Katalog

16MAYIS2003CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur(S cumhuriyet.com.tr 15 Festivalden piyasaya düşen filmlerin sonuncusu 'Salome' gösterimde aura'nın ışıkla dansıSevdiği ama yüz bulama- dığı Vaftizci Yahya'nınbaşı- nın vurulması karşılığında, üvey babası kral Herod'un (Paco Mora) huzurunda yaptığı çıplak dansıyla In- cil'de sözü edilen Yahudi prensesi Salome'nin (Aida Gomez) efsaneleşmiş trajik öyküsü, ilham verdığı orta- çağ ressam ve heykeltıraşla- nndan çeşitlı opera, bale ve tiyatro eserlerine kadar, yüz- yıllardır sanatın konusu ola- gelmiş, içerdiği arzu, ihtıras, kıskançhk, kan, gerilim. vb. gibi tragedya öğeleriyle tabıi ki Hollywood sınemasının ilgı alanından da pek kurtu- lamamıştır biiindıği gibi. Erkek güzeli Vaftizci Yah- ya'nın (zenci oyuncu Javier Pa- co), tepsi ıçinde kendisine sunu- lan başmı, intikamı uğruna kes- tirttiğine sonradan bin pişman, muhteris ve fertan prensesin baş- tan çıkancı raksına odaklanan, William Dieterlenin Salome (1953). Charles Lamont un Sa- lome Where She Danced (1945) gibi, Cecil B. De Mille'in izını süren, (malum bir zamanlar, gı- şeye yönelık, zengin kadrolu, ta- rihsel, dinsel ve kof üstün yapım- lanyla Amerikan sinemasının gelmiş-geçmış en uyanık Incil bezirgânıydı. iinlü yapımcı-yö- netmen De Mille) naftalın kokan kimi yavan Hollywood filmlenn- de. prenses Salome'yi en parlak dönemındekı Rita Hayworth ve Yvonne De Carlo gibi yanm yüzyıl öncesinin gözde yıldızla- n canlandırmıştı. Oscar Wilde' ın barok bir este- tik yaklaşımla yazdığı, 1893'te yayımlanmış oyunundan, günü- müzde eski şanı-şöhreti pek kal- mamış, Ingiliz yönetmen Ken Russell'ın 1988'de sinemaya uyarladığı Salome's Last Dan- ce'ındaysa prensesi oynamak Yönetmen: Carlos Saura / Senaryo: David Hare / Kamera: Jose Luis Lopez - Linares, Teo Delgado / Müzik: Roque Banos/ Oyuncular: Aida Gomez, Pere Arquillue, Paco Mora, Javier Taco, Carmen Villena / Ispanya 2001 (Belge Film) 'solcu' Glenda Jackson a düş- müştü. En son festivalden önce, ustası Bunuel'e saygılar sundu- ğu, Bunuel ve Hz. Süleyman Masası adlı. çeşıtli göndermeler- le, düşsel sahnelerle dolu, merak- lısına hitap eden, fantastik bir de- nemesini seyrettiğimiz Ispanya sinemasının, ununu elemiş ama henüz eleğini asmamış, '70'lik delikanlısı' Carlos Saura nın 2001 yapımı Salome'si, bu efsa- neye elbette Hollywood tarzın- dan farklı bakıyor. Müzik ve dans tutkunlarına... 1980'lerin başmda, Antonio Gadesle birlikte yaptığı Kanlı Düğün ve Carmen den bu yana. müzikle ışığı, renkleri ve hareke- ti harman eden, yeni deneyim ve araştırmalara yelken açarak daha minimalist ve yalın bir sinema di- line yönelen Saura, 199O'lı yıllar- da Flamenco, Tango gibi sine- mayla müziği kaynaştıran yeni coşkulu bireşimler imzalamıştı. Bugün gösterime girecek Salo- me de, lspanyol balesine yeni bir soluk getirmiş, Ispanya Devlet Dans Toplulu- ğu'nun eski dansçısı ve yö- neticisi Aida Gomez'le iş- birliği yaparak başrolü de Gomez'e veren Saura, Jo- se Antonio'nun dinamik koreografisi ve flamenko gitaristi Tomatito'nun da katkıda bulunduğu, Roque Banos imzaJı, coşkun taş- kın müziğiyle, belgesel ya- nı ağır basan, estetik bir se- yirlik ortaya koymuş so- nuçta. Gomez'in önerisiy- le kolları sıvayan yıllann yönetmeni, Salome'yi hem bale temsili olarak hazırla- yıp sahnelemek hem de bu temsili doğrudan filme çekmek için