Katalog

SAYFA CUMHURİYET 9 NİSAN 2003 ÇARŞAMBA 14 KULTUR kurtur(a cumhuriyet.com.tr Büyük Fransız hümanisti Rabelais'nin yapıtlan ölümünün 450. yılmda dipdiri Keyfînize bakıncanlar!• Ortaçağda ya da Rabelais'nin karanlıktan yeni çıkmakta olan çağmda bile örneğini göremeyeceğimiz denli haksız bir savaşın yaşandığı şu günlerde, Rabelais'yi buruk bir neşeyle anıyor ve isteği üzerine kadehlerimizi onun için kaldınyoruz: "Uzun sözün kısası keyfinize bakın canlar ve güle güle okuyun, bedeninize sağlık gelsin. Ama, sakın bana kadeh kaldırmayı unutmayın ki ben de size kaldırayım kadehimi." H.NECMİÖZTÜRK Gunumuz Avnıpasrnın temel duşuncesını be- lırleyen, felsefı duşuncelennı romanlan aracı- lığıyla halkın anlayabıleceğı bıçımde yaymaya ozen gosteren. Montaigne ve Erasmus'la bır- lıkte humanızmın Fransa'da da yayılmasını sağ- layan Fransız yazar François Rabelais mn 9 Nı- san 1553'tekı ölumunun uzennden tam 450 yıl geçtı ama Fransa'nın sıkı sıkıya sanldığı ve ya- pıtlan bırçok dıle çevnlen bu banşsever huma- nıst, daha 1000 yıl olume dırenecek gıbı göru- nuyor Rabelais, hareketlı ve gelışmeye açık, ancak karanlığa sokulmaya çahşılan bir donemde, To- uraıne'lı buyuk toprak sahıbı ve tanınmış bir avukatın çocuğu olarak dunyaya geldı Yıl 1483'tu Sonu bir turlu gelmeyen savaşlan artık olağan sayan halk, Lırtherın ve Lefevred'Etaples'ın o donem ıçın ılencı goruşlennı nasıl karşılayaca- ğını bılemezken, bir yandan da kıhsenın aşın- ya varan baskısıyla baş etmeye çahşıyordu Ra- belais 10 yaşındayken, 8. Charlesın Napolı'yı alması ve yazarlann ltalya gezılen sonucu, bu ulkede gehşen yenı duşuncenın, yanı ınsanoğ- lunun uyanması, gelışmesı. aydınlanması ge- rektığı duşuncesının yayılmasıyla Fransa'da da yeşermeye başlayan Ronesans, halkın ve sanat- çılann, ıçınde yaşadıklan karanlığı yıkmak ıçın tutunabıleceklen tek dal oluyordu Ronesansa ve halkın aydınlanmasma karşı olan dın savu- nuculanysa dıne, ozellıkle de Katolıklığe aykı- n tum eserlen yasaklamak ıçın Sorbonne Unı- \ersıtesfnde kurduklan kılıse mahkemesıyle sanatçılann, her koyde bulunan kılıselenyle de halkın canını çıkarmak ıçın ellennden gelenı yapıyorlardı Bir halk öyküsünden esinlendi Işte boyle bir donemde yetışen Rabelais, bir sure hukuk okuduktan sonra, La Baumette'tekı Fransısken Manastırf nda oğrenım gorerek 1521 'de papaz oldu Rabelais, o donemde unıversıte öncesı oğre- nımı veren tek kurum olan manastırlann ınsa- na bıldığını de unutturan skolastık eğıtımın uy- gulandığı, 14 yyfılozofuOckham'lıVVilliaın'ın bılgının sezgı yoluyla elde edıldığını ılen suren kuramlannın oğretıldığı yerler olduğunu gore- rek 1524'te rahıplığı bırakır ve Ronesans'ın da başvurduğu ana kaynak olan antık çağ eserlen- nı okuyabılmek ıçın kendı çabasıyla Yunanca ve Lahnce oğrenır, ardından da belkı daha az tu- tucu gorunduğu ıçın, Benedıkten tarıkatına gı- rer Rabelaıs, 1527'ye kadar donemınpapası7.0e- ment'dan ızın almayı başararak halk ıçınde do- laşabılen bir dın gorev lısı olarak çalışır 1527 'den 1530'a kadar gerçek bılgıye ulaşabılmek ıçın do- nemın onemlı unıversıtelennın bulunduğu Bor- deau\, Toulouse, Bourges gıbı kentlen gezer ve sonunda tıp okumak uzere