Katalog

29 NİSAN 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI / ekonomi(« cumhuriyet.com.tr 13 Tarımda desteklemeler • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Tanm ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp, Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği tarafindan Ankara Dedeman Oteli'nde düzenlenen "AB, IMF ve Türk Tanmında Desteklemeler" konulu panelin açılışında yaptığı konuşmada, Türk çiftçisinin Avrupa Birliği (AB) ve ABD çiftçileri ile yanşabilmesı için koşullannın bu ülkelerdeki çiftçilerin koşullanna yaklaştınlması gerektiğini ifade etti. SİAD Girne Zipvesi • GtRNE (AA) - Sanayici ve lşadamlan Dernekleri (SİAD) başkanlar zirvesi Girne Dedeman Olive Tree Otel'de yapılıyor. Türkiye'nin Lefkoşa Büyüİcelçisi Ertuğrul Apakan, KKTC'de yapılacak yatınmlara devlet teşviki saglanmasıyla ilgili anlaşmanın uygulamaya konulmasında son aşamaya gelindiğini bildirdi. TÜSİAD Başkanı Erkut Yücaoğlu da birkaç yıl öncesine kadar önlerini göremediklenni, ilk defa önlenndeki lOyılın vizyon çalışmasını yapma hazırlığı içinde olduklannı söyledi. Yapı maliyeti yüzde53arttı • ANKARA (ANKA) - Bina inşaat maliyetleri bu yılın ilk üç ayında geçen yılın son üç aylık dönemine göre yüzde 11.6 oranında. 1999yılının birinci üç aylık dönemine göre artış ise yüzde 53 olarak gerçekleşti. Mart 2000 sonu itibanyla son bir yıllık ortalama artış ise yüzde 54.8 olarak hesaplandı. Bina insaatı işçilik maliyetleri geçen yılın sori dönemine göre yüzde 13.4artarken makine maliyetlerindeki artış yüzde 8.2, malzeme fiyatlanndaki artış ise yüzde 10.4 olarak gerçekleşti. GSO'dan Ithalata tepki • GAZİANTEP(AA)- Gaziantep Sanayi Odası'ndan(GSO) yapılan açıklamada, özellikle tekstil sektöründe yan mamul ve mamul madde ithalatında büyük bir başıboşluk ve plansızlık yaşandığına dikkat çekilerek "Her türlü zorluğa ve haksız rekabet koşullanna rağmen üretim ve istihdam için çırpınan yerli sanayicilere cehennem azabı çektirenler, yabancılar açısından Türkiye'yi kalitesiz mallann kolayca satılacağı cennet haline getirdiler" denıldi. Sraat kredi faizlerini indinöi • ANKARA (AA)- Ziraat Bankası, 1 Mayıs Pazartesi gününden itibaren uygulanmak üzere tüketici ve taşıt kredilerine uyguladığı faiz oranlannı 0.30 puan düşürdü. Faizler tüketici kredilerinde 3 ay vadelide yüzde 4.05'e, 1 yıl vadelide de yüzde 4.20'den yüzde 3.90'a indirildi. Banka, taşıt kredisi faizlerini de 3 ay vadelide yüzde 4.05'e, 24 ay vadelide de yüzde 3.90'a düşürdü. Benzmin vergisi duşüruldıı • ANKARA (ANKA)- Akaryakıt tüketim vergisi, kurşunsuz, normal ve süper benzin için düşürüldü. Kararla, kurşunsuz benzinden litre başına alınan ATV miktan 300 bin 669 liradan 249 bin 390 liraya, süper benzinde 306 bin 415'ten 299 bin 490'a, normal benzinde ise 290 bin 399 liradan 283 bin 960 liraya indirildi. Hazar bölgesinde YeniBüyük Oyun diye tanımlanan mücadele hâlâ sürüyor Petmlde* ALMATI (AA) - Hazar bölgesinde, enerjı kaynaklan üzerinde etkili olmaya çalışan bölge