Katalog

CUMHURİYET SAYFA D I S HABEIvLJErv dishab@cumhuriyet.com.tr 11 Baykal savaşsn çüziin istedi I BRÎTKSEL (AA) - CH? fenel Başkanı Denizbaykal, Irak kıian; savaşsız çözüm aranrrası gerektığını, smşu toir çelişki oiduğmaı söyledi. 3rûkseP>de Avrupa sosyaîıs* parti bı^kanlannı bir araya gîtıre:; toplantıya katılan Ba%kd, sosyalist liderlerLn, savaşın öalenmesi için neler yapılabilecegini tartıştklannı bildirdi. Baykal, toplantıda yaptığı konuşaıada, Irak krizine çöziim arayışlannda BM GüvenlUc Konseyi kararlaruun temel alınması gerektiğini, bugünkü aşamada askeri btrmûdahale gerektırecek koşullann ortaya çıkmadığını anlatt. fopveç'ten konıyucu giysi • OSLO (AA) - Norveç, Türkiye'ye kımyasal, biyolojik ve niikleer silahlardan korunmak için kullanılan 10 bin özel giysi vereceğini açıkladı. Norveç Dışişleri Bakanlığı, dün yaptığı yazılı açıklamada, kısaca NBK olarak anılan nükleer, biyolojik, kinıyasal silahlara karşı korunma sağlayan giysilerden 10 bin adedinin Türkdye'nin emrine amade olduğunu belirtti. Türkiye, olası Irak savaşını göz önüne alarak, NATO'nun 4. maddesinin işletilmesini istemişti. Norveç de NATO üyesi. Almanya'dan ISAF tehdidi • DçHaberier Servisi - Almanya, Irak'a yönelik bir operasyonun bölgede gerginliği arttırması durumunda, Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik ve Destek Gücü'nden (ISAF) çekilebileceğini açıkladı. Almanya Savunma Bakanı Peter Struck, ABD'nin askeri harekâtının, bölgedeki gerilimi arttıracağını kaydetti. Hükümetinin, savaşın başlaması halinde ilk olarak Irak'taki Alman sivüleri bir hafta içinde tahliye etmeyi planladığını belirten Struck, uzun vadedeyse Alman ordusunun Afganistan'dan çıkanlabileceğinı söyledi. savaş olmaz' • VVASHINGTON (AA)-ABD Dışişleri Bakanı Colin Povvell, Irak lideri Saddam Hüseyin'in iilkesıni terk etmesi durumunda savaş olmavacağını söyledi. Saddiin Hüseyin'in BM silahsızlanma taleplerine cevap r ermek konusunda ciddiolmadığıru belirten Powdl, "Saddam talepleri karşıarsa ya da yann ülkeyı terk ederse savaş olmâacak" dedi. Povvtil, "Savaş ya da banşolacagına karar veretek olan iktidan elince tutan kişi, Saddam Hustyin'dir" diye konıştu. ABlusdü fraisatepkisi • >EWY0RK(AA)- FraBa"nın. Irak konısunda ABD'yle ters düşnesine öfkelenen bir lokata sahibi, Amrikalıların "French m'e" (Fransız kızrtması) diye adlsdırdıklan patates kızrtmasının adını değtirerek "özgürlük kızrtması" yaptı. Las Veas'taysa bir radyo istzyonu yetkilileri, bir zux arabayla yola serenChirac'ın fatŞrafi ve Fransız baiklannı çiğnedi. Türkiye ve ABD, sorunun gerginliğe dönüşmemesi için orta yol bulma kararı aldı İlişkileryumuşuyorSERKAN DEMİRTAŞ ANKARA - Hükümetin tezkereyı TBMM'ye sevketmemesi nedeniyle ABD tarafindan önceki gün kesilen görüşmelerin bugün yeniden başlaya- bileceği kaydedildi. Türkiye ile ABD'nin yaşanan sıkın- tınnı gerginliğe dönüşmemesi için gö- rüşmeleri yeniden başlatma ve uzlaşı- lamayan konularda "orta yol" bulma karan aldıklan öğrenildi. Ankara, ABD Büyükelçisi Robert Pearson'a dün verilen mesaja göre, Meclisin toplanacağı 25 Şubat'a ka- dar Mutabakat Belgesi üzerinde uzlaş- • Türkiye, TBMM Genel Kurulu'nun toplanacağı salı gününe kadarki 4 günde belge üzerinde uzlaşma sağlanması durumunda tezkerenin Meclis'e gelebileceği mesajını ABD'ye verdi. ma sağlarursa tezkere TBMM'ye sev- kedilecek. Türkiye ile ABD arasında, iki ülke ilişkilerinin tarihi boyunca gö- rülmeyen pazarlıkta son aşamaya ge- linemezkenher iki başkentte de yumu- şama sinyalleri görülüyor. Ankara ve VVashington, pazarhkta ya- şanan tıkanıklığın "siyasi gerginliğe'' dönüşmemesi için Mutabakat Belge- si üzerinde uzlaşılamayan konularda orta yol bulunması için yeniden çahş- malara başlanmasuıı benimsedı. Pearson, dün Dışişleri Bakanhğı Müsteşan Büyükelçi Uğur Ziyal ile bir araya geldi. Pearson, görüşmenin ardından, "Engelleri ortadan kakhrma- ya devam ediyoruz" yanıtını vermek- le yetindi. Pearson ve Ziyal. ABD'nin Was- hington'dan talimat gelmediği gerek- Filipinler'e Amerikan askeri ABD,EbuSeyyaf örgütünebağh Müstüman gerillalarla savaşmak üzere önümüzdeki haftalarda Filipinler'e 1.700 askerdaha youayacak. NevvYork Times'ın haberine göre, ABD bu girişimiyle terörle mücadeiede yeni bir cephe daha açmış olacak. Amerikan birtikkri, Fifipin ordusuna damşmanhk yapmanın yam sıra, kendisi de çaüşmalara kaülacak. Bölgeye ilerde bin dolaymda deniz piyadeside gönderilecek. Bu arada, ülkede ABD karşıü ve banş yanhsı gösterfler sürüyor. (Fotoğraf: AP) çesiyle kestiği görüşmelere bugün ye- niden başlanması konusunu ele aldı. Pearson. VVashington'dan talimat gel- mesi durumunda müzakarelerin baş- latılacağmı belirtirken, askeri planla- malannı tamamlama aşamasındaki VVashington için "zamanın önemini" bir kez daha anımsattı. 'Salrya kadar adım atılabilir' Ziyal ıse tezkere gibi önemli bir ko- nuda bir zemin yaratılması gerektiği- ni, henüz bu aşamaya gelinmediğiru an- cak Meclis'in toplanacağı Salı günü- ne kadar gerekli adımlann atılabilece- ğini bildirdi. Türkiye, Ziyal aracılı- ğıyla ABD'ye "Mutabakat Belge- si'nde uzlaşma sağlanırsa tezkere aynı gün TBMM'ye gefccek" gü- vencesini de verdi. Görüşmeler askeri, siyasi ve eko- nomik konulan içeriyor. Görüşme- lere ilişkin bazı sıkıntılar şöyle: • ABD, Türkiye'ye 2 miryar do- lan askeri konularda 4 milyar do- lan da diğer konularda kullanılmak üzere 6 miryar dolarhk hibe öneri- yor. 4 milyar dolarhk hibe dilimi, Türkiye tarafindan istenirse 15-20 milyar dolarhk krediye dönüştürü- lebilecek. ABD, bu yardımın IMF programına katıhnasmı ve kontrol edilmesini istiyor. Türkiye buna ve yardım miktanna karşı çıkıyor. • Türkiye, Kuzey Irak'ta Kürt gruplara kendi gözetiminde silah dağıtılmasını ve toplanmasını isti- yor. "Yeni bir terorizm potansiye- K" yaratıhnaması uyansında bulu- nan Türkiye, yeni Irak rejiminin düzenli bir orduya sahip olmasını ve bağımsız