Katalog

25 TEMMUZ 2004 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIZI Komünist ve işçi partilerinden bir kısmı Avrupa Solu adı altında bir araya geldi ! GÖRÜŞ Sosyalistlerin ctirenişio\yetler Birliği'nin dağılması, Avrupa'daki sosyalist ülkelerin birbiri ardına sıstemlenni değiştirmeleri, Avrupa solunda da büyük bir dağınıklığın ortaya çıkmasına yol açtı. Komünist partıler So\yetler Birligi'nin dağılışıyla birlikte ideolojik, polıtik bir bunalım içine düştüler. Pek çok partı bölündü ve yeni partiler ortaya çıktı. Bu partilerin önemli bir bölümü geçen dönemin Leninci parti anlayışını ve yapısuıı hızla terk etti. Marksizmle ilişkılenni gözden geçirdıler ve pek çoğu kendilennı •'demokratik" partıler olarak adlandırdılar. Banş politikaian, demokrası istemi, çevTecilik bu partilenn politikaian olmaktan çıkarak, doğrudan partiyi belirleyen temel ılkeler halıne geldi. Av-rupa ülkelerindeki komünist ve işçi partilerinde süren tartışmalar yalnızca Marksizm- Leninizm konusuyla sınırlı kalmadı. Küreselleşme tartışmalan bu partıler arasında, küreselleşmeye küresel bir yanıt vermek gerekliliği üzennde de yoğunlaştı. Avrupa ulkeleri komünist ve işçi partilerinden bir kısmı, bu tartışmalann sonucunda Avrupa çapında örgütlü bir partide giiçlerinı birleştırme karan aldı. Üci yılı aşkın bir döneme yayılan tartışmalardan sonra, ağırlıklı olarak Demokratik Alman Cumhuriyeti'run iktidar partisi Almanya Sosyalist Birlık Partisi "nin (SED) devamı olan Demokratik Sosyalizm Partısrnin (PDS) inısıyatifiyle 10 Ocak 2004 tarihinde Berlın'de bir girişimciler konferansı toplandı. Toplanhnın açış konuşmasını yapan Almanya Demokratik Sosyalizm Partisi Başkanı Lothar Bisky. kurulacak partinin ilkelerine ilişkin görüşlerini açıkladı. Palme ve Brandt'a kadar sosyalistlerln takipçlsi Bısky, Avrupa Bırlığı Anayasası taslağını. sılahlanmadan yana ve piyasa ekonomisini birliğin temeli olarak tarumlayan bir taslak olduğu içın reddettiklerini açıkladı. Avrupa solunun, devam ettirmek ısteği ya da örnek aldığı bir partı bulunmadığını söyledikten sonra komünıstlerden Otof Palme ve \MD\- Brandt'a kadar tüm demokratlann ve sosyalistlerin takipçısı oldukiannı da belirtti. Partinin temel ilkelerini ise şöyle sıraladı: Savaşa, saldırganhğa ve silahlanmaya karşı eşitlikten ve sosyal bir toplumun yaratılmasından yana, demokrasiye, cınsiyetienn eşıtliğine ve çevresel sonımluluk büncine sahip bir parti. Berlin toplantısı, kimıluş kcngresının nısan ayında toolanmasını kararlaştırdı. Ancak krngre 8 Mayıs'ta toplanabildi. Gnşunciler toplantısına 19 parti kitılmıştı. Ancak yavTmlanan bidiriyi yalnızca 11 parti imzaladı. Kjruluş çağnsını ünzalayan r>aiiler şunlar: Estonya Sosyal İ>mokrat İşçi Partisi, Fransız lOmünist Partisi, Yunanistan Sol K>alisyon, Eylem ve Çe\xe Partisi, îtJyan Komünist Yeniden Kuruluş Patisi, Lüksemburg Sol Parti, Austurya Komünist Partisi, Sovakya Komünist Partisi, Ispanya Brleşık Sol. Çek Cumhuriyeti