Katalog

28 ARALIK 2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA AVRUPA'DA PARA DEVRİMt TURHAN SELÇUK RL5 IZLAK M Z S , AHLATA. GUNUN ADAMI U.L&Ş' UN EVINPE • • • •• DUZYAZI ORHAN BtRGİT N1 TATllM! tElDİM ff/V MİYMfj ? AMLAT5AMA l mı\ KAJM cam ]tfteBiıîBM.t&umJA^H to&M ÛLMAK te. Patronlar Klübü ve Seçim Sistemi. TÜSİAD'ın, "Siyasi reformlar yapılsın" dendiği zaman mutlak biçimde seçim yasasında değişikliği öngördüğünü bilenler için, önceki gün açıklanan ve 39 il ile 81 ilçede 2 bin 400 kişi ile görüşülerek hazırlandığı bildirilen anketin sonuçları "sürpriz" değıldir. Bızdeki uygulamalar, bu tür araştırmalarda, işi üstlenen kumluşun, siparişi verenlerın eğilimlerinı düş kırıklığına uğratmayacak sonuçlara ulaşmak için, soruların yöneltilmesinde adam akıllı dikkatli olduklarını gösterıyor. Tıpkı, eski dönemin "müneccimbaşı "larının, elbettetahtın devamı için oğlan çocuk isteyen padişahın yıldız falına bakıp, beklediği yanıtı verirken, ne olur ne olmaz endişesi ile mabeyin kapısının arkasına da "kız evlad" yazısını yazmayı ihmal etmeyişi gıbı.. Patronlar Klübü'nün anketini üstlenen kuruluş, "Partilere Hazine Yardımı Yapılmalı mı" diye soruyor. Politikanın ve politikacının sevilmediği bir ülkenin insanı, siyasi partilerin, 1961 Anayasamızdan bu yana "demokrasinin vazgeçilmez unsuru " olduğunu ezbere bilecek değil ya! Yüzde 78.4 ile yanıt veriyor: Yapılmamalı. Bağışlar açıklanmalı. Elbette bağışlar açıklanmalı. Ama ne demek Hazine yardımının kaldırılması? Tam Patronlar Klübü'nün dişine göre.. para babalarının finanse edeceği partinin ayakta kalması, ötekilerin ise ağızlarını bile açma mecalini bulamaması. Bir başka deyişle, parlamentoyu baştan aşağıya sermayenin desteklediği partilerin doldurması. Türkiye 1961 'e kadar, siyasi partilerine devletin yardım etmediği bir sistemi zaten denedi ve onun sakıncalarını gördüğü içindir ki, bütçeden ve partilerin son seçimde aldıkları oy oranlannı, ya da parlamentoda grup kurmuş olup olmamalarını ölçüt alan bir düzeni işletti. Hemen söylemeli ki, partinin ve adayın seçimde neyi, nereye ve ne kadar harcadığını denetim altına almazsanız, yine gizli ve kirii paranın ortada dolaşmasını engelleyemezsiniz. özellikle televizyon ve radyoların, adaylar ile söyleşi adı altında, aslında büyük paralar ile çevirdikleri dolapları ortadan kaldıramazsınız. Ama Patronlar Klübü, işin bu yönü ile hiç mi hiç meşgul değil. GÖZLÜKLU SAMİ'NIN HARIKULÂDE KIVIRTMALARI ÎEKMİLI BİRDEN Komisyonsuz değişim için bugün son gün. Ekonomistlere göre para değer kazanacak Euro'ya adım adun KARA PARA VE SAHTECİLİK ALARMI Euro'nun yılbaşından ıtıbaren dolaşıma çıkması, kara para ve sahtecilik endişelerini gündeme getirdi. Avrupa'da kara ve sahte Euro korkusunun yaşandığı asıl bölge ise markın paralel para bınmı olarak kullanıldığı Orta ve üoğu Avrupa ülkeleri. Orta Avrupa ve Bal kanlar'da, markın tedavülden kalkacak olması, elinde milyarlarca mark bulunduran Orta Avrupa ve Balkan mafyalarını da kara para aklamaya itiyor. Markın adeta bir yaşam güvcncesi olduğu Doğu Avrupa ülkerinde ise sahte Euro'ların piyasaya sürülmesinden de endişe duyuluyor. Yastıkaltı ve kara para kâbusunun en yoğun yaşandıgı ülkeler olan lspanya ve Italya'da hükümetler önlem almaya çalışıyor. • Almanya Merkez Bankası'nın iddiasına göre Türkiye'de dolaşımda bulunan 20 milyar markın ortalama 4 milyarlık bölümü Euro'ya dönüştü. Nedeni ise güvensiz olan yatırımcırun dolar veya altına yönelmesi. Ekonomi Senisi Elinde markı olanların bankalarda masrafsız Euro değişimi için bugün son şanslan. 