Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 EYLÜL 2004 PAZARTESİ KANLI DARBENEV YILDONUMU 8 yıl hapiste kalan îbrahim Ünal, işkence gördü, yatmadığı cezaevi kalmadı, yine de umudunu yitirmedi NamlununucundabiryaşamEBRUERDOĞAN îbrahim Ünal 12 Eylül darbesinden yaklaşık 15 gün önce Tunceli dağlannda yakalanmış. Yanındaki arkadaşı kaçınca bir tek o kalmış namlunun ucunda. "Üsteğmenin 'vurun' emrine karşuı vurmayacaklannj biliyordum" diyor \e ekliyor: "Namluyu bana doğrultan erle göz göze geldik. Aranuzda yanm nıetreden bile daha az mesafe vardL Üsteğmenin emrine rağnıen. G-3 piyade tüfeğini bana doğrultan erin işaret parmağı tetiği çekemiyordu, çekmeyecektL" TKP ML davasından yargılanarak 8 yıl cezaevinde yatan Ünal, yakalanışını böyle anlatıyor. 1950 yılında Ankara'da doğan Ünal, öğretmen okulunu bitirdikten sonra, yine başkentin bir köyünde öğretmenliğe başlamış. Üniversitelerde öğrencilerin öldürülmeye başlamasıyla kendilerinin de şiddet araçlanna başvurmaya başladıklannı anlatıyor. îdeolojik anJamda çok donanımlı j _____ olmalan yetmemış kendilerini savunmaya. Ağır sorgu günlerl 25 Ağustos 198O'de Tunceli'de yakalannuş ve Elazığ Bınsekızyüzevler'de kendi deyimiyle "işkencehane*ye götürülmüş. Gördüğü işkenceleri anlatamıyor, bunlara "ağır sorgu" diyor. 12 Eylül'de sabaha karşı geldiği ağır sorgudan sonra uzaktan gelen marş sesleriyle uyanmış koğuş arkadaşlanyla birlikte. "Akhnuza ilk başta bizi öldürecekleri gekü Bu nedenle kapıya barikat kurduk. Oğrendik ki o gün binlerce kişi getirmişler. Bahçe bile dounuş. Darbeden sonra sorgular iyice ağır hale getdL Konuşmalan bile iyice pervasızlaşü'' dıyen Ünal, daha önce 1 hafta olan, • Darbe mağdurlanndan îbrahim Ünal, 12 Eylül'de hiçbir eylemle ilgisi olmayanlann bile hapislere atıldığını söylüyor. Ünal, "Biz umudumuzu hiç yitirmedik, yitirmeyeceğiz" diyor. darbeden sonra 15 gün ve daha sonra da 1 aya çıkan gözaltı sürelen çiğnenerek 74. günde savcı karşısına çıkabilmiş. Ünal'm, tutuklandıktan sonra Istanbul'da yatmadığı cezaevi kalmamış. Aldığı cezalan bir de, yaptığı savunmalan için açılan mahkemeler izlemiş. Atatürk'ü yargılayacaklardı' Ünal, "Örgüt nedeniyle 10 yıl cezam istendi, buna karşuı mahkemelerde yapnğunız savunmalar nedeniyle 19 yû 6 ay ceza isteminde bulunuldıT diyor ve trajikomik bir anekdoTu şöyle anlatıyor: "Mahkemede yapüğım savunmalarda aldığun cezalar, KürHere özgürlük istemem nedeniyle oldu. Bir mahkemede, Atatürk'ün KürtlerieilgUi yazüannı topladun, hiçbir yorum yapmadan, ürnak içinde alınü da yapmadan bu yazüan savunma olarak sundum. Yine dava açıldL Neredeyse Atatürk'ü yargılayacaklardı kiavukatım, savunmanun kaynağuu söyledi ve mahkeme takipsizlik karan verdl" Ünal, 1988'de cezaevinden çıktığında, toplumda büyük bir gerileme olduğunu görmüş. Yaşam kaygısının her şeyin önüne geçmiş olması yaralamış Ünal'ı.u Pek