Katalog

29 ARALIK 2001 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI / ekonomi(a cumhuriyet.com.tr Banka boşaltanlar hakkında açılan davaların durdurulması istenebilecek 11 IŞÇtNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Hortumcuya iyi haber BANKACILIK SEKTÖRÜ DAHA DA KÜÇÜLECEK BultaAdı AktirBAytklflk (MllytrTL) 7J4S 15.813 27J45 14.4118 13.241 11.088 8.652 7.690 4.793 4.790 4.569 3.565 2.262 1.948 1.730 1.721 Nereye? Borsa yupilerimiz IMF'ye 2002 yılında verilecek niyet mektubunun içeriğinden söz ederken, kamuda boyutlu yeni bir küçülmenin kaçınılmazlığının altını çiziyoıiar. Sonra da büyük bir pişkinlik, duyarsızlıkla, insanların canı, yaşamı üzerine kendilerinden yorum katıyorlar: "2007 yılında işten çıkarmalar özel sektörde olmuştu, şimdi sıra kamuda." uzel sektörden 1 milyonu aştığı herkesçe kabul edilen işçi çıkarmaları, insanlann yaşama hakkı üzerinden oynanan oyunun kamuda gerçekleşmesi gerektiğini savlıyorlar. Milyon değil, milyonlarca insan işsiz, aç sokaklara döküldüğünde Türkiye ekonomisi düze çıkacak(!). Borsa yupilerimizin gelecek 10 milyar dolar üzerindeki borç için ağızlarının suyu akmakta. Gerçi gidecek borç sonrası elde kalacak olanın sıfır olacağı üzerinde de rivayetler var. Olsun borçlar döndürülebilecek ya. Oysa birebir sorunları gündeme geldiğinde sermaye cephesı bıle avaz avaz bağırmakta. örneğin önceki gece Güneydoğu yatırımcılarının örgüt sözcüleri Ankara'ya getirdıkleri dosyalardan, DPT'ye dayalı veriler üzerinden açıklamalar yapıyorlardı. Irak ambargosu nedeniyle ekonomimızin kaybettikleri yanında binbir koşulla verilen borç devede kulak. Türkiye'nin Irak ambargosu nedeniyle uğradığı kayıpların karşılığı ise gerekçesiz ödenmiyordu. Son niyet mektubu karşılığı talımatları eksiksiz yerine getirmek üzere Meclis, hükümet soluksuz çalışıyoriar. Gerine gerine IMF'nin istediklerini yapmakta ne kadar başarılı olduklarını anlatıyorlar. Türkiye'yi ABD tütün tekellerinin cenneti yapacak, hem üretıcimizi hem de işçimizi vuran yasa çıktı çıkacak. Yabancı yatırımcılara süper ayrıcalıklar geliyor. Yatırım tutarı, işçi sayısı zorunlulukları aşağı çekiliyor, katkı payı yüzde 1 'den binde 56'ya düşürulüyor. Televole ekonomistlerimiz bile iyice sulandırarak toplumun sindirmesine çaba harcadıkları yorumlarında, krizden çıkış mujdesinı verırlerken sonucun büyük çaplı yeıii işletmenin yabancılara geçmesi anlamına geldiğıni itiraf ediyorlar. Tabii bunun Türkiye ekonomisi için iyi bir şey olduğunu söyleyemiyorlar, "Büyükyabancı işletmelerle birlikte teknoloji de gelir, bizim de dışan çıkabilen büyük işletmelerimiz olur" çerçevesinde ancak bir pembelik saçabiliyoriar. Hani krizden çıkıyoruz ya, kıtlesel işsizliğin artık aile dayanışmamızla da kapatılamadığı süreçte, üretim genişleyecek, işsızler iş bulacak mı? Yazımızın girişınde altını çizmiştik, borcu döndürecek borcu verenler, IMF, Dünya Bankası, "Büyüme yok, hele devleti çok daha fazla küçülteceksiniz" diyorlar. Süresi gelenlerin emekliliğine, özel teşviklerie erken emekliliklerin katılması, çıkarmalar hesaplanıyor. İyi de zaten