Katalog

22 OCAK 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DIŞHABERLER dishab(g cumhuriyet.com.tr 11 Fransa, Almanya, Rusya ve Çin, Irak'a kısa sürede yapılacak bir askeri müdahaleye karşı çıkıyor BM'den savaşakırmızıışıkDış Haberler Servisi - Birleşmiş Milletler (BM) silah denetçilerinin Irak'takı kitle imha silahlanyla ilgili değerlendırme ra- ı(/j porunu sunacağı 27 Ocak tarihinden bir Vk' hafta önce bir araya gelen BM Güvenlik Konseyi üyeleri Irak'a dönük müdahale ko- nusunda anlaşamadı. BM Güvenlik Konseyi'nin dışişleri bakan- lan düzeyinde gerçekleştirilen terörle müca- dele konusundaki özel oturumunda. kimya- sal, biyolojik ve nükleer maddelerin terörist- lerin eline geçmesini önleyecek bir karar ta- sansı oybirliğiyle kabul edildi. Toplantının Irak'la ilgili bölümünde ise Bağ- dat'ın süresinin daraldığrnı vurgulayan ABD ve îngiltere ile bugün yapılacak bir askeri ope- rasyona karşı oldukJannı belirten Fransa, Al- manya, Çin ve Rusya arasında anlaşmazlık BARIŞ ZİRVESİ Önce İstanbul sonra Şam • 6 ülkenin dışişleri bakanlan, Irak'ın BM kararlanna tam uyumu için bildiri yayımlayacaklar. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Abdullah Gül'ün 5 Ortadoğu ülkesiyle başlattığı girişim ilk sonucunu verdi. Türkiye, Ürdün, Mısır, Suriye, Iran ve Suudi Arabistan dışişleri bakanlan yann Istanbul'da bir araya gelerek Irak sorununun banşçı yolla çözümü konusunda ortak bir bildiri yayımlayacaklar. Istanbul'daki dışişleri bakanlan toplantısının ardından ay sonuna doğru, Suriye'nin başkenti Şam'da da ikinci bir toplantı yapılması öngörülüyor. tkinci toplantının düzeyi de tstanbul'daki toplantıda netleşecek. Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış daha önce planlanan Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer ile görüşmesini de, zırve nedenıyle Istanbul'da gerçekleştırecek. Türkiye-Suriye arasında yer konusunda çıkan anlaşmazlık, önceki gece Gül ile Suriye Devlet Başkanı Beşir Esad arasındakı telefon görüşmesiyle aşıldı. Istanbul'da Çırağan'da yapılacak dışişleri bakanlan toplantısına ev sahibi ülke konumu nedeniyle Gül'ün de katılması bekleniyor. Gül'ün açılış konuşmasının ardından bakanlar bir araya gelerek, Irak sorunu hakkında aynnhlı bir değerlendirme yapacak. Bu toplantının ardından yayımlanacak ortak deklarasyonda da sorunun banşçı yollarla çözümü konusunda ortak görüşlere yer verilecek. Yakış, Dışişleri'nde gazetecilerin sorulan üzerine yaptığı açaklamada, "Zirveyi teyit eder misiniz?" sorusuna, "Zirve 23 Ocak'ta tstanbul'da gerçekleşecek" yanıtını verdi. 