Katalog

1 8 NİSAN 2000 SALI CUMHURİYET SAYFA GORUŞLER TOPLUM NASIL BİR CUMHURBAŞKANI İSTİYOR? 'MUSTAFA KEMAL GİBÎOLMALI'Haber Merkezi - Çalışanlardan işverenlere, sanatçüardan yazarlara, hukukçulardan demokraûk kiile örgütlerine kadar uzanan toplum kesimleri, "dürüst, şaibesiz bir ismin cumhurbaşkanı seçilmesinde" birleşiyorlar. Demokratik, laik, sosyal hukuk devleti ılkesine bağlı, insan hak ve özgürlüklerine duyarlı olması da cumhurbaşkanında aranan temel özellikler arasında yer alıyor. Akaderuisyenler ise teknolojik gelişmeleri izleyen, bilimsel düşünen, geçmişi temiz, siyasi partilerle organik bağı olmayan, üniversitelerin özerkliğini sağlayacak ve eğitim sorunlanna çözüm üretecek bir cumhurbaşkanı istiyorlar. "Nasü bir cumhurbaşkanı" sorusunuyönelttiğimiz isimler ve aldığımız yanıtlar şöyle: RtfıkBaydur TISK Genel Başkanı: Medis'in içinden seçilmesinden yanayım. Parti liderleri de olabilir. Rüştünü ispat etmiş, buraya kadar partisini çekmiş insanlar. Birinci şart ortaklann uzlaşması. Ondan sonra muhalefetten uzlaşma için iştirak etmeleri istenebilir. Parti lideri üzerinde ittifak olursa istikrarsızlık olacağmı zannetmiyorum, daha güçlü bir iktidar ortaya çıkar. AbduUahAysu Tarımcılar Vakfı Başkanı: Dürüst olmalı, şaibeli olmamalı. IMF ve Dünya Bankası yaptınmlanna, dayatmalanna karşı durabilmeli. Bağımsızüğı öne çıkaracak birisi olmalı. Milliyetçilik deyip ülkeyi satan birisi olmamalı. Zafer Çağlayan ASO Başkanı: Değişimden yanayım. Anayasada cumhurbaşkanlığının görev tanımı nasıl yapılmışsa, o kavTamı ortaya koyarsak bir sürü insan bulunur. Meclis'in içinden elbette fazlasıyla çıkar. Koalisyon ortaklan kendi aralannda çıkarmaya çalışacaldar. Olmazsa Meclis'ten bir değil, iki de çıkar. Dışardan da çıkar. Parti liderleri de olabilir. VeüSantopmk TÜSÎA V Başkanı: Siyasi partilerin gösterecekleri adaylann pratikte faydası olacağmı sanmıyorum. Ancak dışandan hiç yıpranmamış, şaibesiz, vizyon sahibi, kaliteli, dürüst bir insan olmalı. Mesut .3ey içinerkendir daha. Cumhurbaşkanlığı daha önemli, daha büyük bir makam. Biraz d&tö iûjanın kendini a^ması lazım. Devlet adamı olmalı. Siyasetçi gelecek seçimleri, 'devlet adamı gelecek nesilleri düşünür. Medyada yer almayan bir ismi son gün çıkanrlar. Çünkü adı geçeni hemen bitiriyorlar. FuatMiras TOBB Başkanı: Türkiye'yi çok iyi temsil edecek, cumhurbaşkanının aktivitelerini aksatmadan komşu ülkelerle olan diyaloğumuzu, AB ile olan sürecin daha kısa bir süreye getirilmesini, ABD ile yakın diyaloğu oluşturacak bir arkadaşın bu Meclis'te olduğuna inanıyorum. . Zaten görevli olan cumhurbaşkanının durumunun herkese ders olması lazım. Meclis dayatmaya karşı tepki vermeye başlıyor. Demirel'in bir ifadesi var; 406 oyu görünce görevden kaçamaadım. Böyle bir teklif alan genel başkanın görevden kaçması mümkün değildir. Meclis