K>münıst Partisi (Böhmens ve IVaehrens), Çek Demokratik S syalızm Partisi ve Alman Dmokratik Sosyalizm Partisi. Prtilerden bazılan ortak bildinyi irzalamadılar. Bazı partilerin ortak bıdınyı imzalamamalannın nedeni, tolantı sırasında ortaya çıkan g:<rüş aynlüdan, özellikle de tcrulacak partinin antikapıtalist knlığinın belirsiz bir şekılde fcmüle edümiş olması olarak oaya çıktı. nanifestoyu lızalamayanlar Isruluş manifestosunu Lrzalarr.ayan partiler şöyle: Italyan İMnünıstler Partisi. Litvanya Eşit E-Jdar Partisi, Lüksemburg Sol Frti, Hollanda Sosyalist Partisi, Ftekız Komünıst Partisi, Çek Cmhunyeti Komünist Partisi, f-ons Çalışan Halkın Ilerici Partisi ^KEL) Yunanistan Komünist ttisı ise hazırlık toplantılanna bbir aşamada katılmadı. Avrupa solu yönünü * arıyoç. Güray Öz 7* uruluş kongresinde Avrupa Solu'nun başkanlığına seçilen Fausto Bertinotti, Avrupa'nın tüm sol güçlerini bir araya getiremediklerini bildiklerini belirterek "Ama bu bir başlangıçtır ve önemlisi de budur" diye konuştu. Bertinotti, "Biz bu partiye komünistler olarak katılıyoruz ama komünist olmayan güçlerle beraber yürüyeceğimize de memnunuz. Farklılıklar ayıp değildir, tam tersine zenginliktir" dedi. Avrupa Sol Partisi'nin tüzüğünde. kapitalizme karşı direnişi güçlendirmek için çalışılacağı belirtüryor. işçigekneğinebağlıhamketA \ rupa Solu'nun programatik görüşleri, partı / J tüzüğünün amaç maddesınde ve parti / l programında yer alıyor. Tüzüğün giriş böiümünde partinin, sosyalist, komünist işçi hareketinin geleneklerine, feminıst harekete, cinsiyet eşitliğine, çevre hareketine, banş ve uluslararası dayanışmaya, insan haklan ve hümanizme bağlı olduğu ve ulusal ve uluslararası alanda ilerici ve liberal düşünce çerçevesinde hareket edeceğı behrtiliyor. Ginşte. kapitalizme karşı direnışi güçlendirmek ve bir alternatıf yaratmak ıçin çalışılacağı kaydedıliyor. Polıtik ve ekonomik elitın, etkın finans gruplannın neolıberal politikalanna karşı günlük hayatta insanlann direnebilmesı ıçuı çaba gösterileceği vurgulanıyor. Parti programında ise rüzüktekı hedefler yineleniyor \ e partinin Maastricht politikaian ve AvTupa Merkez Bankası tarafından belirlenen pazar değerlen için değil, bir A\Tupa sosyal modelı için, polıtik. kültürel temel hedefler ıçın çalışacağının altı çiziliyor. Sosyal demokrat üçüncü yol modelinın ıflas ettiğini belirten program, başka bir Avrupa için, AB'ye başka bir içerik kazandırmak ıçin, ABD hegemonyasından kurtulmuş. kapitalizme karşı sosyal ve polıtik bir alternatif model için, güçlenen mihtarizme karşı çevrenin korunması ve ınsan haklannı güçlendirmek için çalışmayı amaç olarak belirliyor. Program, Avrupa'da yaşayan herkes için vatandaşlık hakkı da talep ediyor. Partinin Dünya Ticaret Örgütü'nün, Uluslararası Para Fonu'nun, NATO'nun antidemokratik ve neolıberal politikalanndan, yabancı yüzlerden annmış bir Avrupa istediğı vurgulanıyor. Programda, AB'nin temel sorununun demokrasi olduğu öne sürülüyor