Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20 MAYIS 2004 PERŞEMB DIZI Iç savaş yaşanmasına neden olan din farklılığı aynı zamanda kültürel zenginlik de yaratıyor Lübnandemokrasiyeen yakm Ortadoğu ülkesi• Lübnan nüfüsunun yüzde otuzunu Hıristiyanlar oluşturuyor. Ürdün ve Suriye'ye göre çok daha demokratik bir işleyişe sahip olan Lübnan'ın aydınlan diğer Arap ülkelerinde de etkili oluyor. ~w~ "jrınstıyanlann neredey- m m se tamamı Doğu Bey- ğ ğ rut 'ta yaşıyor. Iç savaş _JL ~X. sırasında Beyrut ıkıye bölünmüştü ve Hınstiyanlann pek çoğu canını kurtarmak amacıyla Doğu Beyrut'a ya da yurtdışına kaçmışlardı. Şu anda Lübnan'da- kı nüfusun yüzde 30'unu Hıristi- yanlar oluşturuyor. Bu farkhlık bir ıç savaşa neden olduğu gıbı, bır renklılık ve çok kültürlülük de ya- ratıyor. Lübnan, gezdığımız diğer iki ülkeye Ürdün ve Suriye'ye gö- re çok daha demokratik bir işleyi- şe sahıp. Lübnan aydınlan, dığer Arap ülkelerını etİcılıyorlar Or- neğın Suriye'de, rejımi eleştiren birçok yazı yalnızca Lübnan ga- zetelen yoiuyla Sunye'ye ulaşıyor. Edebıyat ve müzık alanında da Beyrut, bölgenın en canlı şehırle- nnden. Arap dünyasının en ünlü şarkıcılan Fİruzve EBssaLübnan- lı. Bütün ülkelerde en çok onların kasetlen satılıyor. Bu renklilığın, canlıhğın asıl ne- denı farklı dinlerden ınsanların bır arada yaşamalan. Bır yönüyle ba- kıldığında Müslumanlar ve Hıns- tıyanlar bırbırlennden tamamen ayn mekânlarda yaşıyorlar An- cak ıhşkılen kamusal alanda. Tam bağımsızlık özletnl Lübnan'dakı görüşmelerımız- den bınsını de Antılyas Kültürel Hareket Platformu ıle yaptık. Çok sayıda bılım ınsanının katıldığı görüşmecüer arasında bir kadın vardı Lübnan'ın tam bağımsızlı- ğı olmadığını söylüyorlar. Bunun- la Sunye'nın Lübnan'daki müda- SAVAŞLARIN ORTASINDA ÜÇKENT ım-Bejpt-Amı ORAL ÇALIŞLAR -2- Lübnan, yaşadığı onca yıkıma rağmen kültürel ve dinsel renklüığini sürdürmeyi başarabilmiş. Beyrut'ta seyyar sancıhk yapan bir kadın. Afişleri Beyrut sokaklannı süskyen sanatçılar bölgedeki bütün ülkelerde çok büyük Ugi görüyor. halesını ıstemedıklennı vurgula- mış oluyorlar. Kendılennın bır Hı- nstıyan kulübü olmadığını, arala- nnda Müsluman bılım ınsanlan- nın da bulunduğunu söyledıler. Demokrasıye, insan hakJanna, hukukun ustünlüğüne vurgu yap- tılar. Türkiye'yi laik bır devlet ola- rak destekledıkierini, Avrupa Bir- lığı'ne gırme çabalanna da sem- patıyle baktıklaruu dılegetırdıler Bu arada kafalannda Türkiye'ye ilışkin birçok soru olduğunu an- ladık. Bızım onlara soru sormamı- za fırsat vermeden, sorulan arka arkaya sıraladılar Ürdün Ürdün'de ıkı örgütle görüşebil- dık. Bunlardan binsı tslarru Ha- reket Partısı'ydi. Kendılenne gö- re Ürdün'ün en güçlü sıyasi ha- reketıydıler. Parlamentoda mil- letvekillen bulunuyordu. Görüş- meye bu mıllervekillennden bin- sı de gelmıştı. Kendilerının Müsluman Kar- deşler Örgütü'nün Ürdün kolu ol- duğunu söyledıler. Ürdün 5 mıl- yon 473 bin nüfusa sahıp bir ül- ke. Bunun yüzde 98"ı Müsluman, yüzde 1 'i Ermeni, yüzde 1 'i de Çerkez. Müslümanlann çoğunlu- ğuSünnı Başkent Amman'ınnü- fiısu ıse 1 mılyondan biraz fazla. Ürdün, 1994 yılında Israil'le ba- nş anlaşması yaptı. O günden