erken seçimi göze alamaz. Erkut Yücaoğlu TÜSİAD Başkanı: Cumhurbaşkanı öncelikle Türkiye'yi yuftiçi ve yurtdışında siyasi ve ekonomık çerçevede temsil edecek özelliklere sahip olmalı. Türkiye'de parti mücadelesine pek girmemiş, belki de partiler üstü olan bir profîl olabiür. Cumhurbaşkanının Meclis içinden ya da dışından olması, merkez sağ ya da solda olması önemli değil. Siyasi olarak ciddi tecrübesi bulunan, dış dünya ile diyalog sağlayacak bir kişi olmalı. Asker kökenli değerli bürokratlar da var kuşkusuz. Ancak cumhurbaşkanının sivil kökenli olması bugünkü ortamda daha iyi. RahnÜKoÇ îşadami: Benim aklıma Hikmet Çetin geliyor. Çetin, medeni, dış dünyada saygın bir yeri var, geçmişi temiz, çok iyi İngilizce biliyor ve bizi dış dünyada iyi temsil e'debilir. Aynca, yaş itibanyla uygun. SevUErolKESK Genel Sekreteri: Seçilecek olan cumhurbaşkanının isminden daha önemlisi, hangi niteliklere ve perspektife sahip olacağıdır. Biz emekçüer, banka baüranlarla aile fotoğrafi çektiren ya da emekçilerin yoğun tepkisine rağmen mezarda emeklilik yasasına onay veren bir cumhurbaşkanı istemiyoruz. Yine demokratikleşme perspektifini taşıyan, insan hak ve özgürlüklerine saygılı, hukuk devletine inanan ve temsiliyeti bu zeminde gören bir , cutnhurbaşkanı tercihimizdir. Ancak Meclis'te dönen hesaplan, pazarlıklan, ayak oyunlannı görünce milletvekillerimizin aynı kaygıyı taşıdığmdan kuşku duymaktayız. ResulAkay Türkiye Kamu-Sen Genel Başkanı: Cumhurbaşkanı olacak kişi kabine ve aşiret geleneğini terk etmiş, demokratik laik yapı kadar sosyal hukuk devletini öne çıkaran olmalı. Aile fotoğraflarma yanlış insanlar girmemeli. Mesut Yıbnaz, bir denge unsuru olamaz. Parti liderlennin bu ortamda seçilme şansı yok. Işadamlannın ortaya attığı isimler benim çizdiğim portreyi gerçekleştirmez. Sadi Somuncuoğlu, Sabaharün Çakmakoğlu, Ertuğrul Kumcuoğlu; bu isimlerin ölçüleri karşılayâcak düzeyde olduklannı sanmıyorum. Cumhurbaşkanlığına gelenlerin çalışanlara hizmet edeceklerini sanmıyorum. Asker kökenli olmamalı. ŞenalSanhan Cumhuriyet Kadınlan Derneği Genel Başkanı: Ülkemizin bağımsızhğından yana, Türkiye halkının kendi gücüne güvenen, gerçekleri savunmak ve gerçekleri halk yaranna değerlendirmekte kararh olan, gerçek anlamda aydın, cumhuriyete sahip çıkmayı ve laikliği korumayı esas alan, kendi halkının desteğiyle ülkenin gelişebileceğini düşünen; kendisini siyasi parti çıkarlanna değil, halk çıkarlanna koşutlamış Türkiye'ci bir cumhurbaşkanı istiyoruz. AHErsin Gür Çağdaş Hukukçular Derneği Başkanı: Demokrat kişiliğe sahip sivil birisi olmah. İnsan haklannın daha da gelişmesi için demokrasi ve hukukun egemenliğinin ülkede yaygınlaştınlmasını sağlayabilmeli, Avrupa'daki sistemlerie paralel bir yönetim kurabilmeli, gelir dağılımındaki dengesizliği en aza indirgeyebilmeli ve