2 Ocak 2002'de fiziki olarak cüzdanlanmızda yer edinebilecek olan Euro'lar için hazırlıklar tamamlandı. 12 Avrupa ülkesinin para birimi olarak kullanılacak olan Euro'nun banknotlan Merkez Bankasf na ve oradan da bankaların merkez ve şubelerine ulaştınldı. Bir yandan da MB, döviz bürolannı uyararak sahte paralara karşı uyanık olmalannı istedi. Komisyonsuz Euro'ya dönüşüm maratonu sona ererken bankacılar, Almanya Merkez Bankasf nın iddiasına göre Türkiye'de dolaşımda olduğu belirtilen 20 milyar markın ortalama 4 milyarlık bölümünün Euro'ya geçişinin sağlanabildiğini, geriye kalan rakamın ise dolar veya altına çevrilmiş olabileceğini söylüyorlar. Gelelim sisteme... TÜSİAD, aklını, dar bölgeye ve yörelerinde ünlü olan isımlerın çoğunluk sağlayacağı bir Meclis'e odaklamış bir kez. Yalnız, onun da, özellikle Güney Doğu'da Halkın Demokrasi Partisi'nin ekmeğine yağ süreceği için, bazı etkili çevrelerin tepkisini çekeceğini bılen bir açıkgözlülük ile, milletvekillerinin 2 den fazla çıktığı seçim çevrelerinde uygulanmasını, öteki illerde ise eski sistemin sürdürülmesini öneriyor. Ama, dar bölgenin, bir ülkede sadece parayı bastıranı milletvekili yaptıracağını deneklerin gözünden kaçırtıyor. Yine dar bölge adayının, kendisinden iş, torpil, popülist arzularına evet dedirtecek bir sistemin savunucusu olduğunu bilmezden gelen sorular yöneltiyor. Hem din istismarı yapılmasın yönünde sorular işleniyor; hem feodal düzenin, dinci propagandaların ayaklandırıldığı yerlerde, o arada büyük kentlerin varoşlarında özellikle dar bölge ile belirlenecek adayların oluşturacağı parlamentoya kurtarıcı gözü ile bakılıyor. Sonra da, "Meclis'te işçilerin, memurların yeterince temsil ettirilmemesi"n\ yüzde 81.11 lik bir denek oranının şikâyet konusu yaptığı söylenebıliyor. Hazine yardımından yoksun bırakılacak bir parti, dar bölgedekı seçim savaşımında ışçı ve memur aday ile yarışa girecek ve TÜSİAD'ın adaletli temsil ve ıstikrar arayışına öncülük edecek! TÜSİ • AD yöneticilerı, adamakıllı işletilmiş olmuyor mu? Anketi yanıtlayanların yüzde 71.9'u, "Koalisyon hükümetleri Türkiye'yi yönetmekte başarılı olamaz, bırparti tek başına iktidarolmalı" bıçiminde düzenlenen soruyu haklı buluyor; ama aynı anda Türkıye'nin birsüre daha koalisyon hükümetleri ile yönetilmesinin kaçınılmaz olduğu görüşüne de yüzde 63.2 lik bir oranın "Siz de haklısınız" dediği anlaşılıyor. ESKİ PARALARIİMHA EDİLİYOR Parasal Birliğe dahil 12 ülke ulusal paralanndan; Hollanda Florini 28 Ocak 2002, lrlanda Lirası 9 Subat 2002, Fransız Frankı 17 Şubat 2002, Alman Markı, Avusturya Şilini, Belçika Frankı, Fin Markkası, tspanyol Pesetası, Italyan Lireti, Lüksemburg Frankı, Portekiz Esküdosu ve Yunan Drahmisi 28 Şubat 2002 tarihinde yasal para olma özelliğini kaybederek tedavülden kalkacak. Paralar merkez bankalannın stoklarında