23-24 Ocak'ta Yakış'la görüşmek üzere Ankara'ya geleceği açıklanan Ahnanya Dışişleri Bakanı Fischer'in de programını Istanbul'a kaydırdığı öğrenildi. ANRARA'NIN CİRİŞİMİ Irak ntentnun ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Irak'ın Ankara Büyükelçisi TaHp Abid SaHh Al Dfleymi, Türkiye'nin banş yönündekı çabalannı takdirle karşıladıklannı söyledi. Dileymi, Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Büyükelçi AK Tuygan ve Ortadoğu Dairesi Genel Müdürü Tahsin Burcuoğlu ile görüştü. Dileymi, Istanbul'da bölge ülkeleri tarafîndan yapılacak toplantının görüşmede genel olarak ele alındığını belirterek "Türkiye'nin çabalan Irak tarafindan takdir edffiyor" dedi. Türkiye'nin bu tavnnın Türk halkrndan kaynaklandığını, çünkü Türk halkının savaşa karşı olduğunu söyleyen Dileymi, bu tavnn aynı zamanda Atatürk'ün "Yurtta sulh cihanda sulh" ilkesiyle de bağdaştığını belirtti. B M Güvenlik Konseyi'nin dışişleri bakanlan toplantısmda ABD ve îngiltere'nin "zaman daralıyor" uyanlanna karşın, Irak'taki denetimlerin sürmesi yönünde eğilim ağırlık kazandı. Bu toplantı, birkaç hafta içinde gerçekleştirilmesi beklenen ve Irak konusunda son karann alınacağı BM toplantısınm bir provası olarak görülüyor. çıktı. ABD Dışişleri Bakanı Coün Ptmefl, "Sad- dam'ın kendi vatandaşlan için de, komşu ülke- ler açısından da tehdit ohışturduğuna" değin- di ve "gerektiği takdirde önlerindeki güç yohı yürümekten kaçınmayacaklannı" ıfade etti. Powell: Irak'ın son şansı Irak'ın 1441 sayılı BM kararına uymasını is- teyen Powell. "Irak'a son bir şans tanındığı- m, Saddam'm buna otumhıcevapvermesini um- duklannı" kaydederek, "Aksi halde önümüz- de güç bir seçim bulunuyor" diye konuştu. ABD Dışişleri Bakanı Povvell, "BM Silah Denetçileri Komisyonu (UNMOVIC) Başkanı Hans BHx ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajan- sı (IAEA) Başkanı Muhammed El Baradey'in Irak ile vardığı anlaşmaya ilişkın olarak ise "Ye- ni bir şey yok" yorumunu yaptı. Povvell, "Aşağı yukan aynı şey. Irak, baskda- ra yanıt vermiyor. Bağdat yönetimi, denetçilere gereksinim duyduklan ber türtü bilgryi vermek zorunda" dedi. Konsey başkanlığını yürüten ABD'nin, Irak'a yönelik operasyon haartıklan sürerken, dün Bağdat'taki BM binasının önünde yapılan gösteride Saddam Hüseyin'e destek sloganlan aüldı. (Fotoğraf: REUTERS) Fransa'nın dışişleri bakanı Dominique de VB- lepin, BM silah denetçilerinin görevlerini tamam- lamak için ihtiyaç duyduklan sürenin kendile- rine verilmesinde ısrar ederek "Bugün gerçek- leştirilecek bir askeri harekâün hiçbir gerekçe- si olmadığına inanıyoruz" diye konuştu. Fran- sız bakan, "Irak'ın silahsclandmlmasında işbir- liği ve denetim yöntemiyle geuşme elde etmek mümkün. Askeri müdahale Irak'ın birtiği, gü- venliği ve istikran konusunda garantiU otanadı- ğı için bu yönde devam etmeüyiz" dedi. Villepin, geleceğe yönelik bir tutum belirtmek- ten dikkatle kaçınarak, bugün için savaşa yö- nelik bir karar tasansının Güvenlik Konseyi' nde oylanması halinde veto haklannı saklı tutacak- lannı kaydetti. Diplomatik kaynaklar, Fran- sa'nın bu tutumunun. hava koşullannın uygun olduğu dönem olan gelecek hafta saldın baş- latmak isteyen ABD açısından sorun çıkaracağını belirtiyorlar. 