Katalog

25MART2003SALI CUMHURİYET SAYFA HABERLER Savaşı izleyicilere canlı yayında aktaran medya, haberlerinde kendi ülkesinin politikalannı da göz önünde bulunduruyor Dünyabasınınınenzor sınavı• Yayınlannda ülke politikalannı dikkate almak zorunda kalan ABD ve Ingiliz medya kuruluşlannın askerlerle yaptığı "işbirliği" uzmanlar tarafından tehlikeli bir yakınlaşma olarak nitelendiriliyor. Dış Haberler Servisi - Irak sa- vaşında, bugüne kadarki savaş- lara kıyasla çok daha geniş ve detayh yayınlar yapıJmasına kar- şın dünyanın farklı yerlerinden gelen gazetecilerin geçtiği ha- berier, genellikle hükümetleri- nin savaş karşısında aldıği tavır- iardan etkileniyor. ABD Savunma Bakanlığı, Irak saldınsından önce birçok te- levizyon ve ajanstan gazetecile- ri kampa alarak, kimyasal ve bi- yolojik silahlara ilişkin savaş eğitimi vermişti. 600 gazeteci, savaşa katılan ABD'li askerler- le birlikte ilerliyor ve cepheden canlı yayın yaparak bir ilk ger- çekleştiriyor. Gazetecilerin bu şekilde ya- yın yapmasının basın etiğine aykın olduğu tartışmalan da ya- şanıyor. Bir grup uzman, asker- lerle birlikte hareket etmenin, bir noktada "askerlerin sözcülü- ğünii yapma" tehlikesini bann- dırdığına dikkat çekiyorlar. Öte yandan, gazetecilerin olaylara tanık olmalan, haberlerin halka "çarpralarak aktanlmasını en- geUediğT şekJınde yorumlar da yapılıyor. Canlı yayınla savaşı izleyici- lere aktaran basın, haberleri oluş- tururken kendi ülkelerinin po- litikalanru da göz önünde bulun- duruyor. Ingiliz gazetecileri, sa- vaşın her dakikasını anında ha- ber verirken, Arap basını genel- likle, ölen sivillerin ve savaş karşıtı protestolann görüntüle- rine yer veriyor. BBC den 200 kişilik ekip tngiliz yayın kuruluşu BBC, 3 'ü Bağdat'ta olmak üzere Irak ve çevTe ülkelerde 200 kadar gazeteci ve teknik ekiple sava- şı izliyor. Ingiliz gazeteleri sa- vaşı eleştirseler de cephede In- giliz askerleri olmasını göz önünde bulunduruyorlar. The Sun gazetesı, cuma günkü bombardıman için "dehşetedö- şüren ve beyin uyuşturan" der- ken, sivillerin ölümünden, "kö- tü diktatör" olarak nitelediği Saddam Hüseyin'ı sorumlu tut- tu. Savaş karşıtı Dairy Mirror ise aynı saldınyı "Şok edici ve çok çirküı" sözleriyle yorumladı, ancak "Askerler, kahramanlar- dır ve savaş detice bir şeytür" ifadesini de ekledi. En fazla Müslüman nüfusa sahip Endonezya'da gazeteci- ler, sivil ölümlerine ve saldın- lann akışına yer veriyor. Kamuoyu yoklamalannda hal- kın büyük çoğunluğunun savaş karşıtı olduğu Meksika'da ABD saldınsı sürekli eleştiriliyor. Japonya'da, özel televizyon- lar günlük akışlanna geri dö- nerken, devlet televizyonu NHK yayın kuruluşu, haritalar ve as- keri gözlemcilerden alınan yo- rumlarla sürekli yayın yapıyor. Çin, gazetecileri geri çekti Savaşa kesin dılle karşı çıkan Çin'den Bağdat'a giden gazete- cilerin tamamı kenti savaş baş- lamadan bir gün önce terk etti. Öte yandan, Çin medyasının, 1991 'deki Körfez Savaşı ıle NA- TO birliklerinin Yugoslavya'da- ki operasyonlannda takındığı "ABD karşıû" tutumun bu sa- vaşta