Katalog

SAYFA CUMHURlYET 27 MART 20041 _. 14 J V U J ^ J . URm. kurtur@cumhuriyetcom.tr Türkiye'nin dört bir yanında pek çok oyun ücretsiz ya da indirimli olarak bugün sahnelenece Dünya Tiyatro Günü'nde tiyatroyaı Devlet Tîyatrolan bugün 'Güneş Çocuklan' adb oyunu ücretsiz sahneleyecek Kültür Servisi - Bu yıl ülkemizde 26. kutlanıyor 'Düm^a Tîyatro Günü'nün. Tiyatro sanatının günümüzdeki değerinı, insanı ınsanJa anJatan tiyatronun yaşaırun içindeki önemiru vurgulayan bugün. çok sayıda oyun, riyatroseverleriçin ücretsiz olarak sahnelenecek. Her yıJ ücretsiz sahneledığı oyunJarla günün öneminın altını çizen Dev let Tiyatrolan bugün, 13 bölgedeki 22 yerleşik sahnesi ve Ercıyes Üniversıtesı Sabancı Kültür Merkezi'nde 23 değişik oyunu matıne ve suare temsilleriyle biriikte 42 kez sahneleyecek. OT'lere gfrf$ serbest Tıyatroseverler. Ankara'da 'Bahçemdeki Ayı', 'Bir Kuşluk Vakti\ 'Sen de Gitme TriyandafiKs', 'Demir', Tçurtmanın Kuyruğu', 'Çiçekleri Sanktza Yedirdim' adlı oyunlan fstanbul'da ise 'Bir Anarsistin Kaza Sonucu Ölümü', 'Güneş Çocuklar', 'Leenane'nin Güzellik Kraöçesı" ile Alman Kültür Merkezi'nin Istanbul Devlet Tiyatrosu'nun işbirlığıyie sunduğu 'DörtKadın Dört Dünya" başlıkJı okuma tiyatrosu oyunJannın dördüncüsü 'King Kong'un Kızlan' nı izJeyebılecekJer. 'Sokrates'in Son Gecesf ve 'Hoş D evlet Tiyatrolan bugün 13 bölgedeki 22 yerleşik sahnesi ve Erciyes Üniversitesi Sabancı Kültür Merkezi'nde 23 değişik oyunu matine ve suare temsilleriyle biriikte 42 kez ücretsiz sahneleyecek. Aynca Semaver Kumpanya 'Murtaza', Tiyatro Pera 'Seyir Defteri - Julia' ve Tiyatro Kedi 'Bir Komiser Geldi' oyunlannı indirimli olarak sahneleyecek. Geldin Amerika' Izmir'de; 'Töre', 'Büyük Âşıkiann Sonuncusu' Bursa'da; 'Kuru Gürültfi' Adana'da sahnelenecek. Trabzon'da 'Küçük Korku Dükkânı' ve 'Asalak', Antalya'da 'Evrt fctiyorum', Erzurum'da 'Memurin Faslı', Konya'da 'Söylev', Sıvas'ta 'Kısır', Van'da 'Üıuforma' ve Gaziantep'te 'Dört Mevsim' izIeyicisiyJe buluşacak. Bugün kapılannı tiyatroseverlere ücretsiz açacak olan bir diğer tiyatro Antalya Büyükşehir Belediye Tiyatrosu (ABT). Sahnelenecek oyun ise 'Komşu Köyün Delisi' Özel tiyatrolann birçoğu ve Istanbul Büyülcşehir Belediyesi Şehir Tiyatrolan, Dünya Tiyatro Günü'ne ilişkin özel bir uygulama yapmazken Babrköy Belediyesi Şehir Tiyatrosu'nda 'Dilekçe' ve 'Harikaiar Mutfağı', Aksanat Kültür Sanat Merkezi'nde Prodüksiyon Tiyatrosu'nun oyunu 'Fernando Krapp Bana Mektup Yâzmıs' ve Maya Sahnesi 'nde Tiyatro 13'ün sahneledigi Dario Fo'nun 'Kaduı Oyunlan ücretsiz ızlenebilecek. Cöksel Kortay'a ödül Çevre Tiyatrosu'nda Semaver Kumpanya'nın oyunu 'Murtaza', Tiyatro Pera'da 'Seyir Defteri-Juüa' ve Profilo Alışvenş Merkezi'nde Tiyatro Kedi'nin oyunu 'Bir Komiser Gekii' ise indirimli olarak ulaşacak izleyiciye... Günün bir diğer etldnliğini, Dünya Tiyatro Günü'nü düzenJedikleri ortak gece ile kutlama karan alan Tiyatro Ti ile Özel ÇevTe Okullan'na ait. Tiyatro Ti'nin 'Adamın Biri' adlı oyunuyla baslayacak gecede Kerem Yılmazer'i anma amaçlı dia gösterisi