Katalog

3 MAYIS 2000 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA MLJvOJN OJVLI / ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 IMF Başkam görevine başladı • WASHINGTON (AA) - IMF Başkanlığı'na getirilen Horst Koehler dün görevine başladı. Koehler yaptığı açıklamada, "Washington'da olmaktan, çahşmaktan ve Fon'un önceliklerin ne olduğunu görmekten dolayı heyecanlıyım" dedi. IMF'nin sekizinci başkanı olan 57 yaşındaki Koehler, daha önce Almanya Maliye Bakanhğı'nda çalışıyordu. Avrupa'da borsa evliliği • LONDRA (AA)- Avrupa'nın iki rakip borsası Londra Menkul Kıymetler Borsası ile Almanya'nın Deutsche Borsası 'nın birleşeceği açıklandı. Deutsche Borsasf nın şimdiden birleşmeye onay verdiği belirtilirken Londra Menkul Kıymetler Borsası'nın da evliliği onaylamayı planladığı kaydedildi. Avrupa'nın en büyük iki borsasının birleşmesi ile Pan-Avrupa borsasının temelinin oluşturulmasının öngörüldüğü bildirildi. Barclays Bank Türkiye'de • Ekonomi Servisi - Merkezı Londra'da olan Barclays Bank'ın Türkiye'de temsilcilik açmaİc için Hazine'ye başvurduğu belirtildi. Temsilciliğin tstanbul'da açılacağını kaydeden Barclays Yönetim Kurulu Başkanı Sir Peter Middleton, düzenlediği basın toplantısında "Enerji, petrol ve telekomünikasyon sektörlerindeki önemli projelere kaynak sağlamayı amaçlıyoruz" dedı. Sezginlep Gıda halka açılıyor • Ekonomi Servisi - Sezginler Gıda AŞ halka açılarak 3.856 milyar lira olan ödenmiş sermayesini 4.820 milyar liraya çıkarmayı hedefliyor. Sezginler Gıda AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Sezgin Elmas, 964 milyon adet hisse senedinin 17 bin 500 lira sabit fiyatla, talep toplama yöntemiyle halka arz edileceğini belirtti. Cepte Alcatel • PARİS (AA) - Fransız iletişim şirketi Alcatel ile Japon Fujitsu fırmasının cep telefonu alanında ortak girişime gidecekleri bildirildi. iki şirket tarafından yapılan açıklamada, üçüncü kuşak cep telefonu şebekeleri ûretmek ve pazarlamak için oluşturulacak ortak şirketin yüzde 66'sının Alcatel'e, yüzde 34"ünün Fujitsu'ya ait olmasmın öngörüldüğü belirtildi. QAD Türkiye'de atakta • Ekonomi Servisi - Kurumsal Kaynak Planlama(ERP)vee- business uygulamalan alanında hizmet veren QAD firması Türkiye'de hizmet verdiği şirket sayısını bir yıl içinde yûzde yüz oranında aıttırdı. QAD Türkiye - "'K.ullarucılar Kunferansı' nda konuşan ~ Q^D Avrapa, Asya ve Ortadoğu Pazarlama Drektörü John Hunt, hedeflerinin otomotiv, tiketici ürünleri, yiyecek- icecek, elektronik, ilaç ye tıbbi malzemeler sektörlerine yönelik hzmetlerini genişletmek oduğunu belirtti. Türkiye destekleri kaldınyor, AB'de ise korumacı politikalar 'kıskandıracak' biçimde sürüyor AB'nm çiftçfleri ıııııthı• AB'de ortak tanm politikası ile tanm sektöründe, diğer sektörlerden farklı olarak serbest rekabet kurallanndan uzak ve topluluk organlan tarafından yönlendirilen " merkezi-müdahaleci" bir fiyat ve pazar rejimi uygulanıyor. FATMA KOŞAR Türkiye, tanmsal destekleme- leri de doğrudan gelir desteğine geçış yaparak kaldırmaya hazır- lanırken Avrupa Birlıği (AB) ül- kelerindeki