'Denetçilere zaman verilmelT Güvenlik Konseyi toplantısından sonra sorulan cevaplayan Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer, ülkesinin askeri bir harekâta katıl- mayacağını belirttikten sonra, "Irak'ı, askeri bir operasyonu önle- me açısından BM denetçüeriyle işbir- BgJ yapmaya teş\ik ettiİderini" vur- guladı. Blix ve El Baradey'in gö- revlerini mükemmel şekilde yerine getirdiklerini kaydeden Fischer, "Her şey doğru yönde getişiyor. Denetçile- re, göre\1erini tamanılayabilmeleri için gerektiği kadar zaman verilme- Hdir" açıklamasında bulundu. Güvenlik Konseyi'nin veto yetki- sine sahip daimi temsilcilerinden olan Rusya ve Çin de denetçilere ihtiyaç duyulan sürenin verilmesi konusun- da benzer bir konumu paylaştıklan- nı açıkladılar. Rusya Dışişleri Baka- nı tgor İvanov, uluslararası konular- da tek yanlı kararlardan kaçınılması- ra ve Irak konusunda BM kararlan çer- çevesinde hareket edilmesi gerekti- ğini bildirdi. Çin ise, denetçilerin 27 Ocak'ta sunacaklan raporun bir sü- recin sonudeğil, "yenibirbaşlangıç'' olarak görülmesi gerektiğıni savun- du. Îngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw ise "Bizüntercihimizikinci bir karartasansmdan yanadır, ancak bu- nun sağiayamayacağı hususlar konu- sunda hareket serbestisi hakkımızı saklı tutuyoruz" dedi. Straw. denetçilere daha fazla za- man verip vermeme konusunu, Blix raporu sunulduktan sonra düşüne- ceklerini söyledi. Mısır'ın Ankara Büyükelçisi El-Şazli, İstanbul zirvesi öncesinde Cumhuriyet 'e konuştu Operasyon kaos getirir AYHA1S ŞİMŞEK ANKARA - Mısır'm Ankara Büyükelçisi Fethi El-Şazli. Istanbul'da gerçekleştirilecek Irak zirvesinde ABD'ye Birleşmiş Milletler (BM) dışında tek yanlı davTanmama çağnsında bulunulacağmı söyledi. Irak krizine banşçıl yollardan çözüm bulmak amacıyla bir araya gelecek ülkelerin Bağdat rejiminden de BM kararlanna tümüyle uymasını isteyeceğini vurgulayan Büyükelçi, "Irak üzerinde bölgesel bir konsensüs sağlanmaya çahşılacak. Irak'ta herkesin ortak Ugisini oluşturan konular var. Toprak bütünlüğü bunlardan birisi. Bu konularda bölgesel taahhütier de oluşturulacak" diye konuştu. Mısır Büyükelçisi, Irak konusunda son gelişmeler ve istanbul zirvesini Cumhuriyet'e değerlendirdi. Büyükelçi El- Şazli'ye yöneltilen sorular ve yanıtlan şöyle: - Mısır, Türkrve'nin inisryatifryle gerçekleşürikcek zirvej'e başmdan beri büyük destek verdL Bu zirveyle hedeflenen nedir? Zirvenin zihinsel hazırlığı Sayın Abdullah Gül'ün Ortadoğu turu sırasmda yapıldı. Burada çıkış noktası şu: ABD yönetimi, eğer Bağdat rejimi BM kararlanna tümüyle uyma yönünde ciddi bir yaklaşım değişikliğine giderse. kendisinin de politikasını gözden geçireceğinı bildırmişti. Buradan hareketle bölge ülkeleri. Irak krizinin banşçıl yollardan çözümünün sağlanabilmesi için öncelikle Bağdat'a BM kararlannı tümüyle uygulaması çağnsı yapacak. - ABD'ye de banşçıl çözüm konusunda bir çağnda /stanbul'da ABD'ye BM dışında tek yanlı davranmama çağnsında bulunulacağmı kaydeden Büyükelçi, Bağdat rejiminden de BM kararlanna tümüyle uymasımn isteneceğini söyledi. bulunulacak mı? Şunu hemen belirteyim, henüz üzerinde uzlaşılmış nihai bir metin