yapılırken Göksel Kortav'a özel ödül verilecek. ITI-UNESCO TİYATRO GÜNÜ BİLDİRİSM FATHİA EL ASSAL* YAZDI Insanın yolunu aydınlatan ışık ITI-UNESCO TÜRKİYE MERKEZİ TtYATRO GÜNÜBİLDİRİSİNİZEYNEP ORAL YAZDI Sahneden salona Tiyatro bürün sanatlann babasıdır. Bu, kimsenin karşı çıkamayacağı bir gerçektir ve bu nedenle be- nim bir ve tek tutkumdur. Ben her zaman, oyun yazarianntn kendilerini soylu, insani duygulan olan kişiler olarak ayırt ettiklerine inanmışımdır. Böylece onlann iletısi insanlann, ken- dilerini aşmalanna, bozgunlardan ve sömürülmek- ten kurtulmalanna ve doiayısıyla saygınlık duygusu kazanmalanna yardımcı olur.. Oyun yazarlannın bu ereğe ulaşmalan ve insanlan etkileyebilmeleri için, işlerine tümüyle egemen ve sanatsal anlatım biçem- leri üsfünde tam bir denetime sahıp olma- lan gerekmektedir. Yoksa iletileri, rüz- gârlann esintileriyle dağılacak ve ar- kada hiçbir iz bırakmayacak, böy- lece amaca ulaşılamayacaknr. Çün- kü her sanat yapıtmda. sanatçının iletisi, her zaman, insani adaİete, anlatımın olgunlaşmasına ve ger- çek olana yöneltilmiştir. Bu ne- denle, bu etmenlerden birinin öte- kilere baskın çıktığını düşünmek yanlış olur. Oyun yazarlannın iletisi insanlann, kendilerini aşmasma. bozgunlardan ve sömürülmekten kurtulmasına Kadınlar), çağdaş ov-unlarda çok biiinen oyun içinde oyun yöntemini seçtim. 'Maskesiz Kadın- lar', bir çığlık ve bir soruyla başhyordu. Çünkü on- larca, dahası belkı yüzlerce yıldan beri sözcüklere gebe olduğumu duvumsuyordum. Acaba, boğmaya çalıştığım en içsel kışılığımın özgürleş- mesinin ve sözümü var olmaya doğru yöneltmenin sancılan için zaman mı gel- mışti? Kendi sözüm... tutkum... çocuklu- ğum... çocuğum! Onun, yakınmalardan ve iç çekişlerinden uzak sesini dinlıyorum. Ezılmiş, aşağılanmış bir ses. Yankılan. kuşaktan kuşağa yansılanan bir ses. însaniık tarihınde vıcdan, zulümlenn ve köleliğin ağıryükünü taşımak- tadır. Tiyatro özgürleştî yardımcı Tiyatronun, gereksiz süslemelerden OJUT. annmış sağlam yapılar üstüne kuruldu- ğunu, diyaloglann kesin, özlü ve gevezelik- ten uzak olması gerektiğıni söylerler. Bu nedenler- le, egosundan kopamayan, bunun sonucu olarak ken- dini nesnellikle anlatamayan kadın doğasıyla uyuş- madığını da söylerler. Söylerler.' Buna yanıtun: Do- kuz ay boyunca dölyatağında yeni bir yasam taşıya- bilen kadın, sağlam yapılı ve tutarlı bir oyun da ya- ratabilır. Bir tek koşulia: Gerçek bir oyun yazan ol- mah.Şükürler olsun ki Pirandello, Bernard Sium; Brecht ve daha başkalan vla başlayan, absürd, redde- den, deneysel - öncü tiyatronun yenileşme dalgala- nyla ilerleyen çağdaş tiyatro, kendini geleneksel bı- çimlerden kurtararak özgürleşti. Günümüzde artık, biryazann geleneksel biçımde yazdığı pek enderdır. Ilk oyunumda (VVbmen nitbout Masks- Maskesiz Sesimizi yükseltelim Ben ruhumun derinliklennden gelmeyen tek tümceyi bıle vazmayı reddettim. Ka- dın gerçeğini ve kadının vencı gücünü anlatmayan tek tümceyı. Bu nedenledir ki kalemimden, zayıflık ve bozgun aktaran tek satır yazmaması için, aynca gerçeğin karşısında korkak