gruplann elinde silah olmamasını istiyor. • Türkiye, Türkmenlerin Kuzey Irak'ın asli unsuru olarak ve Kürt gruplarla eşit statüde tanınmasını is- tiyor. ABD ise "djğerleri" başlığı altında yer verdiği Türkmenleri, Süryanilerle birlikte azınlık statü- sünde tanımak istiyor. • Amerika, askerlerinin Türki- ye de yapacağı alışverişlerde KDV indirimi yapılmasını istiyor. ABD askerleri tarafindan kullanılacak mazottan vergi alınmaması isteni- yor. Türkiye. buna karşı çıkıyor. • ABD, destek paketini Kongre onayından geçirecek. 2 ay sonra ABD Kongresi'nde seçim yapıla- cağına işaret eden Türkiye, bu dü- zenlemeye soğuk bakryor. BM'de savaş karan oylanırken Fransa, Rusya ve Çin çekimser kalmaya zorlanacak ABD ve Ingiltere'den yeni taktik Dış Haberier Servisi - ABD ve Ingiltere'nin Irak'ın vurul- masının önünü açacak ikincı ka- rar tasansını görüşülmek üzere BM Güvenlik Konseyi'ne su- nacağı bildirilirken iki ülkenin Konsey'in daimi üyeleri Fran- sa, Rusya ve Çin'in tasanyı ve- to etmesini önlemek için yeni taktikler geliştirdiği belirtiliyor. Amerikan ve tngiliz gazete- leri, Irak'a "açıkyadaörtük bi- çnnde" ültimatom vermesi bek- lenen tasannın pazartesi günü Konsey'e incelenmek üzere su- nulacağını, ancak oylamanın 7- 14 Mart arasında yapılacağını kaydetti. Metinde, Irak'ın BM kararlannı maddi olarak ihlal ettiği ifadesinin yer alması bek- • îkinci tasannın pazartesi günü Güvenlik Konseyi'ne sunulacağı, ancak oylamanın 7-14 Mart arasında bir gün yapılacağı bildirildi. lenıyor. Ingiliz Daily Mirrorga- zetesi, ABD Başkanı George Bush ile tngiltere Başbakanı Tocj. Blair'in. tasanda bak lide- ri Saddam Hüseyin'e silahsızlan- ması için 21 gün süre tanınma- sı konusunda anlaştıklarını ile- risürdü. The New York Times gazete- si, ABD ve Ingiltere'nin tasan- nın onaylanmasını amacıyla ye- ni bir strateji gelişrirdiğini, bu- na göre Güvenlik Konseyi'nin 15 iiyesinin 9"unun "evet" oyu vermeye ikna etmeye çalışaca- ğını bildirdi. BM'den karar çıkması için 9 üyenin evet demesi gerekiyor. 5 daimi üyenin ıse hiçbirinin ve- to kullanması gerekiyor. Ancak, daimi üyeler çekimser oy kulla- nırsa karar geçebiliyor. Bu bağ- lamda, Londra ve VVashington en az 9 üyeyi kendi tarafina çek- meye çalışacak ve böylece ve- to hakkını kullanabilecek daimi üyeler Rusya, Çin ve Fransa'ya meydan okuyabilecek.Üd ülke, baskı yaparak Rusya, Çin ve Fransa'nın çekimser oy kullan- masını sağlamaya çalışacak. An- cak üst düzey yetkililer, bunun gerçekleşmesinin çok zor olaca- ğı görüşünde. Öte yandan, 7 Mart'ta Gü- venlik konseyi'ne Irak'la ilgili rapor sunması beklenen BM si- lah denetçilerinin şefi Hans Bfa'ın pazartesi Irak'ın sılahsız- lanmasıyla ilgili olarak yanıtı verilmemiş 30 soruluk bir liste- yi komisyonun tavsiye kurulu- na sunmayı planladığı bildiril- di. Blix'in,busorulan 7 Mart'ta BM Güvenlik Konseyi'ne su- nacağı raporda kullanacağını belirtti. Konsey'de Almanya'nın başını çektiği bazı