delinecek. Dolar'da beklenen şlmdlllk olmadı Bankacılara göre sisteme kazandınlması düşünülen yüklü miktarlardaki paralann Euro'yu tercih etmemesinin en büyük nedeni ise sıkça karşılaşılan "Euro'nun istikran ne olacak" sorusu. Tasarnıf sahiplerinin Euro'nun ne çeşit bir para olduğunu bilmemesi ortak para birimine güvensizliği arttınyor. Bu sorun nedeniyle tasarruf sahibinin döviz tercihinin büyük oranda ABD Dolan'na yönlenebileceği ve kurların normalinden fazla yükselebileceği endişesinin şu güne kadar gerçekleşmemesi ise bankacılara göre Türkiye ekonomisi için olumlu bir gelişme. Dünya ekonomisinde yaşanan gelişmelere paralel olarak dolar ve Euro arasında oluşacak dengeler ise önümüzdeki günlerde tasarruf sahibinin döviz tercihini belirleyecek. KÜLTÜR SİMCESİ 5, 10,20, 50, 100, 200 ve 500 Euro değerindeki banknotların üzerinde Avrupa tarihini, kültürünü simgeleyen semboller ve kişiler yer alıyor. örneğin Almanya bağınısızlığın sembolü olan kartalı, Avusturya ünlü besteci Mozart'ı, Belçika monarşiyi simgeleyen Kral tkinci Albert'i seçti. Tura yüzleri değişik olmasına rağmen Euro kulianan bir ülkede basılan paralar diğer ülkelerde de geçerli olacak. ! ! görevde Fransa Bisiklet Tunı'nda şeytan kıhğuıa girerek sporcularuı arasuıa kanşan Senft, bu kez Euro'yu tanıtmak için işbaşında. Scnft' in turnuvadaki amacı sporculara moral vermekti. Şeytan'ın bu seferki hedefî Euro'yu tanıtmak. Berlin'deki tkinci Dünya Savaşı Anıtı önündc objcktiflcre yakalanan 'şeytan' Almanlara Euro'yu tanıtmak için kendi yaptığı bisikletiyle turiuyor. Sempatik şeytan, bu kcz de amacına ulaşacak gibi görünüyor. (Fotoğraf: AP) ' ' : j Prof. Esmer ne diyor? önceki gece, CNNTürk'te Gürkan Zengin'in programına katılan Boğaziçi Üniversitesi'nin değerli öğretim üyelerinden Prof.Dr. Yılmaz Esmer, bu sözüm ona bilimsel araştırma balonunu küçük darbelerle üst üste kaç kez pörsüttü. Esmer'in de söylediği gibi ülkedeki sıkıntının asıl nedeni, yapısal bozukluktan doğmaktadır. Seçim sistemlerinden değil. Bu bir. Ikincisi de, bir ülkede seçim sistemleri ile sık sık yazboz oyunu oynamanın hiçbir yararı yoktur. Bugün lider sultasından şikâyet edenler, dar bölgeli bir parlamentoda 300 ayrı lıderle uğraşmak zorunda kalacaklarını hiç mi hesaba katmıyorlar? Bu da üç. Unutmayalım.. ne de olsa padişah efendilerimizin, doğacak çocuklarının cinsini müneccimbaşılardan öğrenmeyi âdet edinen bir ulusun çocuklarıyız biz. Euro'da soru Işaretlerl • Bankalar markı hangi kurdan Euro'ya çevirdi? lOcak 1999'dabelirlenen dönüşüm kuruna göre 1 Euro 1.95583 mark ediyor. Yani bankalar 1 mark karşılığında hesabınıza 0.51129 Euro yatırdı. • 2002'dc bankalar dcğişimde neden komisyon alacak? Paranın nakit olarak değişimi maliyet yaratıyor. Nakit olarak 12 ülkenin para biriminden tutan tasarruf sahiplerinin dövizleri toplanacak. Bunlar uçakla yurtdışına yollanacak. Taşuıacak paralann koruma masrafları karşılanacak. • Gelecek yıl Almanya'ya gittiğinizde mark harcayabilecek nüsiniz? 28 Şubat 2002 tarihine kadar harcayabilirsiniz. • 1 yıl sonra hahaanneni/in yasuğının altından mark çıktı. Parayı nasıl kullanacaksınız? Merkez Bankası komisyon alarak 31 Aralık 2003'e kadar değişimi yapacak. 