Katalog

27 EYLÜL 2003 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA GEZI OĞRAFLAR; HATİCE TUNCER) Mahatma Gandi'nin yakıldığı yer zryaretçr akınına uğruyor (solda). Hindistan'la özdeşleşen bir görüntü, yılan oynatıcıları (ortada). CHP (zmir Milletvekili Canan Arıtman, Tac Mahal'de eşiyle (sağda). Hindistan'ın hem bilişim devleriyle rekabet edecek gücü var hem de mum ışığında yaşayan yoksul halkı Sürprizlerle dolu ülkeHATfCE TUNCER YENt DELHt - Hındıstan'amılletvekılı burokrat, gazetecılerle dolu uçakla gıderken bu ulkeye ılışkın ılk duşuncem "Mahatma Gandı' nin pasifdirenişle tngiliz somurgecili- ğine son vermesi'*ydı Sayısız dın ve etnık grubun aynı de\ letçatısj aJtmda yaşaması kast sıstemı, yoksulluk Hındıstan denıhnce akJa ılkgelenlerdı TacMahal'ıgormek.sanlıka- dınlann genış açıyla fotoğraflannı çekmek, kendıme ve arkadaşlanma ıpek şallar. ıncık boncukalmakdahayallenmarasındaydı En çok tartışılan konu. nukleer guce sahıp Hın- dıstan'ın ABD karşısında superguç olupola- mayacağıydı Yenı Delhı've ayak basar bas- maz boyunlanmıza takılan çıçekten kolyeler, umduğumuz egzotıkhğin habercısı oldu Indıra Gandı Havaalam'nın klımalı orta- mından çıkınca Yenı Delhf nın havası buhar gıbı yuzumuze çarptı Bızı,sıcakvenemlıha- vadan klımalı otobusumuz sureklı korna ça- larak yola de\am ederken cadde ve yol ke- narlanndan kuçuk ateş ve lamba panltılan ara- sında derme çatma kulubeler, eskı pusku \e kırlı gıysılı ınsanlar seçılıyordu Kalabalık ve yoksulluk Grand Delhı Otelı 'run Iuksu ıçındekı sıcak karşılamadan sonra ertesı sabah Delhı turu başladı Otelın onundekı yoldan doner don- mez toz toprak ıçınde yol çalışması yapan ış- çılenn zayıfhğını ıncelerken akşam karanlı- ğtnda seçemedıklenmız gun ışığındaydı Sa- tıştan umudu kesıp tezgâhın ustunde yatan satıcılar, çadırlarda yaşayan evsızler çelım- sız çocuklar. yol boyunca karşımıza çıktı Caddelen dıkkatle ızlerken kulağımız da rehbenmızın verdığı bılgıierdeydı 1 mılvar 50 bın cıvannda olan nuftısun 1 mılyar 300 bın olduğu tahmınedılıyor Hın- dıstan'da 12 bın kent, 600 bın koy \ar \u- fusun yuzde 70'ıkoylerdeyaşıyor Delhı "nın nufiısunun 14 mılyonu bulduğu tahmın edı- lıyor Hındıstan'da her 100 kılometrede bır ırk, dın. gıyım tarzlan değışıyor Isufusun yuzde 82'sını Hındular, yuzde 12'sını Mus- Iumanlar. yuzde 2 5'ını Hınstıyanlar, yuz- den 2 sını SıhJer oluşturuyor Etnık olarak nufiısun vuzde 72 sını Îndo-Aryan. yuzde 25'ını Dravıdıanlar, yuzde 2'sını Moğollarve dığer kuçuk gruplar oluşturuyor Hümayun Turbesi Babur Imparatoru Hümayun Şah'ın kır- mızı renklı turbesi ılk tarıhı yapı zıyaretımız Genış ıç ıçe bahçenın ortasında koca kubbe- lı turbenın çıkışında saficılar bızı beklıyor- du Kavalıyla yılanı sepetınden dışan çıkar- tan gencı gorunce hemen fotoğraf makıne- len, kameralarçalışmaya başladı Çekım ışı- nı bıtınp gıtmeye kalkınca bu ışın paralı ol- duğunu anladık ama henuz para değışıraı yapmadığımız ıçın rupımız yoktu Kendı ul- kemızde dolar uzennden satışlar yayguı ol- duğu ıçın uzenmızdekı