Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24 NİSAN 2004 CUMARTESİ 12 EKONOMI Fon, yeni patronunu çok yakında seçecek. Kendisine yönelik eleştiri oklanna karşı ise uftıkta reform görünmüyor HMF'deadayçok,ancakproje yok Armada'ya en iyi' ödüKi • ANKARA (AA) - Armada Alışveriş Merkezi", Uluslararası Ahşveriş Merkezlen Demeği (ICSC) tarafından düzenlenen Avrupa'nın En lyı Ahşveriş Merkezleri Yanşması'nda birinci oldu. Konuyla ilgili yapılan toplantıda konuşan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, "Avrupa çapındakı bu önemli ödülü alarak Türk yatınmcısının başansını tüm dünyaya bir kez daha duyıırduk" dedi. Işsizliğe hibe formülü • KONYA (AA)- Türkiye 'dekı işsizliği önlemek için başlatılan Aktif tş Piyasası Stratejisi Programı, AB'den sağlanan ve hibe olarak dağıtılması öngörülen 32 milyon dolarhk krediyle işsizliğe çözüm getirmeyi amaçlıyor. Projeler için en az 10 bin, en fazla 375 bin Euro venlecek. Proje tekJiflen ıçın nisan ve haziranda 2 ayn çağn yapılacak. Köprüter ve viy adükler güçlendirtlecek • ANKARA (AA) - Marmara bölgesinde yaşanan deprem sonrası güçlendirilmeleri gündeme gelen Fstanbul Boğazıçı köprülen ile viyadüklere yönelik hazırlanan değerlendırme raporlan onay için Japon finansman kuruluşu JBIC'ye gönderildi. Güçlendirme, Karayollan Genel Müdürlüğü'nün JBIC'den sağladığı 12 milyar Japon Yeni tutanndaki krediden finanse edilecek. POAŞ borcunu ödeyecek • Ekonomi Servisi - Petrol Ofisi (POAŞ), borçlannın ertelenmesiyle ilgili karann yürütmesinin durdurulması nedeniyle Özelleşrirme tdaresi Başkanlığı'nın (ÖİB) talep ettiği 83.6 trilyon lirayı ödeyecek. Borsa'ya gönderilen açıklamada, POAŞ'ın yasal yükümlülüğü bulunmamasına karşın ÖtB'in talep ettiği 83 trilyon 615 milyar lirayı "her türlü talep, dava ve geri alma hakkı saklı kalmak kayıt ve şartıyla" şeklinde ihtirazi kayıt konularak ödeyeceği belirtildi. WP oto tupizmin hiznıetinde • BURSA (AA) - tş ve bürokrası çevrelerinin kullandığı, içinde her türlü konforun bulunduğu VTP araçlar, son dönemlerde turizm şirketlerinin gözdesı haline geldı. "Van" ve "Panel Van" araçlan. 2 milyar ile 10 milyar arasında değişen harcamayla adeta limuzine çeviren Hüroğlu Otomoriv, şirketlerden yoğun talep alıyor. Turistlerin de yoğun ilgisini çeken araçlara gelen talep, geçen yılın iki katı. Adana Çimento îşçi çıkardı • Ekonomi Servisi - Adana Çimento Sanayi, hazır beton tesislerinde çalışan 46 işçinin işine son verdi. Adana Çimento Sanayi TAŞ'den borsaya gönderilen açıklamada, hazır beton tesislerinin ayni sermaye karşılığı yeni kurulan Oyak Beton AŞ'ye devredilmesi nedeniyle bu tesislerde çalışan toplam 46 işçinin işine sosyal haklan ödenerek son verildiği bildirildi. Açıklamada, şirketin bugün itibanyla toplam personel sayısının 317 'ye düştüğü kaydedildi. BYB fflas etti • ANKARA (ANKA) - Birleşik Yatırım Bankası'nın iflasına karar verildi. Beyoğlu Iflas Dairesi tarafından Borsa'ya gönderilen açıklamada, ElmadağTstanbul adresinde bulunan Birleşik Yatınm Bankası'nın iflasına karar verildiği_belirtildi. BAŞAKSEZEN IMF Başkanı Hörst Köhler Alman- ya'da cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmak üzere görevi bırakırken, ken- di döneminde fonu ne kadar da iyi yö- nettiğini anlattı ve gitti. Şimdi fon, ye- ni başkanını anyor. Önümüzdeki gün- lerde 60. kuruluş yldönümünü kutla- yacak olan fonun "krizleri hi yönete- mediği, hatta önlemek için gayret sar- fetmediğj" yönündeki kötü şöhreti ise hâlâ sürüyor. Üstelik adaylann, fonda