Katalog

18 OCAK 2003 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab(a cumhuriyet.com.tr 11 Ankara, Amerikan Genelkurmay Başkanı Richard Myers'in ziyareti öncesinde karannı netleştirdi ABD'ye tam destek yok çankaya zirvesinde ABD'ye 3 mesaj verlldl: • tkinci BM karan şart • Desteğimiz ancak sınırlı olabilir • Üslerde inceleme, taahhüt anlamına gelmez Uğur Ziyal, Genelkurmay Harekât Başkanı Korgeneral Köksal Karabay da katıldı. Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü ve Dışişleri Başdanışmanı Tacan İldem, zirve hakkında bilgi verirken ABD'nin bazı taleplerinin, uluslararası yasallık ve anayasanın 92. maddesine göre TBMM karannı gerektirdiğini vurgulayarak "BM Cüvenlik Konseyi'nin askeri bir operasyon başlatılmasına ulur verecek ikinci bir karannın yokluğunda TBM M 'nin bu tür bir karar almasındaki güçlük bilinmektedir" uyarısında bulundu. I Idem, "Türidye'nin kararsız oldugu yönündekj" yorumlan eleştirirken ABD'nin kimi taleplerine venlen olumlu yanıtların da doğru anlaşılması gerektiğini vurguladı. İldem, "ABD'nin taleplerinin kimik'rine, yükümlülük altına girmeksizin, bütünüyle olasılık planlamasıçerçevesinde olumlu yanıt vcrilmiştir. LJs, havaalanı ve limanlardaki keşif çalışmalan, tarafimızdan verilen i/in uyannca yürütülmektedir. Bu dahi, önemli bir katkı oluşturmaktadır" görüşünü ilctti. AÇIKÇA ŞÜKRÜ StNA GÜREL Akıl ve Akıldışı Bilimdeki baş döndürücü gelişmeler her gün bir kat daha ivme kazanarak sürüyor. Pek çok alanı ve konuyu insanın daha iyi anlayabilmesi bu sayede gerçekleşirken, insan davranışlarını açıklayarak yol ahnması gereken bilim dallarındaki gelişme hızı, ötekilerle karşılaştırılamayacak kadar düşük. Böylece çevresini anlamak ve değiştirmekte hızla gelişen insanoğlu, kendisini anlama ve olumluya doğru geliştirme işinde yaya kalıyor. Aklı başında bildiğiniz koskoca insanların, hatta toplumların neden sıklıkla cinnet getirmiş gibi davrandıkları, ancak bilimin eksiği tamamlanarak açıklanabilir. Bu işlevi de sanat yerine getiriyor. Başkatürlü açıklayamayacağımız insan davranışları, sanatçıların bilgi, birikim ve sezgileriyle yakaladıkları ve anlattıkları duygu, güdü ve insanlık durumlarıyla açıklık kazanıyor. John Le Carre, uluslararası ilişkilerin en karanlıkyönlerini kendisine konu edinen bir büyük romancı. Başkalarının elinde sıradanlaşabilecek konuları, "insan" karakterleriyle ve olağanüstü bir anlatımla gerçek bir yazın yapıtına, romana dönüştürüyor. Le Carre'dan öğreniiebilecek çok şey var. Son yazısında söylediklerine de kulak vermek gerekir: "Amerika, tarihsel çılgınlık dönemlerinden en kötüsüne girmiştir. Washington, kimlerin ABD tarafından yönetileceğini göstermek isterken, Amerikan kamuoyu güçlü bir ikna kampanyasıyla yanıltılmıştır." Çılgınlık, insanları ya da insan gruplarını, mutlaka akıldışı davranışlara yöneltir. Ancak, birey ya da toplumlardaki "akıldışılık", çoğu kez başkalarının "akıl" içinde davranmalarıyla, başka insan davranışlarına kendi hesapları doğrultusunda yön vermeleriyle