Katalog

11 AĞUSTOS 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ BASIN ABD, Irak'ta bağımsız bir hükümet kurulmadan önce bu ülkedeki askerlerini bir takvim belirleyerek çekmeli KontrolBM'yedevredilmeli• Irak'ta önümüzdeki yıl bağımsız bir hükümet kurulduktan sonra, ABD ve Ingiliz birliklerinin ülkede kalması çok anlamsız olur. îşgalcilere ev sahipliği yapan bir hükümet bağımsız olamaz çünkü. Ancak, bir hükümet bağımsızlığından ödün vermeden yıllarca BM Banş Gücü'nü topraklannda banndırabilir. Iraklılar, ABD gittiğinde ortaya çıkabilecek istikrarsızlığa karşı korunmak istiyorlarsa yüzlerini dönmeleri gereken yer BM'dir. JONATHAN STEELE Yeni yapılan bir Gallup araştırmasına göre s o kaktaki dört Amerikalıdan biri, ABD kuvvet- lerinin Iraktan çekilmesinin zamanı geldiğine inanıyor. Bazılan kayıplann ve yaralı sayısının artmasından korkuyor. Bazılan ise ABD'nin dış meselelere kanşmamasından yana. Bir di- ğer grup da Bush yönetiminin imparatorluk ha- yallerine karşı çıkıyor. Hangi gerekçeyle olursa olsun Amerikalının ABD birliklerinin çekilmesini istemesi, işgalin dördüncü ayında IrakJılann kafasında oluşan ay- nı soruyu ortaya çıkanyor: ABD aniden çıkar- sa ne olur? Ülkede bir güvenfik boşluğu olur mu, ve olursa bu boşluğu kim doldurur? Saddam rejjlml dönemez Devrik lider Saddam Hüseyin rejiminin dö- nüşü en az olası senaryolardan. Herhalde böy- le bir şey, Bush ve onun yeni muhafazakâr gru- bunu (neo-muhafazakârlar) önümüzdeki yıl ya- pılacak seçimlerde yönetimden düşürmek için mükemmel bir propaganda konusu olur. Ama eski rejimin dönüş şansı çok düşük. Çünkü on- lar sonsuza kadar ortadan kaldınldı. Bu rejime sadık olan ve ABD askerlerine saldın düzenle- yen bir elin beş parmağı kadar ınsan da "yeral- ö"na üıdi. Birçok eski Baas Partisi yanlısı da hayatlanna yeniden şekil vermeye çalışıyorlar. 1 Bunun da o olmadığını söylemezsiniz umarım! Irak'ta dini ya da etknik nedenlerden kay- naklanacak bir sivil savaş da şu anki şartlarda olanaksız gibi görünüyor. Bağdat'ın düşmesin- den sonraid ilk haftalarda, Musul ve Kerkük'te belirli ölçüde etnik temizlik yapıldı. ABD bir- likleri, bu yaşananlan durdurmak içm arazi ko- misyonu karar verene kadar tahliyeleri durdur- du. ABD birliklerin çekilmesi, tahliye işini ye- niden hortlatır, teşvik eder mi? Yüzde yüz "evet" denilemez. Kürt liderler ABD destekli yönetim konseyine katılmak ko- nusunda tereddüt etmediler. Ve hâlâ kendileri- ne bölgesel otonomi sağlayacak bir yeni ana- yasa oluşturulabileceği konusunda ümitliler. Şu anda Kerkük ve Musul'da Kürt ve Arapla- nn temsilcilerinin bulunduğu konseyler var. Bu da güçlü istikran sağlayacak bir unsur. Kürtler ve Siiler anayasa istiyor Şii ve Sünni çatışması kaynaklı şiddet olay- Iannın çıkma riski de düşük. Irak'ın yakın geç- mişinde çok önemli vakalar yok bu konudan kay- nakianan. 