davTandığımı duvxunsarsa bana boyun eğmeyı reddetmesi için ant içmesini ıs- fedim. Ondan, kadmlara daha yalanJaşmam ve onlann sesi olmak voiuyla. olabildifınce en çok sayıda kadının, benim de paylaştıgım ya- şamlannı ortaya koyabilmem için bana yardım- cı olmasını istedim. Böylece, zamanla bıriken pastan kendımızi kurtara- rak birbirimizın önünde tüm çıpiaklığımızla durma- hyız. insani gücümüzü ortaya koymaktan yoksun bı- rakan olaylar ve durumlar karşısında sesimizi vük- seltmeliyız. Son olarak tiyatronun, ınsanoğlunun yo- lunu aydınlatan bir ışık olduğuna inanıyorum. Seyir- cıyle bizim aramızda sıcaklık yaratarak organik bir bağ oluşmasını sağlayan bir ışık - yazılı metin ve- ya sahnede ojnanan oyunla kurulan iletışım. *Mısırh oyun yazan doğanyaşamTiyatro Severler Merhaba! Tiyatro Sevmeyenler, size de Mer- haba! Tiyatro dedıgimiz, bin yıllardır sü- regelen o muhteşem serüvene emek veren, vürek veren, gönül veren, ahnteri, çaba veren, güç veren tüm 'kahramanJar'. asıl sizlere merha- ba! Karanlık bir salonda solugunu tut- muşperdenin açılmasım bekleyen- lerin karşısında, tüm benliklerini, yetenekJerini, birikimlerini, ya- ratıcıhklannı, düş güçlerini, düşüncelerirü ve duyarlılık- laruıı tiyatro sanatına adamış insanlara. ben günümüzde 'kahraman' diyorum. Kar- şılığı oJsa olsa biravuç alkısla öde- nen bir kahramanhk onlannki. "Sahne Idr tutnıaz" diyordu Muhsin Erft^rul Hocarruz. Yalanı, dolanı, talanı, yoz- lugu, yolsuzJuğaı. dalkavukluğu, kabagücü, adaletsizliği, çıkarüişküerini de tutmaz' sah- ne geri püskürtur. Sanatlar içinde, insandan insana en dolaysız ılişkiyi, iletişimi, etkile- şımi kuran tiyatroda, sahnedeki insanlarla salondaki insanlar arasında sözcüklerin ve imgelerin gelgit'iyle yaratılan sinerji, bu saydıklanma geçit vermez. Tam tersine, bu sinerjiden, yaşam doğar, yaşamsal bir güç doğar. Tfyatro Büyüsü' Tiyatronun fşfevf Bugün dünyamız ve ülkemizzor- lu bir süreçten geçiyor. Savaşla- nn, işgallerin tehdidinde. şiddetin kol gezdigi, şiddetin tırmandığı bir dönemdeyiz. Yeryüzündeki en değerli nimet, insan yaşamı, bunca risk altınday- ken, belki daha da büyük bir tehdit, yasam biçimlerindeki, düşünce biçımknndeİa uçu- rumdan geliyor. Hergeçen gün daha da bü- yüyen bu uçurum aynmcıhkla körükleni- yor. Ekonomık aynmcılık, politik aynmcı- İık,toplumsal aynmcılılc cinsivet aynmcı- Iıgi, inanç, düşünce aynmcıhğı... Güçlü varsayılanın güçsüz diye bilinene baskı uyguladığı, haklannı gasp ettiği. aşa- ğıladığı bir ortamdayız. Hadi bilemediniz. güçsüzün ya da 'öteid'nin umursanmadığı. yok sayıldjfı, görmezden, duymazdan ge- lindiği bir ortam... Bu ortamda tiyatronun her zamankinden daha büyük bir işlevi var. riyatronun özündeki yaşamsal güç, insani 'insan' yapan değerleri yüceltir. Insanın yaratıcılığını körükler. Tiyatronun özündeki bu yaşamsal güç, insani 'in- san' yapan degerleri yü- celtir. Insanın yaratıcıh- ğını körükler. Biraz önce belirttifim tüm o aynm- cılıfa meydan okur. tnsa- nın kendini aşmasma yol açar. 