Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 EKİM 2003 PAZARTESİ HABERLER T,aksimde Cumhuriyet CoşkusıT Cumhuriyetin 80. kuruluş yıldönümü etkinlikleri kapsamında düzenlenen "Cumhuriyet Coşkusu" adlı müzik ve dans şöle- ni önceki akşam çok sayıda yurttaşımızın katılımıyla Taksim Meydanı'nda yapıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Türk Si- lahlı Kuvvetleri'nin işbirJiğiyle düzenlenen şölende toplam sa- yıları 400'ü bulan "Ankara Devlet Türk Halk Müziği Korosu", "Klasik Türk Müziği Korosu", "Çok Sesli Müzik Korosu", "Halk Dansları Topluluğu", "Bursa Devlet Senfoni Orkestra- sı", "Türk Silahlı Kuvvetleri Armoni Mızıkası" ve "Mehteran Bölüğü" Taksim Meydanı'nda hazırlanan sahne üzerinde per- formanslannı sergiledi. Sanatyönetmenliğini Bursa DevletSen- foni Orkestrası Şefî Orhan Şallıel'in yaptiğı şölende Devlet Halk Dansları Topluluğu da çeşitli yörelere ait folklorik oyunlar ser- giledi. Şölenin finalinde havai fişek gösterisi yapıldı. fstanbul'un kurtuluş yıldönümü nedeniyle bugün Vatan Çaddesi'de geçit töreni düzenlenecek. (ÖZGÜR BURAK Ö2TÜRK / AA) Bugün Istanbul'un kurtuluşunun 80. yıldönümü. Atatürk'ün sözü, dünya ulusal kurtuluş savaşlannın şian oldu: Geldikleri gibi gittiler ı Derle\enler HATÎCE TÜNCER / EBRUERDOĞAN K asım 1918'de Yıldınm Ordulan Grup Karargâhı'nın. padışahın emn ıle kaldınlmasından sonra Istanbul'a gelen Mustafa Kemal Paşa Boğaz'da demırlemış fngılız donanmasını gorunce, yaven Cevat Abbas Gurer Bey 'e donerek "GeJdikleri gibi gJderter" demıştı Istanbul'u 16 Mart 1920'de ışgal eden emperyalıst ışgalcıler, 6 Ekım 1923'te Dolmabahçe nhtımından "Geldikferi gibi gftfiler". tstanbul'da buyuk coşkuyla karşılanan Şıikrii \aili Paşa komutasındakı 3 Kolordu'nun Sara>burnu"na çıktığı 6 Ekım "İstanbtıTun Kurtuluş Günü" olarak kutlanıvor Istanbul'da emperyalıst ışgalın sonu, Mustafa Kemal'ın onculuğunde başlayan ve buyuk mucadelerle yurutulen Kurtuluş Savaşı'ndan Lozan Antlaşması'na kadar uzanan bır surecın zaferlennden bınydı 30 Ekım 1918"de ımzalanan Mondros Ateşkes AntJaşması, 1 Dunya Savaşı ya da I Paylaşım Savaşı sonrasmda mutteftklenyle bırlıkte yenık sayılan Osmanlı devletımn yıkılışı anlamına gelıyordu Itılaf devletlen gereklı gorduklen durumda stratejık bolgelen ışgal edebıleceklerdı Işgalcl zulmii— îtılaf devletlerının ıik fılosu Kasım 1918'de Istanbul Lımanı'nageldı Buarada 12Ocak 1920'detoplanan Mechs-ı Mebusan, 28 Ocak 1920 tanhındekı gızlı oturumunda "Ahd-i Miffi" olarak Mısak-ı Mıllı kararlannı mı^mmtm^^m^mm...^m^tm almış ve kararlar butun mebuslar tarafından ımzalanmıştı 17 Şubat 1920 tanhlı oturumda bu kararın basına yansıması Itılaf devletlennde rahatsızlık uyandırdı 1920 Mart'ındakı Londra Konferansfnın ardından guçlennı Istanbul'da topla>an Ingılızler, 9 Mart'ta Istanbul Turk OcağYnı, 14 Mart'ta Telgrafhane">ı ışgal ettı Itılaf guçlennın esas ışgal harekâtı 15 Mart gecesı başladı Ingılız askerlen karakollan, resmı bınalan ışgal ettıler Bır Ingılız bırlığı Şehzadebaşı'ndakı 10 KafkasTumenı Karargâhı bınasına gırerek askerlenn uzenne yaylım ateşı açtı \e 6'sıru oldurdu 18 Mart 