bır dolan v ermeye kalktnsak da Hındıstan da yabancı para kul- lanımı yasak olduğu ıçın Hıntlı vılan oyna- tıcılan kabul etmedı Çoğumuz otobusun çev resını kuşatan çocuklu kadınlara oğle ye- meğımız olarak dağıtılan kumanyalanmızı \ e- np yoksulluk kokan sıcak ha\adan kendımı- n sıyırarak klımalı otobuslenmıze sığındık Kırmızı Kale Delhı turu de\am ederken grubun ıkıye aynlması gerektı Cuma namazı kılmak ıs- teyenler Jama Masjıd'e (Cuma Camısı) dı- ğerien Eskı Delhı turuna de\am edecekler- dı AKP'lı 21 mılletv ekılının çoğu namaza gıderken gazetecıler Eskı Delhı turuna 1648 yılında ŞahCihan taraftndan yapılan Kızıl Ka- le'den başladı Eskı Delhı'yı çevreleyen Kı- indistan'da her 100 kilometrede bir ırk, din ve insanların giyim tarzı değişiyor. Nüfusun yüzde 82'sini Hindular, yüzde 12'sini Müslümanlar, yüzde 2.5'ini Hıristiyanlar, yüzden 2'sini Sihler oluşturuyor. Çadırlarda yaşayan evsizler, çelimsiz çocuklar, yol boyunca karşımıza çıkıyor. Ülkede 600 milyon ile 900 milyon arasında değişen rakamda evsiz ve yoksul yaşıyor. Zenginler ise nüfusun yüzde 1 'ini oluşturuyor. % tintli kadıııın zarafeti ^ ^ ? ! ? î sa, zengm de olsa tum Hintn kadınlar üzeriertade /arafet taşıyor. PantoJonJa aym kumaştan giysik-nnın uzerinde- id uzun fubriar özenle atılryor. takûan, kınalany la hepsi suslerine önem wmor. GüzeJ giyindiklermi söyfediğim bir Hintli kadın temel febefeyi ozetledi: "Çok kadmsı değil nıi? Hep ben sşracakdeğilim >a bir $0111 da ajnı Hintfi kadmdan geidi: "Sizde evfilik gerekli nıi yok- sa kız ve erkâlfer birtikte >aşa>^bUhorlar mı?" Bu sorunun birkaç kez tekrarlanması \eni geBşen, Bao'daokuyan gençnesfin kadın-erkekatşkik-rini sorguladığınmgöstergesi olduğunu duşundum. Vma rehberimmn aniattıgınagöre HindJstaıTda e%1enecekkmn aüesi,erkek tarafinayükliı bir para odemek dunımunda. Pazar günleri Hindistan'da çıkan hiiü gazetder eş ara>anlann ilanianna aynlmış. zıl Kale'yı zıyaret bır sureden ben guvenlık nedenıyle vasak olduğu ıçın tel orguJer ar- kasından bakmakJa yetındık Çevremız ye- nıden satıcılar tarafindan kuşahldı Hıntlıka- dınlann kaşlannın arasına yapıştırdıklan t *bBidi w ler, ıçıne su doldurulup ucuna sıga- ra takılmış kıvnmlı bır tur cam pıpo, tavus kuşu tuyu satmak ısteyenler fıyatı 100 rupı- den açıyor Eski Delhl BısıkJetlı arabalara atlayıp Kırmızı Ka- le"nın karşındakı Chandı Cho\vk (Çandı Ço\ k) Caddesı'ne gırdık Mahmutpaşa'nın karga- şasının az kalacağı ınsan kalabalığına. duk- kânlar, bırbınnın ıçıne gırmış bısıkletlı ara- balar, yuk taşıvan ınsanlar seyyar satıcılar, açık lokantalann ıçıne daldık Yaklaşan festnal ıçın pınltılı susler. goz- lenmızı parlatan ıpek kumaşlar, takılar ad- lannı bılmedığımız sebzeler, her şey ust us- te yığılı gıbı gorunuyor Kargaşa>a eklenmış baharat kolcusu. pıslık, tepede \akan guneş. sıkışmış tanhı yapılann oluşturduğu cadde- nın hayat doludınamızmınde duşuncelenmız- dekı Hındıstan ın bırbolumunuyakaladık Hlndirtan Kapısı Buvuk bır tak şekJındekı Hındı&tan Kapı- su e parlamento bınasının