bu yana Israil'le ılışkısı sürüyor. Böl- gede Amenkan egemenliginın en güçlü olduğu ülkelerden bınsi. Amman'dakı az sayıdakı eğlence yerlerinde ABD askerlenne rast- lamak mümkün. Amman'da da diğer Arap ülke- lerinde olduğu gıbi îslamcı hare- ket yükselişte. ABD egemenliği sarsıldığı an bu ülkenin de güçlü bir Islamı hareketin etkısi altuıa girrnesı mümkün. Ürdün ambargo sırasında, Irak'la tıcaretinı sürdüren ülkelerden bi- nsi. Ürdün üzerinden satılan Irak petrolü Ürdün ekonomisine güç kattı. Savaş sırasında da Irak'a geçış içın en güvenli yol, yıne Ürdün 'den geçıyordu. Bu yoldan da para ka- zanıldı. Amman, yeni ve düzenli evlenyle temız bır Arap kenti. Bü- tün Amman taş kaplanmış beyaz evlerle dolu. Şehnn merkezinde lo- kanta bulmakta güçlük çektik. Ba- ölı yaşam tarzı ancak zengınler ıçin yapılmış merkezlerde öne çıkı- yor. Ürdün, bölgedekı dengeler- den etkılenecek kınlgan bır yapı- ya sahıp. Genç kral Abdullâh D, modern yaşam tarzıyla dıkkat çe- kiyor. Ürdün'e gırerken çok yoğun aramalarla karşılaştık. Intıhar ey- lemlenyle karşılaşmaktan kork- tuklan belh oluyor. Tatıl günlen birçok Arap ülkesınde olduğu gi- bı Ürdün'de de Islamı kurallar ge- reğı cuma ve cumartesı. Benzi- nin lıtresi 70 cent. bu nedenle tak- sıler çok ucuz. 11 Eylül tunzmı baltalamış. 1986 yılında 1 milyon 300 bın turıst gelırken 11 Ey- lül 'den sonra bu sayı 250 bine ka- dar düşmüş. Muhammed Hüseyin Fadlallah, Türkiye'nin ABD ve Israil baskısıyla bölgeden uzaklaştınldığını savunuyor Hizlnıflalı Kderinden AKP'ye övgü eyrut'ta Hızbullah'uı dını hden olarakkabuledılenAyetullahMu- hanımed Hüseyin Fadlallah'ı Ha- let Bureık Mahallesı 'ndekı karar- gâhında zıyaret ettık. Karargâha gıren so- kak arabalann geçmesine engel olacak bır demır kapıyla kapahlmıştı Bütün bu mahal- leye Hızbullah hâkımdı. Halk bu kapılan aça- rak kendı evlenne gidıyordu. Dıkkat çekı- ci olan manzara, sokaktaki kadınlann çoğun- luğunun örtülü olmamasıydı. Silahlı koru- malann bulundugu sokağı geçtık. Gınş so- kağında fotoğraf çekmemıze ızın vermedı- ler Karargâhın bulundugu bınaya gırdığı- mızde heyetımızdekı kadınlarla erkeklen ayırdılar. Güvenlık görevlilen kapının gın- şınde çantalanmızı bırakmamızı söyledıler. Fadlallah, uzun yıllar Irak'ın Necef ken- tınde bulunmuştu. Şiiler açısından kutsal kabul edılen bu kentte bulunması nedeniy- le Irak'ta da çok sayıda taraftan olduğu sö> - lenryordu. Lübnan'dakı ıki Şii örgütünden Hızbullah dışmdakı EMEL örgütün ıçmde de destekleyenlen bulunuyordu. Türkiye ve AKP'ye ılımlı mesajlar Fadlallah parmağında yüzük, sıyah bir cüppe ve sıyah sanğıy la gülümseyerek ıçe- n gırdı. AKP ve Türkıye konusunda sıcak ve ılımlı bır konuşma yaptı. Sorulanmızı ya- nıtladı: "Biz uzun yıllardır Türkiye'nin bölgeye gebnesini beklijoruz. Turkiye'yi bölgeden uzaklaştırmak isteyen bir İsrail veABD pla- nı olduğunu bUhoruz. Bizbn yeni nesiDeri- mizin kafasında Türkrve, tsrail'in bölgede- • Hizbullah liderine göre, AKP'nin iktidara gelişi ve ABD askerlerinin Türkiye'de konuşlandınlmasma hayır diyen tezkere, bölgenin Türkiye'ye, Türkiye'nin de bölgeye yaklaşmasırn sağladı. Türkiye'nin AB'nin bir parçası olduğunu savunan