yok. Türkiye'nin hazırladığı düşünceler dizisine, her ülke kendi katkısını getirmeye çalışıyor. Bunlar toplantıda ele alınacak. Ankara'nın metninde, BM Güvenlik Konseyi'nin bundan sonraki süreçte "sürekli rohunuT gerekliliği vurgulanıyor. Bana göre bu çok önemli bir ifade. banşçıl yollardan çözümüne vurgu yapılırken, ikinci olarak ortak bölgesel çıkarlar ve gerekliliklerin dikkate alınması üzerinde durulacak. Irak, herkesi etkileyecek bir konu. Irak'ın taşıdığı belli nitelikler, sorunun Irak'ın sınırlan dışına taşmasını beraberinde getiriyor. Herkesin ortak ilgisinı oluşturan konular var. Örneğin Irak'ın toprak bütünlüğü bunlann başında geliyor. Bu konuda "bölgesel Oelinen aşamada, mevcut koşullarda Irak'a bir operasyonun hiçbir meşruiyeti yoktur. Olası bir operasyonun, yalnızca Irak için değil, tüm bölgeye felaketten başka bir şey getirmeyeceğini biliyoruz... Bundan sonra devletlerarası çatışmalar bile beklenebilir.' Dolaylı olarak ABD ve uluslararası topluma bir çağndır. Anlamı, sorunun BM dışında tek yanlı hareketlerle çözülemeyeceği, bu yola başvurulmaması gerektiğidir. - Ortak deklarasyonda başka nelerin yer alması öngörülüyor? Bu toplantıyla Irak krizinin çözümü konusunda "bölgesel bir konsensüsün" sağlanması amaçlanıyor. Dolayısıyla, sorunun BM çerçevesinde ve taahhütier" yer alacak. Ortak ilgi konusu olan bir başka nokta, kriz sonrası Irak hükümetinin yapısı. - Türkiye'nin izlediği politikayı eleştirenler, çelişkili bulanlar var. Mısır, Ankara'nni poHtikasını nasıl görüyor? Türkiye'nin inisiyatifini tümüyle destekliyoruz. Ben böyle bir çelişki görmüyorum. Eğer bu yönde eleştiriler varsa, bunlan bilgi sahibi olmayanlann yaptığını düşünüyorum. Türkiye, başından beri sorunun banşçıl çözümü için birçok ülkeden çok daha büyük ve samımi bir çaba gösteriyor. ABD ile Türkiye arasında stratejik işbirliği vardır ve bu kendi düzlemınde ilerlemektedir. Türkiye hükümeti, pozisyonunu açıklıkla ortaya koydu. ABD yönetıminin üsler konusunda bazı talepleri oldu, Türkiye de bunlan kullandırabileceğıni söyledi. Ancak hükümet, herhangi bir askeri operasyon için "uluslararası meşruiyet" koşulunu da açıkladı. Bu nedir? Benim açıklamalardan anladığım kadanyla ikinci bir BM karan ve bölge ülkelerini içeren bir uluslararası konsensüs. 'Banşçıl çözüm istiyoruz' - Mısır, ABD'nin olası bir operasyonu konusunda ne düşünüyor? Bu konuya banşçıl yollardan çözüm bulunması gerektiğini düşünüyoruz. Bunun için de Iraİdı kardeşlerimizi BM kararlannı tümüyle uygulamaya geçirmeye çağınyoruz. Gelinen aşamada. mevcut koşullarda Irak'a bir operasyonun hiçbir meşruiyeti yoktur. Bölge gerçeklerini çok iyi biliyoruz. Olası bir operasyonun, yalnızca Irak için değil, tüm bölgeye kaos ve felaketten başka bir şey getirmeyeceğini biliyoruz. ABD karşıtlığı, terorizm ve istikrarsızlık artacaktır. Bölgedeki ekonomik gelişme ve demokratikleşme çabalan tehlikeye düşecektir. Iç savaş tehlikesi ortaya çıkacaktır. Yalnızca Irak'ta değil. tüm bölgede. Bundan sonra