Katalog

5 EKİM 2002 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishabigcumhuriyet.com.tr 11 Erbil'de toplanan 'bölge meclisi' Irak'ın kuzeyini 'Federal Kürt bölgesi' olarak gören 'anayasayı' ele aldı 'Kürtparlamentosu' toplandı • Türkiye'nin yakından izlediği toplantıya ABD Dışişleri Bakanı Powell kutlama mesajı gönderdi. Toplantıya Bayan Mitterrand da katıldı. MAHMUT ORAL/ FERİT DEMÎR TUNCELİ / DtYARBAKIR - Irak Dev- let Başkanı Saddam Hüseyin'in ABD ön- derligindeki bir saldınyla devrilmesi duru- munda konumlannı güçlendirmek isteyen Kuzey Irak'taki Kürt gruplann olusturdu- ğu "bölgeparlamentosu" 6 yıl aradan son- ra Erbil'de toplandı. "Kürdistan Bölge Parlamentosu" ilk otu- rumunda. Irak Kürdıstan Demokratik Par- tisi (IKDP) ve Irak Kürdistan Yurtseverler Birlıgi'nin (IKYB) 8 Eylül'de üzennde uz- laştıklan ortak "aımasa'yı ele aldı. Irak'ın kuzeyini "Federal Kürt Bölgesi'' olarak ön- gören "Kürdistan anavasasT ile ilgili "par- lamento" görüşmelerini Türkiye yakından izli- yor. Toplantıda parlamento başkanlığı için 3 ay- da bir seçün yapılması kararlaştınldı. "Kırmıa, yeşiL beyaz" şeritler ve beyaz ban- dın içinde yer alan san güneşten oluşan "bayrak" altında, IKDP denetımındeki Erbil'de gerçekle- şen toplantıya eski Fransa Cumhurbaşkanı Fran- çois Mitterrand'ın eşi Daniefla Mitterrand katı- lırken, ABD Dışişleri Bakanı CotinPmvel da kut- lama mesajı gönderdi. 1996 yılında iki grup arasında çıkan çatışma- lar sonrasında parlamentonun dağılması üzerine "KürtJer ancak birlik olduktan sonra Kürdis- tan'a gdecegun" diyen Mitterrand'ın katılması dikkat çekti. Şaklava kentınde IKDP lideri Me- Mitterrand, parlamento toplanüsında Celal Talabani ile Mesud Barzani'nin arasına oturdu. (Fotoğraf: AP) fRAK SALDIRISI Cem: ABD ramazandan önce vuracak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - MHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli, Kuzey Irak'ta bağımsız bir Kürdistan devletinin kuruluşunu Türkiye'nin kabullenmesinin mümkün olmadığını söyledi. YTP lideri İsmail Cem, olası bir Irak harekâtının içinde Türkiye'nin de yer almasının ekonomiyi iflasa sürükleyebileceğini belirtirken saldınnın ramazan ayı öncesinde başlayacağını ileri sürdü. MHP lideri Devlet Bahçeli, önceki gün Kanal D'de "Seçim Arenası" programında Kuzey Irak'taki gelişmeleri değerlendirdi ve ABD'nin özellikle 11 Eylül sonrasında uluslararası terör anlayışı çerçevesinde bir müdahale hazırlığı içerisinde olduğunu kaydetti. Böyle bir müdahalenin Türkiye'ye çok büyük sosyal ve ekonomik sıkıntılar getıreceğini söyleyen Bahçeli, "Irak'ın toprak bütünlüğü bozulmadan. üniter yaptsı zedelenmeden demokratik bir süreci başlatabilecek bir yönetim defişikBğiv'Ie ülkeyi barış ve istikrar unsuru haline getirmekte yarar var" dedi. . ... — Irak yönetiminin Genel Başkanı Devlet Bahçeli ve YTP lideri ismail Cem, Irakile ilgili gelişmeleri değerlendirdiler. karanna u y u m s a ğ l a d ı ğ l takdirde ABD açısından müdahalenin biçimi ve zamanının farkhlık gösterebileceğine dikkat çeken Bahçeli, Kuzey Irak'ta bağımsız bir Kürdistan devletinin kuruluşunu Türkiye'nin kabullenmesinin mümkün olmadığını vurguladı. 