çok arkadaşımız öldürüldü, birçoğumuz büyük işkenceler gördük" diyor ve ekliyor: "Asıi kaybuı ideolojik olduğunu gördüm. Bunu ben, fbriki kayıplanmızdan daha önemli buluyorum. Toplumun aydın kesiminde baş gösteren tiberalizme kayış, toplumun geldiği noktayı da gözler önüne seriyor. Hiçbir eylemle ilgisi olmayanlar bile hapislere aüku, işkence gördüler. Geçmişte yaşanan pek çok karmaşık ilişküûn de gün ışıgına çıkanlabilmesi için darbecilerin muüaka yargılanması lazun. Tabii biz umudumuzu hiç kay betmedik, kaybetmeyeceğiz.'' DEMOKRASÎ ŞEHİTLERMN RESÎMLERİ TAŞESDI- Mitinge kaülanlar aralannda 13ğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlau, Çetin Emeç, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan. Doğan Öz,ErdalEren ve Metin Göktepe'nin de olduğu demokrasi mücadelesinde yaşanunı vitirenlerin fotoğraflanyia yürüdü. Bu sırada açılan u Onlan geri istiyoruz" pankarn dikkat çekti. tlhan Erdost'un resmini kendi kta taşırken, kardeşi Muzaffer llhan Erdost da eylemde yer akn. (Fotoğraf: AA) 72 EylülDarbecileri Yargılansın' mitingi binlerce kişinin katılımıylaAnkara'dayapıldı Yaşanan acüar luıııtulmadı i Haber Merkezi-12 Eylül darbesinın 24. yıldönümünde, demokrasi mücadelesinde yaşanunı yitirenlerin fotoğraflanyla yürüyen binlerce kışi, u darbecilerin yargüanmasınT istedi. 12 Eylül 1980 darbesinin 24. yıldönümü nedeniyle sendikalar, sivil toplum örgütleri ve siyasi partilerin yer aldığı komite tarafindan düzenlenen "12 Eylül Darbecileri Yargüansın- Demokrasi Mitingi'' dün binlerce kişinin katılımıyla gerçekleştirildi. Sabah saatlerinde tren gannda toplanan grup, "Darbeciler hesap verecek", "12 Eylül faşizminden hesap somcağE", "Netekim yargüansuı", "12 Eylül anayasası kaldınlsın" yazılı pankartlar taşıdı. Grup, gardan yürüyerek, 12 Eylül darbesinin ilk duyurulduğu yer olan Ankara Radyosu önüne geldi. Burada "Demokrasi BüdirgesT okundu. Abdi îpekçi Parkı'nda Tertıp Komitesi'nin açüdamasım, 78'liler Ankara Girişimi Sözcüsü Ruşen Sümbüloğlu okudu. Sümbüloğlu, cunta rejımının yaşattığı acıların günümüzde de devam ettiğine işaret etti. KESK Genel Başkanı Sami Evren de Kenan Evren'i kastederek "O Marmaris'te alnı açık gezemeyecek. Emekçüer mutiaka bir gün darbecilerin yakasuıa yapışacak" dedi. Muğla muhabirimiz Mehmet Emin Berber'in bildirdiğine göre, 12 Eylül darbesine karşı Marmaris'te yapmak istedikleri "Netekün Festival" yasaklanan 78'liler Vakfı Girişimi, ilçede yaptıklan "şarkıh, türkülü, şiirti'" basın toplantısıyla darbecilerin yargılanmasını istedi. Girişim sözcüsü Celalettin Can, "Darbe rejimini kununsaUaşüran darbeciler yargdanmahdır'' dedi. Davutpasa'da açıklama DtSK tarafindan 12 Eylül 1980 askeri darbesinin 24. yıb nedeniyle o dönemde taşla olarak kullanılan Yıldız Teknik Üniversitesi'nin (YTU) Davutpaşa Yerleşkesi önünde basın açıklaması yapıldı. DlSK Genel Başkanı Süleyman