Katalog

21 OCAK 2002 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA KULTUR kuKurcv cumhuriyet.com.tr 13 Gülden Turalı için bugün Atatürk Kültür Merkezi Büyük Salon'da bir tören düzenlenecek Zarif başkemancımız artık yok 66 YAŞINDA YİTtRDÎK - Turah başkemancıhk görevini, 1973'ten beri tstanbul Devlet Senfoni Orkestraa'nda Yusuf Güler Aksöz'le dönüşümlü yürütüyordu. EVtNİLYASOĞLU Istanbul Devlet Senfoni Orkestra- sı'nun kurulduğu ilk günden beri baş- kemancısı olan Gülden Turah, 66 ya- şında yaşama veda etti. Orkestra sahnedeki yerini alır. Bir an sonra zarif adımlan, incecik bedenine yakıştırdığı seçkin giyimi ile başke- mancı Gülden Turah sahneye çıkar, yü- zündeki olumlu ışıkla halkı selamlayıp yerine oturur. Ilk "la" sesini duyurduk- tan sonra tüm çalgı gruplannın akordu- nu kontrol eder. Ardından şef sahneye gelir, onun elıni sıkar ve konser başlar. Şefle orkestra arasında- ki iletişim görevini üstlenmiş- tir. Çünkü o bir konsertmeister- dir. Başkemancı, en önemli otoritesidir orkestranın. 1973'ten ben Yusuf Güler Aksözıle dönüşümlü olarak yü- rüttüğü bu görevde nice şef ve solıst arasında köprü kurmuş- tur. Yahıız şefin ruhunu orkest- raya geçirmek değil, kendine öyle bir güven sağlamıştır ki, yıllar bo- yu orkestranın "Sevgili Gülden Abla"sı olmuştur. Hiçbır zaman fevn davran- mayan, müziğin soylu bir sanat olduğu- nu hiçbir zaman unutmayan bir sanat- çıdır. Gülden Turah 6 Mart 1936'da Anka- ra'da doğmuş, Ankara Devlet Konser- vatuvan'nda Lico Amar'ın öğrencisi olmuş, Münih Yüksek Müzik Oku- lu'nda dört yıl okuduktan sonra üç yıl da Rudolph Hindemith (ki Paul Hinde- mith in akrabasıdır) ile yorum ve oda müziği çahşmış. Cemal Reşit Rey'in kurduğu Şehir Orkestrası'na ilk girişini şöyle anlat- mıştı: "Eğhimimi tamamlayıp yurda döndükten sonra Cemal Bey'in orkest- rasma gittim. Beni kabul etti ve sizi mu- tena bir köşeye oturtacağım, hemşirem Semine'nin yanına, dedi Meğerse en arka aradaymış bu yer. Üstetik Cemal Bey'in bir başka ahbabı Seyfıye Abut'a aitmiş. Birkaç konserde Seyfiye Hanım hastahğı nedeniyle çalamamış. Bir gün geri döndü. Beni yerinde oturur bulun- ca bir üzüldü kL Bu kez Cemal Bey be- ni yanına çağırıp Seyfiye Hanım fevka- lade müteessir oldu. Ona sandalyesini T M. ürkiye'nin ilk kadm başkemancısı olarak tarihe geçen Gülden Turalı'nın cenazesi Teşvikiye Camii'nde kılınacak öğle namazından ardından Feriköy'de toprağa verilecek. geri vermek mecburiyetindeviz, onu üzemeyiz, zira o bir asilzadedir, demez mT! Ama Gülden Hanım kısa bir süre son- ra bu orkestranın başkemancısı Semih Argeşo'nun yanına oturacak, onun mu- avinı olacaktır. Gülden Turah, tstanbul Opera Or- kestrası'nın, Istanbul Devlet Senfoni Orkestrasrnın, Istanbul Oda Orkestra- sı'nın, Mimar Sinan Solistleri'nin ve bırçok oda müziği topluluğunun baş- kemancısı olarak, kirru zaman da solis- ti olarak müzik yaşamımıza büyük hiz- metler vermişti. Kim bilir bu uzun sü- reç içinde ne çok olaya tanık ohnuş, ne çok ünlüye orkestrasını eşlik ettirmiş, ne çok kaprisli şefe uyum sağlamak zo- runda kalmıştır. Radyo orkestralannda da ta Demir- han Altuğ döneminden beri aynı göre- vi yüriitmüş, aynca orkestranın yüzler- ce radyo ve televizyon kaydına imzası- nı atmıştır. 