ülkeleri ile büyük ülkeler arasında devam eden ve "Yeni Büyük Oyun" olarak isimlendirilen siyasi mücadelede, uzmanlara göre henüz kazanan bulunmuyor. Reuters Haber Ajansı, Kazakistan'ın başkenti Almatı'da Dünya Ekonomik Forumu tarafindan düzenlenen ve Türkiye ile birlikte Çin, lran, Rusya ve ABD'nin üst düzey yetkililerinin katıldığı toplantı sonrası yaptığı değerlendirmede "Hazar bölgesinin, büyük enerji kaynaklanyla büyük güçierin oyun alanı haline geidiği" yorumunu yaptı. Değerlendirmede, Türkiye'nin enerji ihtiyacını garanti altına almak için, petrol ve doğalgaz sağladığı ülkeleri çeşitlendirmeyi amaçladığı ifade edilirken, bu amaçla doğalgazı Türkmenistan ve Rusya, petrolü ise Azerbaycan'dan almayı planladığı kaydedildi. Bölgedeki etnik milliyetçiliğin ve artan gerilimin, A ürkiye ile birlikte Çin, İran, Rusya ve ABD'nin katıldığı 'Avrasya Ekonomi Zirvesi' sonrası yapılan değerlendirmede 'Hazarbölgesinin, büyük güçierin oyun alanı halinegeldiği' yorumu yapüdu ülkelerin güçlü olmasmı önleyen bir unsur olduğu vurgulanan değerlendirmede, "Rusya'nın, özellikle Çecenistan'daki mücadele nedeniyle ekonomik ve askeri olarak güç kaybettigi, bu nedenle, Rusya'nın Hazar bölgesinde çok şey yapabilecek bir askeri ve ekonomik gücünün bulunmadığT yorumu yapıldı. ABD'nin ise petrol ve doğalgazm iletiminde, Rusya ve îran'ı dışlayarak, Türkiye yoluyla batıya ulaşılması amacında olduğu vurgulandı. Analizde, Iran'ın da ABD'nin uyguladığı ekonomik yaptınmlar nedeniyle tartışmalann dışında olduğu, ama bu ülkenin güneyinden geçecek bir boru hattının, en ucuz alternatif olduğu iddiasını da sürdürdügü belirtildi. Reuters, Çin'in de bölgede büyük çıkannın olduğunu vurguladığı değerlendirmede, bu ülkenin artan enerji ihtiyacını garanti altına almak için Kazakistan ile 9.5 milyar dolarhk enerji anlaşması imzaladığına dikkat çekti. Silikon VadisVnin hizmet sektörü çalışanları emeklerinin sömürüsünüprotesto ettiler Yenî ekonomirun öteld yüzü • Silikon Vadisi'nde bir teknoloji şirketi başkanının geçen yıl aldığı 116 milyon dolarlık ücret, şirketteki bir hizmetlinin 800 yıllık maaşına bedel. Ekonomi Servisi - Nasdaq Endeksi'nde milyarlarca dolar kazanan teknoloji baronlanmn toplandığı Silikon Vadisi'nde binlerce hizmetli emeklerinin sömürülmesini protesto etti. Dünya teknoloji üretiminin kalbi Silikon Vadisi'nde 6 bine yakın emekçi, 'Hizmetülere Adalet' kampanyası çerçevesinde önceki gün düşük ücretlerine tepki göstererek kent merkezinde gösteriler düzenledi. Gösteriler sonunda Kuzey Kalifomiya'mn önde gelen bazı sendika yetkilileri tutuklandı. Emekçiler, . _ / taleplerinin yerine getirilmemesi halinde greve gideceklerini açıklarken, Silikon Vadisi'nde gerçekleştirilecek grevin teknolojik gelişmelere sekte vuracağı vurgulandı. Silikon Vadisi'ndeki bir teknoloji şirketi başkanının geçen yıl 116 milyon dolar ücret aldığına dikkat çekilirken, bu rakamın şirketteki bir hizmetlinin 800 yıllık maaşına bedel olduğu belirtildi. Greve haorbk Uluslararası Hizmet Sektörü Çalışanlan Sendikası Kuzey Kaliforniya Şubesi tarafindan düzenlenen protestolara, Cisco, IBM, Hevvlett-Packard ve Apple gibi dünyanın en zengin şirketlerinde çalışan hizmetliler katıldı. 