Katalog

13 OCAK 2002 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DOGALGAZ ÜNÜGÜNÜN ADAMI TURHAN SELÇUK KARAKTERİ KARAKTERSIZLİK OL<\N GÖZLÜKLÜ SAMİ'NIN HARIKULÂDE KıVıRTMALARı KIS1M IEKHİLİ BİRDEN Esenyurt'takiyeni sistem, kalorifer kazanları, sobagibi araçlann kullanımını ortadan kaldırıyor; risksiz ve hava kirliliğine yol açmıyor Bölgesel ısıtmatasarrufsağlıyor• Türkiye'ye, doğalgaz ithalatında yüzde 50 katkı sağlayan bu sistemin, îstanburun yeni yapılanma projelerinde uygulanması halinde ÎGDAŞ gibi aracı kurumlar ortadan kalkacak, yurttaşlar daha ucuza ısınacak. tstanbul Haber Servisi - Türki- ye'de ilk olarak Esenyurt Belediye- si'nin Esenkent Projesi'nde uygula- dığı "bölgesel Brtma sistemi" ile böl- gedeki yaklaşık 20 bin kişi, Istan- bullulardan yüzde 85 daha ucuza ısınıyor. Bölgesel ısıtma sistemi, ka- lorifer kazanlan, soba gibi araçlann kullanımını ortadan kaldırdığı için hava kirliliğine de yol açmıyor. Tür- kiye'ye, doğalgaz ithalatında yüzde 50 katkı sağlayan bu sistemin, tstan- bul'un doğalgaza henüz geçmemiş bulunan yüzde 45 'lik bölümündeki yeni yapılanma projelerinde uygu- lanması halinde IGDAŞ gibi aracı kurumlar ortadan kalkacak, yurt- taşlar daha ucuza ısınabilecek. Esenkent'teki 7 bin konut 1998 yılından beri "kojenerasyon ve böl- gesel ısıtma sistemi'" ile ısınıyor. 180 megavatlık ısı enerjisi kapasitesi olan Esenyurt Termik Santralı saye- sinde ısıtılan 100 megavat ısı kapa- siteli Esenkent Projesi, Türkiye'ye yılda ortalama 7.9 milyon dolar ta- sarruf sağlıyor. Slstem tasarruf safllıyor • lstanbul'a doğalgaz getirihnesi sı- rasında bu sistem uygulansaydı, son günlerde yurttaşlan mağdur eden kabank doğalgaz faturalan sorunu yaşanmayacaktı. tstanbullulann ısın- masında alternatif bir yöntem ola- rak öngörülen ve bugün yahıızca Esenkent'te uygulanan sistem, do- ğalgazdan, saatte yaklaşık 18 bin 750 metreküp tasarruf ediyor. Ambarh'daki termik santralın Esenyurt Termik Santralı ile birleş- tirilmesi halinde binlerce konut, ek doğalgaz talebi olmadan daha ucu- za ısınabilecek. Özellikle Avcılar ve Beylikdüzü'ndeki yaklaşık 80 bin konut, bölgesel ısıtma sistemi ile ısıtılacak ve 24 saat sıcak su sağla- nacak. Bu durumda yılda 350 mil- yon metreküp doğalgaz ithaline ge- rek kalmayacak. Esenyurt Termik Santrah'na kom- şu getirilen ve hâlâ bürokrasi çıkma- zmda bekleyen Boğazköy Termik Santralı'nın devreye girmesi halin- de de yılda yaklaşık 210 milyon metreküp doğalgaz ithaline gerek kalmayacak, yılda 71 trilyon lira do- ğalgaz tasarrufu sağlanacak. Ambar- lı ve Boğazköy "de bölgesel ısıtma sis- teminin devreye girmesi, yıllık top- lam 130 milyon dolarlık doğalgaz ta- sarrufu sağlayacak. Aynca "bölge- sei ısıtma sistemi", tstanbul"un do- ğalgaz ulaşmamış yüzde 45'lik bö- lümünde de hayata geçirilerek dö- viz ve enerji tasarrufu mümkün kı- lınabilir. önceden planlama gerekiyordu Konut başına 1000 ile 1500 dolar arasuıda değişen ücretlere mal olan bölgesel ısıtma sisteminin, termik sanrrallar kurulurken, kentlere do- ğalgaz getirilirken planlanması ge- rekiyordu. Bu sistem ile birim ba- şına vergi, kâr marjı koyan İGDAŞ, EGO gibi kuruluşlara ihtiyaç du- yuhnayacaktı. Atık enerjisinin konutlan ısıtma- da kullanıldığı sistem, Esenkent'te- ki konutlara sıcak su, ısı ve elektrik sağlıyor. Patlama, zehirleme gibi tehlikele- rı olmayan "bölgesel ısıtma siste- mi"nde, termik santralda