Çekbi, demokraside ilerleme sağlanamasının nedeninin 12 Eylül darbesi ve yarattığı hukuk sistemi olduğunu söyledi. ÎHD Izmir Şubesi ise 12 Eylül darbecilerinin yargılanmasını istedi. Genel Başkan Süleyman Çelebi, darbeden sonra DİSK'in baş sanık sandalyesine oturtulduğunu söyledi 12EylüPünilkhedefı işçilerolduCENGtZ\TLDIRIM-2- DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi, 12 Eylül asken darbesinin 24 yıldönümü nedeniyle darbe günlerini, işçi hareketinin yaşadığı sürecı gazetemize anlattı. -12 Eylül darbesinin anhndaki nedenier sizce nelerdi? ÇELEBİ: Tarihin önemli dönemeçlerine bakıldığında özünde mutiaka suufsal bir yön vardır Sistemlerin tıkandığı. işlerilmesinde zorlanıldığında sistemlerin asıl sahipleri ellerindekini yitirmemek için zora başvurmaktan çekinmezler. 1960'lıyıllardanitibaren uygulanmakta olan ekonomik politikalar. 1970'lerin ortalarından ınbaren hemen hemen dünyanın her bölgesinde tıkanmaya başlamıştı. Krizi aşmak için çözüm arayışlan ıçindeki uluslararası sermaye güçleri, tarihi bir anlamda geri çevirmeyi hedefleyen yeni liberal politikalan gündeme taşımaya başladılar. Bunun en sert uygulamasını îngıltere "de Muhafazakâr Parti iktidannda "Demir LeydT olarak anılan Margaretfa Thatcher başlattı. Sermayenin önündeki tüm engelleri kaldırmayı, tüm kamu hizmetlerini kâr alanı halıne getirmeyi. sosyal güvenlik sistemlerini ortadan kaldırmayı hedefleyen bu politikalann tek engelı emekçilerin örgütleriydi. Nitekim, Thatcher bu amaçla sendikalara karşı çok güçlü ve çok yönlü bir saldın kampanyası başlattı. Gizli servisler de dahil olmak üzere iktidar olmanın her olanağı kullanıldı. Gelişmiş ülkelerdeki, diğer bir ifade ile dünyayı yöneten ülkelerdeki en küçük saısıntıyı, deprem şiddetinde hisseden bizım gıbı az gelişmiş ve bağunlı ülkeler bu süreçten de payına düşeni aldı. Planlanmış senaryo 7O'lerin sonuna doğru Türkiye'de emek ve sermaye arasındakı gerilimler üst noktaya sıçramış, sermaye örgütleri yeni arayışlar içine girmişti. 1961 Anayasası'nın ülkeye bol geldiği tezi daha 1960'lann sonundan ıtibaren işlenmeye başlanmış ve ilk müdahale 12 Mart 1971 'de yapılmıştı. Ancak bu müdahale de yeterli olmamış, gizli gizli yeni anayasalar, hükümet modelleri tartışılır, hazırlanır olmuştu. Olaylann akışı adeta böylesi bir ortamın yaratıhnası, hazırlanması için gerekli her türlü önlemin alındığını göstermiştir. Katledilen aydınlar. milletvekilleri. 1 Mayıs katliamı, Maraş. Çorum katliamlan. ülkenin sevilen saygı duyulan isimleri, işçi sınıfinın önderlerinin katli, iyi 1477 kişiye dava açüdı • DtSK, MİSK ve bunlara bağlı sendikalann faaliyetleri durduruldu, bu kuruluşlann yöneticilen TSK'run güvencesi altına alındı. >/ Tüm DtSK yöneticilen güvence ıçın teslim ohnaya çağnldı. - Tüm grev ve lokavtlar ıkınci bir karara kadar ertelendi. • DİSK, MİSK veHak-lşıle bunlara bağlı sendikalann mevduatlan bankalarda bloke edıldi • Gözetim altında tutulma süresi 30 güne çıkanldı • Kayyımlann görevlerini sıkıyönetim komutanlığının gözetim ve talimatı altında yerine getirecekleri belirtıldi. • Sıkıyönetün Kanunu'nda değişiklik yapılarak gözaln süresi 90 güne uzatıldı. 