1920'de ^ I » Ü ^ • — Ingılızler, Meclıs'ın etrafinı makınelı tufeklerle sararak toplantı halındekı rrulletvekjllennden bazılannı tutukladı \ e surukleyerek goturdu Bunun uzenne mılletvekıllen Meclıs'ın çahşma suresını erteledı, son Osmanlı Meclıs-ı Mebusam duşman sungusu altında zorla kapatıldı Bu ışgalı. fedakâr bır telgraf memuru Manastırlı Hamdi Efendi'nın telgraflanndan oğrenen Mustafa Kemal Paşa, derhal bu hareketı protesto ederek, bu ışgalın haksız \e hukumsuz olduğunu butun dunyaya duyurdu Kurtuluş günlerl... Mustafa Kemal onculuğundekı buyuk kurtuluş hareketı sonrasında emperyalıstler Lozan'da masaya oturmak zorunda kaldılar Lozan Banş Antlaşması'na gore, Istanbul \e Çanakkale bolgesındekı Itılaf kuv\etlen banşın Buyuk Mıllet Meclısı tarafından onayından sonra altı hafta ıçınde bu bolgelen boşaltacaklardı Itılaf kuvvetlen 24 Ağustos'tan ıtıbaren boşaltma ışıne başladılar Eylul 1923 sonunda tum ışgalcıler Istanbul"u terk effi 2 Ekım'de Turk, Ingtlız, Fransız ve Italyan toren bırlıldennın katıldığı teslım torenı duzenlendı Dolmabahçe nhtımındakı gondere Turk bayrağı çekıldı ve Itılaf kuvvetlennın komutanJan bayrağı selamlayarak nhtımdan aynldı General Harrington. Charpj \e Italvan General MonbeUi, Arabıc Transatlantığı'yle "Geldikleri gibi gittiler". Ardından 3 Kolordu, 6 Ekım 1923'teSarayburnu'ndan karaya çıktı Kolordu Komutanı Şukru Naılı Paşa, coşkuyla lu bır torenle karşılandı stanbul'un emperyalist işgalden kurtuluşu, Atatürk'ün 19Mayıs1919'da Samsun'dan başlattığı Anadolu'ya yayılan bağımsızlık bilincinin sonucuydu. Istanbul'dan işgalcilerin gönderilmesinden kısa bir süre sonra 29 Ekim 1923'teCumhuriyet'le biriikte yeni bir dönem başladı... Istanbul'a giren Türk birlikleri halkın sevinç gösterileri arasında Galata Köprüsü'nden geçiyor (6 Ekim 1923). ' Yiğit, yurtsever' telgrafçı Manastırlı Hamdi Efendi MustafaKemalAtatürk, Soyle\ 'ın- de Istanbul'dakj ışgal ve ardın- dan gehşen olaylan oğrenmesın- de Manasürh Hamdi Efendi'nın telgrafla- nnın onemını anlatır Yurtse\ er \ e yığıt Hamdi Efendi. herkes şaşkınlığa kapılmışken gelışmelen Musta- fa Kemal'e bıldırmış, onun emırlennı de Anadolu'dakı komutanlara aktarmıştı Ma- nastırlı Hamdi Efendf nın telgraflan "Bu sabah Şehzadebaşı'ndaki Muaka Karakolu'nu. IngüizJer basıp oradaki as- kerlerle İngilizler çarpışarak sonunda şim- di Istanbul'u işgal altına alnorlar." "Şimdi deHarbn e'nin düşmanefinegeç- tiğjni haber aldık. Dahası Be>oğlu Telgraf- hanesi'nin önünde İngiKzaskeri olduğunu öğrendik»." "Harbl\e Telgrafhanesi'ne de İngiliz erleri girip teli kestiği gibi bir \anda da Tophane'vi ele geçirrvorlar. Bir vandan da arhülardan erierçıkanyorlar. Durum ağu'- laşı>or efendim. Sabahki çaüşmada altı şe- hit, 15 jaralunız var. Paşa hazrederi \iik- sek buyruklannızı beklhorum."' "...körulüklerirıi onceden tasarlanuş- lar ki hemen arhlüan nhbma >anaştuıp Bej oğlu \akasını ve Tophane'vi ele geçirip Harbiye Nazırhğı'na gjnfiler. Daha şimdi Tophaneva da HarbiyeTdgraihanesJ'ni bul- mak elden gelnmor. Şinıdi haber aldığınıa göre Derince'ye değin \a\ih>oriannış efendim. Işte Beyoğ- lu