Katalog

SAYFA CUMHURİYET 9 OCAK 2003 PERŞEMBE DÎZt İnsanlar üzerinde bitmez tükenmez ve aralıksız bir 'sale' indirim baskısı var. Kapitalist sistemin acımasız örneklerine sıkça rastlanıyor. İş güvencesi birçok yerde yok insanlann ülkesi: Amerika ışman Oue, Amerika'da çok kullanılan bir sözcük. Dava etmek anlamına geliyor. 19 yaşındaki genç kız, şişmanlığından McDonald's'ı sorumlu tutuyor ve dava açıyor. Yiyeceklerin kilo almaya neden olabileceğini duyurmadıklannı iddia ediyor. Üstüne kahve dökülen ve eli yanan kadın da kahveci dükkânını dava ediyor. Prof. Dr. COŞKUN ÖZDEMtR Yeni Zelanda'dan uçakla yola çıkıp 12 sa- atlik bir yolculukla Büyük Okyanus'u geç- tik. Güney Yarımküre'den Kuzey'e, yazdan kışa, uzun günlerden kısa günlere ve tam 21 saat geriye gitmek ve Kaliforniya'ya varmak mümkün. Pazar geceyansında yola çıkıp 12 saat sonra aynı pazann öğle saatinde Los An- geles'a vanyorsunuz. Yani iki defa yaşıyor- sunnz o günü. Karayolundan San Diego'ya gelmek 2 sa- at sürüyor. San Dıego, doğanın kayırdığı, cömert davrandığı ve türlü güzellikleri ser- piştirdiği ayncahklı bir bölge. Hemen her gün mavi bir gökyüzü ve ılık bir baharla baş ba- şasmız. Ne kışın soğuğu ne yazın sıcagı. 32. paralel üzerindeki şehirde bu iklim, okyanu- sun marifeti. Los Angeles'tan Las Vegas'a gitmek için birkaç saat süren ve çölün orta- sında son bulan birkaç saatlik bir yolculuğu göze almanız gerekiyor. Çölün ortasına göz kamaştıncı, heybetli, kocaman çok koca- man şaşırtıcı bir site kurulmuş. Göz alabildığine dev gıbi oteller uzaruyor. Venedik (Venecian) otelinde kanal ve gon- dollarla Venedik sokaklannda gibisiniz. Pa- ris otelinde, Paris sokaklannda, New York otelinde New York sokaklannda yürüyorsu- nuz. Gezerken otellerin içinde olduğunuzu unutuyorsunuz çünkü başınızın üstünde ma- vi gökyüzü ve bulutlar var. En önemll 1$ kutnar Pans otelinde, meydanda ünlü gazinolar- dan birinde oturuyorsunuz, karşınızda Ey- fel Kulesi. New York otelinde Rockefeller Meydanı'ndasınız Venedik otelinde St. Mar- cus Meydanı'nda. 38 yıl önce Londra'da iz- lediğimiz Rolling Stone grubunun konseri var. En ucuzu 505 dolara satılan biletler için insanlar saatlerce kuyrukta bekliyor. Saat başı çeşitli şovlar izliyorsunuz. Su şovunda suların dansı gerçekten görülmeye değer. Yılda 37 milyon ınsanın ziyaret etti- ğı bu sitede, doğaldır ki yapılan en önemli iş kumar. Bınlerce, on binlerce ve herhalde milyonlarca ınsan kumar masalannda, rulet- lerin çevresmde ve makinelenn başında uzun saatler geçiriyor. Bunu büyük bir cıddiyetle ve bir gö- revmişcesine yapıyorlar. Salonlar sabah sa- atlerinden itibaren doluyor. Las Vegas, mil- yonlarca insanı cezbeden. milyonlarca insa- run büyük bir aşkla, tutku ile yüz binlerce dolan bastırarak oyun oynadığı, dünyanın en ilginç noktalanndan biri. Güçlü ve baskın, dünyaya hükmeden Ame- rikan kapitalızmı ıle bağlantıh olarak dü- şünmek gerek kuşkusuz bu olayı. Otellerin fiyatlan birkaç yüz dolar arasında değişiyor. Biryanşmada birincüik