korumacı politikalar "kskandıracak'" biçimde sürüyor. Türkiye'nin tam adaylık için "am atuğT AB, tanmı desteklemek amacıyla hâlâ bütçesinin yansı- nı ayınyor. AB ülkelerinin "ortaktanmpo- Btikası"* çerçevesinde, sübvansi- yonların karşılanması amacıyla 1962'de oluşturduğu " Tanmsal Yönlendirme ve Garanti Fonu" (FEOGA), topluluk bütçesinin Ziraatçılardan tepki Birlikler kurban ediliyor CELALY1LMAZ İZMİR - IMF'ye verilen niyet mektubunda 2002 yılında yoksul çiftçilere karşılıksız gelir aktarımını öngören "Doğrudan Gelir OdemeterT uygulamasıyla Türkiye pazarlarının ABD ve AB ülkeleri tarafından işgal edileçeği savunularak tanm satış kooperatiflerinin de yok edileceği öne sürüldü. Destekleme politikalanru ortadan kaldırarak tek sistem olarak devreye sokulacak uygulamanın IMFnin dayatmalan sonucu niyet mektubuna konulduğu vurgulanarak konunun bugüne kadar hiçbir ülkede "tek destekleme poütikasr olarak pratiğe geçirilmedığine dikkat çekildi. Tanm Ekonomisi Derneği Başkanı ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tayfiın Ozkaya. Türkiye'nin dünya ülkeleri arasından laboratuvar olarak seçildiğini ve bu politikanın deneme alanı olarak kullanılacağını belirterek "IMF'ye egemen olan ülkelerin hiçbir zaman dfle getirmedekleri temel hedef, destekleme sistemleri zavıflatılmiş. ürericilerin rekabet olanakları tüketilmiş bir Türkiye yaratmak ve sonra da ülkemize pamuk, buğday, mısır ve hayvansal ürünler ihraç etmektir" dedi. Destege milyonlarca dolar ayrılıyor 'Birliğin izinden gitmeliyiz' AB Ortak Tanm Politikası (Common Agricul- ture Policy-CAP) çerçevesinde birligin ydlardır tanma destek için bütçesinden milyonlarca do- lar akıttığı gözleniyor. 1995 yılında, 60 milyon dolara yaklaşan AB bütçesinin 32.760.000 mil- yon dolarlık bölümünün tanmı sübvanse etmek için kullaoıldığı dikkat çekiyor. 1996 yılında da yaklaşık 81 milyon dolarlık bütçenin yansı yi- ne tanm desteği için kullanüıyor. TZOB Başkanı Fanık Yücd, AB'nin kendi- ne yeter konuma gelmesi yanı sıra ıhracatta da iddialı olmasını, bugüne kadar üreticisini her anlamda desteklemesine bağlayarak "yerfi ma- h kuilanma" eğiliminin yaygınlığına dikkat çek- ti. AB'de özellikle "yabancı üreticiyi degB, ken- di üretidni destekk" anlayışının yerİeştığinı kay- deden Yücel, "Türkiye, AB ne yapüysa yapma- h" dedi. Yücel, Türkiye'ye dayatılan doğrudan gelir desteğinin pilot bölgelerde uygulamaya ge- çirildiğinı anımsatarak "Bu sistemle, üretici, 50 miryonfiramasraf ettiği ürüne 30 milyon lira ala- cak. Desteklerin kaldınlmasııu, haziran ayında genişbirmitingörgüoeyerek protestoetmeye ha- nrtanıyoruz" dedı. yansına denk geliyor. Türkiye'de tanmsal üretimi art- tırmak ve hayvancılığı yeniden canlandırmak için "AB'deuygu- lanan sistemin yaşama gecirflme- sinin" zorunlu olduğunu savu- nan Türkiye Ziraat Odalan Bir- liği'nin(TZOB) hazırladığı rapor- da Avrupa'daki uygulamalar ele alındı. TZOB'nin hazırladığı ra- pora göre, FEOGA'nın "yönfcn- dfaTne" ve "garanti" olmak üze- re ıkı ayn bölümü bulunuyor. Fo- nun yaklaşık yüzde 90'ını oluş- turan "garanti" bölümü, fiyat