'Ekonomiyi iflasa sürükler' YTP Genel Başkaru İsmail Cem ise Kuzey Irak'ta ölçünün çoktan aşıldığmı bekrerek, hükümetin toplumu daha fazla biltilendirmesi gerektiğini söyledi. Körfez Savaşı'nda Türkiye'nin "1 koyup 3 alacağız" stratejisini uyguladığım hatrlatan Cem, olası bir Irak harekâtının içinde Türkiye'nin de yer alrraiinın ekonomiyi iflasa sürûlJeyebileceğini kaydetti. Cem, olası Irak eperasyonunun 2003 yılına girmeden ve ramazan ayı öncesi yapılacağmı da iddaetti. Türkiye'nin savaşta yarimsever tutumunu devam ettirmesi gerektiğini kaydeden Cem Irak'tan göç olasıtğı konusunda uyan yaptı. Tüıkye'nin Türkmenlere karşı yükirnlülüğü olduğuna işaret eden Cem, "Tırık Aziz'in 'Siz Türkmenlerle neden bu ialar çok ilgileniyorsunuz, biz Tüıkıye'de yaşayan Araplara kanşıyor mu.ız' sözİerine kesinlikJe karşıyun. Ondı birçok Türkmen sürüldü, ökliriMü" dedi. sud Barzani tarafindan karşılanan Mitterrand toplanhda, Barzani ile IKYB lıden CeialTalaba- ni'nin arasına oturdu. Oturuma Fransa Kürt Ens- tıtüsü Başkanı Kendal Nezan da katıldı. Türkmenlere yer yok Kuzey Irak'taki ilk seçimlere kadar bölgenin yönetimini elinde tutacak olan parlamentoda Türkmenlere yer verilmedi. 51'i IKDP, 49'u IKYB ve 5'i de Kuzey Iraklı Süryanilerden olu- şan toplam 105 üyeli parlamentonun açılışını, dağılmadan önceki baskan olan EKDP'li Roj Nu- ri Şavvez yaptı. Alınan bilgilere göre daha sonra başkanlığa IKDP üyesi Dr. Nuri Şairgetirildi. Ya- pılan seçimlerde, NeçirvanBarzani'denboşalan "başbakanbk" görevine ıse IKYB üyesı Berham Emin getınldı. Mesud Barzani ile Celal Talaba- ni, seçimden sonra yaptıklan açıklamada, aralar- daki tampon bölgelerin kaldınldığını belirterek, "birtikveberabeıük içinde yaşayacaklannı'' söy- lediler. Geniş güvenlik önlemleri altında yapılan toplanhnın, çok sayıda yabancı gözlemci ve ga- zetecinin izlediği açılış törenlenne Barzani ve Talabani birlikte geldi Barzani. yaptığı konuş- mada "Kürtlerin komşularuun güvenliğini tehdit etmeyeceği konusunda teminatvermeye hazır ol- duklannı" söyledi. Barzani, IKDP ve IKYB arasındaki çatışma- larda ölen yaklaşık 3 bin kişı için özürlerini sun- du. Talabani de konuşmasında, Kürtlerin federal yapıya sahip bir Irak'ı desteklemesinin "frak'm biröğinikorumak" anlamına geldiğini, ancak "Irak hükümetinin, ülkenin birlik ve bürün- lüğünü korunıadığını" söyledi.