kazanan Bellagio ote- linde gecesi 15 bin dolara özel odalar var. Onlara arhk oda değil residential deniyor. Las Vegas'ta kalabilmeniz için ucuz _ moteller de yapmışlar. Amerika'yı anlatmak, Ameri- ka'yı tarif etmek oldukça güç. Na- sıl, nereden, hangi dünya görüşü ile baktığınıza bağlı her şey. Yer yer göz kamaştıncı, yer yer ürkü- tücü, korkutucu, şaşırtıcı, baş dön- dürücü bir yer. Büyük şeylere şart- lanmış. Büyük binalar, büyük otel- ler, büyük salonlar, büyük yemek tabaklan içinde bizim gıbi insanla- nn asla tüketemeyeceği büyüklük- te yemekler, büyük dondurma kep- çeleri, her şey çok büyük. Alternatlf tıbba llql Tabii sömürünün de o oranda bü- yük olduğunu gösteriyor bütün bun- lar. Beslenme konusunda çok ön- lem aldıklannı düşünüyorsunuz ama çok sayıda şişman insana rast- lıyorsunuz. Alternatif tıp ve bunun sunduğu ilaçlann kullanımı da ala- bildiğine yaygın Amerika'da. Ame- rikalı, 11 Eylül olayından sonra dünyayı ve Amerika düşmanlığı- nın nedenlerini anlamaya çahşıyor ama çok ileri gidebildiklerini san- mıyorum. Halkın, dünyanın gidişinde, glo- balizmde milyarlarca insanın açlık ve fukaralık içinde yaşıyor olması tüm dünyada işsizliğin artışmda Amerika'nın nasıl bir rol oynamak- merika büyük nesnelere şartlanmış. Büyük binalar, büyük oteller, büyük salonlar, büyük yemek tabaklan içinde bizim gibi insanlann asla tüketemeyeceği büyüklükte yemekler. Tabii sömürünün de o oranda büyük olduğunu gösteriyor bütün bunlar. Beslenme konusunda çok önlem aldıklannı düşünüyorsunuz ama çok sayıda şişman insana rastlıyorsunuz. ta olduğunu anlaması, algüaması olanaksız. Eğıtım sistemi, medya, ıletışım araçlan ve yürürlükte olan şeylerden hıçbın onlara bu firsatı vermiyor. İş güvencesi yok Oysa kapitalist sistemın acımasız örnek- lerine sıkça rastlanıyor. İş güvencesi birçok yerde yok. însanlar işten ihbarsız, tazminat- sız çıkanhveriyorlar. tşsızlik yüzde 6 cıva- nnda. Buna karşılık ışveren ışsizlik sigorta- sı için ödeme yapmak zorunda. Bitmez tükenmez ve aralıksız bir sale -in- dınm- baskısı var insanlar üzerinde. 24 sa- at alışveriş, olabildiğınce çok alışvenş ınsan- Las Vegas'ta ünlü kentkrin benzerierini bulmak olanakh. Venedik otelinde kanal ve gondollarla Venedik sokaklannda gibisiniz. Paris otelinde, Paris sokaklannda, Nevv York otelinde New York sokaklannda yürüyorsunuz, Paris otelinde, meydanda ünlü gazinolardan birinde oturuyorsunuz, karşuûzda Eyfel Kulesi ' lara ihtiyacı olmayan şeyleri satın aldırmak için büyük kampanyalar, ekonomi buna da- yanıyor. Amerikan eğitim sistemini suçla- yan ve sorgulayanlar da var. Ellerine sılahı alıp dehşet saçan 15-16 yaşlannda çocuklar bulunuyor. Şıddet çok yaygın, televızyonlardaki ço- cuk programlannda bile bunu açıkça izliyor- sunuz. Komşunun kızını kaçınp parampar- ça eden kişi bir mühendis. Uzaktan ateş edip 10'dan fazla kışıyı öl- düren katiller zorlukla yakalandı. Afganis- tan'dakı savaştan dönüp kanlannı öldüren 4 asker de bu ülkeden ve aynı bölgeden. Ço- cuklara