Katalog

1 8 NİSAN 2000 SALİ • * • • CUMHURİYET SAYFA HABERLERIN DEVAMI 19 GUNCEL CUNEYT ARCAYUREK • Baştarafi 1. Sayfada sütunlan dolduruyor. • Bu ara son gelişmelerin de- mokratik rejime olumlu katkılan- na deginen yok. Ömeğin; Demi- relistter, TBMM'nin iki kez gös- terdiği kararlılığı boşaçıkarmaya uğraşıyorlar. Ne yapsak ne etsek de TBMM'nin özgür oylarıyla or- taya çıkan sonucu ortadan kal- dıracak birformül bularak Demi- rel'i Çankaya'da tutsak telaşı içindeler. Kulislerde -tabii Demi- rel'e bağlılığı tartışılmaz olan ki- mi basın organlannda da- Cum- hurbaşkanı'nın daha işin başın- da onurlu bulmadığı bir formüle yeniden dönülmesini kışkırtan söylemlerle yayınlara rastlanıyor. Demirel'in sırtında taşıyacağı TBMM'nin lütfuyla kazanılmış "uzatmalı cumhurbaşkanı" sıfa- tıyla üç yıl daha Çankaya'da kal- masını sağlayacak, ama üç yıl sonra ne olacağını hesaplama- yan tutarsız girişimler. Bir beklenti ise; 10. cumhur- başkanı seçilemezse TBMM'nin kendıliğınden fesholacağını ve seçımlere gidıleceğını emreden anayasa maddesınden kaynak- lanıyor. Seçim yapılacağı ve sonuçla- n alınıp yeni Meclis'in cumhur- başkanını seçeceğı güne kadar Dernirel'in görevini sürdüreceği, TBMM kararını içlerine sindire- meyenlerden sağa sola yanayor. Demirel adı geçince rejimin ya- zılı olan olmayan kurallannı bir nefeste harcayan Demirelistler; gizli oy kuralının açık seçik çiğ- nenerek anayasanın delindiği son turda da TBMM'nin süre uzatmayı ikinci kez reddetmesi- ni demokrasimız açısından yeni bir ivme, yeni bir aşama olarak görmeyecek kadar kör gözlü yo- rumlar yaptılar, yapmayı sürdü- rüyoriar. Anayasal tanımıyla, "demok- ratik yaşamın vazgeçilmez un- surtan" olan partiler ise bir süre- dir kimliğini sorgulamadıklan ki- şiler üzerinde bir Çankaya kurma hevesiyle hareket ettiler. Son bir-iki gündür yeni cum- hurbaşkanında bulunması ge- rekli ilkeler üzerinde durmaya başladılar. 10. cumhurbaşkanında arana- cak özellikleri askerler anımsattı da, manşetlerde, yorumlarda ve haberlercle bu nitelikleryer alma- ya başladı. Ne demekse? Sonra akşamüstlerine özgü alacakaranlıkja Ec^vit'in açıkla- "maTarı geldi: ' Gazete temsilcileriyle yaptığı söyleşideki açıklamalar; Bülent Ecevit'in gelecek günlerde orta- ya çıkaracağı kriz kokusu veren "kimiyenigörüşlerin" üzerini ört- müyorsa gerçekten önemsene- cek içerik taşiyor. Başbakan, 10. cumhurbaşka- nının öncelikle iki önemli niteliği- nı ön plana çıkardı. (1) - "Tam olarak tarafsızlığı şarttır" diyor. (2) - "Partiler bazında ya da particiliği bağlayıcı bir kişilik ol- mamasım" istiyor. Bu iki öğeye doğrusu katılma- mak olanaksız. Açıklamalarda başka bir ilginç not dikkat çeki- yor Demirel'in görevini sürdür- mesini tutkuya dönüştüren Ece- vit'in kulislerde konuşulan "7+3 uzatma formülünün" söz konu- su olmadtğını söytemesi. Ecevit bir iki güne kadar "ka- fasındakicumhurbaşkanı adayı- nı veya adaylannı" açıklayabile- ceğini duyurdu. Isim venmekten dikkatle kaçınıyor. Ama; söylemlerinden DSP içinden -örneğin adı çokça ge- çen Ismail Cem gibi- bir aday çı- karmayacağını işaret eden izle- nimler alınıyor. Işte bu noktadan sonraki irdelemelen çeşıtti çağ- nşımlar yapmaya elverişli. Öteki partilerin adaylanna "tam tarafsızlığariayetetmeye- cek, partici bir kişilik" gözüyle bakması beklenen Ecevit'in cumhurbaşkanı adayını Meclis dışından araması güçlü bir ola- sılık. Ne varki; Başbakan'ın, TB- MM dışından aday araması, TB- MM içinde cumhurbaşkanlığına tanımladığı ölçülerde bir adam bulunmadığına inandığını kanıt- layacak. Ecevit, bu tutumda ısrar eder, öteki partilerin adaylannı dışla- yacak bir tutum sergilerse, bu kez anayasal kurallar doğrultu- sunda çalışmaya başlayan se- çim mekanizmasını da -tıpkı 5+5 formülünde olduğu gibi- isten- meyen ve beklenmeyen yeni bir knze rtecek, demektir. Ya da bir kriz yoluyla şimdilik kafasında saklı tuttuğu bir for- mülü yaşama geçirmeye hazırla- nıyor, demektir. Açıklamalara bir başka açıdan bakalım: Başbakan'ın dışandan bir adayda ısrarcı olması TBMM'yi dışladığını, dışandan birini mil- letvekiilerinin tümüne yeğlediği- ni ortaya koyacak. Bu olasılıklar bile Ecevrt'i yeni bir krizin kapı- sını çalmaya hevesli gösteriyor. "Bülent Ecevit'le siyasal sorun- lann çözümünde renkli günler bitmez. Krizsiz günler eksik ol- ''" HfSf dfyenfere naKVerttieKfçirr.V. Vakit henüz erken. Bekleyelim ve görelim. Dört koıısorsiyımı da çekfldî ANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Iş Bankası-Tele- kom Italia'mn verdiği 2 milyar 525 milyon dolarlık bedelin açık arttırmasında baz alınacağı ikinci GSM, kalan 4 grubun çekilmesiy- le satılamadı. Yeniden GSM şebekesi için ihale açılmazsa cep telefonu pa- zannda Turkcell, Telsim, îş Bankası-Telekom Italia ve Türk Telekom'dan oluşan 4 fırma faaliyet gösterecek. Ulaştırma Bakanı Enis Ök- süz, beşinci şebeke için ye- niden ihale açılıp açılmaya- cağına piyasa koşullanna göre karar verileceğini, o zaman da taban fıyatın 2 milyar 525 milyon dolann altında ya da üstönde olabi- leceğini söyledi. Ancak Ök- süz, 15 gün gibi kısa bir sü- re içinde yeni bir ihale açı- lırsa taban fiyaün 2 milyar 525 milyon dolann altında olamayacağını kaydetti. Beşinci GSM lisansı için öngörülen açık arttırma, ka- tılımcı gruplann çekilme- siyle yapılamadı. Genpa grubunun sözcüsü tsmail Tuncay Oktay, şartnameye uygun ohnamasma karşın "Yabancı ortağunız ihale- nin artan fryaü karşısında değeriendirmevi henüz ta- mamlayamamıs, gereken karan alamamışbr. Fakat bizTürkgirişimdierioiarak katilmayı arzu ediyonız. Takdirkomisyonundur.Ya- bancı ortaksız kaühmı ka- bulünüzsözkonusuolursa" diye konuştu. Ancak İhale Komisyonu Sözcûsü Metin Yıtanaz'ın bunun şartname- ye aykın olduğunu bildir- mesi üzerine Oktay, çekil- diklerini söyledi. Şartname- ye göre 3 şebekenin birlik- te devreye girmesi koşulu- na göre beşinci GSM'in sa- tılamaması nedeniyle ilk ihalenin iptalinin söz konu- su olacağı iddialanna iliş- kin soru üzerine Yılmaz, "Hayır. Böylebir şeyohnaz'' dedi. Bakan