halkın yönetime katılımını sağlayabilmelidir. Temel hak ve özgürlükleri kâğıt üzerinde bırakmayarak kullandırtacak bir cumhurbaşkanı olmalı. Prof. Dr. Doğan Soyaslan: Türkiye'yi Baü camiasında temsil edecek, geleceğini Batı'da arayacak, onlarla aşık atabilecek, entelektüel bir cumhurbaşkanı. Yaşam tarzıyla, düşünce ufkuyla Avrupah ve akılcı olmalı. O göstermeli, hükümetleri bu konuda uyarmalıdır. Cumhurbaşkanı, Cumhuriyetin başıdır. Cumhuriyetin demokrasi ile taçlandınlması gerektiğine inanıyoruz. Cumhurbaşkanı yurttaşlan, hükümeti bu hedefe yönlendirmeli. Yavuz Önen TMMOB Başkanı: Cumhurbaşkanı, her şeyden önce tarafsız olmalı. Yalnızca sermayenin değil, toplumun tüm kesimlerinin, meslek kuruluşlannın istemlerıne kulak vermeli. Yargı kararlanna saygılı olmalı. Yargı karan ile yasaklanan inşaatlann tören atma törenlerine katılmayacak bir cumhurbaşkanı olmalı. Çokuluslu tekellerin sözcülüğünü yaparak Çankaya Köşkü'nün bahçesini dahi onlara açan biri gibi olmamalı. thaleler ile uğraşmamalı. insan haklan ve demokratikleşme istemlerine kulak vermeli. FüaiKaya Inşaat Mühendisleri Odası Genel Sekreteri: Erdal tnönü. Yetkin, iyi yetişmiş bir insandır. Belli bir aileden geliyor. Ağırlığı olan, öğrenimi bakımından yetkin, geçmişte de siyaset yapmış bir insan. Mutlaka ben bu makamda kalmalıyım diye birtakım şeylere girmeyecek, her yönden uygun bir insandır. Füsun Sayek Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Başkanvr- Ülkeyi çok iyi tanıyan, ileriye,dönük, dünyanın nereye gittiğini gören, önyargısız, bilgili, birikimli, tüm toplumu kucaklayan, kurum ve kuruluşlanyla işleyişinde misyon üstlenebilecek bir cumhurbaşkanı. Seçeneklerin çok kısıtlı olduğu bugün bile hâlâ umut etmek istiyorum. Turhan SelçukKarikatürist: Her şeyden önce adı şaibeli olaylara kanşmamış dürüst ve namuslu olması, Gazi Mustafa Kemal Atatürk iin hedef olarak gösterdiği "çağdaş uygarhk seviyesi'' yolunda ödünsüz olması, önkoşullar. Anayasalara, yasalara saygılı cumhurbaşkanlığı makamında tarafsız olabüecek bir kişilik de çok önemli... Benim önde gelen adaylanm Yekta Güngör Özden ve Ismaü Hakkı Karadayı. Tiyatro sanatçısı: Cumhurbaşkanı Türkiye'yi kurtaranlann (Atatürk, arkadaşlan ve Türk ulusu) ve Türkiye Cumhuriyeti'ni kuranlann izinde, 1923 devrim ilkelerinin uygulanmasında 1950'den bu yana özellikle laiklik ve ekonomik bağımsızlık konulannda verilen ödünlerin karşısında 2000'lerin Türkiyesi'ne 1923 cumhuriyetinin ükeleri doğrultusunda bakan bir insan olmalı. Cumhurbaşkanı içerde hükümet ve yurttaşlan yeniden 1920'lerin "Kuvayı Mflnye" seferberliğiyle yönetebilme öncülüğüne ve dışarda Lozan dirayetini gösterebılme kararlılığına sahip özellikler taşnnah. Dünyada tanınmanın en etkili yollanndan birinin insanlığa sanat ve kültürle ulaşım olduğunu bilmeli ve uygulamalı. Sayın Erdal