Katalog

9 .AĞUSTOS2002CUMA CUMHURİYET SAYFA Doğumsal zedelenmenin fark edilmesi, engelli çocukları yaşama yeniden kazandınyor Erkenteşhiskurtanr DUZYAZI [ önül ister ki hiç- bir çocukta özür oluşmasın, ama buna rağmen ma- alesef çocuklan etkileyen özürlerin oldukça fazla ol- duğunu görmekteyiz. Çocuk özürlerinde erken teşhis ve rehabilitasyon. özür- lü çocuklann bağımsız ya- şama dönmesine olanak ver- mekte, aileleri psikososyal yönden desteklemektedir. Brakial pleksus, üç büyük dal halinde seyrederek tüm kürek ke- miği, omuz ve kol kaslannın hare- ket ve duyusunu sağlayan büyük bir sinir topluluğudur. Zedelenmesi durumunda kürek kemiği, omuz, dirsek, el bileği, el ve parmak kaslan etkilenecektir. Zedelenmenin şiddeti farklı olmak- tadır. Sinirin zedelenen bölümleri- ne göre çalışmayan veya etkilenen kaslar değişik olacaktır. Doğum sırasında zedelenmesi "Doğumsal Brakial Pleksus Zede- lenmeleri" olarak adlandınhr. Kafası büvük bebekler Brakial pleksus, makat gelişli doğumlarda gövdenin ve boynun yana aşın eğilmesi nedeniyle olu- şan çekilme sonrası, baştan gelen doğumlarda ise omuzlann dışan çıkışı sırasında başın ve boynun aşırı yana eğilmesi ve sinirlere uy- gulanan aşın gerilme sonucunda özellikle, doğum ağırhğı büyük, pelvise göre iri ve kafası büyük bebekJerde oluşabilir. Doğumsal Brakial Pleksus ze- delenmesinin erken fark edilmesi ve teşhisi, bebeklerde hareket az- lığının ilk haftalarda çok belirgin bir semptom olmaması nedeniyle çoğunlıikla mümkün olmamakta- dır. Doğum sonrası, kadın doğum veya çocuk hekimleri tarafından brakial pleksus zedelenmesi oldu- ğu düşünülen bebekler, pediatrik nöroloji uzmanına sevk edilmeli ve hemen fizyoterapi ve aile eği- timi başlatılmalıdır. Dofctora başvurulmalı Erken teşhis ve rehabilitasyonun önemi açısından ailelerin bu olayı fark ederek bebeklerini doktora götürmelerini sağlayacak bazı nok- talan açıklayacak olursak: • Bebeğin her iki kolunu eşit ha- reket ettirememesi, o taraf kolda renk değişikliği ve şişlik, kıyafet- lerini giydirirken o taraf kolun giy- dirilmesinde zorluk, yıkama sıra- sında o taraf kol kaslannda hisse- dilen yumuşaklık, kucağa ahnır- ken bebeğin o taraf kolunun kay- ması, tespit etmede zorluk. • O taraf elin yumruk yapılama- ması (bebeklerde ilk bir aya kadar devam eden elin sıkıca yumruk ya- pılmasından ibaret olan yakalama refleksi, olması gereken bir ref- lekstir), parmak uzatılınca kavran- maması, • Köprücük kemiği üzerinde tek taraflı şişlik. daha büyük bebek- lerde (1 ay ve sonrası), elin ağza gö- türülememesi, • Cisim ve oyuncaklann hep tek elle kavranması, yüzükoyun yatınldığında o taraf kolunu dışanya çıkaramaması, • Oturma dengesinin geç gelişmesi ve etkilenen kol ta- rafina bebeğin düşme eğilimi. Bu gibi durumlarda ailenin bebeği hemen doktoruna ve gerekirse pediatrik nöroloğa ve ortopediste götürmesi ge- rekmektedir. Brakial