gözlenmediği belirtiliyor. Fransa'da yayımlanan Le Monde gazetesinde yer alan Haber yarışında cephede bulunmak kadar saldınnın beyni Bush'u takip etmek de zorhı biruğraş. Ukraynahbir gazeteci Bağdat'tan haber geçmeye çahşırken, Bush'un açıklamalan da basın ordusu tarafından izleniyor. yorum habere göre Arap televizyon kanallan ABD'nin Irak a saldınsını farklı biçim- lerde veriyor. Le Monde'un yorumuna gö- re Irak'ta yaşanan her gelişme Ortadoğu halkına tam olarak iletilmiyor. Ortadoğu halklan ABD'nin Irak'a saldınsını Arapça olarak 3 kanaldan izleyebiliyor: El Ce- zire, El Arabiya ve Abu Dabi te- levizyonlan. Her üç kanal da Körfez'in zengin şeyhleri tarafından fi- nanse ediliyorlar. Finansör şeyh- lerin Saddam'a karşı büyük sem- pati besledikleri söylenemezse de bu kanallann, çoğu zaman ABD karşıtı yayınlar yaptıklan açık. Baskılar 1991 savaçmdan daha yoğıın Irak 9 ta şimdiden iki muhabir öldü DışHaberier Servisi- Irak sa- vaşını dünyaya aktaran gaze- teciler birçok zorlukla karşı kar- şıya kalırken, şimdiden ild ga- zetecinin hayatını kaybetmesi kaygılara neden oluyor. Haber ajanslan ve televiz- yonlar, çalışanlan için en üst düzey güvenlik önlemlerinin alındığını öne sürseler de aynı yetkililer gazeteciler üzerinde- ki baskılann 1991 'deki Körfez Savaşı'ndan çok daha fazla ol- duğunu belirtiyorlar. 6 hafta sü- ren Birinci Körfez Savaşı'nda 4 gazeteci öldürülmüştü. Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü temsilcisi Severine Ca- zes, bölgede bulunan 2 bin ga- zetecinin sayısının durumu zor- laştırdığına dikkat çekiyor. Ca- zes, "Iraksavaşıaynızamanda bir medya savaşı. Getişmeler, özetiikleArap tdevizyonlannın sayısının da artması>1a birlikte 1991'den çok dahageniş biçim- de takip edüryor" diyor. ABD'li askerlerle birlikte sa- vaşı izleyen gazetecilerin dı- şında, özellikle bağımsız olarak hareket eden medya mensupla- nnın tehlike altında olduklan kaydediliyor. RSF ise, ABD'ye, kendileriyle birlikte hareket et- meyen gazetecilere gereken as- keri bilgilerin aktanlması yö- nünde sürekli çağnda bulunu- yor. Kuzey Irak'ta bulunan AFP muhabiri Stefan Smith, gazete- cilerin görev yaptıklan alanla- nn, Irak yönetiminin deneti- mindeki bölgeden yalnızca bir kilometre uzakta olduğunu ve Iraklılann saldınlanna maruz kalma olasıhğının çok yüksek olduğunu soylüyor. Sürmekte olan savaşta bugü- ne kadar ölen veya kaybolan tüm gazeteciler, ABD birlikle- rinden ayn hareket ediyorlardı. ABC televizyonu için çalışan Avustralyalı Paul Moran, cu- martesi günü Kuzey Irak'ta öl- dürüldü. 39 yaşındaki Moran'ın yanında bomba yüklü bir araç patlatümıştı. Cumartesi günün- den bu yana bir fotoğrafçı ve bir çevirmenle birlikte kaybolan Ingiliz ITN televizyonundan Terry Lloyd'un öldürüldüğü bildirildi. Le Figaro'nun iddiasi: Türkiye bir risk aldı ve kaybetliÇeviri Servisi - ABD'nin Irak'a yönelik askeri operas- yon düzenlemesi konusu gündeme geldiğinden beri karşı çıkan Rusya'da yayım- lanan Moscow Times gaze- tesinde PavelFelgenhauer'in kaleme aldığı makalede ABD'nin savaşa yanlış bir