'Local 1877' (Yerel 1877) Sendikası lideri Mike Garcia, emekçilerin haklannı alabilmelerinin tek çaresinin Silikon Vadisi'nde kriz yaratmak olduğunu dile getirerek "Deneyimlerimize göre greve hazırlanmanuz gerekjyor" açıklamasını yaptı.Ücretlerin yüzde 16 oranında arttınlması talebınde bulunan sendika, çahşanlann çoğunluğunun yaşamlannı sürdürmek için iki işte çalışmak zorunda kaldıklanna dikkat çekti. Bu ücret arttınmı oranının Hevvlett Packard şirketinin iki dakikalık, IBM'in ise 30 saniyelik satışına denk geldiği vurgulandı. Silikon Vadisi'nde hizmetlilerin yılda ortalama 17 bin dolar ücret aldıklan belirtilirken, dört kişilik bir ailenin Kuzey Kaliforniya'da yoksulluk sımnnın üstünde yaşaması için 53 bin dolarlık gelire ihtiyacı bulunduğu ifade edildi. GAYRIMENKUL Ihaleyasası son aşamada tSTANBUL (AA)-Maliye Bakanı Sümer Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı ile çalışmalannı ortaklaşa yürüttükleri kamuya ait yapım işlerini düzenleyen ihale kanunu tasansında son aşamaya gelindiğini bildirdi. Bakan Oral, "21. Yüzyılda Gayrimenkul Sektörü'' konulu toplantıda, Türkiye'nin büyük sorunlan arasında konutun yer aldığını vurgulayarak bu sorunun ülkemizde kamu destekli uygulamalar ile çözümlenmeye çalışıldığını. ancak piyasa mekanizmasına bağlı etkin bir çözüm getirilemediğini anlattı. Oral, gazetecilerin memur maaş zammıyla ilgili sorusunu yanıtlarken, Bütçe Kanunu'nun 46. maddesini hatırlattı. Oral, "Ocak başuıdan itibaren tüketici fiyat endeksi, memur maaşlanna uygulanan zam oranuu aştığı takdirde, aşögı ayı takip eden aydan itibaren tüketici fiyat endeksinin 2 puan üzerinde bir zam devreye girer" dedi. 'Tüketici zanırgöriir' NEW YORK (AA) - Dün- yanın en büyük bilgisayar ya- zıhm firması Microsoft'un kurucusu Bill Gates, "firma- nın parçalanmaa halinde bun- dan tüketicinin zarar görece- ğÜB" söyledi. Gates, "finna- nıa, hükümetin talebi doğrul- tusunda parçalanması dnru- rnınıda.teknoiojialanındageç- miştegösterdiğiatdıınJantek- rarlamasnun gflçolacagT gö- rüşünü savundu. Faizharmmalanyatırımları solladı • Prof. Dr. Burhan Şenatalar, yılın ilk 3 ayında faiz harcamalannın yatınmlann yüzde 70.2 katı şeklinde gerkçekleştiğine dikkat çekerek, hükümetin bu konudaki hedefinin ise yüzde 9 olduğunu anımsattı. Ekonomi Servisi - Maliye Bakanı Sü- mer Oral, yılm ilk üç ayındaki vergi tah- silatmda geçen yıla oranla yüzde 171 'lik artış olduğunu, deprem vergileri ayıkla- nmca bu rakamın yüzde 140 şeklinde sap- tandığını söyledi. Istanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü Başkam Prof. Dr. Burhan Şenatalar da, yılın ilk 3 ayın- da faiz harcamalannın yatınmlann yüz- de 70.2"ine ulaştığına dikkat çekerek, hü- kümetin hedefinin ise yüzde 9 olduğunu anımsattı. Istanbul Yüksek Ticaret ve Marmara Bir yılda