geçen yılın 10 ayında 240 bin işçi, çoğu kamudan, korkudan emekli olmuş. (özelde işten çıkarmalaria kimsenin emeklilik hakkının doğduğu yok gibı bir durum var ortada. Kamuda para kalmayacak, emeklilik hakları, kıdem tazminatı sınırlanacak paniği içinde emekli olan olana. Hakkı doğanlardan bir 40 bin kişilik liste daha hazırmış.) Daha kaç kişi işten ayrılmaya zorlanacak? Sorması ayıp ama Emekli Sandığı, SSK zaten bataktılar. Sonra onlar nasıl ayakta tutulacak? Üç gün sonra da hep "kara delik" diye damgalanan bu kurumların, bugün için harçlık değerine düşmüş emeklilik aylıkları daha da aşağı çekilirse. Sağlık hizmetlerinde sosyal damping olan bugünkü tablo daha da karartılırsa. Devleti küçültme, IMFriayatmasıkapsamında bugünlerde çok ağır polemiği yapılan bir konu daha var: "Oevletin hortumlanması" kavramı devleti gerçekten hortumlayan çarkın suç ortaklığını yapan medyamızın yıldız yooımcuları sayesinde tümden amacının dışına çıktı. Devlet, 2 yılda hortumlandıkları için batan 20 bankaya el koydu. Uğrunda takla attığımız gelen borcun kaç katı cebimizden çıktı. Şimdi kalanlara ayakta kalmaları için yine devlet kasasından para konacak. Hazırianan bir yasa ile de banka hortumlayanlar ile batakçıları için yargılama, cezalandırma yolu kapanıyor. Mahkeme, icra yerine sulh yolu ile ödedikleri ile yetinilecek, kalan borçları ömür boyu duracak.. Hortumculan, patronlannı "yatmmcı, kollanması bağışlanması gereken büyük insanlar" olarak pazarlayan medya yıldızlarımıza göre, devleti hortumlayanlar kamu işçileri, memuriar. Nasıl mı? Indirimli otobüs, vapur, tren biletleri ile işe gidip gelerek lojmanlarda oturarak... Patronlarının gazetecılikten çok holding çıkarlarına yaptıklan hizmetler karşılığı tahsis ettikleri özel araç ve şoförleri ile yolculuk yapan bu büyük(!) yazarlarımıza göre, basın kartı haklarından yararlanarak gazetecilik yapan, en ağır emek sömürüsü koşullarında, kuralsız çalıştırılan gazeteci kitlesi bile hortumcu sayılabilir. Sefalet ücreti ile öğretmenlik yapan, ancak lojman sayesinde barınma sorununu çözebilen tüm memuriar da. Yozlaşmış bir düzende kamuda da bırleşik kaplar gereği yaşanan kiriilik, hortumlama başka, düşük ücretle yaşam koşullannın asgari ölçüleri sağlanamayan kamu çalışanlannın yol ve barınma gereksinmeleri için kamusal çözüm üretmek, olanak sağlamak çok başka. Türkiye ekonomik krizden kamu çalışanını sokağa atarak, yol parasını ödeyemez konumda bırakarak böyle kurtulacaksa... Ulker'e uluslararasıtescil • Ekonomi Servisi 1994'tenberiÜlker Grubu'nun yağ ve margarin üretimini gerçekleştiren Besler'in, "entegre yönetim sistemi" adı altında tüketicisine, çalışamna ve çevresine verdiği önem dünyanın saygın kuruluşlan tarafından belgelendi. Söz konusu entegre yönetim sistemı,lSO9001 Kalite Yönetim Sistemi, 14001 Çevre Yönetim Sistemi, OHSAS 18001 Çalışan Sağlığı ve tş Güvenliği Sistemi ve HACCP (Tehlike Analiz ve Kritik Kontrol Noktaları) Sistemi'nden oluşuyor. • Hükümet, mali sektör tasansına davalan sona erdirecek bir madde eklerken kamu bankalan ortak yönetimine dokunulmazlık zırhı getiren madde metinden çıkanldı. BÜLENTSARIOĞLU ANKARA Hükümet; mali sektör tasansını, "hortumlama" nedeniyle devlet tarafından el konulan bankalann sahiplerini cezaevinden kurtarabilecek hükmü genişleterek PlanBütçe Komısyonu'ndan geçirdi. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na, kamu alacağıyla ilgili birikmiş borçları düşürme dahil her türlü karar alma ve "açünuş bulunan hukuk Zlnıl Buknı Ganntl Bukâsı i ı Btnkâiı Akbıok Yapı Kredl HalkBiBkMi Pımakbank Vskıfbuk Koçbuk Eılmbınk DemlrbMk (HSBC) FİMOibtnk Süraerbtnk Difbank ttnır Bankııı Toprakbıjık ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) BDDK Başkanı Engin Akçakoca, bilanço büyüklüğü yönünden sektördeki payı yüzde 1 'in altında olan bankalann birleşeceklerini söyledi. Akçakoca, birleşmeyenlerin sernıaye yeterliliğini yüzde 8 çıkarmalarımn şart olduğuna dikkat çekti. Bu arada EGS Bank'ı çatısı altına alan Bayındırbank'ın Varlık Yönetim Şırketi çerçevesinde Aktif AŞ adı altında batık tahsil şırketi olarak çalışacağı belirtildi. Toprakbank'ın 2002'de satışa çıkanlacağını kaydeden Akçakoca, mevduata tam garantinin kaldınlmasının 1.5 yıl sonra söz konusu olabileceğini bildirdi. Tasan göriişülürken scrmaycsı yetersiz olan bankalara kaynak aktanlrnasını öngören bir önerge verildi. bankalan ortak yönetimine yaptıklan tüm işlemler için dokunulmazlık zırhı getiren ve banka genel kurullanna Yargıtay'ın da üstünde temyiz yetkisi tanıyan madde de iktidar üyelerinin tepkisiyle metinden çıkanldı. Söz konusu tartışmalar KemaJ Derviş ile ANAP Genel Başkanı Mesut Ydmaz arasında bunahma neden oldu. Malı Sektöre Olan Borçlann Yeniden Yapılandınlması ve Bazı Yasalarda Değişiklik Yapılması Hakkında Yasa Tasansı'mn, banka batıranlarla ılgili tartışmalı maddesinin öner davalannı durdurnuT yetkisi veriliyor. Teknokrat ve hukuk kökenli mılletvekilleri, kamu alacağında anlaşma sağlandıktan sonra bu hükmün, Cavit Çağlar ve Murat Demirel gıbi eski banka sahipleri hakkındaki "ceza davalarTnı da etkıleyeceğine dikkat çekti. Kamu geyle değiştirilen son hali özetle şöyle: "Fon, her türlü alacaklan ile ilgili olarak her tüıiü tasarrufta bulunmaya, alacagın yeniden itfa planına bağlanması da dahil olmak üzere borçlularla anlaşma yapmaya ve borçlularla yapüğı anlaşmalar kapsamında 14 ve 17. maddeler uyannca kurulca belirienecek esas ve usuDer dahilinde muhafaza tedbiri uygulayıp uygulamamaya, dava açıp açmamaya veya açıhnış bulunan hukuk davalannın yapılan anlaşma süresince durdurulmasını mahkemeden istemeye yetkiliduf Bu hükme göre, BDDK birikmiş borçlann bir bölümünden vazgeçebilecek ve batık banka sahipleriyle yeni ödeme planlan üzerınde anlaşabilecek. Z001 YOKSULLASTIRDI OPEC, petrol üretimini kıstı • KAHİRE(AA)Petrol Ihraç Eden Ülkeler örgütü (OPEC) petrol üretimini günde 1.5 milyon varil kısma karan aldı. Son kararla dünya petrol ihracatımn yaklaşık üçte ikisinı sağlayan OPEC'in Irak dışındaİci 10 üyesinin toplam üretimi 21.7 milyon varile inecek. Ucret kaybı yüzde 29 Ekonomi Servisi Enflasyonun yüzde 80'leri devirdiği ve devalüasyon oranının da yüzde 130'lara vardığı