Montpellıer Ünıver- sıtesı'ne gırer Manastırlann dunımunu, halkın Gustave Dore (1833-1883) adlı FVansız grav ürcıinün Rabelais'nin eserleri için çizdiği desenlerden biri: Gargantua'nın cğitimi ya da Gargantua'nın bflgi dünvasını keşfedişi. cehaletten ve anlamını kaybetmış gelenekler- den çektıklerını, kıhsenın baskısmı goren ve de- ğıştırmek ısteven Rabelais, doneme gore fazla sı\n olan duşuncelennı halka yaymanın yolla- nnı ararken 1531 "de elıne yazan bılınme\en bir kıtapgeçer "BuyükveKocaDev Gargantua'nın V üce \e Muthiş Macenüan" Bu kuçuk kıtapta, Gargantua adlı bir devın yaptıklan gulunç bir bı- çımde anlatılmaktadır O donemde çok tutulan bu eğlencelık kıtapçık ıçın Rabelais bir onsozun- de şoyle \azmıştı "Bu kitap 2 ayda, İnciTin 9 ydda sattığından fazla satmısür." Rabelais ılerde. bu kıtapçıktan esınlenerek, kahramanlan de\ ler olan v e beş kıtaptan oluşan buyuk esennı yazacaktır Hippokrates'ın "Apporismoi" (Özdeyışler). Galenos'un **Ars parva" (Çocuk Yetıştırme Sa- natı" ve Herodotos'un "TarilTının ılk 2 kıtabı- nı Fransızcaya çevırdıkten sonra, 1532'de, Lyon'dala Port-Le Rhone Hastanesı'ne hekım ola- rak atandığı yıl, "Çok Ünlü Pantagnıel'in Kor- kunç \e Ürkütücö Marifetleri ve KahramanhK- larT adlı ılk kıtabını yavımlar "Pantagruer sozcuğu. halk ınanışında, gecelen ınsanlann bo- ğazlanna tuz serpıp sabahlan çok susamış ola- rak kalkmaîanyla eğlenen kuçuk bır denız ca- na\annın adıydı Yasaklanmaması ıçın boyle populer bır ad \ e konu seçerek onu sıradan gos- termeye çalışmasına karşın, kıtap Sorbonne Önı- versıtesfndekı Kılıse Mahkemesı'nce yasakla- mr Yasaklı bır yazar halıne gelen Rabelais 'yı, ün- lu Pleıade şaırler topluluğunun uyesı Joachim du Bellaynın kuzenı, Pans pıskoposu Jean du BeDay ozel doktonı yaparak korumasına alır 1534'te Jean du Bellay ıle Roma'ya gıden ya- zar. Lyona donduğunde "Pantagruerin Baba- sı Koca Gargantua'nın Paha Biçilmez YaşamT adlı kıtabını yayımlar Gargantua'nın ve oglu Pan- tagruer ın maceralarmın anlatıldığı 5 kıtaplık dızının ılk kıtabı, 1534'te basılan bu cılttır "Fan- tagrueT (1532) adlı yapıtsa dızının ıkıncı kıta- bıdır 1536'da Montpellıer'den mezun oluşundan 1546'ya kadar hekımhk \ apan yazar. o donem- de ezbercılıkten oteye gıdemeyen tıbba deney- sellık kazandırmak amacıyla asılmış bır adamın cesedını herkese açık bır derste mcelemeye alın- ca, Sorbonne Unrversıtesı'ndekı Kılıse Mahke- mesı bunu suç sayar \e Rabelais yaşamının ge- n kalanını saklanarak geçırmek zorunda kalır Papazlara ve kâhinlere karşı 1546'da "So\lu Pantagruel'in kahramanlık- lan ve Sözkrinin Lçiıncü Kitabı", 1548de ıse "Soylu Pantagruel'in Kahramanlıklan ve Söz- lerinın Dorduncu Khabr > ayımlanır ama hemen ardından yasaklanırlar 1553"te bır hapıshane- de gerçekJeştığı sanılan olumunden sonra çı- kan, dızının son kıtabı "Babacan Pantagruel'in Kahramanbklan ve Sözlerinin Beşinci ve Son Krtabrnın (1564) Rabelais tarafindan yazılıp ya- zılmadığı kesın olarak bılınmemektedır "Gargantua" adlı ılk kıtabın onsozune "Bu kitap sizi gıildürmekten başka bir işe yaramaya- cakûr" dıye yazmasına karşın, Rabelais aşağı- Rabelais'nin Versaifles Sarayı'nda bulunan portresL dakı gıbı bazı cumlelen