ve pazar politakasımn işleyişi için ge- rekli topluluk harcamalannı fınan- se ederken, "yönlendirme" bö- lümü tanmsal yapılannın iyileş- tirilmesine ilişkin refonnlann fi- nansmanı için kuUanıhyor. AB'de ortak tanm politikası ile tanm sektöründe, diğer sek- törlerden farklı olarak serbest re- kabet kurallanndan uzak ve top- luluk organlan tarafından yön- lendirilen "merkezi-müdahale- ci" bir fiyat ve pazar rejimi uy- gulanıyor. Bu çerçevede, her üriin grubu için ortak tanm politika- sına bağlı olarak farklı fiyat ve pazar sistemleri geliştiriliyor. Türkiye'de tanmın korunması- na yönelik destekleme alımlan so- na erdirilmek istenirken AB'de bu uygulama, müdahale fiyatı be- lirlenerek sürdürülüyor. Iç piya- sa düzenlemelerinın en önemli ayağını oluşturan "müdahale fi- yaü" en düşük garanti fiyat dü- zeyini ifade ederken, destekle- me kuruluşlan, miktar ve kalite- si sözleşme ile önceden belirle- nen, kendisine getirilen ürünleri önceden ilan edilen bu fiyat üze- rinden alıyorlar. AB ülkelerinde süren destekleme alımlarında en dikkat çekıci uygulama ise mü- dahale fiyatının arz ve talep ko- şullan yerine çiftçi gelirleri dik- kate alınarak belirlenmesi. Türkiye ise Dünya Bankası ve IMF'nin baskısıyla yaşama geçi- rilen doğrudan gelir desteği çer- çevesinde, bu yıldan itibaren des- tekleme alımlannı yaparken çift- çi gelirleri ve maliyetlerini dik- kate almayacak. Dünya Banka- sı nın "önerisini" dikkate alarak destekleme alımlarında dünya- daki fıyatlan baz almayı planla- yan Türkiye'de, böylelikle tanm üreticısı dünyarun en gelışmış ül- kelerinin dev fırmalanyla karşı karşıya bırakıhyor. CHP, IMF'nin dayatmasıyla tanmın tamamen çökertildiğini söyledi Toplıımım besleıune güvenliği tehlikede ANKARA(CinnhuriyetBü- rosu)-CHP Genel Başkan Yar- dımcısı Cevdet Servi, yarala- n onanlmayan tanm sektörü- nün, IMF dayatmasıyla geti- rilen politikalarla tamamen çökertildiğini söyledi. Selvi, "YıDanhr tanm sek- törünü ihmal eden, yok sayan anlayış. toplumun beslenme güvenliğini tehlikeye sokmuş- rar" dedi. CHP Tanm Masasf nın ko- ordinatörlüğünü yapan Cev- det Selvi, tanm sektöründeki bunahmı değerlendirdi. Tür- kiye'nin tanmda net ithalatçı konumuna geldiğini belirten Selvi, "Hûkûmet bu gerçeğe rağmen üretimi artıncu veri- mi ve kaBteyi yükseraci, teşvik edkâ,yönkndhici politikalarye- rine, ürerimden caydıracak, çiftçiyi hiç üretemez duruma getirecek uygulamalar yap- maktadır. Bunun açık örnek- leritanmreformukisvesi altın- da yapılan ve yapdacak hesap- sız uygulamalardır" dedi. Hükümetin bazı bölgelerde IMF ve Dünya Bankasf nın dayatması sonucu üretimi kıs- tığım veya durdurduğunu be- lirtti. Selvi, "IMF ve Dünya Ban- kası'nın Türkiye'de üretimi azaltmak istemesi doğaldır. Çünkü uhıslararası bu finans kuruluşlanmn amacı, büyük tanm ürünü üreten ve tanm- sal ürün stoklanna sahip zen- gin ülkeierin çıkarmı düşünmek ve savunmaknr. Çünkü bu ku- ruluşlann Türkrye'yi bir an önce kalkındırmak, geleceğini güvence altına almak gibi özel bir göreviyoktur. Verdiği, ver- dirdiği borcu ve faizini risksiz w