ve AB'nin yukandan aşağıya örgütlendiği, yıllar boyunca kültürlerin ve dillenn farklılığnıı dikkate almadığı behrtiliyor. Avrupa Solu komünist ve işçi hareketinin tarihinde çizdiğı farklı profille dikkati çekiyor. Komünist hareketle sosyal demokrasi arasında bir yer edinmeye çalışan Avrupa Solu'nun, sosyal demokrat partilerin Sosyalist Entemasyonal'i ile nasıl bir ilişki içinde olacağı ise merak konusu. Yunanistan "da komünist partısinin bölünmesi sonucu kurulan Sol Koalisyon partisi Sinaspismos ise girişimciler arasında kaldı ve daha sonra da kurucu partiler arasına girdi. Berlin toplantısını, görüş aynlıklannı gidermek ve kuruluş kongresi hazırlıklannı tamamlamak üzere ıkincı bir konferans izledi Toplantı 15 Şubat 2004'te Atina'da yapıidı. Yunanistan Komünist Partisi muhalif olduğu bu girişimin Atina'dakı toplantısına da katılmadı. Atina toplantısında sol, demokrat partı ve siyasal kuruluşlara bir kere daha Avrupa Solu partisine katılma çagnsı yapıidı. Roma kuruluş toplantısı A\nıpa ülkelerinde örgütlü komünist. sosyalist partiler 8-9 Mayıs'ta Roma'da toplanan bir kongreyle Avrupa Sol Partisi 'nı kurdu. Parti kısaca EL- Europaeische Linke. Eurpean Left, Avrupa Solu olarak adlandınldı. Ütinci Dünya Savaşı'nın sona erdiği gün olan 8 Mayıs'ta toplanan kongrede bir konuşma yapan PDS Onursal Başkanı ve Avrupa Parlamentosu Milletvekili Hans Modrov. Avrupa'nın AB'den, Avrupa Solu'nun ise partiyi kuran sol partilerden daha büyük olduğunu belirterek Avrupa Solu'nun, sol arasında diyaloğu geliştirmeyi amaçlan arasında gördüğünü belirtti. Modrov, AB Anayasasf na karşı oldukiannı da belirterek anayasayı, tekellerin gücünü arttıran neolıberal politikaian güçlendiren, AB'yi silahlandırmayı amaçlayan bir belge olarak tanımladı. Avrupa Solu'nun bu anayasaya karşı olduğunu vurguladı. Kuruluş kongresinde Avrupa Solu'nun başkanlığına seçilen Fausto Bertinotti de yaptığı konuşmada, "Henüz Avrupa'nın tüm sol güçleriyle bir araya gehniş değUiz, sorunun farkındayız. ama bu bir başlangıçür ve önemlisi de budur" diye konuştu. Bertinotti, "Biz bu partiye komünistler olarak kaülıyoruz ama komünist olmayan güçlerle beraber yürüyeceğimize de memnunuz. Farklılıklar ayıp değildir, tam tersine zenginliktir'" dedi. Nasıl bir parti Avrupa Solu partisi yalnızca komünist ve işçi partilerine açık bir parti olarak tarumJanmıyor. Sosyalist. komünist. çevreci ve diğer demokratik partiler ve siyasal hareketler de Avrupa Solu partisine katılabıliyor. Parti öncelüdi olarak AB ülkelen partilerinden oluşru ve ağırlıklı olarak birlik ülkeleri partilerinin bir konfederasyonu, fakat birlik üyesi olmayan ülkelerdeki sol parti ve siyasal hareketlere de açık. Parti federatif bir yapıya sahip. Partinin en üst organı, üye partilerin seçip göndereceği 12'şerdelegeden oluşan ve ikı yılda bir toplanan Kongre. Kongre'nin Avrupa Parlamentosu seçımlerinden önce kesinlikle toplanması da tüzük hükmü haline getirilmiş. Bu da partının AB