1991 de ayaklanan Şiilerin öldürül- me emri yönetimin en tepesinden verildi ve gü- venlik güçleri tarafmdan uygulandı. Ancak bu Sünniler arasında Balkanlar ve Gü- ney Asya ile Irlanda'daki durumun aksine -bu bölgelerde siyasetçiler, farklı etnik gruplar ve mezhepler arasında nefreti köriiklüyor- çok az yankılanmaya neden oldu. Kürt liderler gibi Şii liderler de etnik ve mez- hep aynmcılığına son verecek olan bir yeni ana- yasaya sıcak bakıyorlar. Ancak, tüm bunlara rağmen geçmişi silahlar- la donatılmış bir ülkede şiddet politikalan ta- mamen göz ardı edilemez. Örneğın Necefli genç radikal Islamcı Mukteda el Sadr bir tslam- cı gönüllüler ordusu kuruyor. Irak Devrimci Is- lam Yüksek Konseyi de Iran'da sürgünde olan Bedir Tugaylan'nı göreve çağırabilir. Bu gruplann etkinlikleri savaş sonrası Irak'ta SljcycUr jjork <£me$ 'ın iddiası: ABD Irakh askeri liderleri satuı alıııış Dış Haberler Servisi - ABD ordusu ve Merkezi Haberalma Teşkilatı'yla (GIA) sürgündeki Iraklılann, IrakJı komutanlan ve askeri liderleri yanlanna çekmek için savaştan en az üç ay önce Irak topraklann- da gizli bir faaliyet yürüttüğü bildirildi. New York Times gazetesi, Iraklı komu- tanlann ve askerlerin savaşmamaya ikna edilmesıne yönelik çabalara dair bilgileri, gizli operasyona katılan kişilerden edindi- ğini yazdı. ABD yönetiminin şimdiki ve eski yet- kilileriyle konuşan New York Times'a gö- re Bush yönetimi, savaş başladıktan son- ra bile Savunma Bakanı General Sultan Ha- — ^ — - ^ — ^ — — ^ şimAhmedel Tay başta ol- İddetli hava mak üzere bombardımanının yanı hakil ü s t du ~ r , , zeyyetkılıle- SirairaKll nnsavaşınbır komutanlarla an önce sona yürütülen görüşmeler ermesi ve sa- ve buna bağh olarak a^!80 "1 ^"" Irak ordusunun sismde işbir- dağılması da liğineaçıkol- Amerikahlann dukiankonu- . . . . . , - . sundasözal- ılerleyışınde nıçın ^ hafifbirdirenişle General karşılaştıkJannı Haşim'inba- arıklıvnr k a n i l k b ı n a ' açikliyor. sı savaş sıra- ^"^"^~^^™~^^~^~"~"^^ sında bom- balanmazken, Pentagon'un General Ha- şim'in de boy gösterdiği Irak televizyo- nunun yayuılannı kesmemesi dikkat çe- kiyor. Sürgündeki bazı Iraklılaragöre Ha- şim televizyondan, askerlerine işgalci güçlerle savaşmamalanna dair örtülü me- sajİar gönderiyordu. Ancak Washington'ın savaş planlama- cılan savaştan sonra, General Haşim'i ve öteki Iraklı liderleri, yeni yönetimin ku- rulması sürecinin dışında tutmaya karar verdiler. General Haşimin akıbetı ise bi- linmiyor. Sürgündeki bazı Iraklılara göre Saddam Hüseyin'in yandaşlan tarafindan savaşta öldürüldü. Amerikan yetkilileri- nin de katıldığı ikinci görüşe göre ise Ge- neral Haşim hâlâ hayatta. Asıl önemlisi, operasyonun başan de- recesi de bilinmiyor. Ülkede faaliyet gös- teren Iraklılar dahil, bu çalışmanın arka- sındaki isimler, görüştükleri yüzlerce Iraklı subayı, askerlerini dağıtmaya ve savaşmamaya ikna ettiklerini söylüyor. Iraklı