devletlerarası çatışmalar bile beklenebilir. AÇIKÇA ŞUKRU SINA GUREL Barış Çabalan Ttafile' Olmasın Bütün dağınıklık, çokbaşlılık, yetkililerle yetkisiz- lerin gösteriş yarışı ve "danışman "larla memuria- nn çelişkili açıklamalan, AKP iktidarının iç ve dış po- litikada olumlu adımlar atabilmesini alabildiğine engelliyor. Üstelik, AKP adına, seçimlerden önce ve sonra bazı yaşamsaJ konularda başkalanna "ko- laycı" sözler verildiği izlenimi ve işaretleri de hâlâ ortada. AKP iktidara geldiğinden bu yana, seçme- nine verdiği sözleri yerine getirmek bir yana, nere- deyse, üzerine gitme sözü vermiş olduğu sorunla- n daha da kökleştirip ağırlaştırmak için çabalıyor. Iç politikadaki "icraat", Tayyip Erdoğan ın siyaset yolunuaçmak, MaliyeBakanı'nın "sanık" statüsü- ne son vermek, Ihale Yasası'nı "biryıl da bizimki- leryararlansın" düşüncesiyle değiştirmekten iba- ret. Sırada neler var, onları da hep birlikte görürüz. Dış politika, Kıbns gibi yaşamsal bir konunun düğümlendiği, Irak gibi bölgenin ve Türkiye'nin ge- lecek on yıllannı etkileyebilecek bir konudafırtına- nın beklendiği bu aşamada, belki de her şeyden önemli. AB ve Kıbrıs konusunu, cehaletle ve bü- yük ölçüde de başka amaçlar doğrultusunda ne du- ruma soktuklan görülüyor. Ama Irak konusunda başlangıçta oluşturulan izlenime rağmen, Gül Hü- kümeti'nın ABD'nin her dediğini kolayca yapma- yacağı ve son ana kadar banşçı yollan denemek eğiliminde olduğu görülüyor. Bu konuda Tayyip Er- doğan ve danışmanlan biryanda, Abdullah Gül ve danışmanlan öteki yanda, farklı düşünüyorlar mı? Bunu henüz tam olarak göremiyoruz. Ama görü- nen, Gül Hükümeti'nin, Irak ile ilgili polrtikasında, Cumhurbaşkanı'nın ve MGK'nin çizdiği çerçeve içinde ve öteki konulara göre daha özenli davran- makta olduğudur. Bu tutumun ne kadar sürdürü- lebileceğini ve sonuçlannı da hep birlikte görürüz. Bu günlerde Gül Hükümeti'nin Irak konusunda bölge devletleriyle iletişim kurması ve önce dışiş- leri bakanlan, ardından da devlet başkanlan ve baş- bakanlar düzeyinde toplantılara önayak olması, son derece olumlu. Ancak bu toplantıların gerçekleş- tirilmesinden çok, alınacak sonucun önemli ol- duğu da unutulmamalı. Geçen yaz sonunda, Ece- vit Hükümeti'nin son döneminde, Iran ve Ürdün yönetimleriyle benzer bir iletişimin ilk adımlannı at- mıştık. özellikle Iran'ın, bir bölgesel doruk toplan- tısının Türkiye'de ve Türk Hükümeti'nin çağnsıy- la yapılması konusunda ısrarlı olduğunu biliyoruz. Ancak, bölgeyi bir amaç doğrultusunda bir araya getirelim derken tam bir cepheleşmeye götürme kaygısı ve sıkışık zaman, o dönemde böyle birtop- lantıyı gerçekleştirmemizi engellemişti. Şimdi ulus- lararası alanda savaş karşıtlığının güçlendiği, ABD'nin haksız hukuksuz bir müdahalesinin ya- ratacağı olumsuz sonuçlann bölgede derin kay- gı yarattığı günlerde, İstanbul toplantılannın yapıl- ması yerindedir. Ancak, bölge devletleri konuya tek yönlü baktık- lannı ve neredeyse ABD adına Irak yönetimıni "uyar- ma"y\ görev olarak