bulunduğu mev- dan genış, yemyeşıl parklarla dolu Parla- mento bınasına. onunde 2001 'de yapılan bom- balı saldından buyanabelırlı bıryerden son- ra yaklaşılmasına ızın venlmıyor Duzenlı ve temızparklarda oğle arasından vararlanan memurlar, çımler uzennde yemeklennı yıyor, uyuyor, gruplar halınde sohbet edı>or Rehbenmızden edındığımız bılgılere go- re Hindistan'da 600 mıh/on ıle 900 milyon ara- sında değişen rakamda evsız, ışsız, yoksul ya- şıyor Yaşamını surdurebılecek kadarsahn al- ma gucu olan 300 mıh/on. zenginler ıse nu- fusun yuzde 1 'ını oluşturuvor Hıntlı bır aıleye gore ortalama bır e\ ın kı- rası 300 rupıden, semtıne gore çok yuksek fiyatlara yukselıyor Yaşam standardıen yuk- sek Brahmanlar askerveyonetıcıler tuccar- lar, koyluler \ e hızmetlıler kastlanna gore de- ğışıyor Kast dışı kalan sıfir noktasındakıle- re de "dokunulmaziar" demyor Beyin göçünde ilk sıralarda... Hındütan da 10 yıllık zorunlu eğıtım 3 ya- şında anaokullanndan ba^lıyor Eğıtıme çok onem veren Hındistan, gelışmış ulkelere be- yın goçunde dunyada en onde gelen ulkeler- den Dunyaca unlu Hmtlı doktorlar, hukuk- çular yetıştırmelennın yanı sıra Hındıstan bılgısa\arprogramı yaalımında uzman \e mu- hendıslenyle bılışım sektorunde buyuk une sahıp Hındıstan"da 2002 yılında bılışım sek- torunde 522 bın kışının çalıştığı tespıt edıl- mış Hındıstan, sokakta mum ışığında yaşa- yanlar \ e bılışım sektorunde duny anın gelış- mış ulkelenyle yanşanlann bır arada yaşa- dığı surpnzlerle dolu bır ulke Ruyaları süsleyen Tac Mahal Yenı Delhı'den Tac Mahal'ın bulunduğu \g- ra kentıne doğru sabah saat 07 00 sıralann- da yola çıktık Uzun kuyruk \e aramadan sonra nıhayet ruyalan süsleyen Tac Mahal 'ın karşısındaydık Beyaz mermerler arasına yer- leştınlmış taşlann ışığa gore renk değıştırdı- ğı, aşkın olumsuzluğunun ıfadesı olarak bı- lınen dunyaıun 7 hankasının buının karşısın- daydık Hmtlı. Lzakdoğulu ve Turk zıyaret- çıler onunde fotoğraf çektırmek ıçuı bırbın- nıbeklıyor ImparatorŞahCihan'ın, 14 ço- cuğunu doğururken 1629 yılında olen eşı MıimtazMahal'ın anısına 1632 yılında yap- tırtmaya başladığı ve 21 yılda tamamlanan anıt mezarda 20 bın ışçı çalıştınlmış Tac Mahal '1 bır de ben fotoğraflavayım dı- ye çırpınırken eskı pusku gıyımlı bın "seb- miinaİe>kûm" dıye yanıma yaklaştı "Gel sana en güzel fot<^raf jerterini göstereyim'' dıye peşıne takıp gerçekten keşfı bıraz zaman aiacak açılan sırayla gosterdı "Bak bura- dan caımie birfrkfeçekersüı", "Buradan on- den veşiln'kJeri alırsın*". "Buradan \an- sımayı alırsın.*' Teşekkur edıp ay - nlacakken bu kadar ıyı açıla- nn karşılığını baş paımağı ıle ışaretparmağını bırbı nne surterek ıstedı Artık fotoğraf ma- kınesını bırakıp Tac Mahal'ı hıssetmek zamanıydı Beyaz gorkemlıyapı an- Iatılanlardan daha çok buyuluydu Mermeruzennde- kı çıçek bezeme- len. zıyaretçıleny- le daha da guzel- leşmıştı Yapımında çalışan çılelı ışçıler aşkı, terlen, kanlan ve canlanyla olumsuzleş- tırmıştı Tac Mahal çevTesı Hindis- tan'da babadan oğula geçen ge- leneksel