geçmiş kame- ra başına. Kabaca iki bölüme aynlmış fil- min yanm saati aşkın ilk bölü- münde, sahneye konacak balenın hazırlıklannı, yönetmenin (Pere Arquillue) çabalannı, direktifle- rini, dansçılan filan izliyoruz, bir anlatıcının sesi eşliğinde. Söyle- şiler, görüşler, fikir alışverişleri, provalar ve yoğun bir temsil ön- cesi koşuşrurmacası. YakJaşık 50 dakika kadar süren ikinci bölüm- se sessiz sinema. Dekorsuz, yalın bir sahnede, gitgide tempo kaza- nan bir müzik, dans, hareket tra- fiğı. Fondaki renklerin değiştiği, gölge-ışık oyunlannın hızlandığı bu bölümde 'en saf halindeki flamenko'yla. gerilımlı bir mü- zik, görmelere deger bir 'elekt- rikli etkileşime' giriyor. Flamen- ko gitannın tınılanyla koreogra- finin bütünleşmesi, müzik ve dansın sinemayla özgürce kay- naştınldığı, şölensi bir sonuca va- nyor giderek. Carlos Saura'nın önceki benzer denemelerini gö- rüp sevmiş olan, özellikle müzik- le dans tutkunu sinemaseverlerin, (beylik deyişle) kaçırmaması ge- rekiyor bu çağdaş, artistik dene- me-gösteriyi. Aida Gomez, 20 yıl öncesinin Antonio Gades'i gibi, Saura'yla verimli bir işbirüğinde. /. Ö. 3900 den 3200 'e dekAnadolu da egemen olmuş Hititler 'in dramatik belgeseli gösterimde Tabkûerdengeriyekalatu Yönetmenliğini Tolga Örnek'in yaptığı filmde 3. Hattuşili'yle kansı Puduhepa rollerini, Haluk BÜginer'le Sanem Çelik üstleniyor. Bir yıl kadar önce Adıyaman'da gördüğüm Tanrıların Tahtı Nemrut belgeseliyle adınıbelledığim yönetmen Tolga Örnek'in, ön araştırması, hazırhğı ve çekimleriyle 3 yılını alan ve yansından çoğu, canlandırma, dramatik sahnelere dayanan, yeni çahşması Hititler. süıemalarda tıcari dağıtıma giren ilk Türkçe dramatik belgesel. Ankara bozkınndaki ortaokul yıllanmızda, Emin Oktay'ın tarih kitabının kapağındakı zanf geyik forsuyla, başkentin amblemi, güzelim güneş kursuyla ve Eti adıyla tanıdığımız. Iç Anadolu'nun ilk sakınlen olan Hititleri, yediden yetmişe Yönetmen/ Senaryo: Tolga Örnek/ / Kamera: Ferhan Akgün / Müzik: H. Tamer Çıray / Oyuncular: Haluk Bilginer, Burak Sergen, Sanem Çelik, Fikret Kuşkarı/ 2002 herkesin kolayca erışebıleceği, ikı saatlik bir masal tadında beyazperdeye taşıyan bu 'Docudrama'. rürün durgun temposuna karşıt bir samimiyet İZLEYİCİ GÖZÜYLE ERDAL ATABEK Bellek kaybının dayaıulmaz çekiciliği Gösterimde olan iki film de 'kahra- manları belleklerini kaybetmiş' olanlar. 'Geçmişi Olmayan Adam', Finli yönet- men Aki Kaurismaki tarafından çekil- miş, başına yedığı sopa darbeleri ile bel- leğıni kaybeden bir adamın öyküsünü si- nemaya aktaran film. Filmde yardıma ke- sin gereksınmesi olan adama uzanan in- sanca eller, sıcak ınsancıl duygular taşı- yor. Öteki 'belleğini kaybeden kahra- man'ın filmi ise 'Novo', Jean-Pierre Li- mosin' in yönettiği bir Fransız filmi. Bel- leğini kaybeden genç adamın erotik serü- venleri filmin temasını oluşturuyor. Bir başka bellek kaybı filmini, 'Memento- Akıl Defteri'ni de anımsıyoruz. Nedir bu 'bellek kaybı'nın sinema için çekiciliği? Yoksa insanlar için de geçmiş- lennden kurtulmak gizli bir çekicilik mi taşıyor. Geçmişimiz olan her şey kazan- dırdıklanndan daha çok kaybertiren etki- ler demeti mi? Bir anda 'belleğini kay- bederek' yeni bırisı olan 'kahramanı- mız' yaşamını, eski bağlanndan kurru- lup yeniden kuracağmı mı düşünüyor. Belki de hepimızın içinde 'belleğini kay- beden biri' olma isteği sinsi sinsı yuva- lanmış mıdır? Geçmiş bütün alacak ve borçlanyla bilinmeyen bir yere gittiği za- man yaşamımızda yeni bir sayfa mı açı- lıyor? Nerede olduğunu bilmemek, kim olduğunu bilmemek, nelerden uzak oldu- ğunu, nereye yakın olduğunu bilmemek önümüze yeni seçenekler mi getiriyor? 