ülkeler, ya- nıtsız sorulann savaş ya da BM denetçilenyle daha iyi işbirliği yaparak silahsızlanma ikilemi içinde olan frak'a karşı bir ülti- matom olarak kullanümasını is- tiyor. Bağdat toplanüsı çağnsı Rus parlamentosunun alt ka- nadı olan Duma tarafindan dün- yadaki milletvekillerine. ABD'nin Irak'a saldırmasını önleme yollannı ele almak için gelecek ay Bağdat'ta biraraya gehneleri çağnsı yapıldı. Duma'da l'ekarşı 377 oylaka- bul edilen önlem paketinde, di- ğer ülkelerinmilletvekillerinin 4-7 Mart günlerinde Bağdat'ta toplanarak BM silah denetçile- rinin çalışmalarını ve ABD sal- dınsını önleme yollannı tartış- malan istendi. MUHALlFLER DIŞLANDI Irak'ın yönetimi Washington'a emanet Rumsfeld'e göre anlaşmazlık ekonomik değil: Asıl sorun asker sayısı Dış Haberier Servisi- Geor- ge Bush yönetiminin, Irak'ta rejim değişikliğinin gerçek- leşmesinin ardından ülkenin tüm kontrolünü ele geçirme- yi planladığı bildirildi. VVas- hington Post gazetesi, VVas- hington'ın askeri bir operas- yonla SaddamHüseyinyöne- timini devirdikten sonra Ame- rikalı bir sivilin başkanlığın- da, Irak'ın tam denetimini üst- lenebileceğini yazdı. Gazete, ABD'nin, sürgün- deki bazı gruplar tarafindan kurulması tartışılan geçici bak hükümetini tanımayacağının bu hafta muhalefet liderleri- ne söylendigini bildirdi. Irak Ulusal Kongresi (INÇ) lideri Ahmed Çelebinin "geçici yö- netim ilan etme yönündeki herhangi bir girişimin ABD- ESC abşkflerini çok kötü etki- leyeceği'' konusunda ABD'li bir yelküiyi uyardığı kaydedi- liyor .\merikan yönetimine yakınkaynaklar, ABD'ninbe- lirleyeceği sivil yönetimin ba- şına bir büyükelçi ya da eski bir eyalet valisı gibi üst düzey bir ABD'li yetküinin atana- bileceğini belirtiyor. ABD'nin Ortadoğu ve Af- ganistan'daki birliklerinin ko- mutanı General Tommy Franks'in de, ABD askeri Irak'ta kaldığı sürece askeri yönetimin başında olabilecegi kaydedildi. Dış Haberier Servisi - ABD Savunma Bakaru Donald Rumsfekl, Ankara ile VVashington arasmdakı görüşmelerde sorun yaratan başlığın Türk topraklanndan Kuzey Irak'a geçecek asker sayısı olduğunu söylerken yardımcısı Paol Wotfowitz, Irak lideri Saddam Hüseyin'in silahsızîandınlmasının, "Türkhe'nin işbirliği oisun ya daofanasuın gerçekleştirileceğini söyledi. Rumsfeld, Körfez'de belirgin bir güce ulaşan ABD ordusunun savaşa hazır olduğunu kaydetti. Rumsfeld, Türkiye ile anlaşmazlığa neden olan konunun, ekonomik yardım paketi ya da üslerin kullanımı değil, Kuzey frak'a geçecek asker sayısı olduğunu belirtti. Türk hava sahasını ve üsleri zaten Afganistan operasyonu kapsamında kullandıklarmı hatırlatan Rumsfeld, Ankara'nın Türkiye topraklannda konuşlandınlacak ABD askeri miktanna takıldığını söyledi. Wolfowitz de ABD'nin "Tiirldye'nin işbirHği olsun ya da ohnasm" Irak'la ilgili hedeflerini gerçekleştireceğini söyledi. Wolfowitz, Türkiye'nm işbirliği yapması durumunda, bunun daha çabuk ve Irak'taki siviller. Türkiye, Türk