Katalog

20 OCAK 2003 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ BASIN BM Eski Genel Sekreteri Butros Gali'ye göre ABD Başkanı ne pahasına olursa olsun savaş istiyor Saddam sürgüne gitmeli • ABD'nin Irak konusundaki ısrannın gerçek neden ve boyutları çok farklı. Başkan George Bush ABD'nin Arap dünyasında hissedilir, güçlü bir fiziki varlığının olmasına çabalıyor. Amerika Birleşik Devletleri, 19'uncu ve 20'inci yüzyılda sömürgelerine davrandığı tavn takınıyor. Bağdat'ın elindeki petrolü ele geçirme isteği de ABD Başkanının savaş kararlılığında gözle görülür, kesin bir rol oynuyor. Bush, Saddam Hüseyin'in Birleşmiş Milletler (BM) silah denetçilerini bir kez daha yanılttığına ve kitle ımha silahlarını sakladığına inanıyor. Gali: Bush bedeli ne olursa olsun, ne pahasına olursa olsun savaş istiyor. Bu nedenle BM denetçilerinin 27 Ucak'taGüvenlik Konseyi'ne sunacağı, Irak'a ilişkin raporu onun için hiçbir şey ifade etmiyor. Raporda ne yazdığı umrunda değil. En yakın müttefiki olan tngılızler bile bu şartlar altında onunla yola devam etmek istemiyorlar. Spiegel: O zaman ABD Savunma Bakanlığı Pcntagon tek başına savaşmak zorunda kalacak. Gali: Bundan kesin olarak bu sonuç çıkmaz. Ancak, en azından ABD Başkanı sorumluluğu tek başına almak zorunda olduğunu biliyor. O, BM'nin onayı olmadan savaş açabilır. BM'nin kaale alınmaması ıyi bir şey değil, çirkin olur, ancak kurum zaten Washington'da defalarca "cansıkıcı" olarak nitelendi. Spiegel: Beyaz Saray'ın Irak lideri Saddam Hüseyin'i düşürmek için takındığı hiddetli tavn nasıl değerlendıriyorsunuz? lemliyoruz. Bu politika, gerçek demokrasi ve pek çok başlangıç noktasını zedelcme tehdidıyle karşı karşıya bırakıyor. lnsanın aklına sadece Çin ve Panama gelıyor. Bağdat'ın elindeki petrolü ele geçirme isteği dc ABD Başkanf nın savaş kararlılığında gözle görülür, kesin bir rol oynuyor. Irak'ın kaynak açısından inanılmaz büyük kaynağa sahip olduğunu, bu konuda dünyanın ikinci zengin ülkesi olduğunu unutmayın. Spiegel: Peki, tüm bunlara rağmen savaşın önüne geçilebilir mi? GaH: Saddam Hüseyin şapkasını alıp gitseydi durum en azından biraz daha farklı olurdu. Spiegel: Yani, buradan Saddam'ın sürgüne gitmesinin ya da gönderilmesinin sorunu çözeceği anlamı mı çıkıyor? Gali: Belki. Ancak, bu noktada da onu hangi ülkenin kabul edeceği sorusu ortaya çıkıyor tabii. Hem kendisini banndıracak bir ülke bulunsa bile Saddam, Yugoslavya'nın eski Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç'in akıbetine uğramamak için Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne gönderilmeme konusunda garanti isteyebilir. Çeçenistan için referandum yapmak anlamsız PAVEL FELGENHAUER Grozni'de, 27 Aralık'ta bir kamyonun bombalandığı saldın Moskova'nın Çeçen sorununa ilişkin politikasını değiştirmemişe benziyor. Kremlin mart ayında, Çeçenistan'ı Rusya Federasyonu'nun sınırlı özerklik haklan olan sıradan bir bölgesi haline getirecek yeni bir anayasanın yürürlüğe girmesi için referandum yapmakta ısrar ediyor. Grozni yakınlanndaki Kankala Askeri Üssü'nde görevli sözcü, saldınnın gcrillalann şimdi de kendi halklannı hedef aldıklannın işareti olduğunu