subaylar da Amerikalı ve Iraklı bazı kişilerin kendileriyle bağlantıya geç- mesinden sonra sabotaj faaliyetleri yürüt- tüklerini, birliklerini dağıtmaya çalıştık- lannı kabul ediyorlar. Bu çalışmada kilit rol oynayan iki Irak- lıyla Amerikalı yetkililere göre Amerikan ordusu, ABD ve müttefikleriyle işbirli- ğine giden çok sayıda Iraklı askeri ve is- tihbarat yetkilisini gizlice ülke dışına çı- kardı. Ürdün istihbaratı devrede CIA'nın Bağdat'taki eski istasyon şe- fi Whitfcy Bnıner, "Bağdat'taki pek çok kişi savaşmamanın kendi çıkariarına ol- duğunu görmüştü'' diyor. Operasyona katılan kişilere göre Bruner, Iraktan ABD hükümetine mesaj iletme işini yürütü- yordu. Operasyona katılan Iraklılar ve öte- ki Arap ülkelerinden yetkililere göre Irak- lı subaylarla Amerika arasındaki temas, Amerikan Özel Güçleri ve CIA ajanlany- la birlikte çalışan Ûrdünlü istihbarat su- baylan tarafindan, 2002'nin sonlanndan itibaren ayarlanmaya başladı. Operasyo- nun ordunun çok gizli bir birimi olan Ey- lem Gücü 20 tarafindan yürütüldüğü be- lirtiliyor. Irak'taki geçici hükümet konseyinüı üyelerinden ve gizli operasyona da ka- tılan tyad Ala\i, "Irak ordusundaki bir sürü subay saülnıtşü, YüzJercesiyie konuş- tuk. Çok geniş çaph bir çahşnıaydı" di- yor. ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld de savaşın başında ABD'nin Iraklı komutanlann teslim olmasını sağ- lamaya çalıştığını söylemiş, ancak aynn- tı vermemişti. Rumsfeld, 2 Nisan'da ise yönetimin Saddam Hüseyin hükümetın- den yetkililerle görüştüğünü yalanlamış- tı. Ancak başka yetkililere göre Bush yönetimi, savaşın başiamasına 10 gün kalana kadar Haşim'le anlaşma yapıl- ması olasılığını düşünüyordu. Anlaşma- nın içerigi açıklanmıyor. Yetkililer, komp- lo olasılığı kuşkusunun baskın çıktığını söylüyor. 7 Ağustos'ta adayhkbaşvunısu yapan Sclroarzenegger'i bir basm ordusu izkdL (REUTERS) Şovmenlikyapıyor Arnold Schwarzenegger'in siyasetçi olarak kariyerinin başlangıcı bir film ga- lasının duyurusunu andınyordu. Şimdi soru bu sekiz haftalık kampanyanın so- nunda 7 Ekim'deki galarun iptal mi edi- leceği ya da fihnin gişe rekoru mu kıra- cağına ilişldn. Cumhuriyetçilerin adayı ol- masına yönelik karar çok sayıda siyasi da- nışmanın Schwarzenegger'i, başanlı eya- let valisi Gray Davis'in yerini alabilece- ğine inandırması sonucu alındı. Cumhu- riyetçi stratejist ArnieSteinbergbeyazper- denin terminatörünün valilik yanşına gir- diğini açıklarken ki halini. "Açıklama mükemmeldi ancak bence vatitikten çok şovmennğe soyunur gibi bir havası vardı" diyerek yorumladı. Steinberg, ünlü oyuncu hakkındaki yorumuna şöyle devam etti: "Bu da kontrol edilemeyecek bir ada> ajılanuna g^yor. Neredeyse pervasız, kont- robüz bir tavn var. Eğer etrafındaki en yet- kili kişilere karşı bile güvenmeyecekse bu büyük sorunlara yol açacakbr. Adayhğı- nı ko\an herkes medya tarafindan ciddi şekilde