Katalog

14MART2003CUMA CUMHURİYET SAYFA D I S H A B E I I I J E R dishab@cumhuriyet.com.tr 11 ABD 'nin derdi çölfirtınasL.. ABD bir yandan Birieşmiş MiDetier desteği istiyor, bir yandan da saldırrya başlamak için acele ediyor. Çünkü, ABD saldınlanru zora sokacak olan Körfez'deki çöl nrünası askerieri etküemeye başladı bile. Kuveyt'te önceki gün çıkan kum nrtinasmm çöldeki Amerikan askeri araçlannın harekeüeri yüzünden daha da şidderJendiği beurtüiyor. Yetküiler, bölgede yaklaşık 30 dereceyi bulan sıcakhğın, yıhn bu döneminde normal olduğunu, ancak görüş mesafesini 50 metreye düşüren kum nrtmasmm beldenmediğini kaydetti Kuveyt'in Iraksmm yakınlannda yaklaşık 160 bin ABD velngiliz askeri buhınuyor. (Fotoğraf: REUTERS) îngiltere ve ABD, Londra'nın son önerisini kesin bir dille reddeden Fransa'ya ateş püskürüyor Konsey'debüyükkavga• Londra, üst üste aldığı "hayır" yanıtlan üzerine önce savaş olasılığının arttığını açıkladı. Günûn ilerleyen saatlerinde îngiltere'den gelen haberler, BM'deki görüşmelerin pazartesiye sarkabileceği yönündeydi. • îngiltere yönetimi Fransa'yı "Oneriyi Irak'tan bile önce reddetti" sözleriyle suçladı. Pentagon da, Chirac'ı Saddam Hüseyin'in yanında saf tutmakla suçladı. Dış HaberierServisi-ABD'ye ver- diği koşulsuz destek yüzünden siya- si kariyeri tehlikeye giren Îngiltere Başbakanı TonyBlair'in BM'den oy- nadığı "son kıımar" işe yaramadı. Fransa Londra'nın, ikinci tasanya ek olarak sunduğu 6 şarh kesin bir dil- le reddederken Rusya da, uzlaşmaya açık kapı bırakmaİda birlikte, ulti- matom öngören bir karara yeşil ışık yakmayacağını vurguladı. Londra'nın önerilerini "noteden" Çin, ikinci bir karara karşı olduğunu yineledi. Tasan için Konsey'de aradığı des- teği bulamayan Londra'dan ilk ge- len açıklamalar, karar çıkması ola- sılığınuı her zamankinden az oldu- ğu yönündeydi. Îngiltere daha son- ra BM'nin Irak konusundaki yeni karar tasanyla ilgili görüşmelerinin pazartesiye kadar uzamasına razı ol- duğunu bıldirdi. Îngiltere ve ABD, karan reddetmekte gecikmeyen Fran- sa'ya karşı ifadelerini sertleştirdi. Londra, aralannda Saddam Hü- seyin'in TV'ye çıkarak kitle imha silahlanna sahip olmadıklannı dün- Cüvenlik Konseyi üyesi Meksika'nın lideri Fox'a Irak baskısı Hasta yatağında Bush'u şikâyet etti Dış Haberler Servisi - Meksika Devlet Başkanı Vicente FOK, hasta yatağında ABD Başkanı George Bush'un kendisine Irak konusunda baskı yaptığından yakındı. BM Güvenlik Konseyi'nin geçici üyelerinden Meksika, Irak savaşuun önünü açacak tasanyı onaylayıp onaylamama konusundaki karannı henüz açıklamadı. Kararsız Meksika, hem savaş yanlısı hem de savaş karşıtı cephenin baskısı altında.Disk kayması operasyonu geçiren Fox, dün hastaneden telefonla televizyon muhabirlerine yaptığı açıklamada, Bush'un Irak konusunda ABD'nin yanında yer alması için kendisine sürekli baskı yaptığını söyledi. Bush'un önceki gün kendisini telefonla aradığını söyleyen Fox, "Başkan Bush ısrarb bizi ikna etmeye çahşıyor. Ama onunla karartahkla ve baskılara direnerek konuştum" dedi. Fox, aralannda ABD, Venezüella, Singapur, Japonya ve Kolombiya'nın da bulunduğu pek çok ülkenin liderlerinin kendisini aradığını