Sorbonne 'dakılenn go- zunden saklamayı başaramamıştır "Dualar in- san için yapünuşü, insan dualar için değü" "Bi- rine papazı vermek, onu aldatmakûr." Rabelais, donemımn tum sorunlanyla ılgıle- nen bır humanısttı Örneğın o sıralarda çok tu- tulan, sonralan Nostradamus un unune un kat- masını saglayacak kuçuk kehanet kıtapçıklan- nı yermek ıçın de 1533'te yayımladığı "Pan- tagnıeKnePrognosticationpouıTan 1533" (1533 Yılı Kehanetien) adlı kehanet kıtapçığında kâ- hınlenn kafadan atmaktan başka bır şey yapma- dıklannı gülduru yoluyla halka anlatmaya çalı- şır "Buyılkörlerpekgöremeyecek,sağirlarol- dukça kötü duyacak, dilsizler ise hiç konuşma- yacaklar: zenginler yoksullardan biraz daha ra- hat vaşayacak. sağfakb insanlar da hasta olanJar- dan daha rvi bir dunımda olacaklar." Hûmanizmi ve a> tünlanma>i savTindu Yaşamı boyunca humanızmı v e aydınlanma- yı savunan ve yaymaya çalışan Rabelais. Tan- n'ya koru körune tapmayı, dını, sa\aşma hırsı- m ve Papa'yı alaya alarak sorgulamış, yapıtla- nnda Platondan Cicero'ya, Homeros'tan Vergi- Kus'a v e Demokritosa kadar bırçok fılozof \ e sa- natçıdan alıntılar yapmış, Henri Bergson'dan 400 yıl once gulmenın ınsanın baş ozellıklenn- den bın olduğunu ılen surmuştur Eskı Yunan- ca ve Lahnce bılgısınden yararlanarak bu dıller- dekı sozcuklerden, bazılan gunumuze kadar ya- şayan, yepyenı Fransızca sozcukler turetmışhr Yapıtlannda. oğrenme rutkusu, ozgurce ıncele- me, doğanın kutsallığı. cahılhğe karşı savaş gı- bı Ronesans'a ozgu temalann yanı sıra, masal- larda gorulen bır deyış ozellığı, bıtmek bılme- yen aynntı dokumu gıbı Ortaçağ sanahna ozgu ozellıkler de gorulur Doğal, canlı \ e sağlam bır anlatımı, bırçok bakımlardan Hınstıyanlığa ay- kın olan yenı. doğal \ e guleryuzlu bır hayat go- rüşu \ardır Modern A\Tupa'nın duşunce \e ey- lem yaşamınm ozunu oluşturan bu goruşe gore ınsan doğuştan ıyıdır, dogmalar ve anlamını yı- tırmış geleneklerle gelışmesıne engel olunmaz- sa bu ustunluğunu gosterebılır, ahlaklı ve mut- lu olur Uzun sure ancak Fransa dışında basıla- bılen yapıtlan. yahuzca Voltaire.Balzacve Cha- teaubriand gıbı Fransız yazarlannı değıl, \vnı- pa'run bırbırlennden çok farklı pek çok yazan- nı da etkılemıştır Ortaçağda ya da Rabelaıs'nın karaniıktan ye- nı çıkmakta olan çağında bıle orneğmı goreme- yeceğımız denli haksız bır savaşın yaşandığı şu günlerde, Rabelaıs'yı buruk bır neşeyle anıyor ve ısteğı uzerıne kadehlenmızı onun ıçın kaldı- nyoruz "Lzun sözün kısası keyfinize bakın canlar ve güle güle okuyun, bedeninize sağlık gelsin. Ama. sakın bana kadeh kaldırmayı unutmaym ki ben de size kaldırayım kadehimi" (Gargantua'nın önsozunden) KÜLTU* • SANAT (•2121293 •• T* KOOP-C'DEN DUYURU 11-13 Nısan 2003 tanhlennde ÇANAKKALE - ASSOS kultur turundayız ••• OTEL İRİS 2 Gece 3 Gıin Yarım Pansiyon. tkı kışılık odada kışı başı 140.000.000.- TL. Tek kışılik oda 160.000.000.- TL. Çocuk 115.000.000.