tnönü de Atatürk devrimlerine sahip çıkan cumhunyet aydınlanmızdandır. makama ağırüklı birisini bulmak gerekir. Aynca en az iki dil bilmeli, Avrupa'da görev yapmış, kendini kabul ettirmiş birisi olmalıdır. Fazh KöksalDENETDE Başkanı: Adı şaibeye kanşmamış, geçmişi temiz, yolsuzluklarla ilgisi olmayan birisi. En önemli vasıf bu. Diğerleri tali hususlar. Meclis içinden de dışından da olabilir. Her partide cumhurbaşkanı olabüecek kişiler var. Aile fotoğrafi temiz olacak. Kendisinin temiz olması yetmez. Şu andaki aile fotoğrafi temiz olabüir, ama geçmiş ilişkdleri kötü olabilir. MehmetÇdik ASMMMO Başkanı: Cumhuriyetten yana, Atatürk ilke ve devrimlerine bağlı, ülkemizi yurtdışında temsil edecek birikimi haiz, siyasi deneyimi olan, bu değerlere sahip birisi olmah. Parlamento içinden de, dışından da olabilir. Sorumlulugu bugünkü milletvekillerine düşüyor. Hüsnü ÖndüllHD Genel Başkanı: Cumhurbaşkanı, evrensel olarak kabul^dilmiş olan insan haklan ve demokratik standartlan benimsemiş, içselleştirmiş bir kişi olmalı. Böyle bir kişi kaçınılmaz olarak dürüst bir kişidir. Başkalannın haklanna ve özgürlüklerine yurttaşlann hak ve özgürlüklerine saygılı bir kişi olacaktır. Cumhurbaşkanı sosyal adaletsizliğin üzerine eğilmeli. Gelir adaletsizliğine karşı sosyal devletin gereklerinin yerine getirilmesine özen sevecen bir cumhurbaşkanı. Sivil toplum örgütleriyle ilişkilerinin iyi olması lazım. İnsan haklan konusunda tutum alabilen bir kişi olması lazım. llkeli olmalı, herkesle mesafesi ayarlı olmalı. Uluslararası alanda da ağırlığının olması önemli. Bu özelhkleri taşıyan bir kadın da olursa hiç fena olmaz tabii. SuatKaptaner Izmir Tabip Odası Başkanı: Cumhuriyetin bütün birikimlerini savunan, Türkiye'nin ihtiyacı olan demokratik hak ve özgürlüklerin kurumsallaşmasını savunan, bu konuda tavizsiz davranacak, laikliği tavizsiz savunacak bir cumhurbaşkanı. Kamu ekonomisinin yıkılmasına karşı duracak, Türkiye'nin onurlu, başı dik, bağımsız bir ülke olması için tavizsiz davranacak bir cumhurbaşkanı. Betül UyarPeyzaj Mimarlan Odası Genel Başkanı: SEKA Fidanlığı'nın Ford-Koç ortaklığına verilmesi olayında olduğu gibi "tsterlerse Köşk'ün bahçesini de veririm" demeyen bir cumhurbaşkanı; llksan olayında olduğu gibi "VenHmse ben verdjm" demeyen bir cumhurbaşkanı; Ayamama Vadisi'ni EGS Holding'in serbest ticaret bölgesi yapması için kurdelesini kesmeyen bir cumhurbaşkanı, Bursa Yeşilşehir talanının loırdelesini kesmeyen bir cumhurbaşkanı. Türkiye'de yaşanmış ve yaşanan demokrasi ayıplanndan gerçek demokrasiye geçişte, demokrasinin tüm DuranKaraca Ressam: uiusiararası alanda kültürlü, bilgili, deneyimli olan, lisan bilen, belirli bir imaja sahip ve tarafsız bir insan olmalı. Erdal Inönü olabilir. Karadayı olabilir ama onu seçeceklerini sanmıyorum. Bana göre, üçüncü isim de Ismail