başlangıç yaptığı iddia edil- di. Yazıda, "Bush, gizti ser- visten aldığı bilgh e dayana- rak Irak lider kadrosuna sürpriz bir saldın düzenle- di Bu saldınnm başanh ol- ması halinde savaşın tek hamleyle kazanılmasını sağ- layacağmı biüyordukancak taktik tutmadT denildi. Felgenhauer, bu hatalı başlangıç sonrası da kara ve havadan sürdürülen tek taraflı, sömürgeci bir savaş- ta Iraklılann vurduğunu an- cak fazla hedef tutfurama- dığının da altını çizerek "Bu şartlar altında dünyanın en genşmiş ordusu bfle mora- lini kaybeder. Iraldı öncü birtikler saüanüda ve Sad- dam Hüseyin'in ordusu ve rejimi \ıkıİana kadar da>a- namayabiBrler'' görüşünü savundu. Felgenhauer yazısını şu yorumla tamamladı: "Bu gûnlerdeABDile arasıKi ol- mayanherülkedikkateüne- IL PiyadeJer yolda olabüir." Bir diğer savaş karşıtı ül- ke Almanya'nın önde ge- len günlük gazetelerinden Die Welt'te Andreas Mid- del'in kaleme aldığı köşe yazısı ise Türk askerinin Kuzey Irak'a girmesine iliş- kin tartışmaya odaklandı ve "Türkiye, bu savaşı KüıHe- ri köşeye kısürmakiçin kul- lanırsa NATO ne \apacak" sorusu soruldu. Savaş karşıthğı konusun- da Almanya ve Rusya'yla birlikte kesin ta\nnı ortaya koyan Fransa'da yayımla- nan Le Figaro gazetesi, Irak sa\ aşının, Başbakan Recep Ta»ipErdoğanınABDile arasının açılmasına yol aç- tığı yorumunu yaptı. Gazetede yayımlanan ha- berde, savaş öncesi yaşanan gelişmelerin, Türkiye ve ABD ittifakını sarstığı öne sürüldü. Türkiye'nin en az destek karşılığında en faz- la maddi yardımı alabilmek için çaba sarfettiğı savunu- lan haberde, "Türidye bü- yük risk aldı ve kaybettT denildi. Türkiye'de ordunun kriz sırasmda AKP iktida- nna yardımcı olmadığı id- dia edilen haberde, muha- lefetüı de tezkereye karşı çıktığı anımsahldı. 'Savaş ideolojik' Le Monde gazetesi 'Sa- vaş veFetroT başlığıyla ya- yımladığı başyazısında ise ABD'nin Irak'a saldınsın- daki esas amacının petrol olmadığını vurguluyor. Başyazıdaşugörüşlere yer \eriliyor: "Her şeyden ön- ce savaşm amaa ekonomik değiL Başkan Bush için sa- vaş daha çok ideolojik. Bu ideoloji, hem ABD'nin çı- karlarmı hem de Soğuk Savaş sonrasında oluştur- duğudünya konseptmi ko- rumaya yönelik." ABD ve îngiliz basınında insani boyut ağırlık kazanmaya başladı. Londra'da yaşayan bir Iraklının isyanı: BomhaLanan benitn aflemÇeviri Servisi - Dünyanın sava- şa tanıklık ettiği bir gün daha ge- ride kalırken "şok ve dehşet ope- ras>t)nu"na yönelik yazılı ve gör- sel medyadaki tartışma da kızış- tı. Savaş karannı veren ülkenin ba- sını, Amerikan ordusunun kayıp verdiği haberlerinin gelmesiyle Irak'ta izlenen stratejiyi sorgula- maya başladı. ABD'nin önde gelen gazetele- rinden VVashington Post, "Penta- gon yetküıleri,Amerikan birtikle- rinin en azından Güney Irak'ta Ş> ikr tarafından kurtancı gözüyle görüleceğini düşünüyorlardı ve askeristratejiyi bu bakış açBmdan hazırlamışlardı" diye yazdı. Irak kuvvetlerinin, ağır kayıplar ver- direrek Pentagon'un stratejisini boşa çıkarmayı başardığını belir- ten gazete, Amerikalılann, Irak or- dusu ve halkını Saddam rejimi- nin