gerçekleşir. Şimdi, silah üretimiyle Amerikan ekonomisini canlandırmak, başkalarının petrollerine el koymak, sıkı bir güç gösterisiyle dünyanın dört bir yanındaki çıkarlarını daha güçlü kovalamak isteyenlerin, Amerikan toplumunu çılgınlığa şartlandırması, "akıldışı" bir davranış olarak görülebilir mi? ABD'de ve dünyada yaratılan ve yaygınlaştırılmak istenen "delilik", aslında hesaplı kitaplı, "akıllı" insanların, kendi çıkarları doğrultusunda oluşturdukları bir durumdur. Isterseniz birde kendimize bakalım... Yakın geçmişte toplumumuzun büyük bölümünü saran, Diyarbakır'dan ve Üsküdar Imam Hatip Lisesi'nden "yoliar geçiren", Tayyip'lere seferler düzenleten, "AB bütünleşme uzmanları" türeten, koskoca, kerliferli adamlara türlü şaklabanlıklar yaptırtan, tutulmuş olduğumuz "toplu AB cinneti" değil miydi? Biz toplum olarak bu cinnete, bizi kandırarak el altında tutmak isteyen Avrupalı çevrelerin besledikleri kişi ve kurumların her dakika kulağımıza üflemeleriyle tutulmadık mı? Sonuç olarak, bu konudaki toplumsal akıldışılığımızı yaratan da, birilerinin akıl ve çıkarları oldu. KKTC'ye de bu açıdan bakabiliriz... Meydanlara ilkokul ve liseli çocukları doldurarak şarkılarla, türkülerle ve küfürlerle "barış ve çözüm" mitingleri yapılıyorsa, oraya da aynı açıdan bir gözatmak gerekir. Birtoplumun, toplumsal çılgınlığatutulmadan, yarısını hemen, en az üçte birini de kısa sürede yersizyurtsuz kılacak, bütün güvencelerden yoksun bırakacak bir (Hanney) Annan Planı'nın peşine düşüp, çolukçocuğun gösterileriyle kendi devletini yıkmaya çalışması mümkün olabilir miydi? Peki, bu toplumsal çılgınlık, Türkiye ve KKTC'de medyada ve siyasette kendisini gösteren "euro faaliyetler"\ kendi çıkarları doğrultusunda biçimlenen akıllarıyla yürütenler olmasa, yaratılabilir miydi? Gelmiş geçmiş ABD başkanlarının en bilgelerinden olan Lincoln, toplumların siyasal davranışları açısından nasıl etkilendiklerini özetleyerek, öğüt vermiştir: "Bazen, herkesi kandırabilirsiniz. Her zaman, bazılarını kandırabilirsiniz. Ama, her zaman, herkesi kandıramazsınız." Geleceğe umutla bakmamızı sağlayacak olan yalnızca bu bilgelik değil, aynı zamanda da Amerika'dan Türkiye'ye kadar dünyanın dört bir köşesinde artık kandırılamayanların sayısındaki hızlı artıştır. Insanlığın umudu, akıl ve akıldışı arasında her gün biraz daha sağlıklı değerlendirme yapılabileceğinin bilinmesidir. Biz de aklımızı başımıza alır, akıldışı ve akıl arasındaki alışverişi kavrarsak, kendi geleceğimize güvenle bakabiliriz. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Türkiye, ABD'nin olası Irak operasyonuna uluslararası yasallık sağlanması koşuluyla ancak "sınırlı destek" verebileceğini bildirdi. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in başkanhğında Çankaya Köşkü'ndc gerçekleştirilcn Irak zirvesinde, ABD'nin taleplerinin tümüyle karşılanmasının mümkün olamayacağı sonucuna vanldı. Zirvede, Türkiye'nin başıru çektıği banşçı çözüm çabalannın tüm hızıyla sürdürülmesi kararlaştınldı. Devletin zirvesi, ABD Genelkurmay Başkanı Orgcneral Richard Myers'in pazartesi Ankara'ya yapacağı ziyaret öncesinde bir araya gelerek ABD'nin askeri taleplerine iletilecek yanıtı ele aldı. Zirveye Başbakan AbduIIahGUI, Genelkurmay Başkanı Orgeneral HilmiÖzkök, Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Mrak'ın görev ve sorumluluğu büyük' İldem, "Doğal olarak, uluslararası yasallık karşılansa da Irak halkıyla küklü tarihi bağlara sahip komşu bir ülkc olnıası ve bölgedeki konu mu nedeniyle, Türkiye'nin operasyona sağlamayı düşüneceği katkılann bir sının olacağını öngörmek, gerçekçiliğin geregKÜr" diyerek desteğin geniş kapsamlı olamayacagına işaret etti. İldem, Irak'a da mesajlar verdi. BM karannın ardından Bağdat'a operasyon gereğinin doğmaması için büyük sorumluluk düştüğünü vurgulayan ildem, şöyle devam etti: "Irak, ülkesinin kitle iınha silahlanndan anndınldığını kanıtlayacak biçimde aktif işbirliği sergilemelidir. Türkiye, hâlâ soruna banşçı çözüm bulunacağı inancını konımaktadır. Tarafiann tümü, banşa firsat tanımahdır. Türkiye, banşçı çabalara destek verirken ulusal çıkarlanmn zarara uğramasım ünlenıek üzere her tür olasıhğa karşı hazırhklan da ihmal etmemektedir." tldem, Ankara'nın Saddam Hüseyin'in sürgüne gönderilmesı önerisinde bulunduğu haberlerini yalanladı. Colin Povvell: Kuzey cephesi tamam gibi • Türkiye'nin topraklanna 15bin ABD askeri yerleştirilmesini kabul etmek üzerc olduğu öne sürüldü. DışHaberler Servisi Arîkara ile Washington'ın Irak operasyonunda bir kuzey cephesi açılması için Türkiye'ye 15 bin ABD askerinin yerleştirilmesi konusunda anlaşmaya varmak üzere olduğu öne sürüldü. Washington Post'un haberinde, Türkiye'nin, ABD'nin istediği sayının dörtte birinden az askerin gelmesini kabul etmeye hazır olduğu kaydedildi. Kuzeyden bir cephenin açılacağını belirten Batıh bir diplomat, "Zorluğu yaratan, onlann bunu hatka açıklamaması. Bu tartışmalar nihai meclis onayına baglı" dedi. Yazıda, ABD'nin Türkiye'yi saflanna kattığının işaretini vermek için, tesislere yönelik olarak 300 milyon dolar tutarındaki geliştirme çahşmalarını başlatabileceği savunuldu. 80 bin kışilik kara birliğinin, "özellikle Körfez Savaşı'ndan sonraki ekonomik çöküş ile beraber düşünüldüğünde, Türk halkının hazmedebileceğinden çok fazla olduğu" yorumu yapılan yazıda, böyle bir gücün büyüklüğünün, "ABDaskerlerininbir daha gjtmeyeceği'' kaygısını da besleyeceği belirtildi. ABD savaş planlayıcılannın, Türkiye 'den açılacak kuzey cephesinin, Musul ve Kerkük petrol bölgelerinin güvenliğini sağlamada ve Kürt azınlığı korumadaki önemi üzerinde durduğu belirtilirken, bir Türk yetkilinin "Irak'ın askeri güctinün abarnldığı ve Türk istihbaratuıın verdiği bilgiye dayanarak, hayati önemdeki petrol şehirleri Musul ve Kerkük'teki Irak Cumhuriyet Muhafizlan'ının, eski güçlerinin üçte birine sahip olduğunu" söylediği ifade edildi. ABD gücüyle ilgili kesin bilgilerin, ABD Genelkurmay Başkanı Richard Myers'in Türkiye ziyarctinde netleşebileceği belirtilirken, önümüzdeki hafta Senatör John VVarner başkanlığındaki bir heyetin de, Kongre'nin, Türkiye'nin bir ekonomik şoktan etkilenmemesi için 14 milyar dolarlık kredi konusunda bir yasa çikarmayı istediği bildirildi. 