îki Kürt lider, gelinen aşamada ABD, Ingiltere, Türkiye ve AB ülkelerinin katkılan olduğunu belirterek teşekkür ettiler. PoftvelTın mesajı "Anayasa" görüşmelerinin yapıldığı par- lamentonun açıhş konuşmalan, uluslararası telekomünikasyon şirketlerinin desteğıyle tüm Kuzey Irak'ta yayın yapan •'Kürdistan TV"den canlı olarak verildi. Konuşmalann ardından Powell'in kutlama mesajı okundu. Povvell mesajındaparlamentoyu "tarihi" ola- rak niteledi ve tüm Irak'ın güvenliği, istik- ran ve refahına hizmet etmesi gerektiğini ifade ettı. Bu amaçla "Kürtlerin çok kurban verdigme" dikkat çeken Povvell, Irak'ın sınır- lannın ise korunmasını istedi. ABD Dışiş- leri Bakanı aynca "Demokratikvebuükiçe- risinde bir Irak" mesajını verdi. Ortak bfldiri KPD hderi Mesut Barzani ve KYB lideri Ce- lal Talabani parlamento oturumu sonrası ortak birbasın toplantısı düzenledi. Basın toplantısın- da amaçlannın Irak'ı bölüp parçalamak olma- dığını söyleyen Barzani, Irak içerisinde federal biryapı istediklerini vurguladı. Barzani, spekü- lasyonlara konu olan Kerkük'ün örnek bir kent olduğunu burada Arap, Kürt ve Türkmenlerin bir arada banş içerisinde yaşayacaklannı söyledi. Celal Talabani de, Washington Antlaşması'na bağlı kalacaklannı belirterek, bağımsızlığın söz- konusu olmadığın kaydetti. Parlamento önümüz- deki günlerde Federal Kürt Anayasısı'nı onay- layacak 6 ile 9 ay içinde seçimler yapılacak. SAYDAM ısırlı \n\ar yuruau Mısırü kadmlar, başkent Kahire'de yaptıklan gösteride bem Filistin halkuıa yönelik şiddeti, hemde ABD'nin Irak'a saldırma planlannı protesto ettiler. Gostericikrin ABD Büyükelçitiğine yürümelerine ise izin verilmedi. (Fotograf: AP) Ust düzey yetkililer, Cumhurbaşkanı'nın istemiyle Çankaya'da bir araya geldi Köşk'te Kuzey Irak zirvesi ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) - Türkiye, Kuzey Irak'ta "böl- geselKürtparlaınentosunun" top- lanmasının ardından Türkiye, "oluş- masını temenni etmediği koşullan da" içeren her türlü olasılığa kar- şı hazırlüdannı hızlandırmayı ka- rarlaştırdı. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in istemiyle devletin zirvesi Çankaya Köşkü'nde ola- ğanüstü zirvede bir araya gelirken, ABD'ye "Uluslararası yasalkkte- mdine dayanmayan bir operasyo- nu kabul etmeyiz" 1 ' mesajı verildi. Irak konusunda kısa ve orta va- deli planlann ele alındığı zirvede, Kürt gruplann Ankara'yı Kuzey Irak'ta devre dışı bırakan ve fıili bir devletin önünü açan 1998 Was- hington anlaşmasını benimsemele- rinin olası etkileri masaya yatınl- dı. 6 yıl aradan sonra ilk kez top- lanan parlamentoda Türkiye'nin uyanlannı dikkate alan açıklama- lar ise ilk aşamada olumlu yorum- landı. Ancak Kürt gruplann "her an ölçüyü kaçırabilecekleri" dü- şüncesiyle hazırlıklann hızlandı- nhnası, Türkmenlerin temsilinin güçlendirilmesi için de girişimle- rin yoğunlaştınlması kararlaştınl- dı. Dışişleri, parlamento toplantısı- nı gün boyu diplomatik kanallar ve istihbarat kaynaklanndan izler- ken, değerlendirmeler Dışişleri Ba- • Kürt gruplannm parlamento toplaması Ankara'yı hareketlendirdi. Dışişleri Bakanlığı, görüşmeleri gün boyu diplomatik ve istihbarat kanallanyla izledi. kanıŞükriiSinaGürel'eaktanldı. uluslararasıtoplumlaişbirüğiniso- kiye'nin inisiyatifiyle 1996;kanı Şükrii Sina Gürel'e aktanldı. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Se- zer, gelişmeleri değerlendirmek üzere akşam saatlerinde devletin zir- vesini Çankaya Köşkü'nde topla- dı. Milli Güvenlik Kurulu'ndan (MGK) 4 gün sonra gerçekleştiri- len zirveye Başbakan Bülent Ece- vh, Genelkurmay Başkanı Orge- neral HilmiÖzkök, Dışişleri Baka- nı Şükrü Sina Gürel, Milli Savun- ma Bakanı Sabahattin Çakmakoğ- lu, Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Uğur Ziyal, Başbakanhk Danış- manı ve Genelkurmay Harekat Baş- kanı Korgeneral Köksal Karabay. MİT Müsteşan Şenkal Atasagun, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekrete- ri Kemal Nehrozoğhı ile Cumhur- başkanlığı Özel Kalem Müdürü ve Dışişleri Başdanışmanı Tacan İklem katıldılar. Uluslararası yasalhk şart Yaklaşık 2 saat süren zirvenin ardından gazetecilere açıklamada bulunan Tacan Ildem, toplantıda "Türkiye'nin otuşmasuutemenni et- mediği koşullan da içeren" her tür- lü olasıhğm değerlendirildiğini kaydetti. Ildem, "Banşçıçözümça- balanna firsat tanınması gereğine inanmakta\iz. Temennimiz Irak'ın uluslararasıtophımla işbiriiğini so- mut adımlarla sergilemesi ve aske- ri bir harekat başlanlması gereği- nin ortaya çıknıamasıdır. Ulusla- rarası yasalhk temeUne dayanma- yan bir operasyon kabul edflemez." Ildem, "Kürt parlamentosuna" ilişkin sorulara "Irak ile ilgili bü- tün geKşmeler değerlendirihmştir" yanıtıyla yetindi. Diplomatik kaynaklarden edini- len bilgilere göre Cankaya Köş- kü'ndeki zirvede, MGK toplantı- sı ışığında son gelişmeler daha ay- nntılı olarak değerlendirilildi. Yeni kajgüar Parlamentonun Türkiye'ye olum- lu ve olumsuz yansımalan zirve- de a>n ayn değerlendirildi. Zirvede, Kürt gruplann Türkiye ve Türkmenleri Kuzey Irak"ta dış- layan Washington anlaşmasını ka- bul etmelerinin olumsuz etkileri üzerinde duruldu. .\BD yönetimin girişimiyle 1998 yılında Washıng- ton'da Kürdistan Yurtseverler Bir- hği (KYB) ile Kürdistan Demok- ratik Partisi arasında imzalanan an- laşma, yalnızca bu iki partinin be- lirleyici olduğu ve fiili bir Kürt devletinin önünü açan süreç öngö- rüyor. Washıngton anlaşması. Tür- kiye'nin inisiyatifiyle 1996 yılın- da başlahlan Ankara sürecine de al- ternatifoluşturuyor. Türkiye, ABD ve îngiltere'nin desteğiyle 1996 yılında KDP, KYB ve Türkmen Cephesini bir araya getirmiş, yeni seçimler ile tüm topluluklann tem- sü edildiği bir geçici yönetim be- nimsenmişti. Ankara'yı parlamento toplantı- sına rahatsız eden bir diğer unsur, yapılan "federal yönetim" vurgu- su oldu. Ankara bunun Irak'ın par- çalanmasını