zamanmdaatanaknr. Sağlam müşteriyi sürekli lalmaknr" dedi. Tum bu dayatmalar yaşama geçirilirken, ülke gerçeklerinin hiç düşünülmediğini belirten Cevdet Selvi, pek çok millet- vekili ve bakanın IMF'ye ve- rilen mektubu, Dünya Banka- sı ile yapılan anlaşmalan in- celeme fırsatı bile bulamadı- ğına dikkat çekti. Devleî ihaleyasa tasansıyla yolsuzluklar önlenmek isteniyor Sıra ihaleyolsuzlukları ile savaşta Ekonomi Servisi - Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin mil- yarlık koltuklanndan Türk- bank" ın özelleştirilmesine ka- dar birçok ihalede gözler önü- ne serilen siyaset-mafya ilişki- si, usulsüzlük ve yolsuzluklar hafizalardan henüz silinmezken hükümet Devlet Ihale Yasa- sı'nı masaya yatırma karan al- dı. Özellikle yapım işlerine sı- kı denetim getirilen taslakta. ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihale açılamayacağt bildi- rildi. Bu arada ihaleyi yapan yet- kililerin ikinci derece yakın- lannın bile ihalelere giremeye- cekleri \urgulandi. Bayındırlık ve Iskân Bakan- lığı ile Maliye Bakanhğı'nın Avrupa Birliği ve diğer Batı ülkelerindeki uygulamalan in- celeycrek hazırladıklan yeni ihale yasa taslağına son şekli verildi. Bütün kamu kuruluş- lannı kapsama alan devlet iha- le yasa taslağı ile getirilen dü- zenlemeler şöyle sıralandı: - Arsası betinenmemiş, mül- Idyet \e kamulaştırma işlemle- ri tamamlanmamış \e imar du- rumu, uygulama projeleri ve bunlara da>alı yaklaşıkmaliye- ti tespit edilmeyen yapun işle- rinde ihaleye çıkılamayacak. Projekrde kullanılacakçimen- todan. du vara çakıbtcakçivinm ebatave değeri bile belirlenmiş olacak. - Birden fazla yılı kapsayan işlerin ihalesi için proje veya yaklaşık mahyetin yüzde 20'sin- den az olmamak üzere Bütçe Yasası'nda belirtilen oranda ödeneğin bulunması zorunlu olacak. - thaleyi yapan yetkflDer ve ikinci derece dahil yakmlan ihalelere giremejecek. - Ihale şartname bedelleri rekabeti engellemeyecek ma- kul bir miktarda tespit edilecek ve ilgili bütçelere gelir kayde- dilecek. - Uhıslararası uygulamalar- da rutarsızlık arz eden ve piya- safiyatlanmgerçekçi birşekil- deyansırmadıgıbetirtenentah- mini bedel esasına dayalı iha- leden va/geçüerek sadece ida- rekrce büınecek olan yaklaşık mahyetin tespiti esası uygula- maya girecek. - thalelerde açıklık ve reka- betin gerçekleştirilmesi ve is- teklilere yeterlik hazırlık sü- resi tanınması için, ihale konu- su işler, ihale tarihinden 30 gün önce ilan edilecek. - Yüzde 3 olarak uygulanan geçkri teminat oranı 4'e. viizde 6 olan kesin teminat oranı da yüzde 10'a yüksdecek. - Teminat mektuplanmn nak- den veya tamamen ödenme- sindeki ihtilaflarnedeniyle, il- gili banka veya özel finans ku- nımlannın teminat mektupla- n 1 yıl süreyle ihtilaflı olan kurumun ihalelerinde kabul edilmeyecek. - Uçak.gemi ve lokomotifva- pun veya ahnu, Ueri teknoloji ve yüksekmaddi kaynak gerekti- ren iletişim ve bi^i ağı tesisle- ri, barajlar. enerji santraflan gi- bi ihalelerinde teknik değer- lendirme kriteneri ve puanla- ra göre yapılan önseçim sonun- da tespit edilen isteklilerden acık ihale usulünde mali