Parlamentosu"ndaki faaliyetlerının birinci planda yer aldığını gösteriyor. Sayman Marset oidu Ikinci üst organ ise üye partilerin başkanlanndan oluşan Başkanlar Konseyi. AvTupa Solu'nun yönetım kurulu ise üye parti temsilcılerinden oluşuyor. Temsilciler dışında Kongre tarafından bir başkan ve bir sayman seçiliyor. Ilk Kongre'de Avrupa Solu'nun başkanlığına aynı zamanda Italyan Komünist Yeniden Kuruluş Partisi başkanı olan Bertinotti, saymanlığa ise İspanyol Pedro Marset seçildi. Yönetim kurulunda başkan ve sayman dışında tüm partiler bir kadın bir erkek ikişer kişiyle temsil ediliyor. Parti cinsiyet aynmcıhğına karşı çıkıyor. Bu nedenle Başkanlar Konseyi dışmdaki bütün organlarda yüzde 50 kadın kotası uygulanıyor. Avrupa Solu partisi ağırlıklı olarak Sosyalist sistemin dağılışından sonra ortaya çıkan partilerden oluşuyor. Bu partilerde yeni çizgi geçmişle hesaplaşma temelinde biçimleniyor ve antikapıtalist kimlik değişik ölçülerde geri planda kalıyor ya da tümden görünmez hale geliyor. Avrupa Solu ise kuruluş bildirgesinde ve programında komünist gelenekten söz etmesine karşın gerek komünist ve işçi partileri dışındaki partilere ve siyasal hareketlere de kapıyı açık tntmasıyla gerekse programında Üç gözlemci yer aldı 15 üyeyle parti kuruldu X/ T"urucu partiler §C arasında en fazla JL V . partiyle temsil edilen Ispanya solu oldu. Çalışmalara başından beri katılan Birleşik Sol Parti'nin yanı sıra hazırlık toplantısına katılmayan Ispanya Komünist Partisi ve Katalonya Birleşik Alternatif Parti de kurucular arasında yer aldı. A \xupa Sol Partisi'nın 8-9 / f Mayıs'ta Roma'da xA. kurulduğu kongreye 15 kurucu ve üç gözlemci parti katıldı. Kongreye katılan partıler şunlar: Estonya Sosyal Demokrat İşçi Partisi, Ispanya Komünist Partisi, Ispanya Birleşik Sol, Katalonya Birleşik Alternatif Parti, Fransız Komünist Partisi. Yunanistan Sol Koalisyon, Eylem ve Çevre Partisi. Italyan Komünist Yenıden Kuruluş Partisi, Avusturya Komünist Partisi, Slovakya Komünist Partisi, Isviçre işçi Partisi, Çek Demokratik Sosyalizm Partisi. Alman Demokratik Sosyalizm Partisi. Romanya Sosyalist Birlik Partisi. San Marino Komünist Yeniden Kuruluş Partisi, Macaristan işçi Partisi. AKEL, Italyan Komünistlen Partisi, Lüksemburg Sol parti ise kongreyı gözlemci statüsüyle izledi. Lüksemburg Sol Partisi'nin ve Çek Cumhuriyeti Komünist Partisı'run (Böhmens ve Maehrens), kuruluş manifestosunu imzalamalanna karşın kurucular arasında yer almamalan dıkkat çekti. Kurucu partiler arasında en fazla partiyle temsil edilen ise Ispanya solu oldu. Çalışmalara başından ben katılan Birleşik Sol Parti'nın yanı sıra hazırlık toplantısma katılmayan Ispanya Komünist Partisi ve Katalonya Birleşik Alternatif Partı de kurucular arasında yer aldı. Avrupa Solu'nda Macanstan, Romanya, Slovakya. Çek Cumhunyeh ve Estonya gibi geçmişte sosyalist sısteme dahil ülkelerden partilerin yer alması da dikkat çekiyor. kendisini daha geniş bir çerçevede