pleksus tedavisi cer- rahi+fizyoterapi ya da yal- nızca fizyoterapi olarak iki- ye aynlabilir. Arneliyat gerekip gerekme- diğine ileri tetkiklerle karar ve- rilir. Ama cerrahi girişim ya- pılsa da, yapılmasa da fizyo- terapi uygulamaları çok önemlidir. Cerrahi yapılacak vakalarda ekip çalışması önemlidir ve ameliyat önce- sinde de rehabilitasyon prog- ramı sonrasmda olduğu gibi devam etmelidir. SAGLIK DOSYASI Hacettepe Üniversitesi öğretim üyeleri Cumhuriyet için hazıriadı. D oğıım sırasında oluşan ve kolun | fonksiyonlarım etkileyerek çocuğun ileride kolunu kıdlanamaması ve diğer hareketlerde bozukluğu yaratan brakial pleksus zedelenmelerinde erken teşhis, ııygun tıbbi müdahale, erken rehabilitasyon ve aile eğitimi büyük önem taşımaktadır. DİKKATE ALINMALI Boyun sağlığımız Fizyoterapi ve rehabllltasyon: Brakial pleksus zedelen- melerinde iyileşme 1 ile 18 ay içerisinde en iyi şekilde görülür, bununla birlikte iyi- leşme: * m • Sinir zedelenmesinin şiddeti- ne, me, 1 Tipine. 1 Erken ve uygun cerrahi girişi- • Erken başlanan rehabilitasyo- na, • Ekip çalışmasına. • Ailenin aktif olarak rehabili- tasyona katılmasına bağlıdır. Kol haflf yanda tutulmalı Doğumdan hemen sonra tespit edilen vakalarda kolu, sinirde ve çevre dokularda oluşan ödem ve olası kanama nedeniyle 1 -2 hafta dinlendirmek gerekir. Eğer köprücük kemiğinde bir kı- nk ve zedelenme söz konusu ise dikkat edilmelidir. Bu aşamada sinirin gerilmesini önlemek amacıyla kol sarkık vazi- yette tutulmamah, kol hafif yanda ve dirsek hafif bükük tutulmalıdır. Bu dönemde cihaz önerilmemek- tedir. Eski yı1larda bu dönemde kol 90 derece yanda ve dışa dönük tam tespit yapılırdı. Son yıllardaki çalışmalar bu po- zisyonda tespitin omuz ve kol ek- lemlerınde limitlenmelerine ve omuz çıkıklanna yol açabileceği- ni vurgulamaktadır. Bu nedenle, özellikle bebeğin kucağa ahnması, kıyafet değişimi ve yıkanması sırasında kolun sark- ması önlenmeli, sırt üstü yatış bu devrede tercih edilmeli, yatış sıra- sında kol yukanda bahsettiğim şe- kilde hafif yanda tutulmalıdır îki haftadan sonra egzersiz uy- gulamalanna geniş bir fizyoterapi değerlendirmesinden sonra geçil- melidir. Egzerslzlerln amacı • Kaslann zayıflaması ve uzun süreli hareketsizliğe bağlı kaslar- da oluşacak bozukluklann önlen- mesi, • Eklem açıklığımn devamının sağlanması ve limitasyonlann ön- lenmesi, • Bebeğin motor gelişim gerilik- lerinin önlenmesi, • Kol ve elin fonksiyonel kulla- nımın sağlanması, • Omuz çıkıklan ve kas yara- lanmasını önleyecek pozisyonla- nnın sağlanmasıdır. Egzersizler ailelerin düzenli yap- maları amacıyla her alt değişimi sonrası olarak tavsiye edilir. Sayı- sını fizyoterapist çocuğun duru- muna göre belirlemelidır. Rehabilitasyon yaklaşımlan her iki kolu da içine alarak yapılmalı ve oturma, emekleme gibi aktivi- teler çalıştınlmalıdır. Egzersizlerin yanı sıra gerekli durumlarda cihaz