Cem. MuammerSunKompozitör: Türk toplumunun geçmişini iyi bılen, aydınlık geleceğine katkıda bulunabilen biri olmalı. Cumhuriyet Türkiyesi'nin kültürel varhğını tanıyan ve bu kültürün de toplumun günlük yaşamına daha çok katılmasına olanak yaratan bir anlayışa ve uygulamalara gereksinim var. Cumhuriyet Türkiyesi'nin musikisinin ve öteki kültürlerin farkmda olan ve onu ulusal ve uluslararası planda değerlendirebilen politikacı ve devlet adamlanna gereksirıimirniz var. Cumhurbaşkanı bunlann da üstünde dürüst, saygıdeğer, Türkiye'nin özlemlerine cevap verebilecek görüşleri olan ve bunu demokratik bir üslupla uygulamaya çalışan kimse olmalı. Merih ÇimencüerBalerin: üikesini düşünen, lisan bilen, kültürlü» sanat ve kültürün her dalına sıcak bakâfı, herkesi kucaklayabilen bir kişi olmasını isterim. AhmetMümtazTaylan Tiyatro sanatçısı: Siyasette farklı görüşleri taşıyan insanlann üzerinde anlaşabilecekleri uluslararası alanda Türkiye'yi liyakatla tem|il edebilecek, aydın, ülkesinin ve halkının gerçeklerinden yana taraflı, aydınlık, uygar, çağdaş insanın donanımını kendinde toplamış biri olmalı. Fikret Otyam Ressam: Mustafa Kemal gibi olmah. tsmet tnönü gibi. FahriKorutürkgıbı. SakıpSabanaolsun! Hiç olmazsa televizyona çıkmayacak, basında suratını görmeyeceğim, o şartla cumhurbaşkanlığına razıyım. HikmetŞimşek Orkestra şefi: Yeni cumhurbaşkanı da Atatürk Cumhuriyeti'nin mirasçısı olacağına göre, Türkiye Oımhuriyeti'nin temeli kültürdür koltuğuna otursun. Bir kolunu, hayatta en gerçek yol gösterici kolluğuna. öteki kolunu da sanatsız kalan bir ulusun yaşam damarlanndan biri kopmuştur kolluğuna dayasın. Ve hep şu türküyü söylesin: Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, müzikte değişıkligi alabilmesi, kavrayabilmesidir. MusaEroğhı Halk ozanı: Bu ülkenin, cumhurbaşkanı, hükümetten önce geniş katılımlı bir demokrasiye ihtiyacı var. Bu perspektifin içinde bir cumhurbaşkanı düşünüyorum ben. Çağın değişimine ayak uydurmalı, gelişime açık olmah. Dünyadan haberi olan, bazı konularda esnek, bazılannda katı, demokrasi, çağdaşlık konusunda cumhuriyetin kalıcılığı yönünde, ona gelebilecek zararlara karşı temkinli ve kararlı olması lazım. Aksi halde toplumun geniş bir kesimini kucaklayamaz, sıkıntılar olur. Ben tsnuul Cem'i başanlı buluyorum. NeâheAraz Yazar: Poiitikada tecrübesi olması lazım. Hem içerde, hem dışarda okumuş, bir iki dile sahip, hoşgörülü ve sanatsal kesimi çok iyi bilmesi lazım. Güzel Türkçe konuşması, sabırlı, şiirle romanla ilgili, öyle şeylerle dinlenme ahşkanhğı olması gerekiyor. tsmail Cem olabilir. Zekerrya TenüzeTı de düşünüyorum. Prof.Dr. Osman tnd Trakya Üniversitesi Rektörü: Bilimı öne alan, ülke politikalannı bilimsel verilerle biçimlendiren, sanatı, kültürel değerleri ve doğayı özümseyen bir cumhurbaşkanı istiyorum. Yani bilimsel