tanımlamasıyla klasik komünist hareketlerden ayınlıyor. Bu çerçeve Avrupa Solu'nu bir tür cephe partisi haline getiriyor. Sosyalist sistemin dağılması. Sovyet sısteminin çökmesine karşın Marksist düşünceden aynlmayan partiler ise Avrupa Solu girişiminden uzak durdular. Bunlann arasında Yunanistan ve Portekiz komümst partilen özellikJe önem taşıyor. Türfciye uzak kaldı Toplantılara Türkiye'den herhangi bir parti katılmadı. Özgürlük ve Dayanışma Partisi'nın yaklaşnnlan Avrupa Solu ile benzerlik gösteriyor, ancak yahuzca AB üyesi ülkelere değil ortak üyelere, kısacası tüm Avrupa ülkelerine açık olan partide ÖDP de yer almadı. Yunanistan ve Portekiz partileri gibi Türkiye Komünist Partisi de girişime tümüyle yabancı. DEHAP ise yalnızca ılk toplantıya katıldı. Desantralıze bir yapıya sahip olan Avrupa Solu partisi, üye partiler arasındaki işbirliğini konferanslar ve danışma toplantılanyla güçlendirmeyi, Avnıpa Parlamentosu'nda birlikte davTanıhnasını sağlamayı, sendikalann sınırlan aşan ortak direnişini örgütlemeyi, Avrupa sosyal fonım toplantılannı, küreselleşme karşıtı hareketlere destek vermeyi çalışma biçimleri olarak tarumlıyor. BİTTİ ŞAHNAZ ÇAKIRALP Haddini Bilmek ve de Enseyi Karartmamak! Hachette'in ansiklopedik sözlüğüne baktım. "Haddini bilmemek" terbiyesizlik etmek, çizme- yi aşmak anlamına geliyor. "Hızlandınlmış tren ci- nayeti" nde pardon kazasında, Sayın Başbakanı- mıza soru yönetten bir gazeteciye Başbakanımız "Haddini bil" demiş. Yöneltilen soru ise bu olay- dan sonra hükümetin istifa edip etmeyeceği veya Ulaştırma Bakanı'nın görevden alınıp alınmaya- cağıyla ilgiliydi. Tabıi ki Başbakanımız haklı. Şim- diye kadar olan hangi kaza dolaysıyla hükümetler istifa etmiş veya bakan görevden alınmış ki şimdi alınsın? Ve gazetecınin yaptığı işe bakınız, bu ne terbiyesizlik bu ne kendini bilmezlik? Takdiri ilahi- nin işine kanşmak da ayrıca kimin haddine? Son- ra "Kopenhag Kriterteri"r\de var mı böyle bir şey? Olsaydı, bu "Kopenhag Knterleri"nde yer almaz mıydı? • • • Aslında ilk haddini bilmeyen kişi Prof. Dr. Aydın Erel. Haddini aşarak, haddini bilmeyerek hızlan- dınlmış trenin, yakın gelecekte bu çeşit kazalara neden olacağını açık açık duyurmuş ve de "Ben ne kendim bu trenlere binerim ne de yakınlanmı bindiririm" demiş. Yanı herkesi önceden uyarmış. Bu uyansının bilimsel nedenlerini de tek tek açık- lamış. Uyarmış da ne olmuş? Demiryollan Genel Müdürümüz, ben kimsenin sözüyle tren durdur- mam demiş. Yerden göğe haklı. Herkesin sözüne kulak assa trenler ne olacak? Kaldı ki bırakınız işin bilimsel yönünü, bilimsel yönü de ne demek işin? Milletin yüzde bilmem kaç oyuyla pariamentoda ezici çoğunluğa sahip bir iktidar varken bilimden söz etmek niye? Bilim mi daha iyi bilecek yoksa oncaoyu alıp ıktidaragelenlermı? SonraAydın Erel halkı uyarmış da bu trenlere kım binmemezlık et- miş ki! O kadar yolcu talebı varmış ki, ek vagon- da koymuşlar. • • • İşin bu yönünü bırtarafa bırakalım. Bir