sarkıntılık edip tecavüz eden din adamı papaz da. Hekimlikte mal practıce'e Los Angeles'tan söz edip Lakers baskerbol takımını anmamak mümkün değil. Son üç yıhn NBA şampiyonu Lakers'ta iki siyahi yıldız adam var. Shaquille CVNeal 330 pound 7-1 feet Yani yaklaşık 150 kilo 2.16 m. Gerçekten bir dev. Öteki Kobe Bryant, olağanüstü yetenekli bir oyuncu. Eğer Lakers maçını izlemek isterseniz biletler aylar öncesinden tükeniyor ve ön sıralar için 1000- 1500 dolara kadar varan paralar ödemeniz gerekiyor. Eğer bu miktan verip bilet bulabilirseniz maçı ünlü aktör Jack Nicholson'la izleyebilirsiniz. Çünkü o hiçbir Lakers maçını kaçırmıyor. (hatalı hekimlik) aıt ürkütücü hikâyeler din- liyorsunuz. Avukatlann öncülüğünde dok- torlar için çeşitli tazminat davalan açılıyor. Tazmlnat Isteklerl Çocuğumuz üniversiteyı kazanamadı oy- sa biz akılh, eğıtimli ana-babalanz, o iyi genler almış bir çocuk, doğumunda bir kû- sur bulunmalı, gıbi iddıalar bile yapılabili- yor. Sue, burada çok kullanılan bir sözcük. Dava etmek anlamına geliyor. Tazminat isteğı ile dava etmek. Buna ait öyle örnekler var kı inanamazsınız. 19 ya- şındaki genç kız, şişmanlığından McDo- nald's'ı sorumlu tutuyor ve dava açıyor. Bu yiyeceklerin kilo almaya neden ola- bileceğini duyurmadıklan, gerek- çesi ile tazminat istiyor. Dlkkat, ellnlzl yakabllir Eline kahve dökülen ve eli yanan kadın da kahveci dükkânını dava ediyor. Kahvenin çok sıcak olup elini yakabileceği konusunda beni uyarmadılar, diyor. Bunun üzeri- ne kahve bardaklannın üzerine "dflc- kat,elinizi yakabilir" uyansı konu- yor. Amerika çok ilginç bir ülke, en büyük bilimsel çalışmalann yapıl- dığı, en çok sayıda patentin alındı- ğı, Nobel'i en çok kazanan ülke, zengın, güçlü. Ama gücünü nasıl kullanıyor, gücünü nasıl koruyor. bunun bedelı nedir ve bu bedelı kimler ödüyor? Bunlar, enine boyuna sorgulan- maya değer. Bush,Irak seferine ha- zırlanıyor bugünlerde. Kaliforni- ya'da Başkan'ın itiban, gördüğümüz kadanyla çok kötü. Ona kimse güvenmiyor. Ameri- ka'yı temsil ettığinden kuşkuya dü- şüyorsunuz ama işte o Bush, dün- yanın kaderinde önemli, çok önem- li bir rol oynamayı sürdürüyor. Ve şimdilik onu durduracak, onu en- gelleyecekbir başka güç de görün- müyor. BİTTİ 80 pilot balinanın öldüğü Stewart Adası'nda bir çocuk üzünrüsünü balinalara sanlarak gösterdL Balinalann toplu intiharı Dış Haberler Senisi - Yenı Zelanda'nın güne- yındekı Stevvart Adası bir kez dahapilot balina- lann toplu intihanna sah- ne oldu. Binlerce yıldır tekrarlanan bu doğa tra- jedisinın sırn hâlâ çözü- lemedi. Önceki gün küçük bir koyda karaya vuran 159 pilot balinanın 80'i öl- dü. Vahşı Yaşamı Koru- ma Dairesi Sözcüsü Tom O'Connor, Stewart Ada- sı'nda karaya \aıran pilot balinalardan hayatta olan 79'unu ıse bölge halkının da yardımıyla kurtarma- ya çahştüdannı söyledi. 1998'deStewart Ada- sı'nda 288 balına karaya vurmuştu. 