belirtti. Fox. "Kimikri ban seçenekler üzerinde dururken bazıian da bizim banşçı çözüm çabalanmıza destek veriyor" diye konuştu. Fox'un büyük olasüıkla tasanya "hayır" demesi bekleniyor. yaya açıklamasının da bulunduğu 6 şartın Bağdat'a sunulmasını öner- mişti. Fransa Dışişleri Bakanı Domini- que de Vîllepin dün, Ingiltere'nin önerisini reddettiklerini söyledi. De Villepin'in yayımladığı bildinde, "Amaç, göç kuOanmadan önce Irak'a birkaç gün ek süre vermek değfl, sa- vaşa akernatifoiuştaran banşçısiah- stzlanma yolunda ilerlemek otanan- dır" ifadeleri yer aldı. Rusya Dışişleri Bakanı Igor tva- nov, ziyaret için gittiği Duşanbe'de "Somut bir tasan henüz ortada ol- madığı için Rusya'nın oyununun ne olacagmısöyiemekiçin erken. Ancak sunulan tasan, Irak'a karşı dobyt ya da dolavsız şekilde askeri müdaha- leye yol açacaksa karşı oy kullatu- nz" dedi. Ivanov bununla birlikte, ge- zisini kısa kesip Devlet Başkanı VTa- dimir Putin ile Ingiliz önerisini ele ahnak için Moskova'ya döndü. ABD Başkanı GeorgeBush, önce- ki akşam Putin'i telefonla aramıştı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Kong Kuan, Îngiltere'nin son öne- rilerini "notettiklerini" belirtti, "An- cak konseyden yeni karar çıkması- na karşıyız" dedi. Bağdat'tan yapılan açıklamada da, Ingiltere'nin önerilerinin güç kulla- nımını öngören ve reddedilen "ikin- ci karan" allayıp pullamak amacı- nı taşıdığı savunuldu. Bağdat, öne- rileri reddetti. Fransa topun ağzında Îngiltere Başbakanı Blair, geliş- melerin ardından muhalefetteki Mu- hafazakâr Parti'nin lideri Iain Dun- can Smittı ile bir araya geldi. Bla- ir'in görüşlerini, gazetecilere akta- ran Smith savaş olasılığının arttığı- nı kaydetti. Duncan, Blair'in "Ka- rar tasansını veto edeceğini açıkla- yan Fransa'nin tamamen uzlaşmaz olduğunu ve bu durumun BM Gü- venlik Konseyi'nin kararsız üyele- rini ikna edneyi zorlaştırdığııu" söy- lediğini kaydetti. Ancak ilerleyen saatlerde Ingilte- re'den gelen haberler, Londra'nın görüşmelerin pazartesiye kadar sür- mesini kabul edeceği yönünde oldu. Ingiliz hükümet kaynaklan, ABD'nin de görüşmelerin sürmesine hazır ol- duğunu belirttiler. Bir hükümet kay- nağı, "Hafta sonu, hatta pazartesi de devam etmeye hazınz" dedi. ABD ve Îngiltere Blair'in sözcü- sü, "Fransız hükümeti, Irak'ın uy- masmı istediğiıniz koşullan reddet- mekte Saddam Hüseyin'denbflehız- h davrandı" dedi. Sözcü. "tngiliz önerileri bu sabah (dün sabah) önce Fransa tarahndan reddedildi. Öne- rileri Irakhükümeti de reddetti. Öy- le görünüyor ki, Paris hükümeti bu- nu ilk yapan oldu" diye konuştu. ABD Savunma Bakanlığı (Penta- gon) danışmanı Richard Perie de, Fransa'yı, Saddam Hüseyin'in yanın- da saf tutmakla suçladı. Savaş yan- lısı şahinler arasında başı çeken Per- le, bir Fransız radyosuna verdiği de- meçte, "Fransa, BM'deönümüzeset çekryor, Saddam'ın yanında yer ab- yor" dedi. Perle, Fransa Devlet Baş- kanı JacquesChirac'ı da "Saddam'm dostu" ohnakla suçladı. Bu koşullarda ABD, îngiltere ve Ispanya'run hazırladığı ve Irak'a 17 Mart'a kadar süre tanıyan karar tasansının ne zaman oylanacağı da kesinlik kazanmadı. ABD, Irak konusunda BM Güvenlik Konse- yi'nde, Afrika