açıkladı. Kremlin ise aynlıkçı hareketi izole edilmış bir güç ve son saldınyı çaresizliğin son saldınsı olarak göstermek için yoğun çaba harcadı. Çeçenistan'ın yüzölçümü çok geniş değil. Kuzeyden güneye 160 kilometre ve doğudan batıya 80 kilometre. Savaşlar ve 1990'lann kanun yetersizliği Çar ve Sovyetler döneminde Çeçenistan'a yerleşen Ruslan ki bunlar Çeçen nüfusunun kaydedeğer bir bölümünü oluşturuyor mülteci haline soktu. Nüfusun geri kalanı ise çok kapalı bir toplum. Bu şartlar altında insan ister istemez Çeçenlerin Grozni'deki saldınyı kimlerin gerçekleştirdiğini gayet iyi bildiklerini düşünüyor. Hiçbir tutuklama olmadı ve Rus yetkililer saldınyı kimin nasıl düzenlediği konusunda • Çeçenistan'ı fikirleri yok gibi görünüyorlar. Rus Ordusu sonsuza kadar parmağını Çeçenlerin Rusya'ya aynlıkçı devlet başkabağlama fikri nı Aslan Maşaduv ve eğer Çeçenler savaşçı ŞamiBasayev'e doğrulttu. her koşulda Bu ikili yıllardır işistenmeyen lenen başka suçlann da yabancılar sorumlusu olarak gösolarak teriliyor. Evet, bu ikili 80 bin Rus askerinin görülecekse görev yaptığı bölgede gereksiz bir şey. faaliyet göstermek konusunda serbestler. *"• " • " • • ' Bu aynlıkçı liderlerin askeri denetim ne kadar sıkı olursa olsun korunmalan gcrillalann Uole edilmediklerini gösteriyor. Saldından sonra ne Grozni'de ne de diğer Çeçen mülteci kamplarında büyük protesto gösterileri düzenlendi. Sözde Çeçen hükümeti de aslında Moskova tarafından atanan Ruslar ve "etnik kökeni farklı" Çeçenler tarafından yönctiliyor. Çeçenistan' ın genel savcısı da o da bir Rus tüm atamalann Kremlin tarafından yapıldığım anımsattı. Günümüzde tüm Çeçen halkı ki bunlara Moskova yanlısı olanlarda dahil Rus yetkililer tarafindan potansiyel terörist olarak görülüyor. Bir Rus firmada üst düzey yönetici olarak çalışan yakm bir arkadaşım Çeçen işletme okulundan mezun bir genci işe almak istedi. Genç adamın her şeyi iş için uygundu, ancak vatandaşhğı değildi. Çeçenistan'ı sonsuza kadar Rusya'ya bağlama fikri eğer Çeçenler her koşulda istenmeyen yabancılar olarak görülecekse gereksiz bir şey. Onlann durumu Sovyet dönemindeki Yahudilerden çok daha kötü. Grozni'de kurulmakta olan hükümet saldından sonra yeniden şekilleniyor. Görünen o ki Ruslar ve Çeçenler "uzun bir savaşa" soyunuyorlar. (Mosanv Times 16 Ocak) ABD'nin Irak'a yönelik lanladığı askeri müdahalenin asıl nedeninin kitle imha silahlarının oluşturabileceği tehditten çok "petrol "e endeksli olduğu yorumunu yapan Almanya'nın yüksek tirajlı Der Spiegel dergisi Irak dosyasında Birleşmiş Milletler'ineski genel sekreterlerinden ButrosCali ile bir röportajı da dahil etti. 19921996 yıllannda BM Genel Sekreteri olan ve Devlet Başkanı Enver Sedat'in döneminde Mısır'da dışişlerden sorumlu devlet bakanlığı yapan üali de Irak 'a saldırma isteminin ardında kitle imha silahı tehdidindcn başka şeyler olduğunu savunuyor. Butros Gali, Saddam Hüseyin'in sürgüne gitmesiyle sorunun çözülebileceğini, ancak onu banndıracak ülke bulmanın güç olduğunun da altını çiziyor. Spiegel: Washington'ın Irak'akarşı savaş açma konusundaki ısrar ve kararlılığına rağmen Arap Dünyası soruna diplomatik bir çözüm