öksüz, katı- Konsorsiyum temsilcileri 'Rüyakurmzgerçekleşmedi' All KOÇ: îlk ihalede 1 milyar 207 mil- yon dolar teklif veren Koçtel Telekomü- nikasyon Hizmetleri AŞ (Koç Holding- Medya Holding) - SBC Communicati- ons International Grubu'nun temsilcisi AB Koç, Iş Bankası'nın "agresiF' bir stra- teji uyguladığını söyledi. Koç, yabancı ortaksız ihaleye girilmesimn bir macera olacağını belirtirken "Bıraksaruz bepi- miz bu rakamlara çıkacağız. Hepimizm probkmi aynıydj. Ortaldanmız etimizi kotumuzu bağbyordu. Bdkide büyfik bir iyffikyapölar, bflmiyoruz" dedi. Koç, şöy- le konuştu: u tşBankaastratejisininme>- vesinitoplayacak. Türkiyeaçısmdan bek- leoeninüstûndebirlisansbedetigeklLBir rüyaydı. Şu an için gerçekleşmedi'' Esat Cellit h Bankası-Telekom Ita- lia'nın kazandığı GSM ihalesinde kapa- h zarf aşamasında 1 milyar 17 milyon do- larla en düşük teklifî veren Fiba Holding- Süzer Holding-Finansbank-Nurol Hol- ding-France Telecom-Kentbank grubu- nun temsilcisi Bülent Esat Çefik, makul bir süre sonra yeniden ihaleye çıkılaca- ğını söyledi. Çelik. "tş Bankaa'nın ver- miş olduğu teklif, beffi şartlardan sonra ekonomik rantabfliteyi ortadan kakün- yor. Bu tekliftekoperatörolduğu durum- iarda rantabkhr" dedi. TUfan DarbaZ: Hacı Ömer Saban- cı Holding-Doğan Holding-Doğuş Hol- ding ve Ispanyol Telefonica ortaklığı ola- rak Iş Bankası-Telekom Italia'dan sonra 1 milyar 350 milyon dolarla en yüksek teklifî veren grubun temsilcisi Ttıfan Darbaz, "Ekonomik olan her şeye flgüniz devam eder" diyerek, bundân sonraki GSM ve Telekom'un hizmet ihaleleriyle ilgilenecekleri mesajını verdi. Zeynel Abldln Erdem: fik ihale- de I milyar 224 milyon dolarlık teklif ve- ren Genpa-Atlas Yapı-Atlas Finans-Nor- veç Telenor Mobile Communications- Demirbank Grubu'ndan Zeynel AbidJn Erdem, bir ay içinde satılmayan GSM şebekesi için yeni ihale açılabileceğini söyledi. lımcı firmalara sürenin yet- mediğini, ancak Devlet İha- le Kanunu'na uymak zo- runda olduklannı, tersinin kanunsuzluk olacağını ve ilk ihalenin de iptaline ne- den olacağını anlattı. Kanu- nun değiştirilmesi için giri- şimde bulunacaklannı be- lirten Öksüz, "Dimyat'a pi- rince giderken bulgurdan mı olaunı? O yanhşı yapma- chk. Çok zorladılar da yut- madtk" dedi. Türk,Tele- kom'un dördüncü cep tele- fonu şebekesi için kesin olarak 2 milyar 525 milyon dolarlık bedeli ödeyecegini söyleyen Öksüz, "Hazine fle bu konulardaki çahşma- lanmız sürüyor" dedi. Ök- süz, Hazine'nin Tele- kom'un ödemesiyle ilgili dış borçlanmaya gıdip git- meyeceği sorusu üzerine de "Para eksikse borçlanmaya gkfilir" diye konuştu. Dünyada nüfusu kalaba- lık ülkelerde cep telefonu pazannda 3 ile 5 şirketin y- er aldığını, Türkiye'de de 4 şırketin faaliyet gösterece- ğini kaydeden Öksüz, şöy- le konuştu: "Ihak açıp aç- mayacağımıza karar vere- ceğiz. ihale açmaya mecbur değiliz. Ama ihale açma- mak gibi bir düşüncemiz de yok. Dev letin toplu iğnesini, tozunu bile satmadan Hazi- ne'nin kasasına KDV'si ile birükte 3 milyar dolar