2 bin dolayında DlSK üye ve sendika yöneticısi. temsilcisi, işçi ve sendika uzmanı gözaltına alındı. Kımı sanıklar mahkemeye çıkanlıncaya kadar 107 gün gözaltında tutuldu. • Gazeteler DlSK'ın 52 yöneticisinin idam istemıyle yargılanacağını yazdı. • DtSK davası 30 Kasım 1981 de resmen başladı. ilk duruşmada "Savaş HaB Hükümleri"nin uygulanacağı ve sanıklan yalnızca bir avukatın savunabileceği karan verildi. 160 a>n dava DlSK davası ile birleştirildi. Sanık sayısı 1477"ye yükseldi. Hakkında idam istenilen sanık sayısı ise 78 oldu. • 864 sayfahk iddianamenin mahkemede okunması 67 gün sürdü. • Sorgulamalar 16 ayda tamamlandı Yalnızca DtSK ile ilgılı delillerin değerlendirilmesi 13.5 ayda bitırildi. s/- Dava nedeniyle hazırlanan iddianameler 3 bin sayfayı buldu. 25 bın belge ele alındı. Savunma aşamasına kadar 4 yıl 2 aylık sürede 257 oturum yapıldı Askeri savcılar esas hakkında mütalaayı okudular. • DlSK davası savıınması 15 Ocak 1986"da başladı. • Savunmalar 25 Şubat 1986'da tamamlandı. • tstanbul Sıkıyönetim Komutanhğı 2 Numarah Asken Mahkemesı davanın başlamasından 5 >ıl sonra karannı açıkladı. 261 sendikacı ve uzman hakkında 5 yıl ile 15 yıl arasında hapıs cezası verildi, DtSK ve üye 28 sendika kapatıldı • Karann Askeri Yargıtay'a başvurularak temyizi istendi. • DtSK davasının karannın gerekçesi, yasalara aykın olarak 2 yıl 4 ayda yazıldı 40 kitap halinde yayımlanan gerekçeli hüküm aylar sonra sanıklara verildi. • Askeri Yargıtay 3. Dairesi. davanın başlangıcından 10 yıl 10 ay sonra, DİSK'ı beraat ettirdı • 16Temmuzl99rdeDİSK hakkında aralannda görevi kötüye kullanma iddiasının da bulunduğu üç ayn da^'a daha açıldı ve bu üç dava da beraatla sonuçlandı. planlanmış bir senaryonun parçalandır. Demokrasiden, işçi sınınndan yana olanlara verilen son mesaj Abdi îpekçi'nin, bir süre sonra da ilk Genel Başkanımız Kemal Türklerin katledilmesidir. Sermayenin tıkanan ekonomik ve siyasi sistem için bulduğu çözümün ilk sinyali aslında 24 Ocak Kararlan ile verilmiştir. Ancak bu kararlann yaşama geçinlmesinde işçi sınıfinın örgütlü mücadelesi ve bunun öncü gücü DtSK engel olarak görülmüş ve göstenlmiştir. 24 Ocak kararlannı hazırlayan eski MESS Başkanı Süleyman Demirel'in Müsteşan Türgut Ozal. 12 Eylül darbesinden sonra darbecilerin de ekonomi politikalarını teslim ettikleri ısim oldu. Özal yeni liberal politikalann ülkemizdeki temsilcisi olarak adım adım istenilen sistemi olgunlaştırmayı başardı. Sermaye için kuralsız. emekçiler için yasaklann olduğu bir dönem açıldı Bu dönemin ilk meyvesi bankerler krizıyle ortaya çıkn. Binlerce