1967'deki bir Şan Sineması konse- rinde Cemal Reşit'in abartılı bir hare- ketiyle kemanı ikiye bölünen solıst Ok- tay DalayseTe hemen kendi kemanını uzattığını da kahkahalar atarak anlat- mıştı. Gülden Turalı, Türkiye'nin ilk kadın başkemancısı olarak tarihe geçti. Onu son kez Brandenburg Konçertosu'nda solist olarak dinlemiştik. 1974'ten 1992'ye kadar Mimar Sinan LTniversitesi Devlet Konservatuvan'nda ke- man hocalığı yaparak bırçok öğ- renci yetiştirmiş, doçentlik un- vanı almıştı. Onun binJerce din- leyıcisi arasındaki en yakın din- leyicisi ise arasındaki en yakın dinleyi- cısiyse uzun yıllar yaşamını paylaştığı eşi Teoman Bey'di. Böylece müzik dünyamız bir tanığı- nı daha yitirdi. Orkestramn her sahne- ye çıkışında onu hep gözümüz araya- cak. Gülden Turalı ıçin bugün saat 10.00'da Atatürk Kültür Merkezi Bü- yük Salon'da bir tören düzenlenecek. Cenazesi Teşvikiye Camii'ndekı öğle namazından sonra Feriköy'de toprağa verilecek. _ evini(g boun.edu.tr Konya, Shakespeare, Atinalı Timon ShıkespeareGlobeTheatre KONYA'DA SHAKESPEARE - Konya'da flk kez bir Shakespeare oyunu sahneleniyor. Atinalı Timon, 31 Ocak'ta izleyiciyle buluşacak. AYŞEEMELMESCİ Vakit gece yansını geçiyor. Pro- va yeni bitti. Buz gibi Konya hava- sı kurum kokusunu ciğerlerime ta- şırken soluğumun, burnumun için- de donduğunu hissediyorum. Kon- ya Devlet Tiyatrosu'nun önündeki küçük meydanı kaplayan ve beledi- yenin her ne hikmetse bir türlü kır- madığı buz tabakasının üstünde kaymamaya çalışarak yürüyorum. Birkaç gün önce oyunculanmdan biri, karda düşüp kaburgasım kırdı, ama ağnlar içinde provayı sürdürü- yorHerneolursaolsun, 31 Ocak'ta prömiyer yapmalıyız. İkonion/Konya Konya, uçsuz bucaksız bir ovaya yayılmış geniş bir kent: Biteviye uzanan, düz, geniş caddeler, birbi- rine benzeyen betonarme evler. Bu tekdüze mimarinin içinde zaman zaman bir anıt boy veriyor: Karatay Medresesi, Ince Minare, Sultan Se- lim Camii, Mevlana Türbesi... A- ma tarihle kentin moderaleştirihniş dokusu nedense iç içe geçememiş. yeni bir kimlik yaratamamış gibi. Il smırlan içinde yer alan Çumra ilçesi yakınındaki Çatalhöyûk'ün de kanıtladığı gibi Konya, eski adıyla tkonion, Anadolu'nun en es- ki yerleşim alanlanndan biri. Rica- yete göre, Zeus ile Danae'nin oğul- lanndan biri. kentin başma bela olan bir Medusa'mn kafasını kes- miş; ahali de ona şükranlarını belirt- mek üzere kent kapılanndan birine bir Medusa başı heykeli dikmiş. Bu tasvirden hareketle kente "tkon", sonra da "Ikonion" denmiş; zaman- la bu ad Konya'ya dönüşmüş. Me- dusa başlannm çok çeşitli işlevleri olabileceği için bu rivayetin ne den- li gerçek bir efsaneye dayandığını, ne denli sonradan yakıştınldığını bilemiyorum. ama işin aslı bugün Konya denince akla o Medusa ba- şından da, Bizans'ın îkonion'undan da, Selçuklu'nun başkentinden de önce bir düşünürün, bir şairin, bir sanatçının adı geliyor: Mevlana Ce- laleddin Rûmi Ney'de bir soluk Bizans ile Selçuklu'nun Anado- lu'da karşı karşıya geldiği, ticaret yollan üzerinde kervanlarla farklı düşünce ve inançların birlikte do- laştığı, aynmcılıktan çokbağdaştır- macıhğm