para koyuyoruz. ÖzeDeştirme ile kanşnrarak bu işten prim toplamak isteyenleri ibretle ve bayretle seyrediyorum.'' Iş Bankası-Telekom Ita- lia Grubu ile Türk Tele- kom'un aynı zamanda cep telefonu işletmeye başlaya- caklannı kaydeden Öksüz, beşinci GSM ihalesinden çekilen firmalann fîrsatı kaçırdıklannı söyledi. FP'nin taktiğine MHP'den sert tepki ANKARA (Cum- huriyet Bürosu) - FP Genel Başkanı Recai -. -Kutan'm Devlet Ba- kanı Sadi Somuncu- oğlu'na destek vere- ceklennı açıklaması MHP'de tepkilere ne- den oldu. MHP Ge- nel Başkan Yardımcı- sıŞevketBûleotYah- nici, "Herkes kendi işine baksın. Ozaman Kutan kendisi cum- hurbaşkanı adayı ol- sun, Abdullah Gül de genel başkan" dedi. Aday adaylan bu haf- ta sonuna dek yürütü- lecek pazarlıklar ve hükümetin tavnnı PANATHINAIKOS EFES PİLSEN beklerken; TBMM Başkanı Yüdırun Ak- bulutda"Ayui25'me kadar bekleyeceğiz. Hı Hep beraber aday lan göreceğiz'' açıklama- sını yaptı. ANAP'lı Anayasa Komisyonu Başkanı Ertuğrul Yalçmbayır ise ANAP lideri Mesut Yümaz'ın adaylığına karşı oldugunu söyle- di. Yeni pazarhklara hazırlanan FP hükü- mette çatlak yaratma- ya yöneük girişimle- rini sürdürüyor. FP Genel Başkanı Recai Kutan, gazetecilerin sorulan üzerine, adaylar arasında ismi ^eçen MHP'li Sadi Somuncuoğlu'na destek verebilecekle- rini söyledi. MHP lideri Devlet Bançeli, partisinin Başkanlık Divanı'nı toplayarak son geliş- meleri aktardı. Top- lantı sonrasuıda açık- lama yapan MHP Genel Başkan Yar- dımcısı Şevket Bü- lent Yahnici, hiçbir isim ve isimlendirme üzerinde duruknadı- ğını belirtti. GUNDEM MUSTAFA BALBAY B Baştarafi 1. Sayfada 2- Çin'in dünyadaki yeri. 3- Türkiye-Çin ilişkileri. Tarafsız gözlemcilerin üzerinde birleştiği konu şu: 2020 yılında dünyanın bi- rinci ekonomik gücü Çin olacak. Ancak 20 yıllık sürecin hep böyle gideceğini de kimse garanti edemez. Çin dünyadaki genel gidişi hem yakından izliyor hem herde- ğişikliöi anında içine almı- yor. Örneğin uluslararası tahkim konusu gündeme geldi. "Hayır" dediler, "biz böyle bir tahkim istemiyo- ruz. Çin'de yatınm yapa- caksanız, bizim koşullanmı- za uymanız gerekiri" Çin 1978'den beri, Ko- münist Partisi yönetiminde liberal ekonomiyle tanışıyor. Yeni patronlaroluşuyor. Ka- pitalizmin, "Bırakın yapsın- lar, bırakın geçsinler^ sloga- nının Çin'e şöyle uyarlandı- ğını söyleyebiliriz: "Biraz yapsınlar, biraz geçsinler..." Çin'de son yıllarda sel 1e- laketlerinde artış var. Bunun nedeni orman alanlarının hammadde uğruna yer yer ortadan kaldınlması. Çin de küreselleşmeyle kürede sel- leşerek tanışıyor. Çin'in içindeki bu hızlı ekonomik kalkınma doğal olarak çevresiyle ve dün- yayla ilişkilerine de yansıyor. Sovyetler'in dağılmasından sonra oluşan yeni coğrafya- da Çin de kendisine yer edindi. Rusya, Çin, Kaza- kistan, Kırgızistan ve Taci- kistan'ın oluşturduğu "Şanghay Beşlisi'nin önü- müzdeki ay bir zirvesi daha var. Çin ve Rusya'nın iddiası dünyanın tek kutuplu ola- mayacağı, sağlıklı dengenin birden çok kutupla kurula- cağı