-TL. Assos Oren 'Ven, Truva Oren Yen 4bıde, Şehıtlılder ve Namık Kemal'ın mezannı zıvaret Çanakkale Savaşlan-Emperyalıst Ya\ılmacılık ve Banşa Llaşma Yollan Panelı (Çanakkale Beledıyesı ıle ortak) Hareket Kadıköy E\ lendirme Daıresı onu s 18 00 Taksım \KM onu s 19 00 Bahrkoy Çarşı Mağ onu s 20 00 Daha genış bılgı ıçın lüıten aşağıdakı numaraları aravınız Tel-10 212) 520 21 91-92 Faks: 520 50 21 E-maıl: cumhun\et.g cumhunvetmahallesı LOITI tr NÎĞDE 2. ASLİYT HUKUK MAHKEMESt'NDEN EsasNo 2003 106 Nığde ılı Merkeze bağlı Edıklı kasabası Yassı Kaya mevkıı par- sel no 7087"de tapuya kayıth 11000 metrekare mıktarındakı, tarla vas- fındakı. malıkı mute\ef- fa Hacı Osman Ozkal mırasçılan, Kezıban Oz- kal \hmet Ozkal Fa- rettın ozkal \ lysel Oz- kal Mustafa Ozkal Fat- ma Ozkal (Budaklı) olan gayrımenkulün 667 95 metrekarelık kıs- mı, Edıklı Beledıye En- cûmenının 07 06 / 2002 tarıh \e 39-216 sayılı karan gereğı vol olarak kullanılmak uzere ka- mulaştırılmasına karar venlmıştır Takdır kıymet komıs- yonunca da^a konusu gaynmenkulun metreka- res'ıne 900 000 -TL 'den toplam 592 155 000 - TL takdır edılmış olup, 11 07 2002 tanhınde uz- laşma komıs>onu top- lanmış maJıkJer bu top- lantıya katıltnamıştır Taraflar kamulaşlırma ve bedelı hakkında anla- şamamışlardır Bunun üzenne mahkememızde bu yerın kamulaştırma bedelının tespıtı ve Edıklı Beledıvesı adına lescilı ıçın dava açılmış- tır Kamulaştırma Yasası'nın 10 maddesı gereğı ılan olunur Basın 15704 KÜLTUII • 5ANAT (•2t2)293t*7* YERLİ VE MODERN BİR TÜRK FİLMİ www.gonderilmemismektuplar.com SANAT tŞLİĞl KÜLTÜR MERKEZİ (O 216) 414 03 32 TÜCCAR KENTİN MELEKLERİ fazan Cahıt ATAY Yoneten Emrah EREN NİSAN AYI HER PAZAR Saat 2O 30 SİHİRLİ KİTAP Muzıklı Danslı Çocuk Oyunu Yazan & Yoneten Sıbel SEYHAN NİSAN AYI HER CUMARTESt, PAZAR Saat 13 OO tSVICRE HASTANESI SANATINYANINDA DÖRTYOL ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ'NDEN 2002 ^ 3 2001 106K Nursen Mutlu tarafindan Mustafa Mutlu alevhme açılan boşanma da\asında, Mahkememızın 26 2 200^ tanh \e 2002 3 7 3 esas 2003 106 karar sayılı karan ıle davanın kabulu ıle Karabuk ılı Etlanı ılçesı Pınarozu nutusuna kavıtlı Salı \e Zekı\e den olma 19 7 1 doğumlu Nurşen Mutlu ıle a\nı \erde kayıth Cemıl \e Mutıa'dan olma 19^2 dogumlu Mus- tafa Mutlu nun boşanmalarına karar venlmıştır Eflanı ılçesı Pınarozu kovunde İcajıtlı halen Safranbolu Karan ko\u Ban^ Apartmanı Kat 1 adresmde ıkamet ettıgı bıldınlen da\alı Mus- tafa Muılu va karar ılanen teblıâ olunur Basın l^" 1 ^ DEFNE GÖLGESI TURGAY FİŞEKÇİ İçteki Kor Sönmedi' Geçen cumartesı Balıkesır'deydım Çağdaş Yaşa- mı Destekleme Derneğı'nın duzenledığı şıır gecesı- ne katıldım Doğup buyuduğum kent de, ulkemızın otekı yore- len gıbı hem sorunlar yumağı, hem de halkın artık ken- dı sorunlanna sahıp çıkmaya başladığını gosteren belırtılerie dolu Iner ınmez kendımı SEKA ışçılennın mıtıngınde bul- dum Balıkesır'dekı SEKA Fabnkası bır yıldır uretım yapmryor Yaklaşık bın kışının çalıştığı kentın en bu- yuk sanayı kuruluşunda her şey durmuş, özelleştml- meyı yanı yok pahasına satılmayı beklıyor Yapılan konuşmalarda çarpıcı bılgıler kulağıma ça- lındr örneğın uretım yaptığı zaman yılda ellı mıtyon dolar kazanan fabnka yalnızca bır mılyon dolar gıbı gulunç bır bedelle satılacakmış. Bunun depolardaki yedek parçalann bıle karşılığı olamayacağı soylendı. Eskıden fabnkalardakı uretım gereksınımı karşıla- yamaz, kâğıt karaborsaya duşerdı 