benimsediklerini açığa çıkaran bir tutumla işe girişirlerse, bu toplantılar amaca hizmet etmeyecektir. Türk hükümeti de, bölgede ABD'nin sözcülüğünü yapmanın ve kamuoyuna "banş" için çaba gösterdigine ilişkin bir mesaj ver- menin ötesinde bir amacı gerçekleştiremeyecek- tir. Eğer bu toplantıaan yalnızca Irak'a bir uyan çı- kacaksa, bu, "dostlar banş alışverişinde görsün- ler" diye yapılan birış olmanın ötesine geçmez. Artık Türkiye, Irakgelişmeleri konusunda temel ilkelerini açıkça ortaya koyan bir karartılık içinde olmalıdır. Olası bir müdahale sırasmda ABD'ye sağlanacak olanaklar arasında Amerikan askeri- nin ülkemizde üslenmesinin yer almayacağı açık- lanmalıdır. Kırım Sa/aşı'ndan bu yana ilk kez ya- bancı ordulan ülkemize kabul edip, haksız bir sa- vaş için topraklanmızı kullandıramayız. Bu yaban- cı birliklerin sayısını sınıriamanın da bir sonuç ver- meyeceğini, bu sayının savaş koşullan içinde gi- derek arttırılmasınınönüne geçemeyeceğimizide şimdiden görmeliyiz. Türk ordusunu, anaç ve stratejilerini paylaşma- dığımız savaşlara bulaştırmaya da hakkımız yok- tur. Türk Silahlı Kuv/etleri, ancak Türkiye'nin hak ve çıkarları gerektirdıği zaman ve kendi plan ve stratejisi çerçevesinde harekete geçer. Bunun da herkese açık bir dille, yeniden söylenmesi gerekir. Bunlaryapılmazsa, "nafile" banş çabalarının gös- terişli gürüttüleri arasında sürukleneceğimiz bir sa- vaş alanında "piyon" konumuna düşmemiz kaçı- nılmaz olacaktır. Irak'a ABD saldırısı Tepkiler artıyor HaberMerkezi-ABD ve îngiltere'nin Irak'a olası bir askeri harekât için yaptığı hazırlıklar yoğunlaşırken Türkiye'de savaşa karşı tepki ve sy- lemler devam edijor. CHP Ankara ll Gençlık Kollan, hükümete u Irak'ta olası bir sa\ışa karşı ülkenin her yanın- dan vükselen banş ağ- hldanna kuiakvermesi" çağnsında bulundu. CHP'lı gençlerin ha- zırladığı ve Ankara tl Gençlik Kollan Başkanı Volkan Göktaş tarafîn- dan okunan açıklamaJa. "ABD'nin stratejik pet- rol kaynaldannı tek ba- şına konrrol edebilmek için soyunduğu künsel jandarma rolüyle, tim saldırganhğniavıneOr- tadoğu'nun üzerine çö- reklendiği'' belırtıldı IzmirEGtT-DERBr- nova Şube Başkanı VL Kamil Bal, Irak'a yöne- lik operasyonun silahte- kelleri ve emperyalisıle- rin çıkanna hizmet s:- mekten öte bir anlamı olmadığını Mirgulad. Kuşadası' nda bir ara- ya gelen 34 sıyasi pati, meslek odası. dernekve sendika temsilcisi de "Savaşa Hayır Plator- mu" oluşturdu. U<ur Mumcu ve Basın Şeht- len Anıtı önünde topa- nan savaş karşıtlan pın- kart açıp slogan attı. Atatürkçü Düşüıce Demeği (ADD) Kua- dası Başkanı Akan lv- ren, savaşm asıl nee- ninin Ortadoğu'ddci enerji kaynaklan ve ı- şıma yollannın denetn altına alınmak istennî- si olduğunu kaydetti HADEP Genel B^- kan Yardımcısı Kentl Peköz, EMEP Geiîl Başkanı Levent TüaL, DEHAP Genel Baş-k- nı Mehmet Abbaso^ı ve SDP Genel Başleaı Akm Birdal Dıy arbax Büyükşehir Belediyii TiyatroSalonu'nda t- tak bir açıklama yafE- rak ABD'nin Irala müdahale hazırlığjıı protesto etti.