2. BMkaranna ihtiyaçyok BERLİN (AA) ABD Dışişleri Bakanı Colin Povvell, Irak'ın, BM denetçileri ile işbirliği yapmadığının, bu ay sonuna kadar ikna edecek şekilde kanıtlanacağına inandıklannı söyledi. Alman gazetesi Sueddeutsche Zeitung gazetesine demeç veren Povvell, BM Güvenlik Konseyi'ne üye 15 ülkenin 27 Ocakıta Irak'taki silah denetim raporlarını sunulması ardından, Irak'ın işbirliği yapıp yapmadığı sorusuna cevap bulacağını belirtti. Povvell, birçok ülkenin, savaşı haklı çıkarmak için ikinci bir BM karannın gerekliliğine inandığını ve Washington yönetiminin bu endişeleri ciddiye aldığını belirtti. Povvell, "Ancak biz her zaman, Irak'ta halen kitle imha silahı bulunduğuna veya yenilerini üretmek istediğine dair sağlam bir fikir bulunması halinde, BM'ııin ikinci bir karar almadan harekete geçeceğini belirttik" dedi. Ankara Savaş Karşıb Platfonnu, Irak'a yönelik saldın hazuiığındaki ABD'nin Ankara Büyükelçiliği öniinc siyah çelenk bırakn. Gnıp, Kennedy Caddcsi'ndeki ABD'nin Ankara Büyükelçiliği'ne yürüdü. tnsan llakları Dcrneği Ankara Şubesi Başkanı ve Platform Sözcüsü Ender Büyükçulha, ABD'ye gönderilmek için ha/jrlaııan ıııekfııbu okudu. Bu arada, (Viustafa Kara ve Sabri Kesen savaşa karşı bircysel (cpkilcrini gttstcrmek için Ankara Atapark'tan Bağdat'a doğru yüriiyüşe geçti. Kara ve Kesen, Ortadoğu'da banşın hâkiın ulnıasını istcdiklcri için bu cylcmi gerçekleştirdiklerini açıkladı. (Fotoğraf: KEREM GEZER) ABD Büyükelçisi, amaçlannın petrol değil rejim değişikliği olduğunu söyledi Saddam çeldlirse savaş olıııaz EMİNE KAPLAN ANKARAABD'nin Ankara Büyükelçisi Robert Pearson, AKP ve CHP grup başkanvekillerine Irak konusunda verdiği brifingte, Saddam Hüseyin'in çckilmesi durumunda müdahaleye gerek kalmayacağını söyledi. Operasyon konusunda, BM'den ikinci bir karar isteyeceklerini ancak, ABD'nin güvenliğini BM kararına bağlı da görmediğini anlatan Pearson, petrolün olası operasyondaki etkisinin ne olduğunun sorulması üzerine, "Irak'a petrol için kavga etmeye gelinmez" dedi. ABD'nin Ankara Büyükelçisi Robert Pearson, dün AKP Grup başkanvekilleri Salih Kapusuz vc Eyüp Fatsa ile CHP Grup Başkanvekili HalukKoç ile kahvaltıda buluştu. ABD'nin Irak politikası konusunda grup başkanvekıllerini bılgilendiren Pearson, şu görüşleri dile getirdi: • ABD, sorunun banşçı yollardan çözülmesini istiyor. "tlle de savaş olsun" gibi bir ısranmız yok. BM' ye gidip tartışacağız, ikinci bir karar isteyeceğiz. Ancak kendi güvenliğimizi BM karanna bağlı görmeyiz. Aslındabirinci karann da yeterli olduğu görüşünü sürdürüyoruz. • Türkiye ile dost ülke olarak sorunun çözümü için tam işbirliği istiyoruz, sorun yok. Türkiye'nin vereceği karar, bizim alacağımız karan etkileyecektir. Türkiye, net karannı vermediği için biz de net bir karar alamıyoruz. • Saddam Hüseyin çekilirse, bu iktidar değişikliğini