incelenir. O bunla karşılaşmaya- cağuu ya da medyayı kontrol edebileceği- ni samyorsa çok tehlikeli bir strateji gü- düvor demektjr." Toplumsal Politika Enstitüsü Müdürü MarkBaklassare'e göre ise Schvvarzeneg- ger'in "yıldızlığından kaynaklanan gü- cü" kampanyaya çok fazla şey kahyor. Bu- nun en bariz kanıtı da açıklamayı yaptı- ğı günkü medya ilgisi ve açıkJamaya med- yanın ayırdığı büyük yer. Demokratfar. ün- lü aktörün adı aday olarak geçmeye baş- ladığı gün onunla ilgili olumsuz haber- leri bulvar basınına sızdırmaya başladı. Ancak Baldassare'e göre. bunlara rağ- men Schwarzenegger"in ünü diğer aday- lann mesaj lannı daha az duyurabilmele- rini sağlamaya yetebilecek bir unsur. USC Annenserg Iletişim Okulu'nun rektör yardımcısı Marty Kaplan da Schwarzenegger'in ününün küçümsen- memesi gerektiğine dikkat çekiyor ve " İnsanlarünlülere karşı ilgi \e sempati du> - nıaktan kendilerini alamıyor. Bu bir ger- çek" diyor. Steinberg, ünlü aktörün yoğun ilgiden dolayı bunalabileceği ve yapacağı en küçük hatanın çok pahalıya mal olacağına işaret ederken Kaplan, Schwar- zenegger'in insanlan sandık başına getirip çok yüksek bir oyla olmasa da seçimi kazanan taraf olabileceğine dikkat çekiyor. (La Times -8Ağustos) büyük tehlike oluştaracak nitelikte, ancak yine de burüann hiçbiri ABD'ye bu ülkede kalma hak- kını vermiyor. Ancak, çekilirken de sonımlu ve dikkatli bir şekilde davranmalı. Zamanından önce, hızlı ve düzensiz bir çe- kilmenın Filistin, Hindistan, Kongo gibi ülke- Ierde nelere yol açtığını biliyoruz. Bunun için birçok Iraklı, ABD'nin çekilmesinden yana ol- sa da ülkenin iç dinamiklerini oturtmadan çe- kümemesinden yana. Onlar, on yıldır ambar- golarla ve üç haftalık bir savaşla Irak halkma büyük zarar veren ABD'nin gitmeden önce "pisügini temizfcmesi" gerektiğine inanıyorlar. Işin kılit noktası ABD ve Ingiliz kuvvetJeri- nin kısım kısım ve tercihen bağımsızlık günün- den önce çekilmesineyönelik bir tak\im belir- lemek. Bu, Iraklılar için bağımsızlığın yakın- da vegaranti olduğu anlamınagelir. Tabii, ABD askeri üs kullanma ve bağımsız bir Irak hükü- meti kurulmadan önce ülkenin kaynaklanyla Amerikan petrol sektörünü ödüllendirmeye iliş- kin stratejık planlanndan da vazgeçmeli. Cüvenllğl ancak BM safllar Bu geçici süreçte de ABD, birçok Iraklının yabancı birliklerin kentlerinden çekilmesi ve re- forma uğratılmış polis gücünü ortadan kaldır- ması konusundaki sesine lculak vermeli. Bu iş- galin "görünürlüğünü, barizhğıni" azaltır. Bu, yakınlannın ölümünün öcünü ABD'li asker- lere saldırarak almak isteyen Iraklılann sayısını da kesinlikle azaltacaktır. Fransa, Hindistan ve Rusya'nın daha önce önerdiği gibi Birleşmiş Milletler'in kontrolü "bağımsızlığa geçiş süresinde'' tamamen ele al- ması için geç değil. Bu, BM Banş Gücü'nün ülkeye girmesi anlamına da gelir. Irak'ta önümüz- deki yıl bağımsız bir hükümet kurulduktan