Türkiye'de ücretlerin ise yüzde 15 ile 29 arasında geriledifii hesaplandı. PetrolIş Sendikası'nın yaptığı hesaplamaya göre söz konusu ücret kaybı sendikasız işyerlcrinde daha yüksek oldu. Reel ücretlerdeki yıllık kayıp kamuda yüzde 22.2, özel sektörde çahşan sendikalı işçilerde yüzde 15.7, sendikasız özel sektör işçilerinde yüzde 29.2'ye ulaştı. Enflasyondan anndınldığinda 67 milyon 296 bin liraya duşen 111 milyon 39 bin lıralık net asgari ücretteki yıllık kayıp yüzde 19.6 oldu. Işten atılmalar sonucu sendikasızlaşan işçi sayısı 60 bine ulaştı. Ortaya konulan rakamlann "ücretier, iş güvencesi ve sendikasızlaşbrma açısından 2001 yıhıun ne denli kötü geçtiğini ortaya koyduğunu" belirten sendikanın 2002 yılı için talepleri ise şöyle: • IMF programlan terk edilsin, borçlanmaya dayanmayan planlı kalkınma modeline dönülsün; • Dışborçödemeleri ertelensin, özelleştinneler durdurulsun; • Sağlık, eğitim ve sosyal güvenliğe aynlan pay arttınlsın; • Iş güvencesi yasası çıkanlsın. Mercedes ihracat rekoru kırdı • Ekonomi Servisi MercedesBenz Türk, bu yıl 1425 adet şehirlerarası ve belediye tipi otobüs ihracatıyla rekor kırdı. Şirket, 40 ülkeye yaptığı otobüs ihracatıyla 200 milyon Euro ihracat geliri sağladı. MercedesBenz Türk Direktörler Kurulu Başkanı Till Becker'in verdığı bılgıye göre, otobüs ihracatında 785 adet ile bu yıl da Batı Avrupa pazarı ağırlığını korudu. İSDEMİR kâra geçecek Iskenderun Demir ve ÇeBk Fabrikalan'nı (İSDEMİR) 50 milyon dular bcdelle doralıııaya IIU/JIIHIIUII Ercğli Demir Çelik Fabrikalan (ERDEMİR), yapdacak yeni yannmlarla kurumun 18 ay içinde kâra geçirileceğini bildirdL İSDEMİR'İ yılda toplam 13 milyon ton çelik mamul üreten bir şirket durumuna getirmeyi hedeflediklerini belirten ERDEMİR'den borsaya gönderllen açıklamada, yassı sıcak mamul Uretünine yönelik yannmlann hisse devir tarihinden itibaren 5 yıl içerisinde tanuunlanmasuun planlandığı kaydedildi. İSO, 2002yi verimli kullanacak • Ekonomi Servisi Istanbul Sanayi Ödası "20012003 Çahşma Programı"nı oluşturdu. Çalışma Programı'nda yer alan 50. yıl etkinlikleri hedeflerinin yanmda, Türk sanayisinin rekabet gücünü arttırmaya yönelik olarak geliştirilmesi planlanan diğer projeler içinde kaynaklann en verimli şekilde kullanılması bulunuyor. Yeni yıl mesajı yayımlayan Bakan Kemal Derviş, temel sorunlann çözümleneceğini savundu 2002'de büyüme sürecîne girilecek ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Ekonomıden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, 2002 yıhnın, ihracat ve üretimin artacağı ve yeniden ekonomik büyüme sürecine girileceği bir yıl olacağını belirtti. Devlet Bakanı Derviş uygulanan ekonomik programın yurttaşlar için "blr miktar" • Yeni yıl dolayısıyla bir mesaj yayımlayan Devlet Bakanı Derviş, geçmiş krizlerden ders çıkaran Türkiye'nin, disiplinli paramaliye politikalan ve yapısal reformlardaki kararlılığıyla, ekonomik sıkıntılan aşma konusunda belli bir mesafe aldığını kaydetti. sancılı olduğunu da kabul etti. Yeni yıl dolayısıyla bir mesaj yayımlayan ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Derviş, geçmiş krizlerden ders çıkaran Türkiye'nin, disiplinli paramaliye politikalan ve yapısal reformlardaki kararlılığıyla, ekonomik sıkıntılan aşma konusunda belli bir mesafe aldığını kaydetti. 