getirir. O zaman bir müdahalc düşünmeyiz, buna gerek kalnıaz. Ancak bu konuda unıutlu değiliz. Irak'ın BM kararlanna uymasını sağlamak bizim için çok önemlidir. "BM kararlanna uymayan tek ülke Irakmı?" sorusu üzerine: Elbette başka ülkeler de var. Biz Irak'ta Türkiye modeli istiyoruz. Laik, demokratik ve müslüman kimliklerin birleştiği bir rejimden yanayız. "TBMM'den savaş için kolaylıkla karar çıkmasını bekliyor musunuz?" sorusu üzerine: Başkan George Bush, böyle bir karar vermemişken Türkiye'den böyle bir karar almasını bekleyemeyiz. Bızım amacımız güç kullanmak değil, güç yığarak caydırıcı bir durum oluştunnak. Hükümetin sorunun banşçı yollardan çözümü için ortaya koyduğu gayretleri ve Başbakan Abdullah Gül'ün bu çerçevede gerçekleştirdiği ziyaretleri olumlu buluyoruz. Zirveden Irak'ta bir rejim değişikliği sonucu çıkarsa büyük memnuniyet duyanz, bizim de arzu ettiğimiz budur. "Türk toplumu ikinci bir savaş istemiyor, halk buna tepki gösteriyor" anımsatması üzerine: Llbette doğrudur, ancak Irak'ta sağlıklı bir yönetim oluşursa, ülkenizin ticareti artar, ileriye dönük yarannıza olur. Olası bir operasyonda Türkiye ve diğer ülkelerin petrol ihtıyacı konusunda bir sorun yaşanmaz. Petrol için Irak'a kavga etmeye gelinmez, bölgeye gelip oturmayız. "ABD'nin Kuzey lrak'la ilgili politakasınedir?'' sorusu üzerine: Türkiye'nin "kırmızı hat" koşullannda haklıdır, biz de bundan yanayız. Der Spiegel dergisinin savi: BEYAZ SARAY SÖZCÜSÜ FLEISCHER: Kimyasal başlıklar canımızı sıktı Dış Haberier Servisi ABD, Irak'taki Birleşmiş Milletler silah denetçılerinin, önceki gün 11 boş kimyasal silah başlığı bulmalannın, u can sıkıcı ve ciddi" olduğunu açıkladı. ABD'nin Moskova Büyükelçisi Alexander Vershovv ise var olan BM kararlannın, ABD'nin Irak'a askeri harekât düzenlemesine yeterli olduğunu kaydetti. Beyaz Saray sözcüsü Ari Fleischer,bulunan savaş başlıklannın, Irak'ın 7 Arahk'ta BM'ye sunduğu silah bildiriminde yer almadığını belirtti. Sözcü, "Irak lideri Saddam Hüseyin'in silahsızlanmadığı gittikçe daha netleşiyor" dedi. Vershovv ise, ABD'nin elinde, Irak'ın kitle imha silahlanna sahip olduğu konusunda ek kanıtlar bulunduğunu kaydetti. Büyükelçi, "ABD, bu kamtlan ilgili taraflara muüaka verecektir" dedi. Vershovv, Irak'ın tamamen silahsızlandığını kanıtlayamaması durumunda var olan BM kararlanna dayanarak ABD' nin askeri bir harekât düzenleyebileceğini söyledi. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), önceki gün Uhayder Mühimmat Depolama bölgesinde bulunan boş kimyasal başlıklar konusunda konuşmak için erken olduğunu bildirdi. BBC'ye konuşan IAEA sözcüsü Mark Gwozdecky, "Bu çok teknik bir konu. Zaman ve inceleme gerektirir" diye konuştu. Irak'ta dcnetçilerden bir yetkiliyse, "Bunlar ne kimyasal, ne biyolojik başlıklardır. Küçük roket başlığı bunlar. Kitle imha silahı fllan değU" diye konuştu. Ingiliz hükümeti, bulunan başItklar konusunda hemen yargıya vanlmaması gerektiğini belirtti. lngiltere Dışişleri Bakan Yardımcısı MikeO'Brien, denetçilerin bu kanıtı incelemek ve denetimlerin gidişatını değerlendirmek için için zamana ihtiyaçlan bulunduğunu kaydetti. Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, "ABD'nin Irak'a saldırması halinde \mcrikan askerlcrini yeneeeklcrini" söyledi. Saddam, Körfez Savaşı'ııın 12. yıldönümü dolayısıyla yaptığı konuşmada, orilu, halk vc yönetim olarak tüm olanaklannı sefcrber ettiklerini belirtti. Dünbinlerce Iraklı da gösteriler yapü.(REUTERS) ABD'yi yeneceğiz Koşullu sürgün tartışılıyor Dış Haberier Servisi Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in, belirlı koşullar altında sürgüne gitmeye hazır olduğu savları yoğunlaşırken Suudi Arabistan'ın da Hüseyin'in darbeyle düşürülmesı için temaslarını yoğunlaştırdığı belirtildi. Der Spiegel dergisinde yayımlanan habere göre, Dubai'de bir Batıh ve iki Arap diplomat, Saddam'ın sürgüne gitme şartları arasında, ABD birliklerinin Körfez'den çekilmesi, silah denetimlerinin durdurulması ve yaptırımların kaldırılmasının bulunduğunu açıkladı. Saddam'ın, tsrail'\n kitle imha silalılan geliştirmesinin önlenmesini, kendisinin ve yakınlarının yurtdışında yargılanmayacağı konusunda ABD ve Avrupa ülkelerinden de güvence istediğini bildiren diplomatlar, sürgün yeri olarak bir Afrika ülkesi üzerinde durulduğunu kaydcttiler. Diplomatlar ABD'nin koşulları reddettiğıni ve arabuluculuğu Mısır'ın yaptığını söyledi. Darbe çabaları Almanya Başbakanı Gerhard Schröder de "Saddam'ın sürgüne gitmesi iyi olurdu" dedi. Irak Başbakan Birinci Yardımcısı Tank Adz ise bu haberleri yalanladı ve "Saddam Hüseyin cesur bir lider ve kahramandır. Son Irak kurşununa kadar nıücadele edecektir" dedi. Timc dergisi, "Suudi Arabistan'ın, Iraklı generallere Saddam'ı devirmeleri için baskı yapbğmı1" yazdı. Dergıye göre, Riyad, Irak savaşının bölgeyi kargaşaya sürüklemesinden ve Türk ve tran ordulannın Irak topraklanna girmesinden korkuyor. Riyad, bu nedenle, darbenin, savaştan daha iyi sonuçlar doğuracağını düşünüyor. Irak'a lider aranıyor Dış Haberier Servisi Irak'a saldın planları yoğunlaşırken ABD yönetimi, ülkede Saddam Hüseyin sonrası dönemin hazırlıklarını yapıyor. VVashington'ın, Irak'ın Amerikan askerleri tarafından yönetilmesı yönünde bir planı olduğu belirtilirken bir başka iddia Saddam'ın ardından Irak'ta iktidarı Kürdistan Yurtseverler Birliği lideri Cdal Ialabani nin devralacağı yönünde oldu. The NVashington Post gazetesi, ABD'nin planlannın netleştiğini ve ülkenin yönetiminin, Saddam'dan sonra "yıllarca bu bölgede kalacak" Amerikan askerleri tarafından üstlenileceğini yazdı. Gazete, henüz onaylanmamış olan plana göre, ABD'li askerlerin savaş durumunda petrol kentleri Musul ve Kerkük'ün güvenliğini sağlamayı planladığı yönünde Türkiye'ye güvence verdiğini de belirtti. tsrail istihbaratına yakın Debka sitesinde ABD'nin Irak'ta yönetimin liderliği için Talabani'ye destek verdiği öne sürüldü. Irak konusunda TürkABD uzlaşmasının bozulmasının nedeninin, ABD'nin Bağdat'ı yönetmesi için Talabani'yi desteklemesi olduğu öne sürüldü.