reform sürecini başlatacak herhangi bir projeleri yok. GÜNDEMLERİ SEÇİM Uye ülkeler arasında oy savaşı IMF'de seçme \e veto hakkı üstün- lügünün birkaç ülke arasında paylaşıl- mış olması, IMF içinde son günlerde yaşanan gerginliklenn nedenlerinden bin. ABD yüzde 17.14'lük seçim hak- kına sahip ıken, Japonya yüzde 6.15, Almanya yüzde 6.01, Fransa 4.96, Su- udi Arabıstan 3.23, Çin yüzde 2.95 ve Rusya yüzde 2.75"lik paya sahip. Bu- na göre yaklaşık yüzde 45'lık bir pay sadece 7 ülkeye ait. Geri kalan yüzde 55'lik seçım hakkı ise 16 gruba ayn- lan 177 ülke arasında paylaşılıyor. Her grubun seçtiği temsılcı, grubunu Yö- netım Konseyı'nde temsıl ediyor. Ör- neğin Nıjerya, 19 Afrika ülkesınin temsilcısı konumunda Bu konunun bir kez daha gündeme gelmesının nedenı başkanlık seçim- leri. Seçımlerin, 24 Nisan'da Was- hington'da gerçekleştirilecek bahar toplantılannın da ana gündem madde- sı olacağını belirten Le Monde, uzun süredır ABD, Avrupa'nın kapitalleri ve Japonya'nın aralannda gizli pazar- lıklara devam ettiklerini ileri sürerek, bunun pek de parlak olmayan bir ıma- ja neden olduğunu yazıyor. • Başkanlık seçimleri de dahil IMF'nin icraatlannı ve içinde yaşananlan gündemine alan Le Monde'a göre IMF, sahip olduğu 'kriz anında hep geç kalır' şöhretine sadık kalma riskiyle bir kez daha karşı karşıya. Başkanlık seçimleri de dahil IMF'nin icraatlannı ve içinde yaşa- nanlan gündemine alan Le Monde ga- zetesindeki haberde, yeni başkan adaylannın krizleri önleme ve dünya ekonomisini daha iyiye götürmek için ne yapacaklan konusunda hiçbir açık- lama yapmamalan manşetten verili- yor Bugüne kadar öne sürülen adaylar arasında en çok öne çıkan iki isim Is- panyol Rodrigo Rato ve Fransız Jean Lemierre oldu. 60. yılını kutlama ari- fesinde olan IMF'nin "Pekdeavanta- jına olmayan bugünkü ününü tersine değişfjrmek için Rodrigo Rato'nun ya da aday olan diğer başkanlann bir pro- jesi var mı?" sorusunu soran Le Mon- de'a göre 19 Nisan'da yeniden Avru- pa Bankası Yeniden Yapılandırma ve Geliştirme Bölümü'ne (BERD) seçi- len Lemierre 'in bu görevden biraz da- ha uzaklaştığı belirtiliyor. Aynca, Fransa ile ABD arasında Irak Savaşı sırasında yaşanan krizin de etkisiyle başkanlığa bir Fransız'ın getirilme ih- timalinin düşük olduğu belirtiliyor. Haberde, üzerinde durulan diğer önemli bir konu da, IMF'nin gittikçe asıl kuruluş amacından uzaklaşması. IMF içinde yaşanan olumsuz gelişme- lerde en büyük payın ABD'nin seçme ve veto hakkıyla üstünlüğünü koru- ması gösterilirken, IMF'nin gittikçe ilgi alanı dışındakı konulara odaklan- ması da büyük bir olumsuzluk olarak nitelendiriliyor. IMF'nin kuruluş amacı uluslarara- sı mali sistemi gözetme ve finansal krizlerin önlenmesi iken, zamanla ka- ra para izi sürerek terorizme ve yok- sulluğa karşı savaşta da yer alıyor gö- rüntüsü vermeye çalışması, kuruluş amacından saptığı şeklinde yorumla- ra neden oluyor. Krizlerin 21 milyar dolar götürdüğü Arjantin, savaş göriintülerini andıran protesto eylemleriyle alallarda. Zengin ülkelere göre sorun yok; ama muhalifler ve ekonomistler ısrarlı: 6 Oyunun kuralları değişmelP • Paris-I Üniversitesi Profesörü Daniel Cohen, Brezilya, Türkiye ve Arjantin gibi ülkelerin IMF'ye karşı aşırı hoşgörü gösterdiğini belirterek bunun sonucundaki başansızlığa dikkat çekiyor. Son yıllarda, polıtikalan geniş katılımlı küresel ey- lemlerle protesto edilen IMF, knzler konusunda "zamanında" önlem alma- makla da suçlanıyor. Geliş- miş, zengin ülkeler "acübir eylem planına" gereksinim