doğalgaz kullamlarak elektrik ve ısı enerjisi elde ediliyor. Uzmanlar, yakıt re- zervlerinin azaldığı ve küresel reka- betin arttığı bir ortamda enerji gir- dilerinde süreklilik, kalite ve asga- ri maliyetleri sağlamak açısından bölgesel ısıtma sisteminin çağdaş bir teknik olarak öne çıktığını söy- lüyorlar. Bölgesel ısıtma, birçok bi- nanın merkezi bir santraldan veya başka bir ısı kaynağından ısıtılma- sı ve sıcak su ihtiyacının karşılan- masıdır. ısıtılan su, sebekeye pompalamyor Doğalgaz yakıtını kullanan Esen- yurt Termik Santralı, "kombinecev- 1™" diye adlandınlan prensibe gö- re çalışıyor ve elektriğin yanı sıra ısı enerjisi üretiyor. Üretilen sıcak su, Esenkent'in şebekesine pompala- myor ve binalann ısıtılması, sıcak suyun hazırlanması sağlanıyor. Isı enerjisi santraldan temin edil- diği için hiçbir binada şofben, ka- Ulusal enerjı politikası tstanbul Haber Servisi - Türk Mühendis ve Mimar Odalan Birliği (TMMOB) Yönetim Kurulu üyesi Celal Beşiktepe, enerji kullanımında doğalgazın payının arttınlmasırun ülkeyi bu alanda dışa bağımlı hale getireceğine dikkat çekerek "Doğalgazm yüzde 50'smin elektrik üretiminde kunanıklığmı düşfinfirsek elektrikfiyatiarmdakiaröş da önümûze çıkacak. Dotayısıyla haDc elektrik fatnralarmı da ödeyemez duruma gelecek. Bu, Tûrkhe'nin ulusal bir enerji poütikasına dönmesi gerektiğini önümüze koyuyor* dedi. Celal Beşiktepe, bannma, ulaşun ve enerji kullanımının temel insanlık haklanndan olduğunu belirterek "Ismma da bannma hakkmm bir parçasL Bannma hakla ile enerji hakkı arasmda bağlanü var. Dışa bağınüı enerji poütikalarrv la bunlar insanlann ellerinden ahnmtjrtnnımriariır"dedi. Beşiktepe, 1999'da düzenlenen 1. Enerji Şûrası'nda bugünlerin planlandığını ve Türkiye'nin enerji alanında bir sömürü koridoru haline getirilmek ıstendiğıni savunarak "Bugünkü doğalgaz oiaymm kökeninde bu var. Türkrye, sömürü koridoru haline getirilmiştir. Enerji sektöründe serbest piyasa ekonomisine geçümiştir'' diye konuştu. Sekizinci 5 Yılhk Kalkınma Planı'nın 1430. maddesüıde, "Plan dönemi sonu itibanyia doğalgaz talebinin 35 milyar metreküp dolayma yükseramıesi anutçlanmtşür" ifadelerinin yer aldığına dikkat çeken Beşiktepe, "Bunun anlamı şudur: Doğalgazm kuOaı her yü yüzde 17.4 artarak devam edikcektir. Çünkü 1999'da gerçekleşen doğalgaz kuDanımı 113 milyar metreküp. Plan '35 miryar metreküpe çıkaracağım' diyor" dedi. Enerji tüketimi içinde doğalgazın yüzde 15.2, petrol ürünlerinin yüzde 42, hidrolik enerjinin yüzde 4, linyit ve taşkömürünün yüzde 29.7 oranında kullanıldığını anlatan Beşiktepe, "Doğalgaz kuflammmı 35 milyar metreküpe çıkarma hedefî gerçekleşirse doğalgazm payı yüzde 15'ten yüzde 28'e yükseltflecek. Bu Türkiye'deki doğalgaz kuDanımımn enerji alanında dışa bağımhğının daha da artması demek. Dışa bağunhhk şu anda yüzde 62 iken bu 75-80'lere ormanacak" esenyurt Termik Santrah (Kombine çe\Tİm) Türkiye'ye yılda ortalama 7.9 müyon dolar tasarruf sağlıyor. Aük enerjisinin konutlan lSltmada kııllanıldığı sistem Esenkent'teîd 7 bini aşkm konuta sıcak su, ısı ve elektrik sağhyor. Uzmanlar, yakıt rezerv lerinin a7alriıgı ve küresel rekabetin artüğı bir ortamda enerji girdilerinde süreklilik, kalite ve asgari maliyetleri sağlamak açısından bölgesel ısıtma sisteminin çağdaş bir teknik olarak öne çıktığını vurguhıyorlar. (Fotoğraf: ŞULE KÖKTÜRK) lorifer kazanı bulunmuyor, böylece