ve değişik fizyo- terapi uygulamaları gerekebilir. Düzenli kontrollerin ilgili dok- tor ve pediatrik fizyoterapist tara- fından yapılması gerekir. Özetle, doğum sırasında oluşan ve kolun fonksiyonlannı etkileye- rek çocuğun ilerde kolunu kulla- namaması ve diğer hareketlerde bozukluğu yaratan brakial pleksus zedelenmelerinde erken teşhis, uy- gun tıbbi müdahale, erken rehabi- litasyon ve aile eğitimi çok önem- lidir. Yrd. Doç. Dr. Fizyoterapist Mintaze KEREM Sorulannızı ve katkılannızı, mintaze@ yahoo.com e-mail adresine gönderebilirsiniz. insan hayatlannın çoğu döneminde boyun ağnsı ve rahatsızhğı hissederler. Boyun şikâyetleri. çok şiddetli değilse, çoğunlukla ihmal edilir ve önemsenmez. Halbuki boyun rahatsızhklannın nedenleri düşünûlmeli ve önemsenmelidir. Birçok insan zaman zaman boyun şikâyetlerinin olduğunu belirtmektedir. Sıklıkla bu şikâyetler aylar veya yıllardır devam eden şikâyetlerdır. Problem ağn başlamadan uzun süre önce oluşmuş olabilir. Daha sonra ani bir dönme veya zorlayıcı bir hareketten sonra ağn fark edilebüir. Kayma ve düşme gibi kazalar, trafık kazalan, oturma, ayakta durma ve yatma pozisyonlanndaki kötü duruş alışkanlıklan, kuvvet ve esneklik kaybı, aşın kullanma, stresli yaşam ve mesleki alışkanlıklar ve genel fiziksel uygunluğun azalması en sık karşüaşılan boyun ağnsı nedenleridir. Daha az görülen nedenler ise boyun omurlanndaki doğuştan olan hatalar, enfeksiyon, tümörler ve psikosomatik problemlerdir. Boyun problemlerinin nedeni tam olarak anlaşılmazsa, etkili bir tedavi de yapılamaz. Flzvoteraplstln rolü Boyun rahatsızlıklannın tedavisi nedenlerine bağh olarak ilaç, cerrahi yöntemler veya fızik tedavi ile yapılabilmektedir. Doktor bir fizik tedavi programı tavsiye ediyorsa, fizyoterapist boyun problemini değerlendirir ve hastaya bir program planlar. Burada fızyoterapistin rolü çok önemhdir. Fizyoterapist ağnnın azalmasına, boyun ve gövde kaslannın güçlenmesine, hareket genişliğinin artmasına ve omurgalann düzgünlüğünün sağlanmasına yardım eder. Tedavi programı; sıcak ve soğuk gibi fizik tedavi uygulamalannı, egzersiz, mobilizasyon, masaj ve hasta eğitimini kapsar. Eğirim; sağlıklı bir boyun yapısuun özellikleri. hastanın hastahğına ait özel bilgiler, iyi ve kötü duruş alışkanlıklan, iş ortamındaki boyna zararlı olabilecek faktörlerden uzaklaşma veya masa ve sandalye yüksekliğinin ayarlanması gibi bılgılen kapsamalıdır. Yapılacak egzersizler de hastalara özel olarak düzenlenmiş, boyun hareketliliğini arttıncı, boyun ve gövde kaslannı kuvvetlendirici egzersizler, gevşeme egzersizleri, germe egzersizleri ile omuz ve kollann hareketlerini arttıncı egzersizlerden oluşmaktadır. Bu egzersiz programlan, kişinin gevşemesini, duruşun düzebnesini, hareket genişliğinin, kuvvet ve esnekliğin artmasını sağlayacaktır. Haftada 3 veya 5 gün yapılan 15'şer dakikalık bu egzersiz programı, kişinin