ülkeleri ile diğer kararsız ülkelerin desteğini aldığı- m öne sürdü. Isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey bir yetkili, ABD'nin Gü- venlik Konseyi'nin daimi olmayan üyelerinden üç Afrika ülkesinden (Angola, Kamerun ve Gine) olum- lu yanıt aldığını kaydetti. ABD Dı- şileri Bakanlığı, Şili, Meksika ve Pakistan konusunda olumlu geliş- melerin bulunduğunu açıkladı. Bush uhısa seslenecek Beyaz Saray yetkilileri ABD Baş- kanı'nin büyük olasüıkla bu hafta so- nu bir ulusa sesleniş konuşması ya- pacağını kaydettiler. Bush'un "savaş" konuşmasında, Saddam Hüseyin'e ültımatom vermesi bekleniyor. Irak'tan Basbakan'a cağrı Blair kellesiıri kurtarsın Dış Haberier Servisi- Irak, Îngiltere Başbakanı Tony Blair'e "keuesmi kurtarmak için" Bağdat'a yönelik politikasını değiştirmesini istedi. Irak lideri Saddam Hüseyin'in büyük oğlu Uday'ın çıkardığı Babil gazetesi dün, "Blair uçurumun kenannda. Sonu eski Başbakan Margaret Thatcher'inkinden daha iyi olmayacak. Blair'in düşüşü tngiltere'nin çağdaş tarihini belirleyecek bir örnek ve bir ders olacak" ifadesini kullandı.Yorumda, Blair'in ABD ile fazla yakınlaşmasının kendi partisi içinde bile bölünmelere yol açtığı, Ingüiz hükümetinin halkın isteklerine boyun eğerek ABD'den uzaklaşması gerektiği kaydedildi. Thatcher, 11 yıl iktidarda kaldıktan sonra, 1990'da Muhafazakâr Parti'den gelen baskılara dayanamayarak, Körfez Savaşı öncesinde istifa etmek zorunda kahnıştı. Thatcher da Ingiltere'yi ABD'nin dümen suyuna sokmakla suçlanmışü. Stockholm, ABD Irak'ı BM karan olmadan vurursa silah satışını durdurabilir îsveç'ten yaptınm tehdidi GÜRHANUÇKAN STOCKHOLM - Dünya ül- kelerinin büyük bölümü Irak'ta savaşa karşı çıkarken Isveç de, Washington'ın Birleşmiş Millet- ier (BM) karan olmaksızın Bağ- dat "ı vurması durumunda ABD'ye yönelik silah ihracatını durdurabileceğini bildirdi. Dışişleri Bakanhğı'nın silah ih- racatından sorumlu Bakan Yar- dımcısı Lotta Fodge, dün yaptığı açıklamada, "Bu zor karan al- makdurumundakalmanıayıumu- yoruz ama eğer ahrsak bu hükü- metin sflah ihracaü alanmda ala- cağı en zor karar olacak" dedi. Fodge, "İlketerimizibelhieyenen önemn ölçütkrden biri de uhısla- rarası hukuktur" diye konuştu. Ülkenin en köklü ve eski sivil toplum örgütlerinden Isveç Ba- nş ve Uzlaşma Örgütü de, Is- veç'in ABD'ye askeri malzeme, silah ve benzeri mallar satmayı durdurmasını istedi. Isveç'in savunma endüstrisi- nin büyük şirketleri arasuıda olan Saab, Bofors ve Kockums'un ge- çen sonbahardan beri her ay Ame- rarakişe başlamahve yasağın ge- nişletihnesi konusunu, yeni geüş- meleregöre değerlendirmelidir." Öte yandan, Isveç iki Iraklı dip- lomatı "istenmeyen adam" ilan ederek diplomatlann en geç ge- lecek hafta ülkeyi terk etmeleri- ni istedi. Dışişleri Bakanhğı bu ka- • Bir Dışişleri yetkilisi, ABD'ye askeri malzeme ihracatını durdurabileceklerini söylerken en büyük sivil toplum örgütü de ambargo çağnsı yaptı. rikan şirketleriyle yeni anlaşma- lar imzaladığını belirten örgüt, önceki gün şu açıklamayı yaptı: "ABD Irak'a BM karan olma- dan sakhrabfleceğini açddamışnr. Bu, uluslararası hukuka aykmdır. tsveç hükümeti, özel ve yan res- mi