tektif almak veyadeğerlendirmek su- retiyle yapüabilecek. - Düzenlemede yer alan fül ve davranışlarda bulunanlara, ihaleyi yapan bakanlık veya il- gili kuruluş tarafından 6 ay- dan az olmamak üzere 2 yıla kadar bütün kamu ihalelerine katıhnaktan yasaklama karan verilecek. ÇİFTÇİ DOSTU SADULLAH USUMİ Buğday Üreticisinin Uykuları Kaçıyor... Atalanmız "Zenginin göntü olana kadar, fakirin canı çıkar" demişler. Bu atasözü sanki bugünler için söylenmiş. Millet perişan. Hükümet, milletvekilleri ve devlet kadrolan ise, iki aydan beri cumhurbaşkanlığı seçi- minin peşinde. Ankara'da işler ağır aksak gidiyor. Hele, tanmın sorunlan ve beklentileri ile ılgilenen yok gibi. Milyonlarca çiftçi kıyameti kopanyor. Aşağıdaki so- runlanna yanrt bekliyor: - Gübre fiyatlan füze gibi fırladı. Destek yüzde 50'den yüzde 20'lere düştü. - Hükümet hâlâ pancar paralannı ödemedi. Üre- ticinin 304 milyon lira alacagı var. - Ucuz mazot sözü ne zaman gerçekleşecek? - Hayvancılıkta yem ve bakım masraflan artıyor. Süt fiyatlan yerinde sayıyor. - Zeytinyağına bu yıl prim venlmedi. Üstelik, üre- tici zeytinyağını maliyetinin altında satıyor. - Kaçak meyve ve sebze Türk çiftçisini iflasa sü- rükledi. - Yeni sezon buğday fiyatlan ne olacak? Zenginin gönlü henüz olmadığı için, bu sorulann yanıtlan hâlâ verilmiş değil... • • • Yeni buğday mevsimi gekji çatt. Bugün mayıs ayı- nın 3'ü... En çok 20 veya 25 gün sonra Çukurova'da buğday hasadı başlayacak. Ardından da bütün Tür- kiye'de. Mityonlarca üretici meraktan çatlamak üzere. Ge- celeri bile gözüne uyku girmiyor. Çoluk çocuk tam bir yıl emek verdiği buğdayına hükümetin kaç para taban fiyat vermesi gerektiğini hesaplamaktan yor- gun düştü. Buna rağmen hükümet suskun... Ankara'da tartışılan sadece Türkiye'nin üstüne kâbus gibi çöken IMF reçetelen. Eğer, hükümet bu reçeteleri uygulayacaksa, Türk tarımının sonu gel- di demektir. Zira, IMF bu yıl buğdayımıza dünya borsalannda geçerli olan fiyatın yüzde 35'inden faz- lasının verilmesine şiddetle karşı. Aynca, verilecek fiyatın ton başına 150 dolan geçmesini istemiyor. Nitekim, değerlı yazar Güngör Uras da geçen gün yayımlanan bir yazısında "IMF'yi dınlersek çitfçi, dinlemezsek ekonomi hapı yutar" diyor. Ne yazık ki, gelişmeler Türk çrftçisinin hapı yuta- cağını gösteriyor. Çünkü, bugüne kadar hükümeti- miz IMF'nin bir dediğini iki etmedi. Geçen gün köşemde de belirttiğim gibi, yapılan hesaplara göre bu yıl bir kilo buğdayın maliyeti 150 bin lirayı geçecek. Eğer, IMF'nin istegi doğrultusun- da buğdaya çıplak 90 bin lira verilirse çiftçi kilo ba- şına 60 bin lira zarar edecek. Bu nedenle, çiftçi emeklilik buğdaya kâr payı ile birlikte 175 bin liradan taban fiyat istiyor. ••• Çiftçi bu isteğinde yerden göğe kadar haklı. Zira, çiftçi 150 bin liraya mal ettiği buğdayını 175 bin liraya satamazsa yaşayamaz. Topraktan geçi- mini sağlamaya çalışan 30 mılyondan fazla insanı- mız karnını doyuramaz.. çocuklarını okutamaz.. borçlannı ödeyemez.. yeni ekim yapamaz... Ekonomiden sorumlu bakanlar, bürokratlar, özel sektörtemsilcileri kolayını bulmuşlar. Sıkıştıklan