kitleleri çe\Tesinde topla- dığı bir zaman diliminde Hora- san'dan Konya'ya gelip yerleşen bu bilge, düşüncelerinde, dizelerinde farklı kültürleri harman ederek ev- renselleştirmiş, çağnsının yeniliği- ni çağlar ötesine taşımayı bihniş: "Dünle birfikte gitti cancağızım/ Ne kadar söz varsa düne ait;/ Şimdi ye- ni şeyler söylemek lâzun." Turgay Nar'ın "Can Ateşinde Ka- natiar" adlı oyununda kullandığı metaforu yineleyerek söyleyecek olursak, Mevlana'nm ney'in içinde bir soluk gibi çıktığı yolculukta farklı dinlerin, düşüncelerin, kül- türlerin bireşimini yakalayabilmesi aslında onu böylesine ölümsüz kı- lan. Sanatın gücü de zaten bu bire- şim yeteneğinde yatmıyor mu? Konya'da Shakespeare Bu açıdan bakıldığmda, bir ken- ri gerçek anlamda kent (site) yap- manın, üzerinden gelip geçmiş kül- türlerle, tarihiyle ve bugünüyle ba- nşık kıhnanın en etkili araçlardan birinin sanat olduğu söylenebilir. Bu yıl 5. sezonuna "merhaba" di- yen Konya Devlet Tiyatrosu da bu alanda önemli bir işlevi yerine ge- tiriyor. Tiyatronun yeni müdürü CengizKorucu'nun sanatçılarla bir- likte oluşturduğu repertuvar, Dev- let Tiyatrosu'nun, kentin kültür-sa- nat harcma katkı yapma isteğinin de somut göstergesi: Nur Suba- şı'nın sahneye koyduğu ve başany- la sergüenen Ferhan Şensoyun "Soyut Padişah"ı ye Denise Cha- lem'in yazıp Esen Özman'ın Türk- çeleştirdiği "Annem Denizi ilk Kez Elfisinde Gördü", Samed Behren- gi'nin yazıp Cengiz Korucu'nun yönettiği "BirŞeftaliBinŞeftairnın ardmdan, benim sahneye koydu- ğum, Shakespeare'in "Atinah Ti- mon"u da 31 Ocak'ta prömiyer yapmaya hazırlanıyor. Konya'da ilk kez bir Shakespeare oyunu sahne- leniyor; "AtinahTimon'' ise Devlet Tiyatrolan bünyesinde de ilk kez sergilenecek. Ingiltere'nin en çalkantılı geçiş dönemlerinden birini oluşturan Eli- zabeth çağından söz edilirken, akla en önce bu çağın tiyatrosunun gel- mesinde büyük pay sahibi olan Sha- kespeare'nin de en önemli özellik- lerinden biri, bir bireşim ustası ol- ması. Antik tiyatronun kurgu ve ya- zım tekniğini halk tiyatrosu gele- nekleriyle, düzyazıyı şiirle, toplum- sal olaylara duru bir bakışı insan ru- hunun derinliklerine nüfuz eden bir görüyle birleştirmeyi bilen Shakes- peare, çağını anlahrkenzaman-me- kân sınırlannı aşıp ewenselliği ya- kalamış ender dehalardan biri... 1600'lerin hemen başında yazıl- dığı tahmin edilen u Arinalı Timon" da öyle bir temel soru etrafmda dü- ğümleniyor ki güncelliği bugün de geçerli: Paraya ve güce odaklanmış insan ilişkileri nasıl e\Tİlir? Para- nın tek egemen, parayla para kazan- manın tek erdem sayıldığı bir dün- yanın anlamı'veya anlamsızlığı in- sana neler yaptırabilir? Oyun görü- nürde Atinalı bir zenginin, Ti- mon'un başından geçenleri anlatsa da Peter Brook'un benzetmesiyle, Ubu'nün Polonya'sı ne denli Polon- ya ise, Timon'un Atina'sı da o den- li Atina'dır. Zaten yukanda belirtti- ğim temel sorulan dile getirdiğimiz anda, kendimizi günümüzün Tür- kiye sinde ve dünyasında hissetme- ye başlamıyor muyuz? 