Fadlallah'a göre. Türkiye Ortadoğu'ya yönelirse, bölgenin gücüyle AB'ye daha kolay girebilir. ki tek müttefiki olarakgörülüyordu. Herkes demesek de halkunızın çoğunluğu şöyle dü- şünöyordu: Türkiye'yi askerler aracihğı>la ABD yönetiyordu. Medyanın çarpırmasıyü- zünden Türkiye ile Suriye sa\'aşın eşiğine geldi. İsrail bu durumdan yararlandL" Fadlallah, ABD askerlerinin Türkıye'de- kı konuşlandınlmasma hayır diyen tezkere sonrası gelışmelen de şöyle yorumladı: "Son dönemdeki getişmelerie Tüıid>e bölge\e, böl- ge de Türkiye'ye yakmlaşü. Türkrve'deki si- yasal vekültürel çoğukuluk son seçinılerede yansıdı. Türkiye halkının siyasi olgunluğu- nu gördük. Beğenmediği srvasi iktidan de- Hizbullah'ın dini Bderi Muhammed Hüseyin Fadlallah, Oral Çahşlar ve Can Dündar. ğiştirebildiğini gördük. Biz. AKP'nin izkdi- ğı poütikavi takdir edhoruz. Çeşitli renkler- den laikler ve İslamcıİar arasında bir diya- log olduğunu görüyorve bundan mutlu olu- j'oruz." Türkiye AB'ye glrmell' Fadlallah'ın Avrupa Birliğı konusundaki değerlendırmesı de şoylc "Türkiye, Avru- pa BirliğTnin bir parçasıdır. Bu gerçeküğe rağmen ikincil ülkeler ahndığı halde, Tür- kiye'ji hâlâ AB'ye almadılar. AB'ye yeni gi- ren üikelerin Türknekadar demokratolma- dıgını da görüyoruz. AB laik olduğunu söy- lemesine rağmen Müsluman Türkiye'yi ka- bul etmemeeğüuninde. Kıbns'ı AB'ye aldı- lar. Kıbns'ı Türkiye ile mukayese ermek mümkün mü? Türldje Ortadoğu'>•» yöne- tirse, bölgenin gücüyle AB'ye daha kolay gi- rebüu-." Irak'ta Şıılenn değışen tutumunu Fadlal- lah şöyle yorumladı: "Irak'tald Şiiler, ABD Saddam'ı devirdiği için bir askeri direniş düşünmüyorlardj. ABD öyleyoflara başMU*- du ki. onu bile askeri direnişe zorladı. Gazetesini kapattı, sekreterini rutukladı. BunarağmenbansçıvoüarabaşMirdu.Onun banşçı direnişine şiddetle karşdık verildi. Sadr'myapûğı nefsi müdafaadu*. ABD Baş- kanı Bush'un cezaevinde insaniara yapüan işkenceier konusundaki özrünü kabul et- miyoruz. Askerler, yaptıklannı komutan- lanmn emriyle yaptüar." YARIN: ŞAM VE OÜRZİ LİDER CANBULAT PERŞEMBE ORHAN BURSALI Çaüşmanın Nitelfği AKP, Meclis'ten geçirdiğı YÖK Yasası ile, bu ül kenın başına, etkıleri denn olacak daha püskülli bir bela sarıyor. Üniversitelerin, uzun yıllardır bır reforma ihtiya- cı var. Bu reformun ana doğrultusu, üniversiteler daha üretken hale getırmek, bılim öğretim ve üre- timıni nitelıksel olarak arttınnaktı. Fakat gördük kı AKP'nin üniversite gündemin- cte, imam hatip liselileri ünıversiteye daha fazla sokmaktan başka bır madde yok. Bunu zaten biliyorduk, yazıp çiziyorduk; AKP de bütün bu kuşkulan doğruladı. Üstüne üstlük, var olan kaliteyi daha da geriye götürmeye yöneldi. Akademik bakımdan yetersiz- likleri ortaya çıkmış öğretim üyelennın ilelebet üni- versitelerde kalmasını sağlayacak adımlarattı. Üni- versitenin taze, yeni ve kalitelı kanla kendi kendi- ni yenileme ve ileri götürme mekanizması gelişti- rileceğine, var olan rnekanızma da bombalandı. öte yandan AKP'lıler Meclis'te, çok daha geniş bir ögrencı affı ile, yine üniversiteleri zora sokacak ve sırada bekleyen öğrencilerin haklarını iyice çiğ- neyecek yeni yasalar peşınde koşturuyor. Niye