insanımızın birikimı yok edildi. yoksul bırakıldı. Ardından hızlı bir çözülme, yozlaşma. yolsuzluk başladı. Sermayenin yaptığı her şey yanına kâr kaldı. emekçiler her seslerini çıkanşmda sert yanıtlar aldı. - Neden ilk hedef olarak DİSK gösterilmiş ve sanık sandalyesine oturtulmuştur? ÇELEBİ: 12 Eylül darbesinin tanımlanması için birçok söz sarf edilmiştir. Birçok açıklama yapılmıştır. Ancak bunlardan bir tanesi vardır ki işin tam da özünü ortaya koymaktadır. tşçi sınıfinın dostu. demokrasi ve özgürlüklerin sarsılmaz ve ınançlı savunucusu sevgili Uğur Mumcu, bu tanımı bize göre en uygun yapan oldu. Değerli Genel Başkanımız AbduDah Baştürk'ün 1. ölüm yıldönümü nedeniyle tstanbul Atatürk Külttir Merkezi "ndeki toplanüya kanlan Mumcu şu tanımı yaptı:"12 Eylül bir sınıfin bir diğer suufa silah zoruyla tahakkümüdür." tşte bu yüzden DlSK baş sanık sandalyesine oturtulmuştur. Gerçekten de 12 Eylül'ün hemen ardından ilk hedef olarak DtSK gösterilmiş ve 12 Eylül 1980 tarihli 7 nolu bildiri ile DİSK'in faalıyetlennın durdurulduğu belirtilmiştir Hemen ardından da 14 Eylül'de tüm DtSK ve üye sendika yöneticıleri. "güvence için teslim'' olmaya çağnldı Bu güvencenin anlamının düzenın güvence altına alınması olduğu ve sözde anayasayı konıma ve kollama adına anayasanın tanıdığı tüm hak ve özgürlüklerin ortadan kaldınldığı anlaşıldı. iddlaname yazılmadan ceza verildi Yaptığı her eylemin, aldığı her karann meşru olduğu konusunda hiçbir tereddüdü olmayan DtSK yöneticilen alnı ak olarak çağnya yanıt verdi. Darbe liderleri yaptıklan konuşmalarda. yayımlattıklan özel filmlerde hep DİSK'e suçlamalar yöneltti. Daha iddianame yazıhnadan Ceza Yasası'nın 146 Maddesi'nden yargılanacağı ve kapatılacağı ilan edildi. Dünya emek hareketinin en b^iik davası olan DtSK davası, tam anlamıyla bir hukuk skandalına, hukuksuzluğun en gelişmiş ömeğıne dönüştü. Bu davada bir dönemin hukuk kararlan, mahkeme kararlan yargılandı Öraeğin 15-16 Haziran eylemlen. DGM diremşleri, 1 Mayıslar, 20 Mart faşizme ihtar eylemi, demokrasi mitingleri tekrar yargılama konusu oldu. Venlmiş tüm beraat kararlan yok sayıldı. Bir dönemin mılletvekillen yargılandı, birçok CHPTi milletvekili DtSK davasının sanıklan arasuıda yer aldı. tstanbul Belediye Başkanı Ahmetİsvan. Halkevleri Başkanı Ahmet\ddiz. TMMOB Başkanı Teoman Oztürk DtSK davasında ışçılerle bırlıkte yargılandı. Başta Sadun Aren olmak üzere birçok bilim adamı, hukukçu, öğretim üyesı yargılandı Gözaltı süreleri 90 güne çıkanldı, ancak DlSK davasının kimi sanıklan tam 107 gün sonra mahkemeye çıkanldı. Davutpaşa Kışlası, 12 Mart'tan sonra 12 Eylül'de de demokrasi. özgürlük ve işçi sınıfinın mücadelesinde yer alanlar için bir toplama kampı haline getirildi. DtSK davasının sanığı olarak tutulanlar burada Otağ-ı Hümayun'da işkenceli sorgulardan geçirildi. Yarın: Emekçilerin hakları gasp edildi