'Bellek kaybı", kışınin yazgısının sili- nip yeni yazılara yer açan bir kazanç yo- lu mu? Insanlar geçmişlerinden böylesi- ne yıhruş durumdalar mı? Bir an düşünür- sek, belki de hepimizi geçmışimizin be- lirlediğinı görebiliriz. Geçmişimizde yer alan her olay; kımısı sürüp giderek, kimi- si de kalıcı etkileriyle yaşamımızı belir- lemış oluyor. Her iki filmde de, olaylann gelişi içinde 'geçmiş yaşamlarının izi' bulunduğu zaman, filmlerin kahramanla- n eski yaşamlanna dönmek zorunda ka- lıyor, belki de rüya orada bitiyor. Ama ki- mi zaman da yeni bir rüya başlıyor. însan- ların bilinçdışı istemleri de bu olsa gerek. Sonuçta 'bellek kaybı'nın dayanılmaz çekiciliği sürüyor. Böyle giderse bu tema- yı işleyen daha çok filmi göreceğiz de- mektir. Geçmişi Olmayan Adam'ı M. Peltola (solda) oynuyor. ve heyecana sahip. Zengin kültürel mirasınm, geleneklerimizde, ınançlanmızda, alışkanlıklanmızda hâlâ soluk alıp verdiği, Bronz çağının en büyük askeri ve siyasal gücü olan, IÖ 19. yüzyılla 12. yüzyıl arasında Anadolu'ya gelip Kızıhrmak yayınm içindeki Harti ülkesini yurt edinerek, Hattuşa merkezli büyük bir imparatorluk kurmuş, Hint-Avrupa kökenli bu uygarlıktan, ülkemizin her köşesinde hâlâ izler var. Yunan uygarlığını etklledl Üç bin yılın ötesindeki Hitit tarihini ve uygarlığını. kuruluşundan çöküşüne kadar uzman görüşlerine. Hitit kaynaklanna başvurarak kanlı- canlı, karşımıza getiren bu dramatik belgesel, devletı kuran 1. Hattuşilı (Cüneyt Türel), hanedan cinayetlerini önlemek için tahta çıkış ilkelerini belirleyen Telipinu (Hüseyin Köroğlu). devleti imparatorluğa dönüştüren, Babil prensesiyle evlenen, savaşçı ve diplomat 1. Şuppiluliuma (Burak Sergen), Hattuşa'yı Bronz çağının en önemli kenti yapan 2. Murşil (Fikret Kuşkan), rahip kızı Puduhepa"yla (Sanem Çelik) dillere destan bir aşk evliliği yapan, Kadeş Savaşı'ndan sonra firavun 2. Ramses'le dostluk anlaşması imzalayan ve ülkeye banş refah dönemi yaşatan 3. Hattuşili (Haluk Bilginer) gibi krallan, kraliçeleri kronolojık su-ayla ele alıyor. Babil-Asur'dan önce tarih sahnesine çıkıp önemi 20. yüzyıla kadar bilinmemiş ve Yunan uygarlığını, mitologyasını da derinden etkilemiş çoktanrılı Hititleri, oldukça aynntılı ve özenli bir biçimde, belgesel formatında karşımıza getiren ve yöreselden evrensele uzanan bu filme ilgisiz kalmak ne mümkün? KEDİ GÖZÜ VECDİ SAYAR Yazarımızın yazısı elimize ulaşmadığından bu hafta yayımlayarnıy°ruz - Selçuk Uraz toprağa verildi • Kültür Servisi - Geçen pazar günü yaşammı yitiren piyanist Selçuk Uraz'ın cenazesi önceki gün Aşiyan Mezarlığında toprağa verildi. Uzun yıllar Mimar Sinan Üniversıtesi ve Belediye Konservatuvan 'nda piyano dersleri veren Uraz ıle tiyatrocu eşi Ulvi Uraz bir dönem Türkıye Komünist Partisi'ne yakın durmuş, bu yüzden de birlikte yargılanmışlardı. Orhan Kemal Roman Armağam • Kültür Ser\isi - Bu yıl 32'ncısi düzenlenen Orhan Kemal Roman Armağanı Erhan Bener'in 'tlişkiler' romanına verildi. Konur Ertop, Tank Dursun K., Tahsın Yücel, Yıldınm Keskin, Jale Parla, Feridun Andaç ve A. Kemalı Ögütçüden oluşan seçici