Telgrafhanesi de >ok. Orasını da ele ge- çirdfler sanınm. Tann korusun bura\a da gelmesinler. İşte Be>oğiu telgrafgöre\1ile- ri, mudurleri geldiler. Kovmuşlar. Bir sa- ate değin burası da ele geçirilecektir. Şim- di haber aldun efendim.'" stanbul anısı A nadolu ve Trakya'da kurtuluş mücadelesi yürütülürken İstanbul'da da aydınlar büyük mitingler düzenledi. İstanbul'un işgalini kınayan mitingler Fatih'te, Üsküdar'da, Kadıköy'de, Sultanahmet'te düzenlendi. Halide Edip Adıvar bu mitinglerin ilk kadın konuşmacısıydı. işgalci kuvvetlerin komutanları Dolmabahçe rıhtımında düzenlenen törenden sonra göndere çekilen Türk bayrağını selamladılar. İngiliz General Harrington da Arabic Transatlantiği ile Istanbul'dan ayrılan işgalci komutanlar arasındaydı. 2 Ekim 1923'te İstanbul'dan ayrılan General Harrington (önde koltukta oturan) yönetimindeki işgal kuvvetleri subayları İstanbul'da son anı fotoğraflarını çektiriyorlar.... UYCARLICA DARBE' Mustafa KemaVin protestosu Diz, haklarımızı ve bağımsızlığımızı savunmak için giriştiğimiz savaşın kutsallığına ve hiçbir gücün bir ulusu yaşamak hakkından yoksun bırakamayacağına inanıyoruz." M ustafa Kemal. 16 Mart'ta istanbul'un ışgalı haben uzenne her turlu aracı kullanarak "Anadolu ve RumeB Müdafaai Hukuk Temsilciler Kurulu" adına şu bıldınyı yayımladı İstanbul'da İngiliz, Fransız, İtal- yan siyasal îemsilcileri, Amerika Si- yasal Temsilcisi 'ne, btitıinyansız dev- letler dışişleri bakanlıklarına ve Fran- sa, İngiltere, İtalya MilletMeclisi'ne verilmek üzere Antalya'da İtalyan Temsilciliği 'ne. Ulusalbağımstzlığımm temsil eden Millet Meclisi ile birlikte İstanbul 'da bütün resmigörev yerlerine İtilafdev- letlerinin erleri açıktan açığa ve zor- la girmişlerdir. Bu arada ulusal amaç- lara uygun olarak çalışan birçokyurt- sever kimselerin tutuklanmasma da girişilmiştir. Osmanlı ulusunun siya- sal egemenliğine ve ö'zgürlüğiine in- dirilen bu sonyumruk;yaşamımızı ve varlığımızı nepahasına olıırsa olsun, savunmaya karar vermiş olan biz Os- manlılardan çok, yirminci yiizyıl uy- garlık ve insanlığının kutsal saydığı bütün ilkelere; özgürlük,yurt ve ulus duygusu gibi bugunun insan toplu- luklarmın temeli olan bütün ilkelere ve bu ilkeleri ortaya koyan insanlığın genel vicdanına indirilmiş demektir. Biz, haklarımızı ve bağımsızlığımı- zı savunmak için giriştiğimiz savaşın kutsallığma ve hiçbir gücün bir ulu- su yaşamak hakkından yoksun bıra- kamayacağına inanıyoruz. Tarihin bugün e değin yazmadığı nitelikte bir yağma olan ve Wilson ilkelerine gö- re diizenlenmiş bulunan bir Ateşkes Antlaşması ile ulusumuzu savunma araçlanndan yoksun bırakmak gibibir düzene dayanılarak yapıldığı için, H- gili ulusların şerefve onurlarıyla da uyuşmayan bu davranış konusunda yargıya varmayı resmi Avrupa ve Ame- rika 'nın değil, bilim, kültür ve uy- garlık Avrupa ve Amerika'sının vic- danına bırakmakla yetinir ve bu olay- dan doğaca /( 0 {an büyük tarihselso- rumluluğu s o n kez bir daha dünya ka- mııoyunun ilgisine sunarız. Davamı- Ztn tuzeye uygunluğu ve kutsallığı bu güç zatnanlarda, Tanrı 'dan sonra en büyük dayanağımızdır.