2002 yılında, yüzde 35'lik enflasyon hedefi öngörüldüğüne dikkat çeken Derviş, gelecek yıl, serbest kur rejiminin katkısıyla ihracatm hızlanacağı, reel sektör ve finans sektöründeki toparlanmanın ivme kazanmasıyla üretimin artacağı, dolayısıyla yeniden ekonomik büyüme sürecine girileceğini belirtti. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Derviş şöyle devam etti: "Bu süreç, işsizügin önüne geçilmesi ve yurttaşlanmızın gettr dü Toprakbank 2 bankanın çatısı • Ekonomi Servisi Bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme ızinleri iptal edilen Kentbank ve Etıbank'ın yükümlülüklerinin Toprakbank'a devredilmesi kararlaştırıldı. Toprakbank Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Hasdemir, 2 bankanın teminatlan ve faiz gelir reeskontlan ile yükümlülüklerinin Toprakbank'a devredilmesine karar verildiğini bildirdi. zeyinin artmasına da katla sağlayacakür. Türkiye'nin gelecek yılki bu yükseüş performansnu, 11 Eylül terörist saldınlannın ardından oluşan olunısuz ekonomik iklimden etkilenecek bir dünya konjonktüründe gerçekleştirmesi gereği de dikkat çekicidir." Ekonomik programda öngörülen sürecin kısahğı ve yoğunluğunun, toplumun çeşitli kesimleri ve yurttaşlar için "bir miktar" sancılı olduğunu kabul eden ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, 2002 yılında uygulamaya konulacak olan 3 yıllık yeni standby dönemine, daha umutlu ve güvenle başlanacağını da ileri sürdü. ÖZEL İŞLEM VERGÎSİ DİSK BAŞKANIÇELEBİ: Deprem vergisi yüzde 100 arttı ANKARA (ANKA) Marmara depreminin yaralannı sarmak amacıyla 2000 yılına özgü olarak çıkanlan ancak daha sonra süresi uzatılan özel işlem vergileri yüzde 25100 oranları arasında arttınldı. Bakanlar Kurulu'nun, 1 Ocak 2002'den itibaren geçerli olmak üzere özel işlem vergilerini arttıran karan Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, vergi daırelen ve belediyelere verilen beyannameler ile Sosyal Sigortalar Kurumu'na verilen sigorta prim bildirgelennden alınan özel işlem vergisi 2 milyon liradan 4 milyon liraya çıkanldı. Gümrük idarelerine verilen beyannamelerin özel işlem vergisi ise 8 milyon liradan 10 milyon liraya çıkanldı. Spor Toto, Spor Loto ve Sayısal Loto oyunlannda, her bir kolon için 40 bin lira olan özel işlem vergisi 60 bin liraya yükseltildi. At yanşlannda oynanan her bir biletten alınan vergi ise 40 binden 120 bin liraya çıkanldı. Silah taşıma ve bulundurma vesikalannda 60 milyon lira olan özel işlem vergisi 2002 yılı için 120 milyon lira olarak belirlendi. Uçak biletlerinden alınan özel işlem vergisi her bir bilet için 4 milyon 500 bin lira, gidiş dönüş biletleri için de 9 milyon lira oldu. Fıyatiar, öreticininteslimsözii verdiği üriinler için geçerli. 