6 Banş' şarkılan konseri Kültür Servisi-BanşManço'nunya- şamı boyunca izlediği yolda ilerlemek amacıyla kurulan Banş Manço Derne- ği, 3 Şubat Pazar günü saat 19.00'da Mydonose Showland'da 'Yüreğimdeki Banş Şarkılan' albümünün tanıtım konserini düzenleyecek. Sony Music Tüıîdye'nin katkılanyla hazırlanan, müzik direktörlüğünü Ca- bitBerkay'ınüstlendiği 'Yüreğimdeki Banş Şarkılan' adh albümün tanıtım konsennde, Türkiye'nin önemli ses sa- natçılan büyük usta Banş Manço'nun eserlerini, kendi tarzlanyla yorumla- yacak. Konserden önce yönetmen SinanÇe- tin'ın hazırladıgı 'Banş Manço Belge- sefi' gösterilecek. Albümde. AM Kırca, Ayıu, Haluk LevenL Knrtalan Eksp- ress, Mahsun KumızıgüL MoğoUar, Muazzez Ersoy, NOüfer. Sertab Erener, Sezen Aksu, Teoman, Yavıız Bingöl ve Zerrin Özer, Manço'nun en sevilen parçalannı seslendirecekler. Tüm sanatçüann gönüllü olarak hiç- bir maddi beklenti ohnadan yer aldığı albüm ve konserden elde edilen gelir, Banş Manço Derneğı'ne bırakılacak. Banş Manço'yu yaşatmak ve tamam- layamadığı projelerini gerçekleştirmek amacıyla kurulan derneğin genel baş- kanlığını Lale Manço, başkan yardım- cdığını ise Yasemin Sungur üstleniyor. Derneğin kurucu üyeleri arasında AH Kırca, Asaf Sa\'aş Akat, Ruhat Menjgi, Kadıköy Belediye Başkanı Selami Oz- tûrk, Balorköy Belediye Başkanı Ah- met Bahadnt, Deniz Adanata, Prof. Dr. Teksen Çamhbel gibi önemli isünler y- er alıyor. Kültür Bakanı tstemihan Talay'ın da desteklediği Banş Manço Derneği, 3 Şubat'ın "Uhısal Banş ve Sevgi Günü" olarak kutlanması için çalışmalar yürü- tüyor. Aynca, derneğin öncelikli amaç- lan arasında Banş Manço'nun Mo- da'daki evini müzeye dönüştürüp halka açma projesi de yer alıyor. Genç kalemler Cumhuriyet'te. İNANMAMIŞTIN bir gün giderim demiştim buralardan inanmamıştın gidiyorum işte elveda hüzün her ayrılık dokunur bana bir parça kalır yüreğimden geride fakat güzeldir her şeye rağmen kanatlanmak umuda sevgiye korku vardır her başlangıçta . biraz da kuşku aşılır bunlar titrer yürek telleri coşkuyla merhaba yeni hayat merhaba M. KURTULUŞ GÜRSES KIZIL'A SÜRGÜN Gökyüzünü kızıla boyadılar... Gökyüzünde kan kızılı bulut var, Gözlerimde kan kızıl, hayalin... Düşlerimde kavgam, Gülüşlerimde isyan, Yüreğimde ilk günkü heyecan, Yüreğimde kan kızılı bir ateş, Ellerim kenetlenmiş, Her şey birbiriyle eş... Neredesin kardeş? Gökyüzünde, kan kızılı bir ateş Gökyüzünden; Emperyalizmi soluyor her birey... Gökyüzüne, bakamıyor gözlerim Gözlerimle, ellerini izledim Nâzım oldum, sözlerimi gizledim Insanlığa, kan kızılı sürgün var... MEHMETARİFAKYÜZ Panel bugün AKM Sinema Salonu'nda düzenlenecek Tiyatronun sorunları tartışılıyor Kültür Servisi - Tiyatro Yazarlan Derneği, bugün 08.00 - 20.00 saatleri arasında Atatürk Kültür Merkezi Sinema Salonu'nda 'Ödenekli ve Özel Tîvatrolarda Repertu\'ar Politikası' konulu bir panel düzenliyor. AB Poyrazoğlu, Gencay Gürün. Hüse>in Sorgun, Şükrü Türen, Refîk Erduran, Metin Çekmez. Tüncer Cücenoğlu, Firuzan Tezcan, Müşfık Kenter ve Orhan Kurtuldu'nun konuşmacı olarak katıldığı panelin öncesinde tiyatro akademisyenleri, tiyatro kurumlan ve tiyatro örgütlerinin bildirilerine yer verilecek. Ödenekli ve özel tiyatrolann kendi kurumlanna özgü sonmlannm dile getirileceği panelde, aynca tiyatroyu bir araya getiren unsıırlar, oyuncu, yazar, yönetmen, eleştirmen, eğitimci, akademisyen