konutlann ısınma ve sıcak su için ya- kıt ihtiyacı ortadan kalkıyor. Sistem Ittıalatı azaltıyor • Istanbul için bu ısıtma sistemi seçenek olarak öngörülebiirdi. Ancak bunun için doğalgaz yakıtı ithal edilirken doğru bir planlama yapılması gerekiyordu. Bölgesel ısıtma sistemi ile ısıtılacak her ko- nut, ülkeye daha az ithal gaz girme- sini sağlayacak, yakıtın verimli kul- lanımıyla enerji ve dövizden tasar- ruf edilecek. Bu yöntem için sadece doğalgaz ya- kıtlı termik santral değil, atık ısı enerjisi bulunan TÜPRAŞ gibi pet- rokimya tesisleri,jeotermal kaynak- lar kullanılabilir. Bölgesel ısıtma Kuzey Avrupa ül- keleri olan Almanya, Danimarka, Isveç ve Finlandiya'da uzun yıllar- dır uygulanıyor. Kuzey Avrupa ül- kelerindeki konutlann yüzde 25'i bu yöntemle ısıtıhyor. Berlin ısın- mak için bir termik santraldan, Frankfurt bir çöp santralından, Gö- tebourg ise bir rafineri tesisinden yararlanıyor. Bölgesel ısıtmanın yararları üölgesel ısıtma sistemi özetle şu yararlan sağhyor: • Yatınm ve işletme açısmdan ekonomik bir çözüm. • Yakınn iki enerji üretmesi ne- deniyle yakıt kullanımında yüksek verimlilik. • Konutlarda ısıtma ve sıcak su için yakıt kullanılmamasından do- layı hava kirliliği oluşturmuyor. • Termik santraldan alınan ısı enerjisinin maliyetinin daha düşük olması nedeniyle kullanıcılann, ucuz ve ekonomik ısınması. • Binalarda yakıt boru hatlan ve yakıt depolan ohnaması nedeniyle yangın, patlama gibi riskleri yok. 3 AY 335 BİN LÎRADAN SATILACAK Ankara'da îldnci İ1Kİİ1T111 ANKARA(Cumburi- yetBürosu)-Ankara Bü- yükşehir Belediye Baş- kanı MeBh Gökçek, An- kara'da doğalgaz satış fi- yaundaüç ay süreyle ikin- ci bir ındirim yaptıklan- nı belirterek "Bundan sonra 3 ay boyunca do- ğalgazıherşeydahU335 bin Kradansatacağız" de- di. Tüketici Haklan Der- neği (THD) Genel Baş- kanı Turhan Çakar ise doğalgazda haksız "kâr payı" koyduklan gerekçe- siyle beledıyeler ve BO- TAŞ'ı Rekabet Kurulu'na şikâyet edeceklerini bil- dirdi.Gökçek, dün düzen- ledigı basın toplannsında, doğalgaz zirvesinde An- kara için beürlenen 348 bin 678 lıralık doğalgaz saüş fıyaûnda ıkıncı bir ındırime gittiklenni açık- ladı. Gökçek, belediye- ler için yüzde 30 olarak belirlenen kâr marjı yeri- ne yüzde 25'Uk kâr mar- jı uygulayacaklannı bil- direrek tüm sabıt ücretler dahıl doğalgazın metre- küpünü 335 bin lıraya sa- tacaklannı söyledi. Indi- rimli sanşlann mayıs ayı- na kadar süreceğini belir- ten Gökçek, mayıs ayın- da doğalgazın, satış fı- yatlannı yüzde 5 arttıra- rak yüzde 30 kâr marjı İle348bin6781irayasa- tılacağını ifade etti. Gök- çek, dolarda 30 Aralık 2001 tarihinden bugüne zaten yüzde 6.6 oranında bir düşüş olduğunu da kaydederek BOTAŞ'ın bu düşüşü doğalgaz satış fiyatlanna yansıtmasun istedi. Belediyenin bu in- dirimden dolayı 6 trilyon lira kaybı olacağını kay- deden Gökçek, bu neden- le yaoranlardan vazge- çeceklenni açıkladı. Bu arada doğalgaz sa- oş fıyatlannda tadnin edı- ci bir indirim oranı çıkma- masına ilişkin tepkiler de artarak devam ediyor. THD Genel Başkanı Tur- han Çakar, doğalgazdakı indirimin oranının en az yüzde 50 olması ve KDV oranının yüzde 2'ye çe- kılmesi gerektiğini savu- narak bu konuda birkam- panya başlatacaklarım açıkladı. Çakar dün bir basın toplantısı düzenle- yerek "Tencereler Kay- nasm, Çocuklar Üşüme- sm" adlı kampanya çer- çevesinde, derneğin do- ğalgazda KDV'nin yüz- de 2'ye indirilmesi için