'Öteki'ne, güçsüze karşı sürdürülen baskıya, haksızlıga, aşağılamaya is- yan eder, tepki gösterir. Insa- nın toplumsal belleğini geliştirir- ken, onu adalete, özgürlüğe yöneltır. Insa- nın kendi içindeki cevheri yakalamasma yol açar. Insanın ve dünyanın değişebile- cegı umudunu yeşertir. Belki biz, koltuklanna gömülmüş oyun iz- leyen ölümlü izleyiciler, kahkahalanmız ya da gözyaşlanmız arasında o anda bütün bunlann bilincinde değilizdır. Ama "tijTat- ro büviisü" dediğimiz şey, zamana mey- dan okuyarak, için için işler ve vaşamımı- za eklenir. Ben, kadınlann, oldum olası, anılann ve geleceğin bekçısi olduklanna inandun. Tıyatro tutkunu bir insan, bir ka- dın olarak u Yaşasm Th'atro'' diyorum. ITI-UNESCO Türkiye Merkezi'nin görevlerini yerine getirebilmesi, ilgili bakanlığınparasal desteğine bağlı 27Martlta üyatromuza kuşbcdaşıKültürServisi-Dünya Tiyatro Günü doiayısıyla ITI-UNESCO (Uluslararası Tiyatro Enstitüsü) Türkiye Merkezi Başkanı Refik Erduran'a sah- ne sanatlanmızın genel durumunu bugün nasıl gör- düğünü sorduk. - Tîyalro ölüyor diyenler çogaidt Siz ne di>wr- sunuz? REFİK ERDUR4N-Ölüyordeğil, öldüdiyen- ler çok olmuştur tarih boyunca. Ama tiyatro sa- nat dünyasının en başanlı hortlağıdır. Rahmetli ölmüşgörünür, sonra dirilırbirden. Dirilmeklede kalmaz. kişiliği şaşmış hasta toplumlann kendi- lerine gelmesine yardım eder. Gücünün gizi te- mel içgüdülerimizden bırine denk düşmesidir: Duygulannı. düşüncelennı. davranışlannı anla- mak için başka insanlan gözetlemek. Tiyatro bu olanağı en dolaysız sağlayan sanat dalıdır. - ''Sinema varken tnaörrva gerek yok" dBye ya- zanlaroidu» ERDL'RAN - "Fotografçıhk varken ressambk gerekazdir" gibi bir tez. "riyatromuz kötü' demelc halcsızlılt -Ozeffikle Türktiyatrosununkötüleşd^i izfeni- mi.wgın. ERDURAN-Balan, uçuşlardada büyücekbir aksamayla karşılaşıldı mı. hemen haber oiur. He- Dimizyakınır, eleştirir. bagınr çagmnz. însan do- Şası olumluyu görmezden gelip olumsuz üstün- İe yoğunlaşmaya yatkın. Gerçekte Türkiye'de pek çok "gefişmiş" ülkedekınden daha yoğun \e canlı tiyatro var. Hatın sayılır sa>ıda sahnemız- de her gün perde açılıyor. halkımıza başka yer- lerle kıyaslanamayacak kadar ucuza sanat sunu- Juyor. Odenekli tiyatrolanmız pek çok sanatçıva ve çalışana iş sağhyor, vergi ödüyor, korkulduğu gibi ters dümen suîanna girmeden anayasal çiz- gide hizmet veriyor topluma. Özel tiyatrolanmız inanıimaz bir sebatla parasal güçlüklere göğüs gererek çabalannı sürdürüyorlar. Hepimizin ço- ğu zaman bunJan yok sayarak "Tîyarronııız kö- tü" diyekestirip atmamız da gerçekçilıkten uzak- laşma oluyor biraz. - Sevirri niçin azaldı? İçerik bakımmdan yeter- sizükiervokmu? A ürkiye'de çoğu 'gelişmiş' ülkedekinden daha yoğun ve canlı tiyatro var. Pek çok sahnemizde her gün perde açılıyor, halkımıza ucuza sanat sunuluyor. ERDITRAN - Seyircinin gelmesi için tiyatro- nun televizyonda yapılamayanı yapması gerekir. Orada söylenemeyen söylenmeli, gösterileme- yen gösterilmeli, insanımız avutulmayıp kendi çıplak gerçegiyle burun buruna getirilmelidir. Ders vererek değil, haz vererek yapılmalıdır bu. Bu da her şeyden önce