnek çabşma Uişkilerijıin esas olacağmı, toplam kaüte yönetimi ve performans dene- timinin tüm ka- mudaişlerhalege- tirüeceğjni, birlik ve dayanışmanın IŞIK KANSU sembolü olan sen- dikalaşmanın frilen engelkneceğini" sa\'unuyor. KESK'in konuya ilişkin de- ğerlendirilmesinde, özellikle AB'ye aday ülkelerin çalışma yasalannda ya- pılan yasal düzenlemelerin, istihdam bi- çimlerinde yaşanan değişikliklerin, emekçilerin mücadelesi ile kazanılan pek çok hakkın nasıl bir çırpıda elin- den alındığının en açık göstergeleri ol- duğu dile getirilerek şöyle denildi: "Avrupa'da ya da Türkive'de, kamu emekçilerini vakmdan UgUendiren ya- sal düzenlemelere genel olarak bakddı- ğmda,hemenhepsinde'esneklik". 'es- nek çalışma' gibi ifadeleri ya da esnek çahşrnayıçağnşöran"performans dene- timi', 'kısmi süreli çalışma' gibikav- ramlan görmek mümkündür. Perso- nel sistemindevapdmakistenendeğişik- liklerin temel dayanağı çahşmainşküe- rinin esnekkştirilmesi ve kamuda 'es- nek çalışma' nın yaygmlaşürüması ola- rak befirlenmiştir. Bugüne kadareğitimve sağhkalanm- dabaşlaülan"sözleşmeli istihdam', "ta- şerona iş verme',' dışandan hizmet sa- tın alma' gibi uygulamalann yaygm- laştuılarak tüm kamu alanmı kapsa- ması için gerekn hukuksal düzenleme- ler yapılmış ve bu temelde yeni bir Ka- mu Personel Yasa Tasansı (KPYT) ha- zırianmışm*. Tasanile kamu istihdamı- nın 'serbest piyasa mekanizması'na uyumu hedeOenmekte, bunun için ka- Kamu Emekçileri Sendikalan Konfederasyonu (KESK), AKP iktidannın kamu personeli rejiminde yapmaya çalıştığı değişiklikler ile "anayasal ve yasal iş güvencesinin ortadan kalkacağını, kamunun hemen her biriminde esnek çalışma ilişkilerinin esas olacağmı, toplam kalite yönetimi ve performans denetiminin tüm kamuda işler hale getirileceğini, biriik ve dayanışmanın sembolü olan sendikalaşmanın fıilen bitirileceğini" söylüyor. BAA/A a\r/r/ ORTAYAÇIKACAKTABLO Getirilmek istenen veni personel sisteminin, iç örgütlenme- sini örgütlü, nitelikli çahşanlar ile değil; esnek, savunmasız, iş güvencesi gösterdiği performansa bağh olan bir yapıda yeni- den kurmayı amaçladığı vurgulanan KEKSdeğerlendirilmesin- de, taslağın yasalaşması durumunda ortaya çıkacak tablo şöy- le özetlendi: * Anayasal veyasal iş güvencesi ortadan kalkacak. * Kamuda memurlukyerine sözleşmelilik düzeni getirilecek. ir Kadro gereği eşü işe eşit ücretyerine, bireyselperforman- sa göre bireysel ücret belüienecek. -k Kamunun hemen her biriminde esnek çahşma ilişkileri esas olacak. •k Norm kadro uygulaması tüm kamuda yaygınlaşacak. * Toplam Kalite Yönetimi ve Performans Denetimi tüm kamuda işler hale getirilecek. * Emekçilerin işyükü sürekli olarak artacak. •fc Birlik ve dayanışmanın sembolü olan sendikalaşmafıilen engellenecek. mu emekçilerine iş güvencesi sağlayan 'katı kurallann' esnekkştirilmesi ge- rckti£i iddia edümekteduf Serbest plyasa ekonomlsl KESK değerlendirilmesinde, kamu personel sistemi açısından AB ülkele- rinin öncelığinın "perfonnansa dayak ücret", kamu hizmet sunumunun *müş- teri odakh" olarak gerçekleştirilmesi, çahşanlar arasında rekabet yaratılma- sı gibi "serbestphasa ekonomisT ılke- lerinin hayata geçirihnesi oldugu da kaydedilerek "Buflketerinhayata geç- mesinin en somut sonucu ise, istihdam biçimierinde 'radikal' degjşikliklere git- mek ve kamu istihdarrunın genel an- lamda 'sözleşmeli' hale getirilerek es- nekkşmesini sağlamaktor*' denildi. Kamu Yönetimi Temel Kanunu'na paralel olarak hazırlanan Kamu Perso- nel YasaTaslağı'nın getirdiği en önem- li değişikliğin kamuda istihdam biçim- lerinin ciddi oranda esnekleşmesi oldu- gu kaydedilen KEKS değerlendirme- sinde, taslağın getirdiği düzenlemeler şu başlıklar altında irdelendi: Personelln 2/3'ü sözle$mell olacak • Kamu Personel Yasası Taslağı'n- da, az sayıda istihdam edilmesi plan- lanan memurlar için kadro kavramı kul- lanılırken, sözleşmeli personel olarak istihdam edüecekler için "pozisyon* ka\Tamı kullamhnaktadır. Taslak, bu şekliyle kamuda kadrolu çahşmayı is- tisna, sözleşmeli istihdamı genel kural haline getirmektedir. Böylece mevcut kamu personelinin 2/3'ünü sözleşme- li hale getirilerek personel giderlerinin önemli ölçüde azaltılmasım hedefle- mektedir. Bilindiği üzere kamu emek- çilerinin tasfiyesine yönelik düzenle- meler yapılırken kullanılan temel de- magoji kamu emekçilerinin sayısının fazla olduğudur. IMF ile yapılan anlaş- malann odağına kamunun küçültülme- si ve özellikle de kamu çalışanlanmn tasfıyesi oturtulmaktadır. Oysa OECD verileri, kamu emekçilerinin sayısının iddia edildiği gibi fazla olmadıgrnı gös- termektedir. Nüfusa göre kamu emek- çisi sayısının en düşük oldugu ülkeler- den biri Türkiye'dir. Fransa yüzde 8.2, Almanya yüzde 5,3, ABD yüzde 7,5, Kanada yüzde 8,1, Türkiye yüzde 3,2. • Tasannın yasalaşmasının ardın- dan kamu istihdamının temelini oluş- turması planlanan "sözleşmeli perso- nel"; tam zamanlı veya günün belli sa- atlerinde veya haftanın ya da ayın be- lirli gün ve saatlerinde kısmi zamanh olarak çalıştınlan ve işçi sayıhnayan personel olarak tammlanmıştır. Kimle- rin sözleşmeli olacağı ise sözleşmeli personel pozisyonlanrun standart un- vanlanm gösteren toplam 194 adet söz- leşmeli pozisyon unvanına göre belir- lenecektir. Başta öğretmenler ve dok- torlar ohnak üzere, hizmetliler, avu- katlar, mühendisler, hemşireler, posta- cılar, teknisyenler ve benzeri kadrolar- da istihdam edılen geniş birkesimin söz- leşmeli olarak istihdam edilmesi plan- lanmaktadır. Kamu emekçilerinin önem- li bir bölümü, Kamu Personel Yasa Ta- sansı'run yasalaşmasından sonra kad- rolu olmaktan çıkacak, "sözleşmeli po- zisyon''da istihdam edilecektir. Ücretlerde clddl farklılıklar • Taslak yasalaştığı takdirde, söz- leşmeli olarak çalışardardan kısmi sü- reli çahşanlann (yasanın tanımına gö- Tcöğıetmenleı kîsmi aüreli çalışmak— tadır) emeklilik sigorta primleri "tam çahşma" karşıhğı yatınhnayacaktır. Önceden belirlenen çalışma süresinin altında çalışan öğretmenler ile (örne- ğin branş öğretmenleri) sınıf ögretmen- leri arasrnda ücret ve emeklilik prim öde- melerinde ciddi farklılıklar ortaya çı- kacaktır. Bu durumda sözleşmeli ola- rak çahşanlann aylık ücretlerinde ve sigorta primi ödemelerinde ciddi azal- malar meydana gelecektir. Çalışması tam zamanlı olarak kabul edilmeyen çok sayıda kamu emekçisinin, ekono- mik, sosyal ve özlük hak kayrplannın yam sıra sosyal güvenlik kazanımla- nnda da ciddi kayıplar söz konusu ola- caktır. — — — — SÜRECEK Kamu Yönetimi Temel Kanunu'na paralel olarak hazırlanan Kamu Personel Yasa Taslağı'nın getirdiği en önemli değişikliğin kamuda istihdam biçimlerinin ciddi oranda esnekleşmesi oldugu kaydediliyor. Personele sıkı denetim geliyor 7 eni taslakta, her kamu persone- li için personel ve başan de- ğerlendirme dosyası tutulması planlanmaktadır. Bu dosyanın tutulmasının iki temel arnacı vardır. Birinci amaç, tüm çalışanlarm yöneti- ci ya da amirler tarafirıdan personel ve başan değerlendirme formlan ile sıkı bir denetime tabi tutulmasıdır. Ikinci amaç ise, çalışanlann personel ve başan değerlendirmesinde başanlı gö- zükmesi için daha fazla ve daha yoğun çalışmak zonmda kalacak olmalandır. Aynca, başan formlarımn düzenlenme- si tamamen yönetici ya da amirin inisi- yatifine bırakılmakta ve değerlendirme- de tamamen öznel kriterler getırilerek, çahşanlann iradesi ve kişiliği resmen yok sayılmaktadır. • Memurlar gibi sözleşmeli persone- lin de bir başan ve sicil dosyası buluna- caktır. Sözleşmeli personelin sözleşmesinin yenilenmesinde veya feshinde özlük, başan ve sicil dosyalan başhca dayanak olacaktır. Yasaya göre, memurlann gö- revlerine son verilmesi ve haklannda emeklilik hükümleri uygulanması için üst üste iki kez yetersiz sicil almalan ge- rekirken, bir kez yetersiz sicil alan söz- leşmeli personelin sözleşmeleri hiçbir biçimde yenilenmeyecektir.