anyor. Sizce banş için şans var mı? GaH: Öncelikle bu savaş bir zorunluluk değil, bu nedenle ABD'nin işleri bu kadar alevlendirmesi aslında Washington'ın kararı konusunda çelişki yaratıyor. Bağdat uzun zamandır komşulan için tehdit oluşturmuyor ki süper güç ABD için tehlike ya da tehdit oluştursun. Spiegel: ABD Başkanı George W. çin, Rusya ve Misır'a gltmesl zor Spiegel: Her şeye rağmen Saddam'ın Irak'tan aynlması sözkonusu olduğunda Mısır, Rusya ve Çin'e sığınak ülke, iltica ülkesi muamelesi yapılabilir. Gali: Batı yanlısı Mısır'ın Saddam Hüseyin'i misafir etmeyi aklından bile geçireceğini sanmıyorum. Rusya Devlet Başkanı VTadimir Putin ise Saddam'a iltica hakkı vermesının doğuracağı sonuçların sorumluluğunu almak istemez. Benim 11 Bylül 2001'de bulunduğum Pekin'de gözlemlediğim kadanyla Çin kendisini büyük dünya meselelerinin dışında tutmak istiyor. Bu nedenle Çin de kendini bu işin dışında tutar. Uzun lafın kısası kimse Amerikalılan kızdırmak istemiyor. (Der Spiegel 13 Ocak sayısı) ABD Arap dünyasında nüclü olmak Istlyor Gali: ABD'nin Irak konusundaki ısrannın gerçek neden ve boyutları çok farklı. Başkan George Bush, ABD'nin Arap dünyasında hissedilir, güçlü bir fiziki varlığının olmasına çabalıyor. Amerika Birleşik Devletleri, 19'uncu ve 20'inci yüzyılda sömürgelerine davrandığı tavrı takınıyor. Günümüzde ABD'nin himayesındeki bir küreselleşme politikası göz Asüsorun üçüncü sayfa güzelleri değil CAROLINE LAMBERT Ingiltere'nin bulvar basını denince akla gelen ilk gazete olan The Sun gazetesinin yaşlanan yazıişleri Müdürü David Yelland'ın yerine getirilen Rebekah VVade'ın doğduğu yıllar olan 1960'larda gazete "üstsüzteşmiştr. Rupert Murdoch'ın gazeteyi satın almasından sonra yaşanan bu kabuk değişiminden beri The Sun her zaman olaylan ciddi değil spekülatif boyutlarla ele alan, fazlasıyla argo ve espri içeren başlık atan, kelime oyunlannı manşete taşıyan, özellikle Kraliyet Ailesi ve ünlülerin özel yaşamındaki skandallan büyütmeye bayılan "sulu" tarzından hiç ödün vermedi. Ve, bu ülkede ilk kez üçüncü sayfa tamamen "ya üst ya alt tarafl çıplak" kadın fotoğraflanyla donatıldı. Gazetenin başına bir kadın gctirilmesi ise ister istemez birçok kesimin şu soruyu yöneltmesine neden oldu: "Kadın olduğuna göre üçüncü sayfadan vazgeçecek mi?" Aslında soruyu yanıtlamak çok da zor değıldi. Rebekah Wade hiçbir zaman bir feminist olmadı ve bu nedenle üçüncü sayfa güzellerinden vazgeçmeye hiç mi hiç niyeti yok. The Sun'ın pazar günü yayımlanan versiyonu olan New of the VVorld'ü yönettiği dönemde de kadın milletvekillerine destek vermek, feminist sütunlara yer açmak gibi misyon edinmemişti. Orada da cin'L K sellik sellik temasının temasının ağır ağır baslığı baslığı • * * * * ' THEGUARDIAN . en bt ukzeT di a a Ş etaşımak Başbakan Ariel Şaron'un iki yıldır Israil halkının güvenliğinı arttırma yolundaki çabalan sonuçsuz kaldı Şimdi neden birdenbire The Sun'ın başına gelip gazetenin üslubunu değiştirmeye kalksın ki? Kadın olduğu için hcmcinslerinin birer cinsel obje olarak gösterildiği fotoğraf ve haberlerden kaçınacağını düşünenler sanıyorum biraz saf davrandılar. AyncakuEski Playboy güzeli