bulunmadığını savunurken yoksul ile gelişmekte olan ülkeler borçlann silinmesi gerektiğinı her platformda dülendiriyor. Bu yaklaşım farklıhğı üye ülkelerin ya- nı sıra ekonomistleri de ¥1947-2OOO arasında en borçlu 12 ülke Özel çekme hakkı (SDR), milyar (1 SDR=1.4 $) 15 i o Kaynak:IMF bölmüş durumda. Arjantin ve Türkiye'deki son krizlerin komşu ülke- lere sıçramadığı gibı küre- sel finans piyasalannı etki- lemediğini öne süren Ceno- va Cniversitesi Ekonomi Profesörü Charles VVîplosz acil bir eylem planına gerek olmadığını düşünenlerden. Wiplosz'un gelir dağılı- mındaki uçurum ve yoksul ülkelerin çaresizliğini yok sayan bu yaklaşımına kar- şılık, Paris-I Üniversitesi Profesörü Daniel Cohen, "Gelecek birkaç yıl içerisin- de gerçekleşebilecek yeni bir krizi önlemek için bağış ve borçlann tasfîyesi gerek- n" diyor. IMF'ye yöneltilen kritik- lerin ana nedenini bir kriz- den nasıl çıkılacağının tam olarak bıhnmemesinden kaynaklandığını belirten Cohen, IMF'nin misyonu- nu yerine getiımek için iyi enstrümanlan olmadığını söylüyor. 1997yılındaGü- ney Kore gibi güçlü bir ül- kenın de ciddi bir kriz ge- çırmesinde bir hata bulun- duğunu söyleyen Cohen, "Asya krizinde zaman kay- bermeden ve tereddüt etnıe- den fonlann verilmiş olma- sı gerekjrdi" diye konuşu- yor. Aynı şekilde bir kriz anında felaketi bekleme- den, bir ülkenin alacaklıla- nna indirim yapmalan ko- nusunda yaptınmda bulu- nulması gerektiğini söyle- yen Cohen, bankalann da krizlere acil çözüm bul- makta çok geç kaldıklannı dile gehnyor. Sadece çok derin bir ya- pısal reformun IMF'yı de- ğiştirebileceğını belirten Cohen, Brezilya, Türkiye ve Arjantin gibı ülkelenn kuruma karşı aşın hoşgörü gösterdiğini belirtiyor. Co- hen, bu hoşgörü sonucun- da, başansızlıkla karşı kar- şıya kalındığını anımsatır- ken bundan sonraki olası risklere dikkat çekiyor. IMF'nin. ülkeler temel da- yanaklannı tamamen kay- betmeden önce onlan des- tekleyen ve ilk çare olarak borç veren bir kuruluş ol- ması gerektiğini savunan Cohen, 1980'lerdetamak- sine, pek çok mali kriz, ön- ceden kestirilebildiği halde bir önlem alınmadığım söylüyor. Cohen. artık "oyunun kurallannın değiş- mesi" gerektiğınin altını çi- ziyor. Birkaç yıldır yoksullukla boğuşan Arjantin'e 'Önce borçlan ödeyin' çagnsı IMF'ııin derdi borçlan çevirme Ekonomi Senisi - IMF Başkan Vekilı Anne Krueger, borçlannı öderse yoksulluk gibi sosyal prob- lemlerle karşılaşacağından endişe eden Arjantin yetkililerine, bu iki konu arasında çelişki olmadığı me- sajını verirken Türkiye'yi örnek gösterdi. Krueger, IMF'nin bu hafta sonu düzenlenecek ilkbahar toplanhlann- dan önce düzenlediği basın toplan- tısında, Arjantin'de faiz dışı bütçe fazlasını artırma çabalannın ve borçlan çevirmenin yoksulluğa yol açtığı yönündeki eleştırelerle ilgili olarak. "Bunlar arasında çelişki yok. Arjantinli yetkililer Türkrve örneği- ne bakşın" dedi. Türkiye'nin de Ar- jantin kadar şiddetli bir ekonomik kriz geçirdiğini ifade eden Krueger şöyle konuştu: "Türkler, borçlannı ödemeyi tercih etti, Gayri Safi Milli Hasıla'nın \iizde 6.5'i olarak öngö- nular değil. Ekonomik bü\ümeyi sürdürülebiür kılmak, bir taraftan borçlan ödemeyi diğer taraftan yok- sullukla mücadele etmeyi gerektirir." Dış ticaret açığındaki büyüme • Krueger, borçlannı öderse yoksulluk gibi sosyal problemlerle karşılaşacağından endişe eden Arjantin yetkililerine, bu iki konu arasında çelişki olmadığı mesajını verirken Türkiye'yi örnek gösterdi. rülen faiz dışı bütçe fazlasi hedefıni