yönünde. Çin ve Rus- ya'ya Hindistan'ın da eklen- mesiyle ortaya geniş bir üç- gen çıkıyor. Son anda bir degişiklik ol- mazsa haziran ayı başında Kuzey ve Güney Kore dev- let başkanlan Çin'in arabu- luculuğunda bir araya gele- cekler. Bu zirveden anlaş- ma çıkarsa, ardından da Ta- ivvan'la Çin arasındaki pü- rüzler giderilirse, ABD'nin bu coğrafyadaki variık ne- deni tehlikeye girebilir. Buna karşılık ABD'nin se- naryosu şu: 2004-2008 arasında Ta- iwan Bogazı'nda bir çatış- ma çıkacak ve Çin'in yük- selme eğrisi düşecek! Gene geldi Çin-gene! Zemin'in bugün başlaya- cak Türi^iye gezisi Çin'in Or- tadoğu ve Akdeniz'le bağla- nnı güçlendirmearayışı ola- rak da nitelendirilebilir. Son olarak 14 yıl önce dönemin Çin Devlet Başkanı Lütian Nian Türkiye'ye gelmişti, Türkiye'den cumhurtjaşka- nı düzeyinde son ziyaret de 1995 yılında Süleyman De- mirel tarafından gerçekleş- tirilmişti. Çin de ABD gibi Türki- ye'yi, dünyanın gelişen ilk on pazan arasında görüyor. Son anda degişiklik olmaz- sa Çın'le Türkiye arasında, biri siyasi, biri ekonomi, biri de enerji alanında olmak üzere üç anlaşma imzalana- cak. Bu anlaşmalann ardından iki ülke ilişkileri demir ağlar- la örülebilir. Kars-Tiflis de- miryolu bağlantısını Çin'in kurması gündemde. Bu yönde olumlu adım atılırsa, Ankara-lstanbul hızlı tren projesi de sıraya girebilir. Böylece ipek yolu demirie canlandınlabilir. Türkiye ile Çin arasında askeri ilişkiler de iyi. Yılda birkaç kez iki ülkenin kuvvet komutanları karşılıklı ziya- retlerde bulunuyoriar. Kimi pürüzier giderilirse iki ülke ilişkileri "füze" hızıyla geli- şebilir! Çin'in Orta Asya ülkele- riyle kurduğu bağlar doğal olarak Türkiye'yi de etkili- yor. Orta Asya cumhuriyet- lerinin yönetimleri yeni olu- şumda kendilerini daha çok Çin'e yakın görme eğilimin- de, dersek abartmış olma- yız. Çin'in Sincan-Uygur ö- zerk bölgesinde yaşananlar iki ülke ilişkilerinı zaman za- man etkiliyor. UygurTürkle- rinin yaşadığı bu özerk cumhuriyetin yüzölçümü bir milyon 600 bin kilometreka- re. 15 milyonluk nüfusun 7 milyonu Uygur, 5 milyonu Çinli, bir milyonu Kazak, ka- lan nüfus 40 dolayında azın- lığa ait. Sincan-Uygur ö- zeri< Cumhuriyeti'nin iki bü- yük kenti Urumçi ve Tur- fan'da zaman zaman zorla- nılsa da Anadolu Türkçesi konuşarak anlaşmak olası. Anadolu Türkçesindeki "turfanda" sözcüğü Turfan kentinden geliyor. Türkiye ile Çin bu bölge- de yaşanan sorunlan "birin- ci sıraya " çıkarmama konu- sunda anlaşmış görünüyor. Çin'le kuracağımız eko- nomik-siyasi ilişkilerin, tek kutba bağlı kalmama zen- ginliği bakımından da ayrı bir önemi var. Çin, Avrasya coğrafyasının önemli bir parçası. Başta ABD olmak üzere, Batı bu duruma pek hoş bakmayacaktır. Ze- min'in ziyaret programına bakıp söylenmişlerdir: - Gene geldi Çin-gene! 4. NESIL CAN DUNDAR BU EV BİZİM Mİ? YAŞADIÖIMIZ MEKANİN 150YILUKÖYKÜSÜ SON GUN Hemen iiye olun, yenilemenizi son ana bırakmayın! (0212)355 55 55 www.cine5.com.tr 18NisanSalı 21:00de sadece www.ntv.com.tr BU AKŞAM 22:05