kuruluşlarm ABD'ye sflah sa- bşmıdurdurmakzorundadır. İs- veç derhalbuantaşmalandurdu- rann, ABD'nin 60 ülkeye ajan ol- duklanndan kuşkulanılan Iraklı diplomatlan sınır dışı etmelerini içeren bir mektubu göndermesin- den önce alındığını öne sürdü. Bu arada, Isveç ve ABD deni- zaltılannın gizli bir tatbikat yap- tıklan açıklandı. Halland deni- zaltısının geçen ağustosta ABD'nin en gelişmiş nükleer de- nizaltılanndan USS Connecticut ile Skagerrak açıklanndaki Is- veç karasulannda tatbikat yaptı- ğı açıklandı. 1. Denizaltı Filo- su'nunkomutanı Amiral BoRask. geçen salı yaptığı açıklamada şunlan söyledi: "Eğerbirinekar- şı tatbikat yapacaksak, bumı en iyi denizalüya karşı yapmamız bizim için yararhdır. Bu gelişmiş tatbikatbizim için çok yararh ol- du ve Amerikahlar, İsveç deni- zalb güçkrinin kıyıyayakm sular- daki becerisini takdir etti." Amiral Rask, tatbikatın ABD'nin Irak yakınlanna aske- ri yığınak yapmasının başladığı tarihe denk düşmesini "rastian- tı" olarak niteledi. İsveç, AB'nin oluşturmakta olduğu acil müda- hale gücüne bir denizaltıyla kat- kıda bulunmayı vaat etmişti. BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI TürkiyeHerYerdeİşgalci... Yada1 SuyunuKrlet^orsuif 10-11 Mart'ta Lahey'de bir oyun sergileniyordu. Oyunun bir tarafında Kofi Annan görünüyordu. Diğer tarafta ise Rauf Denktaş. karenin içindeki yerini almıştı. Vrtrindeki bu sahne sanal ortamda dünya kamuoyuna sunuluyordu. Mutfaktaki gerçek taraflar ise şunlardır - Denktaş'ın yanında Ankara (ve Türkiye) oturu- yordu. - Kofi Annan'ın oturduğu sanılan koltukta ise ABD ve îngiltere vardı. Kofi Annan'ın sanılan, pla- nın altındaki imza ise Ingiliz Hannay'e aitti. Oyunun amacı Kıbns'ta sorun çözmek değildir. Oyunun adı ise, "sorun çözme oyunudur". Sorun çözme oyunu ile Kıbns adası Türkiye'den kopanl- mak istenmektedir. Çünkü Türkiye ileride de Av- rupa Birliği'ne alınmayacaktır. 5-10 veya 10-15 yıl- daAB'ye alınacak olsa Kıbns'ta sorun çözme oyu- nunu oynamaya zaten gerek kalmayacaktı. Kıbns'ta zaten, çözülecek önemli bir sorun yok- tu. Ufak tefek şeyler Türkiye AB'ye alındıktan son- ra kolayca çözülebilirdi. Brüksel'in ve Kofi Annan'ın hukuk dışı dayatmalannın arkasında, Türkiye'nin AB'ye hiçbir zaman ahnmayacağı gerçeği yatmak- tadır. Bu nedenle, "işgalcilik oyunu", medya ka- nalı ile kamuoyuna pompalanmaktadır. Kısa bir süre önce Rauf Denktaş Ankara'ya da- vet edildi. TBMM Denktaş'a tam destek verdi. İki cumhurbaşkanı deklarasyon yayımladılar. Bütün bunlar, Denktaş'ın değil, aynı zamanda Türkiye'nin, Lahey'de beklenen dayatmalar karşısında "teslim olmayacağının" ortaya konuşu idi. Çünkü Kofi An- nan planının bu hali ile kabulü demek, Ada'nın AB'ye ilhakına göz yummak demektir. Hem de Rum çoğunluğun denetiminde. Plan zaten bunun için hazırlanmıştı. Halbuki Ko- fi Annan ve Brüksel Türkiye'ye (Denktaş'a değil), evet-hayır oyunu oynatmak istiyoriardı. Kime güveniyorlardı? Brüksel ve Kofi Annan bu oyunu oynatırken ki- me güveniyorlardı? - Türkiye'nin AB'ye (ve Batı'ya) tek yanlı bağlan- ma sürecini 1989'dan beri yürüten bazı büyük ser- maye çevreleri hem Brüksel'e hem de Kofi An- nan'a "çok yakındılar". Bu çevreler Ankara'dan çok Brüksel ile ilişki için- de bulunuyoriar. Bunlar, dış odaklann en önemli gü- venceleridir. - Son Ecevrt koalisyonu dış odaklann Kıbns ve Irak konusundaki dayatmalanna direniyordu. 