2001 'e talihsiz olaylarla başlandı Pancar taban fiyatı 50 bin lira ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Pancar taban fiyatı yüzde 50 oranında arttınlarak 1 Ağustos'tan geçerli olmak üzere kilo başına 50 bin lira olarak belirlendi. Sanayi Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, ıstıkrar programı hedeflenne ılişkın gelişmelerin netleşmesi, 2001 yılı pancar fiyatının programdan alınan sonuçlara göre beürlenmesi ve böylece üreticilerin reel anlamda gelir kaybına uğramasmın önüne geçilmesi amacıyla yapılan çalışmalann sonuçlandığı belirtildi. 2001 yılı pancar fiyat kararnamesinin Cumhurbaşkanı tarafından imzalandığı hatırlatıldı. Istanbul Haber Servisi DİSK Genel Başkanı Süleyman Çelebi, Türkiye'nin 2001 yılına son derece talihsiz olaylarla başladığını belirterek toplumun hemen tümünü olumsuz etkileyen krizin, ekonomik olduğu kadar sosyal yönden de derin yaralar açtığını, sorunlann çözümü adına ortaya konulan programların, sıkıntılann daha da boyutlanmasına neden olduğuna dikkat çekti. Süleyman Çelebi, 2001 yılındaki gelişmeler ve 2002 yılından beklentilcriyle ilgili yazılı açıklama yaptı. Çelebi, "2002 yılında, büyüyen, hakça bölüşen, hukukun egemen olduğu ve demokraük bir Türkiye'ye kavuşmak istiyoruz" dedi. 2001 yılında ekonomiyle ilgili karar alma ve denetleme yetkisinin IMF'ye devredildiğini anlatan Çelebi, "Harfiyen uygulanan IMF politikalan ile borç ödenmeye çalışdmakta, isühdanıa ve ürctimc yönelik ne kaynak ne de proje ortaya konıılınakladır. Uygulanan tedbirler üretimi arttırmayı değU, tam tersine istihdanu ve üretimi daha da daraitmayı amaçlamaktadır" dedı. Çelebi, bu tablonun önümüzdekı yıl daha da ağırlaşacağını kaydederek 2002 bütçesi ve tasarruf paketinin bunu açıkça ortaya koyduğunu ifade etti. soner@cumhurlyet.com.tr Çaya ve şekere zam • ANKARA (ANKA) Çay fiyatlanna yüzde 11.20 ile 17.90 arasında değişen oranlarda zam yapıldığı bildınldi. Fiyat ayarlaması sonucu 1 kilogramlık Rıze Turist Çayı 4 milyon 700 bin lira, 125 gramlık Tomurcuk Çay 900 bin lira oldu. Türkiye Şeker Fabrikalan şekerin fabrika çıkış fiyatma 31 Aralık'tan itibaren yüzde 15 oranında zam yaptığını açıkladı. Tarımda üretici birliklepi yolda • ANKARA (ANKA) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın, üretici birliklcrinin hayata geçirilmesi için hazırladığı Tanmsal Üretici Birlikleri Yasa Tasansı, bakanlann ımzasına açıldı. Tanmsal üretici birlikleri en az 15 tanmsal üreticinin bizzat imzaladığı tüzükle birlikte bakanhğa yapılan başvuru üzerine tüzelkişilik kazanacak ve bakanlık tarafından tcscil edilecek. Ihale Yasası'na tepki • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Sıvil toplum örgütleri, Kamu Ihale Yasası'run, Türkiye'ye yarar getirmeyeceği noktasında bırleştı. Türk Mühendıs ve Mimar üdalan Birliği (TMMOB), düzenlememn Türk firmalanm, kamu ihale sürecinden dışlamak anlamına geleceğine dikkat çekti.. Tütün Yasası yeni yıla bırakıldı • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Hükümetin dün TBMM Genel Kurulu'ndan geçirmeyi planladığı Tütün Yasası yeni yıla bırakıldı. TBMM Genel Kurulu'nda dün yapılan görüşmelerde deprem bölgesindeki mükelleflerin vergi borçlannın ertelenmesine ilişkin yasa tasansı görüşülerek kabul edildi.