ekonomisi ve ABD dahil herkes için daha acısız olacağını savundu. AÇIKÇA ŞÜKRÜ StNA GÜREL Ayağa Kalkmak Artık herkesin açıkça görebildiği bir süreçten ge- çiyor uluslararası ilişkiler yapısı. ABD, 11 Eylül fe- laketi henüz ortada yokken, bugünkü ABD yöne- timinde belirleyici konumda bulunanlann hazıria- dığı raporiarda da belirtildiği gibi, artık dünyanın her yerinde askeri üstünlük kurmak için her yolu de- nemeye kararlı. Bush yönetimi, Irak'a uluslararası hukuka uydu- rabilse de saldıracak, uyduramasa da. Zaten bu savaş, bir zincirin ikinci önemli halkası olacak. ll- kini Afganistan'da yaşadık. Daha sonra, Ortado- ğu ile Orta Asya'yı birbirine bağlayan yeni "ham~ te"ler gelecek ki, ABD "/Vrasya"daki üstünlüğü- nü pekiştirsin. Sonra sıra ABD'nin Kore'deki "ham- /e"sine gelecek. Bu arada ABD yalnız Kuzey Ko- re'yi "hizaya" getirmekle kalmayıp, bir yandan da Güneydoğu Asya'da askeri üstünlüğünü pekişti- receği için, Çin'i dengeleyip dizginlemesine olanak sağlayacak askeri üstünlüğü ele geçirmiş olacak. ABD, Ortadoğu petrollerine doğrudan el koymata- sanlannı çok aşan bir hesap içinde: Modern çağın Roma Imparatorluğu'nu oluşturmak. ABD'de bu hesaplan yapanlann işini kolaylaştı- ran etmenler az değil. Yıllardır sürdürülen "derin" ve "yaygın" çabalaria, üretime, sermayeye, de- ğeriere, siyasete, kültüre, velhasıl her şeye aynı "üniforma "yı giydirmek anlamına gelen ve dillere pelesenk olan "küreselleşme" süreci alabildiğine yol almış görünüyor. "Ulus devlet" artık her zaman- kinden daha zayıf ve kınlgan bir kavram ve koru- yucu çerçeve durumunda. Bu gidişe başkaldıra- bilecek olan bütün unsurlar artık "küreselleşme" içinde eritilmeye hazır durumda. Üstelik, yakın za- mana kadar ayrı bir güç odağı olabilecegi düşü- nülen "yaşlı" Avrupa'nın da yeni bir bölünmenin eşi- ğinde ve "mecalsiz" olduğu ortaya çıktı. Bush yö- netimi, Rusya'nın ve Çin'in durumuna bakıp, dün- ya üstünlüğü konusunda kendisini "rakipsiz" gö- rebiliyor. Bush yönetimi belki ilk bakışta bu "dünya üstün- lüğü " tasansını kolayca gerçekleştirebileceğini sa- nıyor. Ama soluğu yetecek rrti, belli değil. Bir kere, Amerikan halkının sağlıklı unsurianndan umut kes- memek gerekiyor. Bush yönetiminin soluğunu ke- seceklerin başında, yine Amerikan halkı geliyor. Aynca, şimdiden hesaplan altüst etmeye başladı- ğı belli olan, gelişmiş ülkelerdeki güçlü kamuoyu var. Yani, Bush yönetiminin dünya hegemonyası ta- sarılannı geriletecekunsuriar, "gelişmiş"dünyada fazlasıyla var. Amabu.işinözündebirdeğişiklikyaratmıyor.