2004'te ise sadece yurtdışında ortak parayı kabul eden 12 ülkenin merkez bankalan dövizlerinizi değiştirecek. İNGİLTERE SOĞUK Avrupa ortak para birimine lngiltere, tsveç ve Danimarka katılmayı reddetti. 1992 yılında, Avrupa'nın ekonomik entegrasyona geçiş hedefini somutlaştıran Maastricht kriterlenne ımza atan lngiltere, aynı yıl sterlinin mark karşısında değer yitirmesi sonucu, ortak paraya yönelik çalışmalardan çıkacağını duyurmuştu. tngiltere, son olarak katılma konusunu yeniden görüşeceğini söyledi. Uzmanlar, tngiltere'nin Euro'ya katılmamasındaki öncelikli nedenin sterlinin ülkeye getirdiği tarihi ve siyasi güç olduğunu düşünüyor. Aslında, ülkenin döviz kurunun yüksek olması uluslararası arenadaki rekabet gücünü olumsuz etkiliyor. Ancak, ülkenin, parasının yüksek olmasını siyasi bir güç olarak kabul ettiği düşünülüyor. Danimarka ise euroya katılmayı 1992'de Maastricht kriterlerini halkoylaması sonrası reddetmişti. Ekonomistler: Euro, günlük yaşama girişiyle yatınmcıdan destek alacak Dolar karşısında değer kazanacak Ekonomi Servisi Son 3 yıldır finans alanında kullanılan Euro'nun, günlük yaşama girişiyle birlikte, yatırımcıların desteğini alacağı ve dolar karşısında değer ka/anacağı düşünülüyor. Ancak ABD'nin dolann dünya parası olma özelliğini korumak amacıyla siyasi gücünü kullanacağı da belirtiliyor. Yabancı ekonomistler, ekonomik büyüme tahminleri Amerika'nın üzerinde bulunan Avrupa'nın, yatınmcılar açısından bir "caîdbe merkezi" olduğunu ifade ediyor. ABD Merkez Bankası lED'ın yılın başından beri yaptığı 12 faiz düşürtne operasyonuna rağmen Avrupa Merkez Bankası'nın faiz oranlannı düşürmemek konusunda gösterdiği ısrann yatınmcılan kısa dönemde Euro'ya yönelteceği de belirtiliyor. Ancak Amerika'nın dolann bir dünya parası olma niteliğini korumak amacıyla siyasi gücünü kullanacağı düşünülüyor. Bilkent Üniversitesi öğretim görevlisi ve gazetemiz yazan Prof. Dr. KorkutBoratav, uluslararası arenada Euro'ya yönelik talebin kısa vadede artmasının beklendiğini belirtti. Euro'nun finans piyasasına 1.13 dolar düzeyinde girdikten sonra 90 sent seviyesıne kadar gerilediğini kaydeden Boratav, bu rakamın Euro'nun dip seviyesi olarak görülebileceğini ifade etti. Ancak Boratav, Euro'nun finans alanındaki etkinliğinin, daha önce yabancı uzmanlann tahminlerinin aksine işlediğini de anımsattı. Boratav, Avrupa paralannı kulianan mafya ve benzeri gruplann, kayıt yaptırmamak amacıyla nakit marktan dolara geçmiş olabileceğini de ifade ederek son 23 ayda dolann değerindeki korunmanın dolar talebındeki geçici artışla ilgili olabileceğini de belirtti. Faks:0212677 07 62 obirgitfrıekolay.net VEFAT Mıdıllılı mcrhum IlasanMuncvver Kırlangıv'ın kızları, merhum AlıycBehçct Adakan, mcrhum SemıhaŞemsettın /ıııcırkıran, merhum Ahınel Kırlungıı; vc merhum Rahısc Yum'uıı kı/ karde>leıı, merhum Sabır Türkistanlı'nın e^ı, merhum l alel)luç Karayel'ın, Alınıel Turkıstanlı'nin aıınelerı, C'an Karayel ve Ceren Türkistanlı'nın büyükannelerı HAMİSE TÜRKİSTAMJ Alluh'ın rahmelıne kavu^mu^lur C ena/esı 28 Arulık (umu gumı (hugun) nğkj numa/ıtıdan sonra hılılı ( amıı'nden kaldııılarak I dıınekapı Şelııllıgrnde lopıaga venleceklir Allah rahmel eylesin. AİLESİ