el sanatlan atolyelenmn or- neklenyle dolu Rehbenmız, TacMahal'e ba- kan alandakı dukkânJann »ahıbı Agralı us- talann bu bınayı ışleyen mermercı neslının torunJan olduğunun anlattı Kavgayı sevmeyen toplum Baıış kazandı ve kazanaeak T urk heyehnın Hındıstan "dakj gezısını duzenleyen Creatıve Travel'ın Başkanı Ram Kohü'nın evının bahçesınde verdığı partı tam bır tunstık Hınt gecesı nıtelığındeydı Başlannda ıçınden alev ler çıkan kazanlar taşıvan kadınlar geleneksel Hınt danslanndan bır dızı gosten sunarken, dansçı erkekler de ağızlanndan alev çıkardı Kohlı'nın zanf eşı mısafır bır kadın uzennde sannın nasıl kuşanılacağmı gosterdı "Sari kadının kilosuna göre degişmez. Safpamuk >a da ipekten uzuniuğu 5^ metre, eni 1.5 metre bir kumaşür. Altına sarinin temel renginden bir pantolon gKildikten sonra sağdan sola doğru bir kez dolandıktan sonra en az dort olmak uzere piü yapıür ve ucu omuzdan aOlır." Avare' garkısı unutulmadı... Ev sahıbemız butun konuk kadınlara bırer bındı dağıttıktan sonra Istanbul'da başma gelen kotu arusını anlattı JstıkJal Caddesfnde bırkapkaççı çantasını almak ıçın suruklemış, kolu yaralanmış ama çantasını kaptırmamış Rehberlenmız v edalaşırken hep nakaratlannı bıze tekrarlatarak "Av'are' 1 şarkısmı söyledı Hındıstan'ın demokrai>ı ınsan haklan hassasıyehnden ve halklann bırbınne kulturel yakınlıklanndan soz ettıler Alı?verl$... Hındıstan'ı gezenJenn çoğunda olduğu gıbı Turkıye'den zıyaretçıler de alışvenşe uzun zaman ayırdı Tunzm şırketının anlaşmalı olduğu pahalı mağazalardan sokakJardakı tezgâhlara kadar her tur alışvenşmerkezı zıyaret edıldı Incık boncuk, bılezık, kına, unlu markalann başanlı taklıtlen. san, elbıse, şal, sepet, kutu, tabure. çantalara zıyaretçıler buyûk ılgı gosterdı Alınanlar takıp takıştınlıp Hıntlı gıbı gezıldı Hıntlı esnaf, pazarhk konusunda kendısını usta zannederken Turldenn pazarlık guçlerı karşısında bıraz şaşırdı Delhı"de çok sayıda tekstılcı- ışadamıyla tanışnk Tekstıl ışıyle uğraşan Turklenn çoğu da burada yoğun ılgı gostenlen mallan alıp Turkıye'de satanlardan oluşuyor Turk heyetı arasında en çok konuşulan konulardan bın de Turkıye'nın bu ulkeyı çok ıhmal etmış olmasıydı Boylesıne guçlu bır ulke v e pazarla yakın ılışkı kurulmakta çok geç kalındığını her duzeyde yetkılı sık sık ıfade ettı Delhi'ye veda... Mahatma Gandı 'nın naaşının yakıldığı krematoryum "Raj Ghaf yabancılar kadar yerlı zıyaretçılerle dolu Zıyaret yenne gelen kımı çıplak ayaklı yoksullar, ıyı gıyımlıler, genç yaşhlann uzaktan gelışlen Gandı fılmlenndekı karelen andınyor Delhı Unıv ersıtesı lngılız Fılolojısı mezunu rehbenmız Sima. Gandı"vı ve Hındıstan'ı anlattı "tngilizleri kovduktan sonra r el hareketıyie ıfadesını guçlendınpdevam ettı "Srin* noktasındavdık. Ama biz kavgayı sevınejen insanlanz ve banşı temel almışnk Artk sıfirdan çok Uerlerde bir noktadayız. Banş kazandı ve kazanaeak." Yenı Delhı'den Istanbul'a doğru uçarken Sıma'nın 0 kovmayı anlatan el hareketı ve banş hakkındakı sozu, Hindistan'da aradığım ve bulduğum şeydı