kesilmesi öngörülen cezaya 3 ayda ulaşıldı Yurttaşa 353 trilyon cezayağdı Üniversitesi 1İBS Mezunlan Derneği'nce düzenlenen "Türkiye 5. Vergi Kongre- sPnde Türk vergi sistemi ve Avrupa Bir- liği konulan masaya yatınldı. Maliye Bakanı Oral, beyana dayalı ge- lir vergisinde yüzde 6'lık düşüş yaşandı- ğını kaydederken, KDV'de yüzde 151, damga vergisinde yüzde 110, banka ve si- gorta muamele vergilerinde yüzde 168'lik yükselişe dikkat çekti. Ekonomik program çerçevesinde kamu harcamalannda kısıtlamaya gittiklerini anımsatan Maliye Bakanı Oral, devletin taşıt kullanımı, akaryakıt, şoför ve yedek parça masrafını azaltmak için yapılan düzenleme- leri Bakanlar Kurulu"na getirecek- lerini söyledi. ANKARA (AA) - Devlet, ydın ilk 3 aylık döneminde yurttaşa rekorceza kesti. Bir yıl- da kesilmesi öngörülen cezaya daha yılm ilk 3 ayında ulaşıhrken Hazine arazisi sahşlan ile bazı deprem vergüerinden beklenen pa- ra gebnedi. Maliye Bakanlığı verilerine göre, geçen yıl ocak-mart döneminde 203.7 trilyon lira ce- zakesen devlet. bu yılm aynı döneminde va- tandaşa 353 trilyon 358 milyar lirahk ceza yazdı. Bu şekilde yıl başuıdan bu yana her ay 117 trilyon 786 milyar lira, her gün de 3 trilyon 926 milyarKra ceza kesilmiş oldu. 2000 yıhbütçesinde 367 trilyon 1 milyar lirahk ce- za geliri öngörülûrken devlet daha yılm ilk çeyreğinde hemen hemen bu rakama ulaştı. 3 aylık dönemde kesilen 353 trilyon 358 mil- yar liraiık cezanın 316 trilyon 15 milyar K- rasmı vergi cezalan, 15trilyon 229 miİyar li- rasmı trafik cezalan, 10 trilyon 495 milyar lirasını mahkemelerin verdiği para cezalan, 11 trilyon 619 milyar lirasını da diğer para cezalan oluşturdu. Tahsilat 86.4 trilyon Hra Devlet, söz konusu sürede bu cezalann 86 trilyon 409 milyar lirahk bölümünü tahsil etti. Ocak-mart dönemindeki bütçe uygula- ma sonuçlan, devletin bazı gelir kalemle- rinde umduğunu bulamadığını da ortaya koy- du. Bütçede 100 trilyon lirahk gelir öngö- rülen Hazine arazisi satışlanndan yılın ilk 3 ayında sadece 8 trilyon 806 milyar lira kay- nak temin edildi. Taşınmaz mallann idare gelirlerinden de 86 trilyon lira gelir beklenirken yılm ilk çey- reğinde buradan gelenpara 14 trilyon 871 mil- yar lirayı aşmadı. 'Gelir dağdımı büyük soruıT Türkiye'deki en önemli sorunun gelir bölüşümü olduğunu kayde- den Burhan Şenatalar, "Türkiye'nin yüzde 20 oranındaki en zenginleri bugün milli gelirin yüzde 55'ini ah- yor. Türkiye dünyadaki insani ge- lişme endeksi içinde 86. ülke sıralamasında yer aüyor" diye konuştu. Prof. Dr. Şenatalar, "Askerihar- camalar tartışılmak zorunda. Bu konu tabu olmaktan çıkanlmah. Poütikalar değjşrnedikçe sosyaleşit- sizlikler hat safbada sürer" değer- lendirmesini yaptı. Maliye Bakanlığı GelirlerGenel Genel Müdürü Akif Hamzaçebi, serbest bölgelere ilişkin vergi muafıyetlerinin haksız rekabete yol açtığını söyledi. İŞÇENİNEVREMNDEN ŞÜKRAN SONER Suyun Akışına Ters Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin gelişmeleri kastetmiyorum elbet. O konuda suyun