diğer yö- nüne bakalım. Medyamız, basınımız şimdiye ka- dar hep kanatları altmda turtuklan iktidanmızı bu olaydan dolayı şiddetle suçluyoriar. En yanlı yazar- lar bile, ılımlı bıçimde de olsa iktidanmızı eleştiri- yortar. Çünkü basınımız biliyor ki artık halkımız bi- lınçli. Her şeyi görüyor, anlıyor. Bılimin de ne oldu- ğunu biliyor, safsatanın da, "Takdiri ilahi"n\n de. Haikın bilincıne ve sağduyusuna aykın, göz göre göre bu oiayı görmezlıkten gelmek ve bu olayda da iktidarı övmek gibi bir gözü karahğa soyunma- dılar. Aksı olsa zaten okuyucu nezrinde itibarfarı kalmazdı bir, reytıngleri düşerdi iki. Ama ne oldu? Başbakanımızı sinirlendirdiler ve Başbakanımız da onlara doğrusu hadlerini bir güzel bildirdi. İşin gerçek yönü de şu ki, aslında bunu da hak etmiş- lerdi. Ben içtenlıkle söylüyorum ki, Başbakanımız işin bu yönüne bakıhnca doğrusunu yapmış. Böy- le gazetecilere de ancak böyle hadlerı bildirilir iş- te. Halktan alman temsil gücünü, bu gücü kulla- nanlara, bunun kendi güçlerı olduğuna inandınr- sanız olacak da budur zaten. Onun için ne hükü- met istifa eder, ne Bakan, ne de Demiryollan Ge- nel Müdürü görevden alınır. Hatta birkaç gün son- ra bu hızlı tren, seferlerine yeniden başlar. Zaten böyle bir şey de "Kopenhag Kriterleri"nde yer al- mıyor. Bir de şuna şükredelim ki trende sadece bi- zim vatandaşlanmız varmış. Ya bir de AB vatan- daşları olsaydı? ölen vatandaşlarımıza Tann'dan rahmet yakınlanna başsağlığı ve sabır diler, yara- lı vatandaşlarımıza da acil şifa dilemekle işi halle- denz. Yoksa önümüze bir de bunu kriter diye ko- yarlardı. Bu bakımdan yine de ucuz atlattık sayılı- rız. Tüm bunlara karşın Çetin Aitan ustanın söyle- diği gibi enseleri karartmayalım. Üniversitesınav- lannda görüyoruz ki kızianmız erkeklerimizden da- ha başarılı olmuşlar, hem de epey fark atarak. Sa- nırım ilk kez bu yıl bu sınavlara giren öğrencilerin yansı kız öğrencilerdi. Hem bu sayısal orana ulaş- tılar ve hem de başarıda erkekleri geçtiler. Bu Tür- kiye'nin önünün açılması demektir bir bakıma. Er- kek egemen toplumdan kadın-erkek eşit bireyler- den oluşan topluma yelken açmaktır. Kadınımız'toTf- sal" niteliğinden git gîde sıyrılmakta toplumun bi- linçli ve özgür bireyleri olarak topluma yön verme- ye başlamaktadır. Böyle birtoplumda herkes eşit bırey olarak hem sorumluluklannı hem haklannı bi- leceklerdir hem de hadlerini. Ama tabii ki herkes. Çağdaş, laik ve demokratik topiumlar da bu böy- ledir. scakiralp - mynet.com Cumhuriyet " ^ k ı t a p 1 a r ı BİR CUMHURİYET DÜŞMANININ PORTRESİ M. Emin Deeer Yada Fefhullah Gülen Hocaefendi'nin derin misyonu Ç»g Pazariama A.Ş. Türkocağı Cad. >o:39/41 34334 Cağaloğlu-Iitanbul Tei:(0212l 514 01 96 Faks:(0212) 514 01 95 Türkiye Gazetecıler Cemıyeti'nın yayıniadığı günlük Bizim Cazete Ulke sorunlanna ilişkin raporlanyla, araştrmalanyla, koşe yazılarıyla, tarafsız haberienyle sıvıl toplumlann gazetesı. Düzenlı okumak ıçın abone olun. Td: 021Z 51108 75