devrilişinin kaçınılmaz oldu- ğu konusunda ikna edip edeme- diğini sordu. Gerçek savaş yeni başladı New York Times gazetesinde- ki başyazıda Amerikan askerle- rinin esir düşmesinin, birliklerin yeterince güvenlik önlemi alma- dan hızla ilerlemesinin yarattığı sakıncalan gözler önüne serdiği- ni \Tirguladi. Önümüzdeki günlerin, nispe- ten küçük birliklerin güçlü bir ha- va gücü takviyesiyle ilerleyişi- nin, iyi karar olup olmadığını gös- tereceğine dikkat çeken gazetede şu görüşe yer verildı: "Savaşın ilk günleri kola> geçti ve savaşın temiz olacağı, az kayıp verileceği sanıldı. Hafta sonunda ise muharebe meydanında, ölüm- ler, insan hatalan ve başka traje- dilerie karşüaşıldı. Gerçek savaş yeni başladı." Safire: Acemi tüccar Erdoğan New York Times gazetesinde sa- vaş yanlısı yazılanyla dikkat çe- ken köşe yazan VVTIHam Safire da Washıngton'un taleplerini tam karşılamayan Türk hükümetine yine sert eleştiriler yöneltti. Sa- fire, "Recep Tayyip Erdoğan'm yeni İslamcı hükümeti, ABD'nin eski sarsılmaz müttefikini Sad- dam'uı en iyi dostuna dönüştür- dü" yorumunu yaptı. Safire, "Türkiye'nin HatahDö- nüşü" başlıklı makalede koalis- yon uçaklannın Kuzey Irak üze- rinde uçarak Saddam' ın Kerkük- • Cepheden ölüm haberlerinin gelmesi Amerikan basınında Irak'taki operasyonda izlenen stratejinin sorgulanmasına neden oldu. tngiltere cle yayımlanan The Guardian'a yazan Iraklı reklamcı Ayda Kaisy, operasyona ve savaşı destekleyenlere duyduğu öfkeyi "Kendi hayatınıza fazla etkisi olmayan savaşı heyecan verici bulabilirsiniz. Ancak uykusunda bombalanan benim ailem" diyerek ifade etti. Musul petrol alanlannı yakması- nı önlemeyi ve Irak kuvvetlerini meşgul etmeyi amaçladıklannı belirtti. "Gemilerimizi tur atürarak Ku- veyt'e göndermek zorunda kal- dık, böylece savaşı uzatûk ve da- ha çok koalisyon ve Irak kayıpla- nna neden olduk. Türki>T e, bu as- keri yaraya diplomatik hakaret ekle>erek Kerkükpetrol alanlan- nı ele geçirme umuduyla Irak sı- nınna 40 bin askeri yığdı" iddi- asına da yer veren Safire, Ame- rika'yı en sert eleştirenlerin bile Türkiye'nin bu tutumunu gördü- ğünü öne sürerek şöyle devam et- ti: "Pasifıst Almanya bile, savaş- tan kaynaklanan bir aksüikten Türkleri korumak amacrv la NA- TO tarafından Türkiye'ye gön- derilen AWACS'lardaki mürette- baOm geri çekmekle tehdit etti. Böylece, Ankara'daki acemi tüc- car, hem müdahale taraflanndan oluşan Trans-Atlanrik koahsyo- nunu hem de eski Avrupa'nın sa- vaş karşniaruun oluşturduğu bir- liğini uzaklaşürmayı başanu." ABD'yle birlikte savaşan In- Amerikau yıırttaşlanm size kandan başka bir şey sunamıyorum... ...