akışına ters giden pek çok saçmalıktan, yanlıştan, suçtan son- ra, kimi abukluklar yine sürse de, hiç değilse geliş- meler biçimsel de olsa hukuk, demokrasi çizgisine oturdu. Ben yine, medyatik dünyamızda, yükselen deger- lerimizde "out" olduğu için kimselerin ilgisini çek- meyen emek cephesindeki aynntı gibi görünen, oy- sa milyonlann yaşam düzeyini belirleyen kimi geliş- melere değinmek istiyorum. Emek cephesinin ya- şamına yönelik her şey çok uzun zamandan bu ya- na suyun akışına ters gelişiyor. Ne yazık ki aldıran, umursayan olmuyor. Türkiye'de düzen, siyasi irade, medya, sermaye, dışandan IMF, Dünya Bankası, küresel ideolojinin aga- babaları; sendikacılık olmadan, sendikal haklar kul- lanılamadan, varmış'gibi yutturulacak, kitleleri alda- tacak bir görüntü istiyoriar. Zaten 12 Eylül'ün Anayasası, anayasaya aykın- lıklan öne sürülemeyecek, bu anayasaya bile pek çok hükümleri aykın yasaklı sendikal yasalar, bu se- naryoya göre iğne oyası gibi işlenmişti. Özalizm'in yükselen değerleri ile yozlaşmış, sonraki yıllarda gi- derek işçiden kopan, kirlenen sendikacılık, yok olan moral değerler, işçiye de yansıyan kendine yaban- cılaşma, smıfdaşlannı batımna pahasına kendini kur- tarma, köşeyi dönme kültürü eklendi. Bahar, yaz eylemleri, Zonguldak direnişi ile yaşa- nan göreceli toparlanma, kimi tek tek direnişlerle ka- zanımlar yanında yaşanan gelişme sadece sendt- kalı işçi sayısının sürekli düşmesi, reel olarak ücret- lerinin gerilemesi degil, emek cephesi sendikal yol göstericiliği, lokomotifıni kaybedince çığ gibi geri- ye gidiş sürecine girdi. Türkiye cumhuriyet tarihinin en büyük yoksullaşmasını yaşarken, çok az sayıda birileri çok fazla ve haksız, kural dışı yollardan çok zenginleşti. Büyük çoğunluk ise bunun bir yansıma- sı olarak, çok ağır boyutlarda hak kaybedip yoksul- luk sınınnın altına düştü. Şimdi emek cephesine yönelik her gün yeni bir saldınnın gündemde olduğu bir süreçte ne bekle- nir? Biraz daha fazla duyarlılık, dayanışma, çok fazla ezilmiş olanlara sahip çıkma... Ne gezer? Türkiye'nin ihracatında, kaiiteli üretiminde dünya ile yanşan, hatta birincilik ödülleri alınırken işçileri- nin bundaki payı ile çokça övünüien lastik fabrika- lannda grev aşamasına geliniyor. Kimse tınmıyor. Ha- ber değeri bıle görülmüyor. Çok önemli bir sektör- de 4 bin işçinin grevinin haber olabilmesi için baş- laması gerekiyor. Bu nasıl vurdumduymazlık? Bu na- sıl yok sayılma? Biliyoaım, haber olurken lastik işçilerinin yüksek ücretleri gündeme gelecek. Sendikanın çok fazla zam istediği, istikrar ve enflasyonun düşürülmesi için öngörülen enflasyon oranlannın üstünde zam veri- lemeyecegi söylenecek? Hep kamu işçilerinin üc- retlerinin uzman, kalifiye memurlannın ücretlerinin yanında yüksek kaldığının vurgulanması gibi. Kimse, kamu işçilerinin gerçek ücretlerinin 12 Ey- lül 1980, hatta sendikal hakların ilk kullanılmaya başlandığı 1963 baz alınarak bulunduğu düzeye, 1980'ler sonrası yukanda sözünü ettiğim direnişler dışında artmayıp