rahatsızuğını ve ağnsını azaltacaktır. Yrd. Doç. Dr. Fzt. Nezire KÖSE, Prof. Dr. Fzt A. Saadet OTMAN ORHAN BİRGİT Ve Turnusol Renk Verdi Iş Güvencesı Yasa Tasansı'nın Türkiye Büyük Mıllet Meclisi'ndegörüşülmesinden bir gün önce, YaşarOku- yan'ın Çalışma Bakanlığı'ndan aynlması, önceki gün- kü "Düzyaz/"nın başlığının ne kadar cuk oturduğunu ortaya koymuyor mu? üsenin ıkıncı sınrfında, kimya öğretmenımiz labora- tuvardaki setin üstünden birtüpü almış ve içine koydu- ğu sıvının asıt mi, baz mı olduğunu saptamak için "tur- nusol" dedığı bir kâğrt parçasını kullanacağını söyiemiş- ti. Tüpteki sıvı asit ise turnusol kâğıdı kırmızıya, baz ise yeşile dönüşecekti. Benim gibi fen dersleri ile arası hoş- nut olmayanlar ıçın bile hayli eğlencelı bir deneydi. Turnusol kâğıdı yemyeşıl olmuştu. Mesut Yılmaz, ortalarda dolanıyor ve 3 Kasım se- çimlerine giderken dileyen partilerin ittifak yapabılme- lerinı sağlayacak bir yasa için destek anyor. 0 arayış içe- nsinde Ecevit'e de gitmiş ve AKP ile HADEP için Baş- bakan'ın dile getırdiği kuşkularda çok haklı olduğunu, bu tehlıkenin onunu kesmek için seçim oncesinde DSP- ANAP-YTP'nin ittifak yapmasının önünün açılmasını önermiş. Bir DSP'li bakan dostum, Yılmaz'ın oyie bir yasa ile öncelik ile DYP DTP ve YTP'yi yanına alarak DSP'ye omuz atacağından kuşku duymamak gerektiğını Yılmaz'ın üç aydan ben çizdiğı parabollere bakarak söylüyor ve ek- liyordu: "Akıl hocası Hüsamettin Özkan değil mi? Aralann- dan su sızmaz." Mesut Bey de vrtnnin önune bakınca, şu ne idüğü bir tüıiü anlaşılamayan liberal sol kavramının güçlenmesi- nı sağlayacak oluşuma omuz verme çabasında. Isma- il Cem'ı bu yuzden Siileyman Demirel'e gondererek Mehmet Ali Bayar'ın da makul çoğunluktan, çağdaş çoğunluğa katılma ızni ıstendi. 9. Cumhurbaşkanı, Me- sut Yılmaz'ın görev uzatma yasasına destek vermedi- ğıni unutmadığını bellı eden bir tutum aldı mı acaba? Tenceredeki IMF yemeğine sot sos... Ama vrtnnin arkasındakı mutfaktakı tencerede pışıril- mek ıstenılen, genış kıtlelere sosyal demokrat soslu, aslında düpedüz IMF mutfağında hazırlanıpkotanlan bir yemek olarak sunulmak istenilıyor. TİSK Başkanı Refik Baydur, apaçık tehditler savu- rarak Türkıye'nin üç yanındakı ulkelerin ucuz işçılik kar- şısında yatınm beklediklerinı söylüyor. Bir başka gaze- temizde, işçi kimliğinı unutalı yıllar geçmiş bir arkada- şımız, Iş Güvencesi Yasası bugünkü hali ile çıkarsa, da- ha Resmi Gazete'de yayımlanma aşamasından önce 400 bın işçınin kapı önüne konulma olasılığını açığa vuru- yor. Yılmaz-Cem cephesinin Iş Güvencesi Yasası için Odalar Birliğt'nin 9 bılım adamına hazırlattığı sözüm ona çözum formülüne sıcak baktıklan bılinıyor. O formüle gö- re sözü edilen yasa partamentodan çıksın ve öylece partilerimizin Turk ışçısıne ILO olçütlerinde bir güvence sağlamak yonunde verdikleri söz yerine getirilmış olsun. Ama çok küçük bir geçicı