Katalog

=30 EVLÜL 2002 PAZARTESl CUMHURİYET SAYFA DIS BASEV |ABD, uluslararası topluluğu bir kez daha oldubittiye getirmek için 11 Eylül'ü olabilecek en çirkin şekilde alet etti OğulBush'un'Haçlı Seferi'• Ne Bağdat'ın El Kaide'nin faaliyetleriyle bağlantısına ilişlcin ne de kitle imha silahJan ürettiğine dair hiçbir kanıt öne sürülemedi. Ve dünyaya sunulacak elle tutulur bir kanıt olmadığı için Beyaz Saray yeni bir kavram icat ediyor: 'Önleyici' askeri karşı saldın. JEAN-PAUL PIEROT ABD Başkanı George W. Bush, Yaşlı Kıta'daki baş müttefikı Tony Blair ile birlikte Avrupa'daki kararsızlığın üstesinden gelinmesini sağlayacak "sav"lan ararken Amerika'mn önde gelen yetkilileri Irak'a karşı ilan edilecek savaşı "pazariamak" için medyada nöbetleşe boy gösterdiler. Bombardıman o kadar yoğundu ki, New York ve VVashington'daki saldınlann üç bine yakın kuıbanına gösterilmesi gereken saygıyı bile gölgeledi. ABD Başkanı, bir kez daha uluslararası topluluğu oldubittiye getirmek veya destek elde etmek amacıyla 11 Eylül'ü olabilecek en çirkin şekilde alet etaıe yolunu seçti. Ancak durum bir yıl öncesinden farklı. Manhattan'dald kulelere çarpan uçaklann görüntüleri karşısında acıma ve dayanışma duygulan, Bush'un Haçlı Seferi'nin tartışılmasının önüne geçmişti. Süper güç ABD'nin dünyayı sürüklemek istediği yeni macera ise tabii ki bir sürpriz değil. 'En lyl yanıt saldrrıdır 11 Eylül'den birkaç gün sonra Bush, Usame bin Ladin'Ie ışbirliği yapmakla suçlanan ülkelere karşı uzun soluklu bir savaş ilan ediyordu. "En iyi yanıt bir saJdmdrr" diyordu Savunma Bakanı Donald Rumsfekl, ve sözlerinin devamında bu saldınnın hedefi olarak yalnızca Afganistan'ı değil, Irak'ı ve hatta Iran'ı da sayıyordu. Ne Bağdat'ın El Kaide'nin faaliyetleriyle bağlantısına ilişkin ne de kitle imha silahlan ürettiğine dair hiçbir kanıt öne sürülemedi. Ve dünyaya sunulacak elle tutulur bir kanıt olmadığı için Beyaz Saray yeni bir kavram icat ediyor: "Onteyid" askeri karşı saldın. Bu durumda Bush sılahlı bir koalisyon kurmakta zorlanıyor. Dışişleri Bakanı CoKn Ptmvü, ABD'nin tek tarafiı müdahale tehdidini sezdiriyor. Askeri boyutta bu müdahale tabii ki olanaklı, ancak bölgede meydana gelebilecek sonuçlar nedenıyle politik açıdan çok daha karmaşık. Bu nedenle Avrupa ve özellikle de BM Güvenlik Konseyi üyesi Fransa, geri dönühnez olan yoldan kaçınmak için gerekli koza sahip. New York Times'uı "inandmaz derecede tehliketi doktrin" olarak nitelediği önleyici savaşa karşı çıktığını belirten ve "hiç görmediği kanıdar" üzerindeki şüphelerini dile getiren Jacques Chirac, Fransa'nın krizi çözmek için BM'ye öncelik tanınmasını öngören ükesinin altını çiziyor. BM ve Fransa'nın Itozu Alman Başbakanı Gerhard Schröder de bu şekilde hareket ediyor. îhtiyatlı olunması gerektiğinı savunan ve "uhıslararası toplumun, özeflikle de Arap ve Müshıman ülkeferin onaylamadjğı bir harekete" karşı uyanda bulunan Başbakan'a katılıyoruz. Bölgede Güvenlik Konseyi'nin kararlanrun uygulanması. Ortadoğu ve Yakındoğu'da durumun kalıcı şekilde düzelmesini sağlar. Bu amaç için, bölgeyi savaşa sürüklemekten kaçınarak daha fazla çaba göstermek gerekir. Bush'a bir ülkeyi, rejiminı değiştirmek amacıyla bombalaması için tam yetki vermek, onu dünyanın hâkımi olarak tanımak anlamına gelır. Bush felakete doğru yürüyüşüne son vermediğı takdirde önümüzdeki günler ve haftalarda tüm mesele, önleyici savaşa karşı çıkan Fransa'nın sesini sonuna kadar duyurup duyuramayacağı olacaktır. 