Çün- kü, ABD bütün dünyada asken üstünlük kursa da, kurmasa da işin aslı, özü değişmiyor. Her durum- da, "küreselleşme" süreci içinde, uluslararası ser- maye, belki bu kez kullanmayı sürdürecekleri "do- laylı" yöntemlerle, ortaklaşa oluşturmakta olduk- lan "dünya üstünlüğü "nü pekiştirebilecek. Bu "sü- reç" içinde en önemli hedefleri de "ulus devletle- ri zayıflatmak, dünyayı "ulus"lardan değil, "cema- at"lerden oluşur hale getirmek olacak. ABD aske- ri amaçlannı gerçekleştirse de, gerçekleştirmese de, bazen uzlaşan, bazen de rekabet eden ulus- lararası büyük seımaye ve uzantıian, amaçlan doğ- rultusunda dünyayı "biçimlemeye" devam ede- cek. Bazen kaba güç kullanarak, ama her zaman da bilinen başka yöntem ve araçlaria... Böylece asıl konuya bakabiliriz: Bu sürece, kim- liksizleşip eriyişe karşı koyacak asıl güçler, dünya- nın "gen ka/anı"nda oluşturulmalı. Burada Türki- ye'ye, Türk ulusuna önderlik görevi düşüyor. Dün- ya tarihindeki itk başanlı anti-emperyalist mücade- leyi vererek ulus-devletini oluşturan Türk halkına... Dolayısıyla, uluslararası ilişkilere hemen önü- müzdeki Irak olaylarının ve hepimizi inciten AKP iktidan-ABD savaş pazarlığının dar ufkunu aşarak bakabilmemiz gerekiyor. Ne yazık ki, hepimizi Tay- yip'lerin fırsatçı sığlığına sığdırmak için seferber edi- len korkular kol geziyor. Bunları aşarsak, ayağa kalkışımızın, aslında sindirilmiş bütün "mazlum- tar"\r\ ayağa kalkışı olacağını görebileceğiz. New York Times gazetesi: Görüşmeleri Kürt sorunu kilitliyor Dış Haberier Servisi- Türkiye ile ABD arasın- da sürdürülen görüşme- lerde en zorlu konuyu, Kürt sorununun oluştur- duğu öne sürüldü. Türkiye üe ABD ara- sında sürdürülen görüş- melerin, taraflar arasın- daki güven eksikliğin- den olumsuz etkilendi- ğini kaydeden New York Times gazetesi, iki ülke arasındaki göriiş- melerin en çetin konu- lanndan birinin Kuzey Irak'taki Kürtler oldu- ğunu belirtti. Gazete, Türkiye 'nin savaş du- rumunda öncelikli he- definin, ABD'ye Irak lideri SaddamHüseyin'ı devirmeye yarduncı ol- maktan çok bir Kürt devleti kuruhnasını ön- lemek olacağını da sa- vundu. Habere göre, "Türkler ile Kürtler arasındaki kan davası, Ankara'mn, ABD'nin asker konuşlandırma talebine ilişkin hesapla- rmda ağırtıkh bir yer iş- galediyor". AKP Genel Başkanı TajTİp Erdoğan'ın, Kürt bölgesinin gele- ceğinin, müzakereler- de önem taşıdığı yolun- daki açıklamalanna dik- kat çekilen haberde, Er- doğan' ın, savaş halinde Kürtlerin kendi devle- tini kurmasını önleme- nin öncelik taşıdığını ima ettiği de vurgulan- dı. Türkiye "nin Kürtle- rin devlet kurmasından korktuğunu belirten ga- zete, bunun gerçekleş- memesi için Türk güç- lerinin, Kuzey Irak'a kendi askerini gönder- mek istediğine değin- di. Gazete şu ifadelere yer verdi: "Türldye kamuo>Ti- na askerlerini, Kuzey Irak'a mütteci akınını durdurmak için yerleş- tireceğini açıkladı vebu açıklama Kürtler ve Amerikalılar tarafin- dan resmi olma> an çev- relerde kabul ediliyor. Ancak özel görüşmeler- de,Türidye'nin bölgede- ki etnik kimliği tehdit edeceksaknrgan hıtum- da bulunmasından, ABD'ninplanlannıboz- masından ve Saddam sonrasmda bö^e\i kont- roletmesinden korkulu- yor." Habere göre bazı analistler, "Tüürkiy«'nin, Kürtlerin eüne geçme- sini önlemek için Ker- kük ve Musul petrol alanlanna el koymaya çabşabileceğinden de kaygı duyuyor".