şaktan kuşağa ISicole Smittı., bir döncm 3. sayfalan cpcy mcşgul ctmişti. dünya değişiyor. Kadın dergıleri günümüzde sayfalannda "lOOdeğişikpenis'' fotoğrafı yayımlayabiliyor. Ya da altı çıplak kadın altı çıplak erkek fotoğrafı yayımlayıp "llangisipartnerdir" sonısunu sorabiliyor okuyuculanna. Tüm ankesörlü telefonlann etrafı seks hatlannın ve telekızlann telefon numaralannın yazılı olduğu çıkartmalarla dolu. Çocuklan cinsellik konusunda korumak gibi bir çabanın da bu şartlar altında ne kadar sonuç vereceği tartışılır. Bu nedenle sanıyorum yıllardır soyunuk olan üçüncü sayfa güzellerine kıyafetlerini giydirmek bu değişen dünyamızı değiştirmez. Bana sorarsanız eğer medya veya başka çevreler The Sun'ı sorgulamak istiyorlarsa birkaç göğsü bağn açık kızdan daha önemli konular var. örneğin geçmişte Falkland Savaşı, ya da bugünlerde olası Irak harekâtına ilişkin attığı sorumsuzca, hatta bazen provakatif başlıklar. Önemli olan Falkland Savaşı'nı körükleyen, Başkan Bush'un petrol düşkünlüğünü destekleyen, iltica etmek ısteyen insanlara, greve giden itfaiyecilere karşı takındıklan alaycı tutumun sürüp sürmeyeceği. Üçüncü sayfanın varhğını sürdürüp sürdürmeyeceği değil. Erotik imajlar günün 24 saatinde etrafımızda. Posterler, reklamlar, film sahneleri v.s. Toplumun bir kesimi de geceleri sokağa işerken, kamu vasıtalanna zarar verirken görüntüleniyor. (The Independent 15 Ocak) Füistin'in matematiği farklı THOMAS L. FRIEDM AN büyüyor, eski haline geliyor." Peki, Şaron neden tüm bu saydıklanma rağmen 28 Ocakta yapılacak seçimleri kazanacak gibi görünüyor? Bunun iki nedeni var. Birincisi Şaron'un stratejisi ne kadar kötü olursa olsun, Fililistin'inki daha kötüydü. Filistinliler hâlâ aksıni yapacaklarına, Israillileri ne kadar az güvende hissettirirlerse o kadar iyi sonuç alacaklarını düşünerek hareket ediyorlar. Bir süre sonra bu hata oluyor. Ve bir süre sonra bu davranış lslam Dünyasf nın ortasında bir Yahudi toplumununonlar için Amram Mit/na'nın sorunu Israil halkının yüzde 70'inın istediği şeyi savunmak değil Filistin'den tamamen aynlarak yerleşim alanlannın büyük bölümlerini boşaltmak. Onun sorunu Israillileri kendisi ve partisinin bu işi güvenliği sağlayarak yapacaklanna inandıramamış olmak. tsrailFilistin sorunu hakkında anlamak istediğiniz her şeyi Haaretz gazetesinin Filistin uzmanı olan muhabirlerinden Danny RuhinsteiıTın basit bir matematik denklemıni çözerek anlayabilirsiniz. Denklem şöyle: Israil'in, Nablus'tan 10 Filistinlinin ıntihar saldınsı düzenleyeceğini ortaya çıkardığını varsayın. tsrail şöyle düşünüyor: Biz en azından bu 10 kişiden ikisını öldürürsek, ilerleme sayılır.. çünkü sadece sekız tehlike kalır. Filistinliler ise tsrail'in tam aksine şöyle düşünüyor: Eğer iki kişiyi öldürürseniz onlann yerine eylem yapmak isteyen dört kişi daha gönüllü olacaktır, yani 12 kişiyle karşı karşıya kalırsınız. Böylece Israil için 102 eşittir 8, Filistin için ise 102 eşittir 12. Uzun lafın kısası Israil'ın matematiği Filistınlilerinkinden çok farklı. Açık Kalp amellyatı glbl Haaretz uzmanının dediği gibi: "*Bir açık kalp amcliyatına benzetiyorum bu işi. Israil halkı eğer topraklar boşalülmazsa Çlmlerl budamak Ve, bu denklem Başbakan Ariel Şaron'un neden iki yıdır lsraillilerin güvenliğini arttırma çabalannın sonuç vermediğini açıklıyor. Şaron Ehud Barak'ın yerine geçtiğınde Filistin ayaklanmasında aşağı yukarı 50 kişi ölmüştü. Bugün ise ölenlerin sayısı 700'ü gcçti. 