son- ra, ABD ve Ingiliz birliklerinin ülkede kalması çok anlamsız olur. Îşgalcilere ev sahipliği yapan bir hükümet, bağımsız olamaz çünkü. Ancak, bir hükümet bağımsızlığından ödün vermeden yıllarca BM Banş Gücü'nü topraklannda bann- dırabilir. Kıbns'ta olduğu gibi. Iraklılar, ABD gittiğinde ortaya çıkabilecek istikrarsızlığa kar- şı korunmak istiyorlarsa yüzlerini dönmeleri gereken yer Birleşmiş Milletler'dir. (The Guardian - SAğustos) Endoneçya için dönüm noktası Bali Adasfndaki bombalı saldınlann ardındaki kilit adamlardan biri olan Amrozi bin Nurhaşim için alınan ölüm cezası karan ve mahkemeyı bu karara iten şartlar Endonezya'da hukuk açısından bir dönüm noktası oldu. Her şeyden önce 12 Ekim 2002'de, 202 kişinin ölümüyle sonuçlanan trajedi Endonezya'yı kendi halinden şikâyetçi olmayan uyurgezerliğinden çıkaran ve terorizm tehdidini ciddiye almasını sağlayan "şok" tu. 7 Temmuz'da okunan karar, 50 tanık dinlendikten sonra alındı. Bu, ülkenin, saldından hemen sonra yürürlüğe konulan yeni terörle mücadele yasası kapsamında alınan ilk karardı. Önümüzdeki aylarda da benzeri kararlar alınması bekleniyor. Amrozi'nın iki erkek kardeşi ve işin beyni olduğu bilinen Imam Samudra da yargılanacak. Amrozi'nin ölüm cezasına çarptınlması, Cakarta'nın merkezindeki Marriott Otel'de bir otomobile konulan, 10 kişinin ölümüne ve 149 kişinin yaralanmasına ^™""~"^™^~™^^~~~ neden olan bombanın patlamasından iki saat sonraya denk gelmesi ise karan daha da anlamlı kıldı. Marriott Otel'deki saldınyı Devlet Başkanı Megavati Sokarnoputri yönetimine verilmek Katiller ne kadar terör eylemlerini istenen bir mesaj olarak hakll gÖStermeye çalışırlarsa çalışsın hukukun üstünlüğü önde gelmeli. algılamak mümkün. Bu, Amrozi'nin üyesi olduğu Islam Cemaati'nden birilerinin öldürülmesinin grubun "öç alma"sına neden olacağına işaret eden bir uyanydı. Ancak her şeye rağmen yönetim geri adım atmadı ve Amrozi ölüm cezasına çarptınldı. Saldınnın gerçekten mesaj anlamına gelip gelmediği tartışmaya açık. Ancak. saldınya kanştıklan gerekçesiyle tutuklananlann hepsi asıl amaçlannın mümkün olduğu kadar çok yabancı - özellıkle de Amerikalı- öldürmek olduğunu itiraf etti. Buna neden olarak da Ortadoğu'da öldürülen ya da haksızlığa uğrayan Müslüman kardeşlerinin öcünü alma isteğini gösterdiler. Hükümetin ve yargı makamlannın bu tehditlere boyun eğemeyeceği, bu gruplan hoş göremeyeceği açıkça ortada. Katiiler hangi gerekçeyle terör eylemlerini haklı göstermeye çalışırlarsa çalışsınlar hukukun üstünlüğü önde gelmeli ve cezalandınlmalılar. Marriott Otel'e yönelik saidın bu ülkede banşı ve istikran bozmak için yapılan son gırişimdi. Arkası gelebilir. Bu şartlar aitında Endonezya halkının yapabileceği tek şey istihbarat yetkılilerinin işlerini daha iyi \aparak terör saJdınlannın ardındaki gruplann kökünü kurutabilmeleri için dua etmek. (JakartaPost-8Ağustos)