1980'lıyıllar- daysa Auckland yakın- lanndaki bir adada 450 balina kıyıya vurarak öl- müştü Denızlerdeyaşa- yan en büyük canlı türü olan ve memeliler sınıfi- na gıren balınalann, yüz- yıllardır kendilerini kara- ya\-urarakneden "intihar ettiklerinin" gızemi bu- güne kadar çözülemedi. Bir dığer deniz memeli- si olan yunuslar da sık sık karaya vuruyor. Ba- lina ve yunuslann bu da\- ranışı üzenndeki araştır- nıalar hâlâ sürerken en fazla ıntihar eden tür pi- lot balınalar. Çeşıth ne- denlerle yönünü şaşıran ya da lidenn sahıle sürük- lediği balınalann ıntihar ettikleri sanılıyor. Prof. Dr. Ahmet Samsunlu Türkiye çevre sorununa duyarsız lstanbul Haber Servi- si-Istanbul Çe\Te Kon- seyi'nın düzenlediğı çevre eğitim semınerle- rinin ilkinde "Dünyada veTürkiye'de Çevre So- runlan ve Çözüm Yak- laşımlan" anlatıldı. Se- mınere konuşmacı ola- rak katılan Türkiye'de Doğal Hayatı Koruma Vakfı tkinci Başkanı Prof. Dr. Ahmet Sam- sunhı, Türkiye'nın çev- re sorunlanna olan du- yarsızlığının bir an ön- ce sona ermesı gerektı- ğıni \"urguladı. Emınönü'ndeki Gö- nüllü Kuruluşlar Loka- li'nde dün ilk eğıtım se- mineri düzenlendı. Se- minerlerın açılışında ko- nuşan lstanbul Çevre Konseyi Başkanı Doç. Dr. Tanay Sıdkı Uyar, eğitim seminerlerinin 52 hafta süreceğinı belırte- rek amacın insanlann çevre sorunları konu- sunda bilınçlenmesını sağlamak olduğunu be- lirttı. Toplumlann çev- reye verdiklen önemin kültürleriyle alakalı ol- duğunu anlatan Prof. Ahmet Samsunlu, "Kültür düzeyi yüksek tophımlarçevreyede da- ha fazla önem veriyor" dedı. Samsunlu, bılim adamlannın dünya ül- kelerinın kalkınma hı- zına bakıldığında 2040 yılında çevre sorunlan- nın maksımuma ulaşa- cağını öngördüğünü vur- guladı. Çözüm olarak öncelıkle nüfusun kont- rol altına alınması, do- ğal kaynaklann geri ka- zanımı gibi önerilerbu- lunduğunu anlatan Sam- sunlu, "Türkiye'de teh- Kkeli aügın ne olduğu- nu bibniyoruz. Llkede- ki tek tehlikeli ank yak- ma tesLsi de İzmit'tedir. Burada sadece 35 bin ton tehlikeli atık yakıb- yor. Geri kalanuun ne olduğunu ise kimse bü- miyor. Dünyadaki tehU- kefi aûklann yüzde90'mı zengin iükeler oluşturu- yor\« fakir ülkelene gön- derh'orlar. Bunlann ara- sında biz de vanz* 1 dıye konuştu. Av\asağıolanbolgede tilkfleri öldüren 8kişi\akalaiKbL Fare zehiriyle tilki katliamı ELAZIĞ(AA)-Ela- zığ'ın Baskil ilçesinde fare zehin kullanarak 22 tılkıyı öldürdüğü tes- pit edilen 8 kişi,jandar- ma tarafından yakalan- dı. Baskil Ilçe Jandarma Komutanlığı'nın ıhbar üzerine düzenlediğı ope- rasyon sonucu Nazmi G., Bekir G., Hacı T, Sait G., Ali K., Nusret G., Osman G. ve Hasan G. adlı kişilenn çöke- leğin içine fare zehri ka- nştırarak tilkileri öldür- dükleri belirlendı. Or- man Bakanlığı Mılli Parklar ve Av Yaban Ha- yatı Genel Müdürlüğü başmühendisı Hüse)ia Çelik, tilkilenn ele ge- çinldiği sahada av yasa- ğı bulunduğunu ve her tilki için yakalanan sa- hıslar adına 450 milyDm lira tazminat davası aça— caklanm söyledi. Ma— latya'nın Pütürge ilçe- sinde de 2 gün önce "5« tilkinin aynı yönteırJe~ öldürüldüğü ve bu olay— da da 8 kışınin gözali— na alındığı bıldınldi