10EyW2002 Insanlar kimin umurunda? IRENEKHAN* Irak'ta ınsan haklannın durumu, bazı Batılı siyasi önderler tarafindan askeri operasyonu haklı göstermek için olağandışı bır sıklıkla gündeme getirilmeye başlandı. Insan haklanna göstenlen bu seçici dikkat, insan haklan savunuculannın yaptıklan işlerin duygusuzca ve hesaplı bir şekilde kullanılrnasından başka bir şey değildir. Aynı hükümetler, Uluslararası Af örgütü'nün Körfez Savaşı'ndan önce hazırladığı ve Irak'ta insan haklan ihlallennın yaygın olarak yaşandığuu gösteren raporlara gözlerini kapıyordu. Binlerce Kürt sivilin, 1988'de Halepçe'de öldürülmesi karşısında sessiz kalmışjardı. Irak halkı bir yandan hükümetin -işkence, yargısız infaz, u kaybolmalar r ', keyfi gözaltılar ve adil olmayan yargılama- gibi uygulamalanna maruz kalırken bir yandan da 1990'dan beri Birleşmiş Milletlerin ağır yaptuTinlar rejiminin altında eziliyor. Yaphnmlar beslenme, sağlık ve eğitim, hatta pek çok durumda çoğu çocuk yüz binlerce kişinin yaşam hakkını tehlıkeye attı. Irak hükümetinin, yaptınmlar rejimini propaganda amaçlı olarak bilinçli bir şekilde manıpüle ettiğı yönünde iddialar ortaya atılıyor. Ancak bu, Irak halkının haklannın ağır bir şekilde ihlaline yol açan bütün yaptınmlann kaldınlması yönündeki çağnlara kulaklannı tıkayan BM Güvenlik Konseyi'nin günahlannı hafîflermiyor. Güvenlik Konseyi askeri güç kullanımmı ölçüp tartarken, atacağı adımın sonuçlannı yalnızca güvenlik ve siyasi sonuçlan bağlamında ele almamalıdır. Konseyin, savaşın kaçınılmaz sonuçlan olan insan haklan ihlallerinı ve insani kayıplan da göz önünde bulundurması gerekir: Bombardımanda ya da çatışmada öldüriilecek sivilleri, temel gereksinimlere ve insani yardıma ulaşılmasını daha da güçleştiren yaptınmlar yüzünden ölecek çocuklan düşünmelidir. Yürütülen tartışmalarda, Irak halkının yaşamı ve güvenliği tamamen es geçiliyor. Savaşın komşu ülkelerdeki insanlann haklan üzerinde doğuracağı etki de öyle. Uluslararası banşın ve istikrann konıyucusu olarak öncelikle banşçıl yollardan çözüm aramak Güvenlik Konseyi'nin sorumluluğudur. Konsey, en güçlü üyesine güce başvurmanın son çare olduğunu ve bu çareye ancak uluslararası hukuka uygun olarak başvurulması gerektiğini hatırlatmalıdır. Şu anda gerçekten, bize başka hiçbir seçenek bırakmayan ve çok acil olarak başa çıkılması gereken bir tehlikeyle mi karşı karşıyayız? Birleşmiş Milletler banşı korumak ve insan haklannı iyileştirmek için kuruldu, savaşı teşvik etmek için değil. • Irak halkı bir yandan hükümetin 'kaybolmalar', keyfi gözaltılar uygulamalarına maruz kalırken bir yandan da 1990'dan beri BM'nin ağır \aptinmlar KJiminin altında eziliyor. Uluslararası AfÖrgütü Genel Sekreteri 25 Eylül 2002 ABD'nin Irak liderine yaptığı suçlamalann tümü Şaron için de geçerli Baıışa bir şans vermeli PATRICKSEALE tşgal topraklanndaki şartlar korkunç bir hale girdikçe, Filistin lideri Yaser Arafat'a bağlı El Fetih Hareketi ıçinde, "büyiik bir strateji değişikliği" tarhşmalan da arttı. El Aksa Şehitleri Tugayı da bu tartışmala- ra katıldı. Bu gruplarla doğrudan bağlantı- lı kaynaklar, Arafat'ın, Yeşil Hat içindeki intihar saldınlannın da durdurulmasını sağ- layacak ortak bir siyasi platform oluşturmak istediğini belirtiyorlar. Bu fraksiyonlar, stratejilerinin değişmemesi durumunda, ls- lami hareketin direniş bayrağının Hamas'a geçeceğinin farkına vardılar. Bugün, Ra- mallah'taki karargâhında yıkıntılar arasın- daki Arafat'ın otoritesini İcoruyup koruya- mayacağı üzerine ciddi endişeler var. Tanzim'in genç liderleri, örgütü, tepeden tırnağa yeniden kurarak siyasi birmekanizma ha- line getirmeye