Şok ve Dehşet ,-mA i Operasyon, bölge ülkelerinin gazetelerinde de genişyer buldu Sadece Kuveyt alkışkyor Irak'ın bulunduğu coğrafyaya yakın ülkelerin basınında da konuya ilişkin çok sayıda yoruma yer verildi. Irak'ın komşusu İran'da yayımlanan Iran News Daily gazetesinde yayımlanan köşe yazısında, ABD ve îngiltere'nin giriştikleri savaşın, Irak'ın Iran'ın da ıçınde bulunduğu komşulan ve hatta tüm bölge üzerinde etkisi olacağı vurgulandı. Yazıda, "Irak savaşı ikinci bir Vıetnam'a mı dönüşecek, yoksa Taleban'ı yönetimden düşürmek için sarf edilen emeklerin tekrarı mı olacak? Büyük olasıhkla Iraklı diktatör ve onun cani rejimi birkaç hafta içinde yönetimden düşecek" yorumu yapıldı. Mısır'da yayımlanan Mıddle East Times'da Grahame Bennett'in kaleme aldığı yazıda, ABD ve tngiltere'nin düzenlediği askeri operasyonun başansı veya başansızhğının, yeni kurulan Irak'ın şekline ve bölgedeki amaçlara ulaşılıp ulaşılamayayacağına göre ölçüleceği yorumu yapıldı. Kuveyt dışında Arap ülkelerinin Saddam Hüseyin'e yönelik bir saldınya alkış tutmayacaklan belirtilen yazıda, birçok Arap liderin istemeyerek ABD'nin macerasını desteklediği ve Irak'ta statüko değişikliği konusunda ayak sürdüklerine dikkat çekildi. ABD'ye bağımlı olan Mısır'ın da çelişki içinde olduğu anımsatılan yazıda, Irak'taki değişimin derecesinin ABD'nin bu ülkelere olan siyasi baskısını ne kadar sürdürebileceğiyle ılintili olduğu iddia edildi. giltere'nin sol görüşlü günlük ga- zetesi The Guardian dün Lond- ra'da yaşayan bir Iraklı kadının duygulannı aldığı yazıya yer ver- di. Bir reklam şirketinde çalışan Ayda Kaisy, anne-babasının 1991 'deki Körfez Savaşf nda şağ kalmayı başardıktan sonra Ür- dün'e taşındıklannı, ancak aile- sinin birçok ferdinın Bağdat'ta olduğunu belirtti. tngiltere'nin ABD'yle kol kola savaşa girme- sine ve savaşı destekleyenlere tep- ki gösteren Kaisy duygulannı şöyle ifade etti: "Kendi hayatınıza fazla ve doğ- rudan bir etkisi olmajınca savaşı hej'ecan verici ve eğtenceK bulabi- Krsiniz. Ne\se ki insanlar bana sa- vaş hakkındaki fıkrimi sormak- tan vazgeçti. İnsanlar herhalde ne konuştuklannın farkında değil. ^Mgçsonucu tartışır gibi' Nasıl oturup futbol maçı ya da seçim sonucu tartışır gibi kazan- mayı ya da kaybetmeji tartışabi- Hyorlar? İnsanlar kendi havatla- n üzerinde en ufak bir etkisi yok- ken nasıl savaş yanhsı olabilryor- lar? Eğer uykuİannda bombala- nanlar benim değil onlann ailesi olsaydı yine böyle içtenlikle sava- şı desteklediklerini sö>1e>ebilecek- ler miydi? .\nnem geçen hafta bir kez ktz kardeşryle konusabilmiş\« teyzem ona ağlayarak Bu herhal- de son konuşmamız" demiş. Siz- ce sav^aş hâlâ eğJenceli bir şe> mi?" Irak, Amerikahlar için bataklık olur The Independent için bir maka- le kaleme alan RobertFîsk, Irak'ın önceki gün esir aldığı askerlerin göruntülerini yayımlayarak Geor- ge Bush ve Tony Blair'i şoke et- tiğini vurguiadı. Ve bu görüntü- lerin Saddam Hüseyin'e kendi ül- kesinde -Amerikan-Ingiliz güçle- rinin yenileceğinin kanıtı olarak görüleceğinden- desteği arthraca- ğını id<lia etti. Fisk, "Irak, Ame- rikahlarjçjnbirbatakhkhaBnedö- nuşecelt. Haber ajanslanıuzm söy- •ediği binlerce Irakü askerin tes- lim olduğuna yönelik haberier doğru degil" dedı. Financial Times gazetesi ise başyazısında "Türkiye, Irak'ın dışmdatutuunah'' derken AB ve ABD'nn, Türkiye'ye "müdaha- leetmesihalindeNATO ileoian fliş- kilerinı vie AB üyeük umutiarmı zedelejeceğmi" "açık bir bıçımde söylerresı gerektiğıni sa\Tindu.