sivillik ön planda olmalı. Açıhşlarda yapılan konuşmalann ötesinde bilim ve sanatı kavramış ve yaşama geçirmiş bir cumhurbaşkanı özlemindeyim. Seçilecek cumhurbaşkanı, Atatürkçülük ve laiklikten ödün vermemeli, Türkiye'nin Avrupa Birliği yolunda etkin diplomatîk girişimlerde bulunmalı ve en az iki yabancı dil bilmeli. Prof.Dr. Yıldızhan Yayia Galatasaray Üniversitesi Rektörü: Yüksekögretim konusundaki çalışmalannda Sükyman Denürel'in performansının gerisine düşmeyecek bir cumhurbaşkanı istiyorum. Çünkü Sayın Demirel, her yıl rektörleri topladı, üniversitelerin sorunlannı dinledi, bunu adeta yasal bir müessese haline getirdi. Bu nedenle yeni cumhurbaşkanı da bu yolda olmalı. Türkiye'de demokratik, laik, özgür düşünen insanlar yetişmesini sağlayacak, ezberci eğitime karşı savaşacak bir cumhurbaşkanı olmalı. Çünkü cumhurbaşkanınm yetkileri buna izin veriyor. Prof.Dr. İzzettin Onder Öğretim Elemanlan Sendikası Başkanı: Dünyadaki gelişmeler karşısında Türk halkının çıkarlannı en etkili biçimde koruyan, "Egementik miOetindu-'' ilkesini yaşama geçiren, siyasal partilerden uzak, hiçbir partide genel başkanlık yapmamış, mazısi temiz, hakkında hiçbir kuşku, takıbat ve iddia olmayan bir cumhurbaşkanı istiyorum. Pmf.Dr. Burhan Şenatalar 1Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi: Siyasette saydamhğı ve temizliği savunmah ve simgelemeli. Türkiye'nin seçilecek yeni cumhurbaşkanı, sosyal ve bölgesel eşitsizlikleri giderici politıkalara öncülük edecek, hukukun üstünlüğüne inanmış, toplumdaki çeşitliüği korku nedeni olarak değil, zenginlik olarak gören, sosyal banştan yana, hoşgörülü bir kişiliğe sahip olmalı. Erdal tnönü, Hikmet Çetin ya da tsmail Cem bence uygun adaylar. Prof. Dr. Bakır Çağlar 1Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi: Cumhurbaşkanının kim olacağından çok kimin seçeceği daha önemli. Cumhurbaşkanı nasıl olmalıdır sorusunun yanıtı bana göre demokratik süreçlerin sonunda belirlenen kişidir. Böyle bir pozisyon için kişilerin kafasındaki konfeksiyon (hazır giyim) tercihler olmamalı, seçilecek kişi aşağıdan yukanya belirlenmelidir. Bu çok ters ve rahatsız edici bir durum. Cumhurbaşkanını bana göre halk seçmeli. Ama şu aşamada bu yasal olarak mümkün olmadığına göre, parlamentoda muhalefetin de içinde olduğu geniş bir konsensüsle seçim sonuçlandınlmahdır. Prvf KadirEnün Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği Başkanı: Toplum için en önemli konulardan biri eğitim ve öğretim. Bugün 1.5 miryon kişi her yıl üniversite kapılannda bekliyor. Cumhurbaşkanı olacak kişi, özellikle yükseköğretimde yaşanan sorunlann çözümünde katılımdan yana tavır alan ve çözümlerin uygulanmasında üniversitelerin önünü açacak bir aday olmalı. Türkiye'yi Avrupa Birliği'ne taşıyacak bilgi ve becerilerle donatılmış bir cumhurbaşkanı görmek istiyorum.