çalışıyor- lar. İntihar saldınlannın, Şaron'un ekmeğine yağ sürdüğüne Uişkin kanı gj- derek artıyor. Aynca, Filistin hare- ketinin, bozulan imajıru düzeltmek ve ABD ve Israil'deki ılımlılarla ye- niden iletişim kurmak için etkili bir adım atmak zorunda olduğuna inanı- lıyor. Bu militanlann stra- tejilerinin geniş amacı, geçen mart Beyrut'taki Arap Zirvesi 'nde açıklanan Arap banş pla- nına göre, Filistin içinde siyasi bir plat- form yaratmak. Arafat'ın seçilmiş hüküme- tinin, geçen haftalarda Filistin Anayasal Konseyi tarafindan reddedilmesi, sivil po- litikanın yeniden canlandınhnası ve Filis- tin siyasi sürecinin yeniden birleştirilmesi isteklerinin bir işaretidir. Bu süreç, geçen sürede Israil terörü, Filistin'in karşılık te- rörü ve Filistin yönetiminin kötürüm hali nedenıyle gölgelendi. Filistin stratejisinin bu yönde bir değişi- mi çok kolay olmayacaktır. Müzakere sü- reci istemeyen Şaron'un, Filistinlilenn şid- deti azaltmasına izin vermesi pek olası gö- zükmüyor. Bu nedenle Şaron, Filistinlile- rin saldınlannı durdurması karşı lığında hiç- bir şey yapmayacaktır. Filistin cephesinin 6 haftalık suskunluğu sırasında Israil ordusu çoğunluğu sivil 75 Filistinlıyi öldürdü. Bu nedenle Fılistinler, yöntemlerini değiştirmekte direniyor. Filistinlilerin duygulan, Israü'e karşı nef- ret ve sürmekte olan Intifada'da yitirilen 2 bin 500 kişi, on binlerce yaralı, kaba yön- temlerle gözaltına alınma ve büyük yıkıma karşı bitmek bilmeyen bir intikam isteği. Şaron gerçekte, Füistinmilitanlığından güç buluyor ve farklı bir strateji uygulanmama- sı için elinden gelen her şeyi yapacaktır. Fi- listin yönetiminin karakollannı, cezaevle- rini ve güvenlik merkezlerini yıkarak, yö- netimin "teröristleri" kontrol etmesi mü- kemmel bir şekilde engellenmiştir. Özellikle Gazze'de şartlar çok kötü. Her 10 aileden 7 'si gıda yardımlanyla geçiniyor • Birinin Şaron'la anlaşma tasarlamasının hiçbir yolu yok. ABD Başkanı Bush'un Saddam Hüseyin'e yaptığı suçlamalarla Israil Başbakanı Ariel Şaron'un iddialan aynı. O da komşusunu işgal etti; o da katliamlar gerçekleştirdi; o da devlet terorizmi uyguladı; o da BM kararlannı hiçe saydı; o da dünyanın en tehlikeli kitle imha silahlannın kontrolüne sahip ve o da bunlan kullanacak kadar çılgın. ve işsizlik oranı yüzde 80'e çıkmış durum- da. Para neredeyse hiç yok. Bu nedenle ba- zı Filistinliler, Şaron'a baskı yapmanın tek yolunun intihar saldınlannı durdurmak ol- duğuna inanıyor. Füistinliler, yeni strateji ara- yışlannda, durumlannın öznel gerçekleri- ni göz önüne almalıdırlar: Şaron, ABD'nin yürüttüğü "terorizme karşı savaş"ı, Filistin milliyetçiliğine kar- şı yürüttüğü kendi savaşı için kullanmak- tadır. Oslo sürecini öldüren, Filistinlilerle yapılan tüm eski anlaşmalan fesheden ve Batı Şeria'yı yeniden işgal eden tsrail Baş- bakanı, îsraü'in yasalara aykın yerleşim programının başına, Filistinlilerin "sürül- mesinin" en büyük savunuculanndan Ef- fieEham'ıgetirdi. Bush, bupolitikalarades- 1- tek verdi. Bunun bir nedeni, ABD yönetiminin şa- hin üyelerinin Şaron'un milliyetçi ideolo- jisini paylaşması ve 11 Eylül saldınlannın, Arap ve Müslümanlara bakış açısmı değiş- tirmesi. Bir Filistin devleti "vizyonu"nu dile getirse de, bunu gerçekleştirmek için hiçbir şey yapmayan Bush'un, bu trajik ça- hşmadaki konumu her zaman taraflı oldu. Şaron'un, BM Güvenlik Konseyi'nin tüm kararlannı sürekli çiğnemesine izin ve- ren ABD Başkanı, bu kararlann çok daha azına uymadığını savunarak, Irak'ı vurmak için heyecanlanıyor. Şaron, Avrupa'nın sorunda daha etkin yer