tutturdu \e krizden sonraki sene yüz- de 8 büyüme oranına ulaşü. Enflas- yonu da çok aşağı çekebikliler. Dola- \Tsr>1a Arjantin yetkililerine kanlmı- yorum. Bunlar birbiriyle çelişen ko- trendiyle birlikte Türkiye ekonomi- sinin 2004 yılına yönelik en zayıf ya- nını oluşturmaya başlayan cari iş- lemler açığıyla ilgili olarak IMF"den hükümetin tahmininden daha yük- sek bir tahmin geldi. IMF'nin Dün- ya Ekonomik Görünüm Raporu'nda, Türkiye'nin bu yılki cari işlemler açığının 9 milyar 220 milyon dolar düzeyinde tahmin edildiği bildirildi. Türkiye'ye cari açık uyansı Hükümetin cari işlemler açığı tah- mini ise 7 milyar 626 milyon dolar düzeyinde bulunuyordu. Türkiye'nin 2005 yılındaki cari işlemler açığının 7 milyar 876 mil- yon dolar düzeyinde oluşabileceği- nin hesaplandığı IMF'nin raporun- da, cari işlemler açığının Gayri Sa- fi Yurtiçi Hasıla'ya oranmın 2004 yılında yüzde 3, 2005 yılında ise yüzde 2.4 düzeyinde oluşacağı tah- mini yapıldı. BÎLANÇO AĞIR Bunalımların sonu yoksulluk Ülkelerin yaşadığı krizlerin bilançosunun, IMF ve G7 ülkeleriyle ilişkide bulunulan dö- nemlerde daha da arttığı- nı belirtiliyor. Buna göre, Meksi- ka'nın 1995 yılında ya- şadığı krizin faturası 47.8 milyar dolar iken 1997 yılında 58.4 milyar dolar- İa en ağır bedelı ödeyen ülke Güney Kore oldu. Köhler'in başkanlığı dö- neminde ise 2001-2002 yıllan arasında Türki- ye'de yaşanan knzlerin maliyeti 31 milyar dolar. Arjantın"in 2001- 2002'de yaşadığı krizin maliyeti 21 milyar dolar, Brezilya'nın da 2002'de yaşadığı krizin bedeli 30.4 milyar dolar olarak belirtiliyor. Yine IMF tarafından hazırlanan ve 1947-2000 yıllan arasında en borçlu 12 ülkeyi gösteren rapor- da Meksika, Kuzey Kore ve Rusya ilk üç sırada yer alırken Türkiye 11. sıra- da yer alıyor. Ancak şu anda 76 ülkeyle faaliyet içerisinde olan fonun en büyük borçlulan Brezil- ya, Arjantin ve Türkiye. Köhler, 14 Nisan'da yaptığı veda konuşma- sında "Gelecek, içinde önceden kestirilemez du- rumlan ve çok farkb ola- sıbklan saklar. Bizim ru- tumumuz, Ne olacak" sorusunu sormak değil, tam aksine 'Dünyanın bi- raz daha iyiye gitmesi için ne yapabiliriz' olma- h" diyerek, 4 yıllık baş- kanlığı döneminde hem IMF'nin hem de kendisi- nin bütün sorunlara iyi cevap verdiğini ileri sür- müştü. tKrizlerin bilançosu IMF ve G7 ulkelen ile ılışkıde bulunulan dönemlerde gıderek artıyor. (milyar dolar) KaynaklMF IMF'YE PROTESTOLU KUTLAMA Yaş gününe 'en acı y pasta Ekonomi Servisi 1944'teki Bretton Woods konferansmın ardından küresel ekonomik ıstikra- n ve üye ülkelerin ödeme- ler bilançosunda denge sağlamak amacıyla kuru- lan Uluslararası Para Fo- nu (IMF) ve Dünya Ban- kası, 60. yılını protestolar eşliğinde kutluyor. Uygu- ladıklan özelleştirme ve liberalizasyon politıkala- nn yoksulluğu daha da kronıkleştirdiğıni \-urgu- layan eylemciler, Avust- ralya ve Filipinler'de Dün- ya Bankası ve IMF'yi do- ğum günü pastasıyla pro- testo ettiler. Öte yandan yoksullukla mücadelede önemli başa- nlar elde edıldiğine dikkat çeken IMF, buna karşın çogu Afrika ülkesinde yoksulluğun arttığını be- lirtti. IMF'nin nisan ayı Dünya Ekonomik Görü- nüm Raporu'nda, dünya- nın açlık ve yoksullukla mücadelede başan sağla- yamadığının altı çızilir- ken, Bırleşmış Milletler'in de,2000'hyıllarlabırlikte önceliklı gündem madde- sı haline gelen "yokufluk- la mücadelede", 2015 yılı- na kadar başan sağlanma- sının zor olduğu ıfade edil- di. Filipinler'de Dünya Bankası ve IMF için hazırlanan doğum günü pastasL (Fotoğraf: AP) • I