kolaylaştıracak bir sü- reç olarak değerlendirdi. ABD Dışişleri Bakanı Colin Pö- weM'ın parlamentoya gönderdiği mesajda Irak'ın toprak bütünlüğü- ne ve çoğulculuğa işaret etmesi ve ABD yönetimine yakın isimlerin dün yaptıkları açıklamalarda ABD'nin bölgede "bağımsız bir Kürtdevletme" karşı olduğunu di- le getirmeleri olumlu sinyaller ola- rak değerlendirildi. KYB'nin yanısıra KDP'nın de açıklamalannda Irak'ın toprak bü- tünlüğüne önem arfetmesi ve kom- şu ülkelere taahhüt vermeye hazır olduklannı ifade etmesi, Türkmen- lerin temsilinin güçlendirilmesi için de iki taraftan gelen mesajlar olumlu değerlendirildi. YALÇIN DOGAN f Tepki Oyları' AKP ve GP'ye.. Ya CHP'ye?.. Yabancı yatırımcılar, yabancı firmalar gün geç- miyor ki, Hazine'yi aramasın!.. Hepsinin sorusu aynı: "Genç Parti'nin durumu nedir?.. Genç Parti barajı aşryor mu?.. Genç Parti yüzde kaç oy alır?.. Genç Parti iktidar ortağı olur mu?.." Ve ardından aynı çevrelerin daha stratejik soru- su: "Genç Parti iktidar ortağı olursa, siz Türki- ye'ye yabancı sermayenin geleceğine hâlâ ina- nıyor musunuz?.." Bu, Genç Parti ile ilgili dışardaki tepki. Oysa, içerdeki tepki tam ters yönde. 3 Kasım seçimle- rinin en revaçtaki sözü, tepki oyları. Işte, bu tep- ki oyları son üç haftadır gözle görülür biçimde Genç Parti'ye akıyor. Bunda hem iktidar partileri- nin, hem de eskilerin payı çok büyük. Cem Uzan verdiğı onca sözü tutamayacak, bu ortada. Ne sıyasal, ne ekonomik açıdan mümkün degil. Bununla birlikte, gerçek şu ki, tepki oylan- nın bir bölümünü Uzan topluyor. 'AKP değişti' vaveylası!.. Tepki oylannın asıl büyük bolümü ise AKP'ye akı- yor. Eskilere tepki, knze tepki, işsizliğe tepki sel gi- bi. Ve bu selin çoğu AKP'ye... AKP'nin birinci parti, hatta, tek başına iktidar olasılığı arttıkça, yeni bir tartışma alevleniyor: "AKP değişiyor mu?.. AKP yoksa merkez partisi olma yolunda mı?.. Eski RP ve FP ile il- gisi yok mu?.. AKP yeni bir parti mi?.." Boş tartışma!.. AKP'de olmayan nitelikleri, AKP'ye yakıştırma çabalan!.. Bu geçersiz gayretler, geç- mişte benzer iki tartışmayı akla getiriyor. llkı, AKP'nin dedesi RP ile ilgili. 1995'te REFAH- YOL hükümeti kurulduğundada, "yoksa RP mer- kez partisi mi oluyor" gibi saçma sapan sorular ortalığı kaplıyor. Erbakan'ın laikliğe aykın, tüyieri diken diken eden kısa uygulaması, herkesi yeni- den kendıne getiriyor!.. Ikincı örnek, MHP ile ilgili. Bu kez 1999 seçim- leri sonrasında, ne zaman ki DSP ile MHP ortaklı- ğa karar verıyor, o zaman da, Yoksa MHP deği- şiyor mu" tartışmalanndan geçilmiyor!.. RP'nin aksıne, uzun süre "MHP değişti" yargısında ka- rar kılanlar bile var!.. Ancak, MHP'nin takkesinin düşmesi için, AB yasalarını beklemek gerekiyor. AB yasalarıyla birlikte, MHP'nin katı milliyetçi çiz- gisi bir kez daha gün ışığına çıkıyor. Hele de, bız- zat Bahçeli'nin ağzından dökülen "Bütün parti- ler PKK'lidir" sözü, MHP'nin bildiğimız MHP ol- duğunu kanıtlıyor. Değişim cambazlığı biryana, tepki oylan GP'den sonra, AKP'de. Baykal mı başarılı?.. Peki, tepki oylan neden CHP'ye gitmiyor?.. AKP'den sonra, yükselen parti CHR Ama, CHP solu topluyor. Tepki oylarını toplamıyor!.. CHP, bitmiş DSP'den, artık umut vermeyen YTP'den ve Derviş nedeniyle, biraz da ANAP'tan oy alıyor. Oysa, hem uç buçuk yıl Meclıs dışında kalmak, hem ekonomik kriz, normal olarak tepki oylannın CHP'ye akmasını gerektirmez mi?.. CHP'yi birin- ci parti adayı yapmaz mı?.. Hayır, CHP'ye giden tepki oylan devede kulak!.. Dolayısıyla, Baykal'ın başarısı nerede? , hak- lı bir soru!.. Sıyasal sureç içinde işte böyle bir nok- taya gelıniyor ve CHP yükseliyor. Oysa, daha Der- viş CHP'ye girmeden önce, üç buçuk yıl Meclis dı- şında kalmış olmasına rağmen, CHP baraj korku- su yaşamıyor muydu?.. E-mail: ydogan<Ş cumhuriyet.com.tr Faks:0212 513 90 98 HERITAGE FOUNDATION: Ankara'nın eli kolu bağlı WASHE\GTON(AA) - Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Banka- sı'ndan mil)'arlarca dolar- lık kredi alan Türki- ye'nin, Irak' a askeri ope- rasyon konusunda mütte- fiki Washington ile iliş- kilerini tehlike\'e atmayı göze alamayacağı öne sü- rüldü. ABD'de Heritage Fo- undatıon adlı düşünce kuruluşunun yajımladı- ğı ".\merika neden tek başına gtaneyebiHr Sad- danı'a karşı büyüyen ko- afisyon" başlıklı ve Dr. Nile Gardiner imzalı ra- porda, "Irak'a karşı or- takbiroperasronda Tür- kiye'nin işbirliği olağa- nüstü önenıli olacak" de- nildı. Raporda, 700 kişi- lik Amerikan ve Ingiliz personehn bulunduğu în- cirlik Üssü'nün. ABD'nin bölgede frak'a en yakın üssü olduğu ve kılit önem taşıdığı kay- dedildi.Raporda şu ifade- ler kullanıldı:"Türki- ye'nin vüz yüze kaldığı zor seçim: Ya en yakın WT0 müttefıki ABD'yi desteklerw a .\rap dün- yasına kanİarak Irak'a askeri operasyonu red- deder. Ancak birinci ola- sılık kazanacaknr. Türki- ye'nin vüz vüze kaldığı zorlufinansalgerçekler, EVDF ve Dünya Banka- sı'ndan alınan 16 mihar dolarük kredi paketi ve ABD'ye 5 milyar dolar- hk askeri kredi borcuy- la Ankara'nın, V\ashing- ton ile ilişkilerini tehüke- ye atmayı istememesi muhtemeldir.r Raporda, Türkiye'nin büyük olasılıkla ABD li- derliğindeki operasyo- na. hava sahası ve üsle- rini açarak stratejik ve lojistik destek sağlaya- cağı ıleri sürüldü. Ankara'yı yıınıuşatnıa çabası ANKARA (Cumhu- riyet Bürosu)-KYB li- deri Celal Talabani. Türkiye'nin "bölgepar- lamentosuna" tepkısi- ni Türkmenlere sandal- ye vermeyi önererek yumuşatmaya çalıştı. IKYB Türkiye Temsil- cisi Behruz Galali, "Kürt parlamento- su"nu bir araya getir- melerinin Türkiye'nin başlattığı "Ankara sü- rednin" parçası olduğu- nu savundu. Galali, Türkmenlerin de par- lamentoda temsili ko- nusunda görüşmelerin devam ettiğini belirtti.