2 bini aşkın da Filistinli öldü. Israilli bir savunma yetkilisine neden öldürülen ve tutuklanan Filistinlilerin bu kadar az etkisi olduğunu sorduğumda şu yanıtı aldım: "Bu, çimleri budamak gibi bir şey. Bir gün buduyorsunuz. Ertesi gün çimen yeniden • Israil Batı Şeria'daki yerleşim alanlannı boşaltmazsa, 2010'da îsrail ve işgal edilen alanlarda Israilliden çok Filistinli yaşıyor olacak. O zaman îsrail bölgeyi apartheid uygulayarak ya da Filistinlileri atarak kontrolünde tutacak. Ya da Filistinlilere seçme hakkı vererek bir Yahudi devleti olmaktan çıkacak. Hangi seçenek olursa olsun bu îsraü'in Yahudi demokrasisi olarak sonu anlamına gelecek. kabullenilemcz bir şey mi olduğu sorusunu sorduruyor. Şaron'un en iyi yaptığı şey çimleri kesmek hiç şüphesiz. Filistin lideri Yaser Arafat'ın ise çimi tüm topraklanna geri dönmek fantezisiyle Filistinli kuşakları feda etmek pahasına da olsa yeniden büyütmek. tkinci neden ise Işçi Partisi'nin, Şaron politikasına alternatıf bir politika üretememiş olması. Işçi Partisi bu ayın sonundaki seçime katılacak başbakan adayı öleceğimbd biliyor. Ancak, boşaltma işini acele ve plansız bir şekilde yaparsak da öleccgimizi biliyor. Bu nedenle Mitzna yerleşim alanlannı boşaltmaktan söz edince halkın yüzde 70'i onunla hemfikir. Ancak bunu tek taraflı olarak yapmaya ya da Arafatla görüşerek yapnıaya kalktıgında birçok kişi karşı çıkıyor vc kendisinden bu noktada desteğini çekiyor. Bu, kanıuoyunun düşüncesine ters geliyor. Açıkçası halk sol tandansta bir ameliyaün sağcı bir doktor tarafından yapıhnasını istiyor. Sonın ise Şaron'un bu ameliyab yapmak istenıemesi. Likud Partisi'nin lideri özellikle kendi kurduğu yerleşim alanlanna aşın derecede bağlı ve bu alanları terk etmeyi kabuJlenmesi çok zor." Şaron, bu işe kendisi kalkışacağına, toplumun korkusunu yönetimde kalmak ve yerleşim alanlannı elinde tutmak için kullanıyor. Bir yandan da Amerikalılara günün birinde gerçekten bir anlaşma yapacağına dair göz kırpıyor. Bütün bunlann sonucunda sorun çok kötü yeni bir sürece giriyor: tki devlet çözümünün sonunun başlangıcı. Şaron yönetiminde Yahudiler Batı Şeria'daki yerleşim alanlannı genişletti. Bu yerleşim alanlarındakiler için kazanmak topraklardan vazgeçmeyi imkânsız kılmak anlamına geliyor. tsrail Batı Şeria'daki yerleşim alanlannı boşaltmazsa, 2010 yılında Israil ve işgal edilen alanlarda Israilliden çok Filistinli yaşıyor olacak. O zaman lsraillilerin üç seçeneği kalacak: Israil bütün bu bölgeyi apartheid uygulayarak ya da Filistinlileri atarak kontrolünde tutacak. Ya da Filistinlilere seçme hakkı vererek bir Yahudi devleti olmaktan çıkacak. Hangi seçenek olursa olsun, bu, tsrail'in Yahudi demokrasisi olarak sonu anlamına gelecek. Uzun lafın kısası tsrail'in kontrol altında tuttuğu yerleşim alanlannı boşalrmaması ülkenin aleyhine olacak. (The New York Times 15 Ocak)