madde eklenerek! Yasa, var olan Iş Kanunu toptan ele alınarak günün koşullarına uygun bir hale sokulduktan sonra ve o yeni paketin içine yerleştirilerek. Diken tohumlannı ekecekler, o tohumlar boy verecek, keçiler üstlennden atlatılacak ve o atlayış sırasında post- lanndakı yünler dikenlere takılacak... Azıcık sabırlı olun. O yünleri eğınp iplik yapmak, tez- gâhlarda o ıpliklen kumaş haline getirmek, o kumaşla- n satıp seımaye yapmak... Çok uzak bir serap gibi görünse de olmaz dıye bak- manıza gerek yok. Ha bu senaryo, ha Kemal Derviş'i başbakan yapacak liberal sol cephe için La Fontaine hikâyelerine taş çıkartacak yenı versiyonlar ile parla- mentoda merkez partisı diye bir olgu bırakmayarak, sağ ve sol radikalizme yeşil ışık yakmaya kalkışmak! Yaşar Okuyan ile ters duşen Mesut Yılmaz, partisi için- dekı çatlamayı gızlemek amacı ile eski çalışma bakanı- nın, başkanlık dıvanındaönemli seçim çalışması için gö- reviendirildığini söyleyebilıyor. Oysa, Okuyan'ın habe- n bile yok oyle bir görev önerildiğinden. DSP darbesinin ANAP'lı tanığı Mesut Yılmaz, aynı dereden su ıçme alışkanlığında- kı partiler ile seçim ıçın rttifak girişimlen yapacağı yer- de, kendı partisi ıçinde tezgâhlanan oyunlann dışa vur- duğunu fark edebilsin. 3 Kasım seçımleri Erkan Mumcu'nun dün NTV'de söylediği gıbı "toplumu dışanda bırakmak isteyen par- tiler ile topluma sahip çıkmak isteyen partiler arasın- da "ki çekişmeyi yansıtacak. Erkan Mumcu dün ANAP genel başkan yardımcısı sı- fatını taşırken DSP ıçinde Ecevit'e yönelik darbe ile ilgı- li bir haylı bilgıye sahip olduğunu ortaya koyan şeyler söylüyor. Bir tür "Cınayeti gördüm" diye ortaya çıkma gereğı duyan ve vicdan azabından kurtulmak isteyen bir tarıh gözlemcisi gibi konuşuyor. O darbe ile bugün ANAP-DYP ve YTP işbirlığıni sağlayarak seçim önce- sınde Ecevıt hükümetini duşurmek için yapılan çalış- malar arasında da bağlantı kuruyor. Mumcu bir an ön- ce tüm bildiklerinı anlatmazsa, korkarım susturulması yoluna gitmek ısteyenlerle adamakıllı kavga veımesi gerekecek. Rahmetli Uğur Mumcu'nun dediği gibi, "Ey Halkım! Üstünde oynanmakta olan oyunu fark et!" Fark et, ne olursun ve iş ışten geçmeden. Faks: 0212- 677 07 62 [email protected] , insan fonksiyonu ve görünümü için hayati bir organdır. Gün içinde elimizi binlerce kez kullanınz; parmaklanmızı açanz, kapatınz, çok değişik cisimleri kavrar, ağırlık taşınz. Bir müzisyen için elin ince ve hünerli karakterleri ya da bir mimar için koordineli ince hareketleri daha da önemli olacaktır. El sadece bir hareket değil, aynı zamanda duyu organıdu-. Cisimlerin ağırhğı, şekli, ısısı gibi özelliklerini algılar ve bizi tehlikeli durumlardan sakınmamız içinuyanr. Birifade aracıdır, YARALANMALARI, İŞ VERİMLÎLİĞİNİ DÜŞÜRÜR Başarı, iyi bir iletişimdegizli konuşurken kendimizi ifade etmede kullanır, sıcak bir dokunuşla sevgimizi ulaşürabiliriz. Işte bu