za- man "Zarar ediyoriarsa ekmesınler" veya "Maliye- ti düşürsûnler" deyip işin içinden çtkmaya çalışryor- lar. Daha da acısı, ucuzluk umutlarını "yeşil biber boykotuna " bağlayan ekonomiden sorumlu bakan- lanmız var... Tanmın içinde bulunduğu çöküntüyü göremeyen masa başı ekonomistlere, çiftçi ekmezse veya eke- mezse neler olabileceğini bir kez daha hatırlatmak- ta yarar var. Her yıl; 15 milyon ton buğday, 3 milyon ton ayçiçeği, 4 milyon ton mısır, 2 milyon ton şeker, 3 milyon ton pamuk, 100 milyon kilo tütün, Milyonlarca ton et, süt, peynir, tereyağı... Ithal etmek zorunda kalacağız. Peki, bu kadar parayı, dövizi nereden bulacağız? 20 yıldan beri Türk tanmını batıranlar, 40 milyona yakın insanımızı açlık tehlikesi ile karşı karşıya bıra- kanlar, artık insafa gelsınler ve hesaplannı iyi yap- sınlar. Zira, tanm kesimi son nefesini vermek üze- redir. Buğday fiyatlan konusuda yazmaya devam ede- ceğiz... Kredi karb kııTiaııuıımila paüama yaşanıyor îsyiçre'de altıtı satişına başlandı ZÜRİH (AA) - tsviçre Merkez Banka- sı altmrezervlerinin bir bölümünün satı- şma başladı. Bankadan yapılan açıkla- mada, satılması planlanan altın miktan- nın ılk diliminin Uhıslararası TesfiyeBan- kas aracılığiyla dünden başlayarak satı- şa çıkanldığı ve eylül sonuna dek mak- simum 120 ton altının satışa sunulacağı bildirildi. Isviçre, para birimi frangı desteklemek amacıyla toplam rezervlerinin tam yan- sını oluşturan 1300 ton altını satma kara- n almıştı. Hükümet, altın satışmın. 15 Avrupa merkez bankasının 1999 Eylü- lü'nde imzaladığı anlaşmada belirlenen koşullar alünda yapılacağını ve uluslara- rası piyasalarda fiyat dalgalanmalanna yol açmayacak biçimde zamana yayıla- rak gerçekleştirileceğini bildirmişti. Avrupa merkez bankalannın altın sa- tışlannı düzenleyen anlaşması uyannca, isteyen ülkelere 5 yıl içinde en fazla 2 bin ton altın satış hakkı tanınıyor ve saüş mik- tan yılda 400 tonu aşamıyor. İSTANBUL (AA)- Yılın ilk üç ayında Visa/Mastercard kredi kartlanyla yurtiçinde yapılan işlemler yüzde 123.7 artarak, 2 katrilyon 3 trilyon liraya yükseldi. Bankalararası Kart Merkezi'nden (BKM) yapılan açıklamaya göre, 1 Ocak ile 31 Mart tarihleri arasında, yurtiçinde, turistlerin kullanımı da dahil obnak üzere, alışveriş amacıyla 91 milyon adet kullanım karşıhğı, 1 katrilyon 479 trilyon lıralık işlem yapıldı. Nakit avans için de 13 milyon işlem karşıhğı 524 triryon liralık işlem düzeyine ulaşılrrken, işlem adetlerinde yüzde 52.4'lük bir artış gerçekleşmiş oldu. Visa/Mastercard kredi kartlannın yurtiçi ve yurtdışı toplam kullanımı da yüzde 126.7 artarak, 2 katrilyon 34 trilyon liraya ulaştı. Toplam işlem adetleri de yüzde 54.8'lik artışla 105 milyona yükseldi. Yabancı bankalara ait Visa/'Mastercard kredj_ kartlannın yurtiçinde kullanımı sonucu 106 milyon 708 bin dolarlık^ döviz girdisi sağlandı. Türkiye'deki kredi kartlan sayısı 1 milyon 727 bin 301 'i yurtiçi, 8 milyon 746 bin 839'u uluslararası olmak üzere, toplam 10 milyon 474 bin 140'a ulaştı. 31 Mart tarihi itibanyla banka kartı sayısı da 24 milyon 210bin510'açıktı.