eksildiğine bakmıyor. Diğer emek- çilerdeki yoksullaşma öylesine ağır ki, kendi içinde yoksullaşmış sendikalı işçilerin ücretleri çokyüksek- miş gibi batıyor. Ve emek cephesinin böylesine yok sayıldığı, dört koldan saldınya uğradığı bir süreçte, Türk-lş'in yö- netimi bir kez daha gizliden gizliye emek haklan sa- vaşımına zarar veren, zaten çok zayıf olan güçierin birieştirilmesini engelleyen bir işlev üstleniyor. Na- sıl mı? Pazartesi günü 1 Mayıs. Dünya sendikacılık, emek hareketi bu yıl 1 Mayıs'ı biraz daha anlamlı, işlevsel kılma karan verdi. Sermayenin küresel saldın karşı- sında emeğin bütün dünya, özellikle az gelişmiş ül- kelerde uğradığı büyük kayıplan, dönen dolaplan ser- gilemek, evrensel emek güçbirliğini gündeme ge- tirmek üzere harekete geçti. Bu yıl 1 Mayıs bizde de emek ve demokrasi güç- lerinin ortak taleplerini dile getirecekleri, ulusal ve küresel dayanışmanın, güç ve evlem biriiğinin öne çıkanlacağı bir gün olacak. Türk-lş, Hak-lş, DİSK ve KESK, 1 Mayıs günü birlikte alanlarda olacaklar. Açıklamalar böyle. Ama Türk-lş'in yöneticileri gizliden gizliye eme- ğin dayanışmasına karşı duruyorlar. Ortak hazıriık toplantısında, "hep birlikte, heryerden, daha gör- kemli Ankara'ya yürûyelim" önerisi, Türk-lş'in ge- nel sekreterinden geliyor. Ama sonra Türk-lş bu pro- )eyi, 1 Mayıs'tan bir hafta önceye, kendi yöneticile- ri ile sınırlı tutarak, vitrin, anlamsız, işlevsiz bir eyle- me dönüştürüyor. Televizyonlarda izlenen, Bayram Meral'in kendi taban yöneticileri tarafindan yuhalanması işte bun- dan. Türk-lş 1 Mayıs'ta resmen var. Ama fiilen yok. Sendikalanna dönük hiçbir hazıriık çalışması yapıl- madı. "1 Mayıs'a katılıyoruz" anlamında bir yazı, talimat bile gelmedi. 1 Mayıs'a katılım işçilerin, ta- bii çalışma günü olduğu için, işyerterınden alınacak izinler de dahil sendikalann iyiniyetine, bir anlamda Türk-lş yönetimi ile karşı karşıya gelmeyi göze al- malanna kaldı. Ya işte böyle. Suyun akışınaters, 1<amuoyunun far- kına bile varmadığı pek çok iş dönüyor. sukransoner(« yahoo.com Rekabet Kıırulu Telekom'u uyardı ANKARA (ANKA) - Rekabet Kurulu, yüzde 20 hissesinin blok olarak stratejik ortağa satılma- sına ön izin verdiği Türk Telekom AŞ'nin işlete- • ceği cep telefonu (GSM) şebekesi ile uydunun mu- hasebesinin ayn tutul- masının uygun olacağı- m bildirdi. Rekabet Kurulu ile Te- lekomünikasyon Kurulu yetkililerinin yaptıklan görüşmede, Ulaştınna Bakanlığı ile Telekomü- nikasyon Kurulu ilişki- lerinin düzenlenme bi- • çiminin de konuşuldu- ğu kaydedildi. Haziran ayında yüzde 20 hissesi stratejik ortağa satılacak olan Telekom için vize veren Rekabet Kuru- lu'nun yetkililerinin gö- rüşmede, Telekom'un iş- leteceği cep telefonu şe- bekesi ile uydunun mu- hasebe kayıtlannın ayn tutulmasının uygun ola- cağı görüşünü dile ge- tirdikleri öğrenildi. Öte yandan Ulaştırma Bakanı Enis Öksüz ta- rafindan ihale ilanının birkaç gün gecikeceği duyurulan Telekom'un satışıyla ilgili şartname- ye fiyat konulmayacağı öğrenildi.