kadar hassas özelliklere sahip eün yaralanması veya hastahklan da sadece elin değil, tüm aile ve meslek hayahndaki performansın engellenmesine neden olur. El ve kol yaralanmalan tüm yaralanmalar içinde çok büyük bir yüzdeye sahiptir. Bunlann bir kısmı doğuştan sahip olunan bir özür olarak karşımıza çıkarken bir kısmı da sonradan oluşan ev kazalan, iş kazalan ya da kronik bazı hastahklann bir aşaması olarak görülür. Bu yaralanmalar toplumda iş verimliliğini düşürür, kişilerin ekonomik Bağımsızhğını, ev hanımlariiçurev işlerini engeller; çocuk bakımı, kendine bakım, alışveriş gibi pek çok alanda kısıtlanmaya yol açar. El yaralanmalan iş ve uğraşı tedavisinin önemli bir çalışma alanıdır. Bu grup hastalarda uzman doktorun teşhisi ve gerekli ise cerrahisini takiben iş ve uğraşı tedavisine en erken dönemde başlanır. El yaralanmalan sonucu ağn, şişlik (ödem), eklem hareketlerinde kısıtlanma, duyu kayıplan, kavrama kuvvetinde azahna meydana gelir ve bunlann sonucu olarak elin günlük yaşamdaki kullanım kapasitesinde azahna ortaya çıkar. Iş ve uğraşı tedavisinde tüm bu şikâyetleri ölçme ve değerlendirmeye yönelik; ağn ölçüm skalalan, ödem için özel ölçüm araçlan, eklem hareket derecesi ölçümleri, duyu kayıplannın .*-. r değerlendirihnesi, bilgisayarh sistemlerde el kuvvetinin ve kişinin çalışma kapasitesinin ölçüldüğü araçlar, el fonksiyonlanndaki hız ve tekrar yeteneği, değişik objelerilutmâ- bırakma fonksiyonlannda oluşan değişiklikler ölçülür. Iş ve uğraşı tedavisinde azalan fonksiyonlara yönelik eğitimlerle kişinin günlük yaşamda, evinde ve işinde yeniden bağımsız yaşaması ya da minimum engellerle hayatın sürdürebilmesi sağlanır. Bu eğitimler: • Sıcak-soğuk uygulamalar, • Özel egzersiz yöntemleri, • Fonksiyonelliğin artışını sağlamak için değişik aktivite eğitimleri, • Günlük hayatta yemek yeme, giyinme, kendine bakım, yazı yazma gibi pek çok aktivitenin gerçekleştirilebilmesini sağlamak amacıyla kendine yardım aletleri adı verilen araçlardan (sapı uzunlaştınlmış fırçalar, sapı kaunlaştınlmış kaşık ya da çatallar, tuvalet yardımcılan, dönen saph diş fırçalan, düğme ilikleme ya da çorap giyme yardımcılan gibi) yaraılanmak, kullanım gerekliliklerini tespit ederek eğirim vermek, ^KayİK)la¥duyüTanngefrdonûşûnü hızlandırmak, • Azalan kas kuvvetini arttırmaya yönelik kuvvet eğitimleri, • Ev ve işyeri ziyaretleri ile mimari engellerin değerlendirilmesi ve uygun düzenlemelerle hastanın yeni durumunda ev ve işyeri adaptasyonlan ışve uğraşı tedavisinin amaçlanndandır. Teda\iler sırasında hasta, doktor, fizyoterapist ve iş-uğraşı terapisti arasında sıkı bir iletişimin kurulması öneınlidir. Hastanın durumundaki değişiklikler hekim ve terapisl - arasındaki görüşmelerle gözden geçirilerek yeni durumuna yön verilir. Tedavinin başansı ekip elemanlan arasındaki iyi bir iletişimde gizlidir. Fizyoterapist Doç. Dr. Tülin DÜGER B Î T T İ