ıcracılar ile yazarlar ara- sında venmli işbirliğı kurulmasına bağhdır. - Onun kuruİması neve bağb? ERDURAN - Yazarlanmız ve yazar adaylan- mız şu gerçeği iyıce sindirmeii: Tiyatroda esas oyuncudur. Kâğıt üsfünde en güzel sözleri yaza- bilir, en ilginç tipleri yaratabilirsıniz. Ama kâğıt üstünde kaldıkça edebiyat oiur sonuç. Tiyatro o malzemeye sahnede oyuncunun can bağışlama- sıyla doğar. îcracılanmız da o sonucun içinde "insana ilişkin anlam" bulunmasmın yazar kat- kısıyla sağianacağı gerçeğini benimsemeliler. Yoksa en hoş ses, ışık, beden dili malzemesiyle bile tiyatro değil, gösteri oluşur. Bereket versin bu konudaki kopuklukJar azalmaya başladı. Hep "Yeni vazar jTetişsüı" diyoruz ya, tek hik de olsa yetişiyor, alk]şlanıyor,yüreklendiriliyor. Umanm İuzlanır o süreç. ITI-UKESCO merkezimızin de bu konuda içerde ve dışarda yapabüecekleri var. 'Merfcezlmlzln kapısı fcapalı' - Vâpabürvor mu? ERDITR.4N- Yazık ki hayır. Resmi Gazete'de yayımlanmış devlet karanyla ITI-UNESCO'ya verilen görevlerin yerinegetirilebılmesi için yine devlet karanyla merkeze olanak sağlama işinin hangi bakanlığı ilgilendirdiği bilmecesi vıllardır çözülemedi. Milli Eğitim Bakanlıgı, "Yönednefikle göre\ bize verilmis ama Maüye sonra sizi Kültür Bakanlığı'na bağianuş" diyor. Kültür Bakanlığı uluslararası aidatı düzenli ödüyor ama -özel tiyatrolara yardım parasının yüzde birinden az- >'urtiçi giderleri karşıJamak için "j'asal formül" bulamadığını söyiüyor. YıldızSarayı'ndaki merke- zimizin telefonu dakapısı da kapalı. Türkiye'nin uluslararası alandagühmç birkültürgolü yememesi için bütün işlemleri ben kendi olanaklanmla evimden yürütüyorum. Aziz.Nesin sağ olsaydı bu acayipliklerden oyun çıkanrdı belki. îzmir 'de bütün perdeler açık İZMİR (Cumlıurrytf Ege Bürosu) - 22. Thatro Günleri, bugün Izmir Sanat'ta saat 15.00'te ki açıhş konuşrnasından sonra Vusuf KöksaJ, 2004 Dünya Tiyatro Günü Bildirisi'ni okuyacak, daha sonra 2003-2004 Suat Taşer Kısa Oyun Yanşması Ödül Töreni yapılacak. Saat 15.00'te Konak Sahnesi'nde 'HoşGddin Amerika'. Karsıyaka Ragıp Hayhr Sahnesi'nde 'Sokrates'in Son Gecesi' sahnelenecek. Elhamra Sahnesi'nde saat 15.30'da I2D0B tarafindan 'Buluşm^ BaJe', Izmir Sanat Bahçe'de saat 17.00'de EÜ Halk Danslan Topluluğu tarafindan 'Deve Ojinıu' gösterilecek. Izmir Sanat Fuaye'de saat 17.00'de 22. Dekor-Eksiz-Maket Sergi açılışı yapılacak. Saat 20.30'da GSF Suat Taşer Sahnesi'nde Dört Kısa Oyun, Izmir Sanat'ta 'Lütfen Kıamla Evlenir misin?', Konak Sahnesi'nde 'Hoş Gddin Amerika', Karsıyaka Ragıp Haykır Sahnesi'nde 'Sokrates'in Son Gecesf sahnelenecek. 11 Nisan'dadek sürecek etkinlikler kapsamında ücretsiz ya da indirimli olarak izlenebilecek oyunlann başhcalan şunlar; 'Lütfen Kızunla Evlenir misin?', 'Huysuzİbtijar','BaharNoktaa', 'Delioğian', 'Aynnk'/Sevir Defteri', Fay Hatü', tîavara', 'Adamİar', Beni Ben mi Defirttim?', 'Bir Yaşamdan Bir Sahneden', 'Vaşamak Güzel ŞeyBe Kardeşim', 'Memleketimden însan Manzaralan', '3. Richard', 'Ne Kadmiar Sevdinı', 'Askerin Türküsii'. (483 63 34, 464 76 05, 483 56 52)