kurul 32 kitap değerlendirdi. Bu yıl ayrıca Isranbul Mılli Eğitim Müdürlüğü ile Orhan Kemal Kültür Merkezi'nın ortaklaşa düzenledikleri tstanbul ıli öğrermenleri için öykü yanşması ve ortaöğretim kurumlan öğrencilerinin katıldığı şiir yanşması da sonuçlandı. Osman Şahin, Fahire Özer, Nesrin Urhun, Sevgi Kılıç, Hikmet Yılmaz, Nazan Cstün ve Ayşegül Gülyas'tan oluşan seçici kurul, öykü dalında Serap Karaman Yılmaz, Erkın Canpolat, Erkan Doğanay ve Osman Koca'yı; şiir dalında ise Burak M. Yalçınkaya, Merve Apaydın. Ege V Maraş ve Bilge Su Orçun'u ödüle değer gördü. Ödüller 31 Mayıs günü saat 14.00'te Atatürk Kültür Merkezi'nde yapılacak törenle sahiplerini bulacak. Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü • Kültür Ser\isi - Dokuz Eylül Üniversitesi'nin ilkini geçen yıl Nâzım Hikmet adına düzenlediği, Türkiye ve KKTC'deki 80 üniversiteyi kapsayan şiir yanşması, bu yıl Melih Cevdet Anday anısına yapıldı. Mehmet H. Doğan, Sina Akyol, Yusuf Alper ve Metin Karadağ'dan oluşan değerlendirme kurulu tarafından birinciliğe Yıldız Teknik Üniversitesi öğrencisi Emrah Altınok layık görüldü. Altınok'un şiir, öykü, denerne ve makaleleri daha önce, Yaba, Damar, Üç Nokta, Şiirli Çjkın, Budala, Ishk, Kavram Karmaşa, Kum, Varlık ve Kitap-lık dergilerinde yayımlanmıştı. Vıetnam Kuklaları bmip'de • İZMİR (AA) - Geçen günlerde Istanbul'da düzenlenen Uluslararası Istanbul Ülker Kukla Festivali' kapsamında gösterilen ve büyük beğeni toplayan Viemam Su Kuklası gösterisi yann ve 18 Mayıs tarihleri arasmda tzmirli sanatseverlerle buluşacak. Inciraltı Açık Hava Tiyatrosu'nda, Vietnam'dan özel olarak getirilen ve içerisine 48 ton boyalı su alabilen özel havuz kurularak sahnelenecek olan gösteride Uzakdoğu efsaneleri canlandınlacak. MhM öğpencilerinden konser • Kültür Servisi - ITÜ Dr. Erol Cçer Müzik Ileri Araştırmalar Merkezi'nin (MlAM) öğrencileri. 8. CRR Gençlik Festivali kapsamında bir konser verecek. MlAM öğrencileri, 18 Mayıs'ta saat 15.30'da Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nda gerçekleştirilecek konserde, kompozisyon bölümünde okuyan arkadaşlannın bestelerini seslendirecek. (0 212 232 98 30) BUGÜN • AKM'de 19.30'daİDSO konsen. Şef: tnci Özdil. Solıst: Hüsevin Sermet (0 212 251 56 00) • AKM'de 19 30 da İDOBdan 'Folklorama' adlı müzıkli gösteri. (0 212 251 56 00) M CEMAL REŞİT REY KONSER ŞALONL nda 19 30 da 'Yıldız Teknik Üniversitesi Modern Dans Programı Dans Tiyatrosu Laboratuvarı' gösterisi (0 212 232 98 30) M AVUSTURYA BAŞKONSOLOSLUĞU KÜLTÜR OFİSt'nde 19.30'da Ece Demirci(pıyano) resitali. (0 212 223 78 43) • İŞ SAJNAT'da 19.30'da Ametist Klarnet Beşlisi konseri. (0 212 316 10 83) M HARBÎYE AÇIK HAVA TİYATROSU'nda 21.00'de Duman konseri (0 212 289 75 80) • NARDİS'te 22.00'de Sibel Köse Quartet ve Metin Paksoy konseri. (0 212 244 63 27) M YAPI KREDİ SERMET ÇİFTER SALONU'nda 18. 30'da 'CogitoPaneü': 'Şiddeti Seyretınek'. Katılımcılar: Banu Güven, Banş Pirhasan, Murat Belge, Se\in Okyay. (0 212 252 47 00) M NÂZIM KÜLTÜREVİ nde 17 30 da Yersiz Oyuncular dan 'SevgUi Doktor' adlı oyun. (0 212 245 04 81) M AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZİ'nde 20. OO'de Akbank Prodüksiyon Tiyatrosu ndan 'Tek Kişişilk Şehir\ (0 212 252 35 00) M ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ SİNEMASI'nda 15.30 ve 19.00'da 'Tehlikeli Aklın İtiraflarr. (o 212 251 56 00)