3 Ka- sım sonrasında, direnç gösteren koalisyon artık gönderilmişti. Şimdi daha uygun bir ortam yaratıl- mıştı. Bu ortamda Kıbns Türkiye'den kopanlabilirdi. - Lahey öncesi Ankara, Irak yüzünden çok sıkı- şık durumda idi. Bu kargaşa içinde Lahey'de bir darbe gerçekleştirilebilirdi. - Tayyip Erdoğan'ın ve Yaşar Yakış'ın Kıbns ko- nusunda Brüksel'i ve Atina'yı sevindiren açıkla- malarda bulunmalan, Kıbns için "umutlannı" art- tırmıştı. - Aralık 2002'de Kopenhag doruğunda Ankara'ya, "görüşmelere başlamak için, tarihin tarihinin be- lirlenmesi" konusunda bir havuç uzatılırken, Kıb- ns'ın koşul olduğu da açıklanıyordu. "Kıbns, AB ile Türkiye arasında engeldir" yalanını medyalan kanalı ile pazarlayarak baskı yaratabilirlerdi. - KKTC'deki bazı Türklere, "Azınlık gibi de olsa, Batı Trakya gibi de olsa AB içinde olalım" düşün- cesini kabul ertirmişlerdi. Yaratılan bu zemin de Brük- sel'i umutlandırdı. - Türkiye son yıllarda büyük bir iktisadi kriz içi- ne sokulmuştu. Şimdi bunun Ankara'dan, meyve- lerini toplama zamanı idi. Çökertme planı mı? Işte bütün bunlar, Lahey'de oynatılmak istenen "sonjn çözme oyununun" gerekçelerini oluşturu- yordu. Iş Kıbns'la bitmiyordu: -2004yılındatakvimealınrnış "Ege'yi çözme oyu- nu" vardı. Kıbns'tan sonra sıra ona geliyordu. - Arkasından Avrupa Parlamentosu'nun Ermeni tasanlan sorununun "çözümü" beklemede tutu- luyordu. - Filmleri bugünlerde gösterilerek altyapısı hazır- lanan "Patrikhane somnunu çözme oyunu" hazır bekliyordu. Verheugen'in sözcüsü, "Türkler Kıbns'ta işgal- ci duruma düşecek" diye açıklama yapmış. Aman efendim, yalnız Kıbns'ta mı? Bunun Ege'si var, Istanbul'u var, Heybeli'si var, Güneydoğu'su var: Atina'nın yeni yeni piyasaya sürmeye başladığı Pontus'u var. Lütfen biraz ciddi olalım ve bu işin sonunun bu- lunmadığını artık görelim. Ve nerede duracağımı- zı artık bilelim. Satılmışlann ipi ile kuyuya inenlere önemle du- yurulur. www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali ABD'li milletvekili Wexler Bush Türkiye 'yle ilişkileri bozdu WASHINGTON (AA)-ABD Temsilciler Meclisi Demokrat Par- ti Florida milletvekili Robert Wexler, Başkan George Bush yönetimi- ni, Türkiye ile üişkiler- de "diplomatikfelaket" yaratmakla suçladı. Türkiye ziyaretini ta- mamladıktan sonra Washington'a dönen, kongredeki Türk dostluk grubunun kuruculann- dan Wexler, yönetimi "umursamaz dbş pofiti- ka izlediğl Irak'ta tek yanlı sav aş için acek et- tiği veTürkiye'yi dekap- sayanuluslararası iüşki- lerini bozan dar görüş- lülüğü" yüzünden eleş- tirdi. Wexler şunlan söyledi: •'Bush'un. mûttefık- lerimizle ilişkflerimizde verdiği zarara, Türid- ye'detanıkoldum. ABD halkı Bush'un, Irak'ı si- lahsızlandırmak için uhıslararası koafisyon- tabüükte hareketetme- sini istiyor. Başkan ise diplomasiyi kuuannak yerine, ABD'yi ulushra- rası tophımdan ttcrtet- ti ve Türkiye gfibien ya- kın nıüttefıklerimizle yabancüaşırken Irak tehdidine karşı düıya- y ı ikna ermekte başan- snoldu."