1970'lerın sonla- nndakı bunalım sırasında May Yayınevı sahıbı Meh- met Ali Yalçın, yayıncılar adına ılgılı bakanla kâğıt sorununu goruşurken kalp krızı geçınp olmuştu Son yıllarda ıse kâğıt uretımı yapan fabrıkalar tü- muyle durdu Artık yalnızca yabancı ulkelerden satın alınan kâğıtlara krtap basılabılıyor Kıtap fiyatlan da bu nedenle sureklı artıyor Bu surecın akJa yakın bır açıklamasını bılen varsa ben gelsin Balıkesır Çağdaş Yaşamı Destekleme Demeğf nde Halkevlerının eskı havasını buldum Ders goren öğ- rencılerden el becenlerı kurslarına dek pek çok alan- da etkınlıkler yurutuluyor Başkan Ismail Erten hem becenklılık, hem de alçakgonulluluk omeğı Her yıl 17 Nısan'da, Koy Enstrtulennın kuruluş yıldonumunde bır araya gelıp okul gunlennı şarkılaria, oyunlarla anan Savaştepe Koy Enstrtusu'nun 1951 yılı mezunlannın da çalışmalannın bır bolumunu ızledım ikılı ve dort- lu Guvende, Savaştepe ve Aydın zeybeklennı oyna- yışlarına ımrendım Bu oyunlan butun oğrencıler sabahlan derslere gır- meden yarım saat oynarlarmış, bır tur sabah sporu olarak O gunlen anarken enstıtunun urettığı tohumlar, da- I mızlık hayvanlar vb ıle çevre koyluler ıçın nasıl kal- kındıncı, gelıştıncı bır unsur olduğu da soylendı Yaşları yetmışlen bulmuş enstrtululenn şarkılarsoy- leyıp oyunlar oynamalannı hayranlıkla ızledığımı go- ren bın, kulağıma eğılıp "Neyapalım, ıçtekı korsön- medı" dedı Çamlığa çıkıp Balıkesır'e tepeden de baktık Bır ya- nı kuçuk yukseltılere, bır yanı venmlı tanm ovalanna açılan kent nedense ovaya doğru genışlıyor Çocuk- luğumda dort bır yanı bağlaria, bahçelerle kaplı, yaz aylarının bağ evlerınde geçırıldığı o sonsuz ızlenımı veren yeşıl dokudan da hıç ız kalmamış Evlenmızı, fabrıkalanmızı hep tarım alanlanna kuruyoruz ilerde nereyı ekıp bıçeceğız, ne yıyıp ıçeceğız'' öğretmenlenm Gönül Yarış ve Sevinç Eryaşar'la bınkmış ozlemlerı bır parça da olsa gıderdık Sanat ve felsefe kuramlanyla ılgılı pek çok yaprtı dılımıze ka- zandırmış Yakup Şahan ıle de yenıden buluştuk. Dunya kultur tanhıyle ulkemız arasındakı bağlan an- latan Çağdaşlaşma Surecı, Aydınlanma ve Kemalıst Turkıye adlı 680 sayfalık oylumlu yapıtını da Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneğı Balıkesır Şubesı yayım- lamış Içımı tazeleyen bunca ızlenımden sonra Yunus Emre'nın dızelerını anmamak elde mı? Her dem yenı doğanz Bızden kım usanası tfisekcita hotmail.com MİAM Sunar' etkiılikleri • Küitür Servisi - tTÜ Dr Erol Üçer Muzık tlen Araştırmalar Merkezı (MlAM). bu yıl ılk kez MİAM Sunar etkınhklen duzenhyor tTU Ayazaga Kampusu'ndakı "Demırel Kultur \lerkezı'nde saat 19 30'da gerçekleşecek etkınlıkler kapsamında ılk elektronık elektroakustık muzık konsen 15 Nısan'da yapılacak Sanat yonetmenlığını Dr Pıeter Spanner'ın ustlendığı konsere Ken VValıckı, MÎAM Doğaçlama Topluluğu \ e Ozan Baysal katılacak 9 Mayıs'a kadar surecek etkınlıkler boyunca 5 konser \ e 7 "master class" yer alacak ÎTU Maçka Kampusu'ndala MİAM Kütuphanesı'nde 13 00-15 00 saatlen arasında >apılacak "master class" etkınlıklen, 18 Nısan'da Robert Reıgle'nın 'A Bnef Introductıon to Spectral Musıc' konuşmasıyla başlayacak K Ü L T Ü R İ Ç İ Z İ K K Â M İ L M A S A R A C I