almak isteyen çabalannın tümünü, Da- nimarka'nın yakınlarda açıkladığı banş pla- nı da dahil, kabaca ve kökten reddediyor. Füistinliler, bu şartlarda kendi gündemle- rini oluşturup inısiyatifı elleri- ne alabilecekler mi? Bunu ya- pamazlarsa, birilerinin onlara yardım etmesi pek mümkün gö- zükmüyor. Birinin, Şaron'la anlaşma ta- sarlamasının hiçbir yolu yok. ABD'nin Saddam Hüseyin'e yaptığı suçlamalann tümü, Şa- ron için de geçerli. O da kom- şusunu işgal etti; o da katliam- lar gerçekleştirdi; o da devlet terorizmi uyguladı; o da BM kararlarını, hiçe saydı; o da dünyanın en tehlikeli kitle im- ha silahlannın kontrolüne sa- hip ve o da bunlan kullanacak kadar çılgın. Şaron'un devrilmesinin tek yolu sandık- tan geçiyor. Kabul edılebilir bir banş pla- nını görüşecek güçlü bir hükümet getirebil- menin tek yolu Israil seçimleridir. Bu nedenle Filistinliler, doğrudan Israil kamuoyuna seslenerek, Israillilerin içlerin- deki korkuyu ve nefreti yok etmelidir. Filistinliler, güvenlik kaygılan açısından, Israil içinde sivillere karşı gerçekleşen tüm saldırüan kınamalıdırlar. Böylesi bir çarpıcı hareket, Şaron'a verilen desteği kesmek ve banşa bir şans vermek için gereklidir. THEDAILYSTAR 27 Eylül 2002 ÖtekiABD ve öteki Almanya KARLGROBE Amerikan Savunma Bakanı'nın Varşova'da Ahnan meslektaşına "misiUeme" yapma hedefini güden terbiyesizliği, Kırmızı- Yeşil koalisyonunun Alman seçmenlerin demokratik ve özgür iradesiyle onaylandığını anlamakta zorlanmaya yol açan bir bilgi eksiklığinden kaynaklanıyor olabilir. Çoğunluğun karannı paylaşmasanız da kabul etmenin, politik düzenin temel ve Vazgeçilmez bir unsuru olduğu bilgisi 1945'ten sonra ABD tarafindan biz Almanlara çok başanh bir şekilde "' aktanlmıştır. Herhalde bu kadannı söylemek yeter. Bu durum, ekonomik olarak en gelişmış ve nüfusu en kalabalık iki NATO üyesi ülkenin hükürnetleri arasında anlaşmazlıktan bağımsızdır. • Bush hükümeri, uluslararası hukuk düzenini "ABD Başkanı'nın düşûncelerinden başka bir yasa yoktur" fikri ile değiştirrnek istemektedir. Ama deneyimli politikacı, sözlerinin halk üzerindeki etkisini düşünerek seçmeli. Bush ve Core çellsMsi Bu, George W. Bush ile ondan bir parça daha az oy alarak muhalefete düşmüş AI Gore arasındaki çelişkiden daha derin değildir. Onun yönerimle ve savaş hazırlığt ile ilgili eleştirileri, Berlin'in Schröder - Struck - Fischer üçlüsünün eleştirilerinin hepsinden daha derindir. Gore, Başkan'ı, terorizme karşı savaşın, terörün hâlâ yakalanamayan destekçilerini izlemek, yakalamak ve cezalandmnak gibi ilk görevlerini berbat etmekle suçlamaktadır. Kongre seçlmler» kaygısı Bush hükümeri bunun yerine uluslararası hukuk düzenini "ABD Başkanf nın dâşüncelerüiden başka bir yasa yoktur" fikri ile değiştirmek istemektedir. Bu türden bir retoriğin, Kongre seçimleriyle ilgili kaygılardan kaynaklandığı söylenebilir, ama deneyimli bir politikacı sözlerini halk üzerindeki etkisini düşünmeden seçmez. Eğer Gore, -ki herhalde ABD kamuoyunun fikirlerini bihnektedir- böyle temel bir eleştiri yöneltiyorsa, bunlan Amerikan toplumunun bir parçası olan demokrat seçmenlere partisinin seçim vaadi olacağını umarak söylemektedir. Peki Almanlann Amerikalılardan yalıtlanması nerede? Demokratik olarak kurulmuş uluslarda, temel değerlerden bir parça uzaklaşmış Washington hükümetinin şahinlerinin istediği gibi bir fikir yasağı olabilir mi? Gore de bu kaygılan taşımaktadır. Ve o öteki Berlin'le doğrudan olmasa da eleştirel bir dayanışmayı sürdürmektedir. Karl Grobe'nin 26 Eylül tarihli makalesinden özetlenmiştir