Başbakan'a, başbakan yardımcılanna, bakanla- ra ve milletvekillerine mektup göndereceğini bildırdi. Doğalgazda yüz- de 28-30 oranında kâr marjı uygulamasının ka- mu yaranna uygun ohna- dığını behrten Çakar, BO- TAŞ ve belediyeleri Re- kabet Kurulu'na şikâyet edeceklerini kaydederek kâr payı oranını düzen- leyen Doğalgaz Tebligi'ni de Danıştay'a götürecek- lerini söyledi. Diyanet savunmada Doğalgaz fıyatlannda- ki fahiş artışın gündeme taşıdığı "tbadethander- denücretafanmıyonaeği- tün kurumlanndan da ahnmamah'" taitişmasi- na Diyanet Işleri Başkan- hğı da katıldı. Diyanet Işleri Başkan- lığı'ndan yapılan açıkla- mada, cami ve mescitle- rin ısıtılması amacıyla kullanılan elektrik veya doğalgaz için yetkiü ku- rumlar taraftndan ücret alındığı bildirildi. Elekt- riğin ücretsiz olduğu be- lirtilen açıklamada ca- milerin ve mescitlerin su ihtiyacınınd a belediye- lertaranndan karşılandı- gı, ancak ısınma giderle- rinin cami cemaatinden toplanan yardımlarla ödendiği vurgulandı. DOLARDAN tNDÎRDİ BOTAŞ 'ın oyunları BAMJSAIJVL\N ANKARA - BO- TAŞ'ın kâr payını yüzde 9.27'den 2'ye çekmesi- nin, belediyelere saüş fı- yatına yansıması yalnız- ca yüzde 6.7 oldu. Yapı- lan yüzde 6.7 'lik indıri- min. 1 Kasım-8 Ocakta- rihleri arasında dolar ku- runda yüzde 11,5'e ula- şan değer yitiminin bile altında kalması, BO- TAŞ'ın kârdan degıl, kur farkından indirim yaptı- ğını gösterdi. İndirim ön- cesinde yurtdışı alıştan itibaren işletim gideri ve kâr eklemeleriyle yüzde 142 fiyat aruşıyla tüke- tıciye ulaşan doğalgaz, indirim sonrasında da yüzde 102.3 artışla abo- nelerin kullanımma sunu- luyor. Belediyelerin fi- yat indirimleri ise Anka- ra'da yüzde 24.2, îzmit'te yüzde 14.7, Istanbul'da yüzde 12.8 oldu. İndirim öncesinde yüzde 53.7'yle yasal yüzde 45Tikarüş sı- nınnı geçtiği ortaya çıkan Ankara Büyükşehir Be- lediyesi, metreküp başı- na 18 bin liraya denk ge- lecek biçimde yasal da- yanağı olmamasına kar- ştn sabit hizmet kesinti- si yapıyor. Enerji ve Tabii Kay- naklar Bakanı Zeki Ça- kan'ın ANAP Merkez Karar Yönetim Kuru- lu'ndaverdiği bilgiye gö- re, BOTAŞ'ın 5 ayn ül- keden 1000 metreküp do- ğalgazı ortalama ahş ma- liyeti 116 dolar. Doğal- gazda fıyat indirme zir- vesinde verilen bilgilere göre ise BOTAŞ, alış ma- liyeti üzerine eklediği iş- letme maliyetiyle 1000 metreküp doğalgazı 150 dolara mal ediyor. îndi- rim öncesinde BOTAŞ, 150 dolarlık işletme gi- deri dahil maliyet fıyan üzerine yüzde 9.27'lik kâr ekleyerek belediyele- re 164 dolara sahyordu. Belediyelerin yüzde 45'e kadar fıyat arttınm yet- kisini tamamen kullan- malanyla 1000 metre- küplük doğalgaz kulla- nımının faturası 23 8 do- lara yükseliyor. Bunun üzerine yüzde 18'likKDVdeeklendi- ğinde, tüketicinin 1000 metreküp için ödemesi gereken tutar, 280 dola- ra kadaryükseliyor. Böy- lece, BOTAŞ'ın yurtdı- şından alışından tükeücı- ye ulaşıncaya kadar ya- pılan fiyat artışlan yüz- de 142'yeulaşıyordu. îndirim sonrasında ise buzıncır,BOTAŞ'ınll6 dolarhkyurtdışı auşı üze- rine yüzde 29. 3'lük iş- letim maliyetiyle önce 150 dolara, yüzde 2'lik kâr payıyla 153 dolara, belediyelerin yüzde 30'luk fiyat artışı uygu- lamalan durumunda 198.9 dolara, yüzde 18'likKDVeklemesiy- le de 234.7 dolara ulaşı- yor. Böylece indirim son- rası BOTAŞ'ın fıyat ar- tışı yüzde 102 olacak. Sonuçta, 1000 metreküp- lük doğalgaz faturasm- da yalnızca 45.3 dolarhk indirim yapılmış oldu.