böyle? Nıye AKP üniversiteleri lyıleştırme kaygısı taşı- mıyor? • • • Bu sorunun yanıtı, bütün Türkiye'de rektörierin ve öğretim üyelerinin günlerdır caddelerde yürü- mesınde ve alanlara dolmasında yatıyor. Çünkü yürüyenler, bu ülkenin eltti, seçkini. Bu elıt, AKP'nin dinci toplum mühendisliği po- lit/kalanna hızmet verecek nıtelıkte değıl. Bilim ve üniversiteler, bütün eksiklere, eleşti- rilecek yanlanna rağmen, ülkenin üzerinde yük- seldiğı fil ayaklardan bırı. Bufilayağına karşı, AKP, varoş insanında bile görülemeyecek bır kin sergıliyor. Varoşun din bilınçli örgütlü siyasi çatısı, bugün- kü üniversite yapısını kendi dışında, kendine ya- bancı, başkası olarak görüyor. Varoşun bılinç aJtından, siyasal iktidarda bilinç üstüne çıkan bu düşünce, doğası ıtıbanyla asla kendinden olamayacak, kendı dışındaki bu yapı- nın yıkılmasını, yok olmasını, nrteliksizleşme- sini, parçalanmasını arzuluyor. Üniversiteleri, içlerinı boşattarak niteliksizleştir- me çabalanna ginşmesı bundan. Bu nedenle, Hüseyin Çelik'in ilk yasası, bütün yönetim kadrosunu, 26 bın kişiyi birden devirme- ye ve yerierine mümkün olduğunca niteliksızlığin getirilmesine yönelmiştı. AKP'nin, lyi ıle, nıtelikli olanla ilişki kurmaya; iyi- yı, nitelıklıyi geliştirmeye niyeti yok. Kötü ile, kalitesizle işbirliğinin zemınini yaratmak istiyor. Çünkü o, ondan olacak. "Benden olsun, be- nim olsun, ne olursa olsun..." • • • Rektörlere merhaba. Bütün direnenlere selam. AKP'leşerek, içenden ve dışandan, Cumhuriye- te ve elite duyduklan kinı, ünıversrtelere ve direnen- lere karşı saldırarak kusanlara rağmen, bu demok- ratik direniş büyümeli, gelişmeli, bütün ülkeyı sar- malı.. AKP'nin yasa çıkarma hakkı varsa, yasadan mağdur olacak, yasayı beğenmeyen, istemeyen her- kesin de karşı çıkma hakkı var. Bazı yazarlar, AKP'ye Meclis'te ıstediği yasayı is- tediği şekilde çıkarma hakkını veriyor ve köşele- rinde herpartinin yanlış ve kötü sayılabilecek işler yapma hakkı olduğunu yazıyor. Düşündüm. demokrasi yanlış ve hata yapma rejimi mıdir? Demokrasi bütün rejimlerin ıçinde belki de en az yanlış ve hata yapma rejimidir. Çünkü demokrasi açıklık rejımıdir; bütün halkın, bütün taraflann, bütün kurumlann fikir ve düşün- celerini dışa vurduğu tek rejimdır. Demokrasi, iktidar sahıplerine, bu açıklıktan ve saydamlıktan etkılenecekleri, yararlanacaklan fikir- ler havuzu sunar. Bu, iktidarlara, ıstederse sıfır hata ile, en az hata ve yanlış ıle ülkeyi yönetme olanağı venr. Ama amaç ve hedef farklı olunca, olayın yanlış- lık ve hata ıle ılişkısi kalmıyor. Bu ülke, neden üniversrtelen yasa öncesi kalitesine kavuşturmak için çabalasın yıne yıllar boyu? Demokrasi, bu ülkeyı, biradım ileri, iki adım gerı götürmenın mi adıdır? obursali(ö cumhuriyet.com.tr Sessizjik ve Sırdır Ötesi Işıi özgentürk Anlatı 102Sayfa 13 5x19 5 cm 6 000 000 TL alkın\ AUOMICİTABEVİ $ Ş Ç U ) K*o«fty- uünûmm cm m « r a SKI «4910 so PB> m m t t * Türkıye Gazetecrler Cemıyetı'nın yayınladığı günlük Bizim Cazete Ülke somnlanna ılışkın raportanyla, araşbrmalanyla, köşe yazılanyia, tarafsjz haberienyle sivil toplumlann gazetesi. Düzefilı okumak içın abone olun. Tel: 0^12 51108 75