ve riyatrolar ile bu unsurlar arasuıdaki iletişimin sağlıklı >âirümesi ve kolektif işbirliğinin sağlanması için gerekenler tartışılacak. Türk tiyatrolannm daha iyi bir duruma gelmesi için, tiyatro kuruluşlanmn ve devletin üzerine düşen görevlerin de görüşüleceği paneldeki konuşmalar. daha sonra bir kitapta toplanacak. «SETLE • JENNIFER Lopez, yeni filminde bir dönem rakibi olan ve hunhar bir cinayete kurban giden şarkıcı Selena'yı canlandıracak. ABD'de bir efsane haline gelen melez şarkıcı Selena, 31 Mart 1995 tarihinde şüpheli bir şekilde yaşama veda etmişti. Katil zanlısı olarak yakalanan şarkıcının fan kulübü eski başkanı Yolanda Saldivar ise taammüden cinayetten 30 yıl hapis cezasına çarptınhnıştı. • GAZETEMİZ çizeri Nuri Kurtcebe, Nâzım Hikmet'in 100. doğum yıldönümü nedeni ile Eskişehir Tepebaşı Betediyea tarafmdan düzenlenen söyleşi ve imza gününe kaükn. Leman Yayınlan'ndan çıkan 'Nâzun Hikmet - Ku\a>i Millhe' adh ldtabı üzerine söyleşen Kurtcebe'ye Tepebaşı Belediyesi'nce bir teşekkür plaketi verildi. • 52. Uluslararası Berlin Fihn Fihn Festivali 6-17 Şubat tarihleri arasında düzenlenecek. Festivale katılacağı bildirilen ünlüler arasında Meg Ryan, Johnny Depp. Catherine Deneuve, Gvvyneth Paltrow, Geraldine Chaplin, Angelica Huston, Ben Stiller, John Malkovich, Harvey Keitel ve Kirstin Scott- Thomas da bulunuyor. • NICOLE Kidman'ın, Jim Carrey'le birtikterol alacağıfibn, Kidman'm yoğunişleri nedeniyle mart ayına ertelendi. Lars Von Trier'nin yönettiği 'DogviUe' adh füm üzerinde çahşan Kidman, daha sonra 'The Human Stain' isimii yapunda yer alacak. Robert Benton'n yönetecegi fîlmde, sanatçrya Anthony Hopkins eşlik edecek. • KIZILDERİLI kadın savaşçı Winona LaDuke'un Mississippi Nehri'nin kaynağına yakın bölgede yaşayan Anishinaabe kabilesinin yedi kuşak yaşamöyküsünü anlattığı 'Ayakta Kalan Son Kadın' adlı kitabı Aykın Yayıncılık'tan çıktı. • DEVTJET rrjatrolan, 29 Şubat'ta Oda Tryarrosu'nda Vacide Öksüzcü'nün yönettiği 'Sevda Dolu Bir Yaz' adh oyunun prömiyerini y^pacak. Oyunda, Türkive'nin 1950'K yıllarda yaşadığı kültür göçü, seyirciye bir çocuğun gözüyle anlaübyor. • ÖMER Ka\Tir"un yönetmenliğini üstlendiği, başrollerinde Talat Bulut, Hande Ataizi ve Aytaç Arman'ın oynadığı 'Melekler Evi'nin Ahnanya galası, 6 Şubat Çarşamba günü saat 20.00'de Nürnberg'de CineCitta Sineması'nda yapılacak. Galaya Ömer Kavur ve Hande Atazi katılacaklar. Amerika Birleşik Devletleri, îngiltere, Macaristan ve Romanya'da çeşitli festi^lere katılan 'Melekler Evi', Ahnanya'da toplam 20 sinemada gösterilecek. 1.AFMFİLM FESTİVALİ'NDE BUGÜN • AFM l'de saat 15.00'te Alfonso Cuaron'un 'Ananı da!', saat 19.00'da Rodrigo Fürth'ün 'BenimİçinÇal', saat 21 30da Hal Hartle> nin 'Öyle Bir Şe> Yok' adlı filmlerin gösterimi. (0 216 454 15 55) • AFM2'de saat 15.00'te Junko VVada'nın 'Asfalta Çakılan Kız', saat 19.00'da 'Kısalar', saat 21 30da JoelCoen'in 'Orada Olmayan Adam' adlı filmlerin gösterimi. (0 216 454 15 55) • AFM7'de saat 16.00"te 'Nasıl Yapûk? Nasıl Yapsak? - Yeni Türk Sineması Hikâyeleri' konulu sohbet. Katılımcılar: Banş Pirhasan, Kazun Öz, Ümit ÜnaL (0 216 454 15 55)