Katalog

5 HAZİRAN 1999 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER Kosova'daOsmanlı 'nin 562 yıllık simgesine Sırplar el koydu Murat'ın türbedarı kovuldu AYDIN ENGİN Yıl 1389 Kosova ovasında Sultan Murat Hü- davendigâr komutasında Osmanlı ordusu ile Sırp ordusu karşı karşıya geldi. "Mübalağacenkolun- du" ve Sırp ordusu kesin bir yenilgiye uğradı. Ri- vayetler muhtelif, ama sonuç belli: 1. Murat sa- vaş alanında bir Sırp subay, Miloş Mitoşeviç tara- fından hançerlenerek öldûrüldü. Murat Hüdavendıgâr'ın hançer darbeleriyle parçalanrruş iç organlan tam da öldüğü yere gö- müldü Bir süre sonra Osmanlı padışahı 2. Meh- roet babasınm mezannın başırıa bir türbe inşaını irade buyurdu. Tez vakitte türbe tamamlandı; o gün bugündür de Kosova ovasında "Sultan Murat Türbesi" di- ye bilinir, anılır oldu. Buhara Türklerinden, Osmanlı padişahmın has askerlerinden Şefik Bey bekâr bir subaydı. Büyük vezirlerden biri lstanbul'da onu çağırdı: "Kosova sancağunızdatd Suitan Murat Türbe- si sana emanettir. Tez yola çıkasın ve Osmanh'ıun türbedarı olarak emaneti devralasın..." Şefik Bey fermanı aldı, Kosova'ya gitti, ema- neti devraldı, Priştine'nin 8 kilometre uzağında- ki türbeye türbedar oldu. Buhara Türkü Şefîk Bey soyunun bütün erkek ve kadmlannın ışj, uğ- raşı da bundan böyle "türbedarhk" oldu. Aile de daha Şefık Bey'den başlayarak çok tipik bir Os- manlı. Balkan ailesine dönüştü. Buhara Türkü, bir Amavut kızıyla evlendı. Şefik Bey'den türbedar- lığı devralan oğlanlardan bıri ise bir Boşnak dil- benyle evlenmıştı. Kuşaklar kuşaklan izledi. Torunlardan İsmail Ağa şehıt padişah Murat Hüdavendigâr'ı ziyare- te gelenler ıçin türbenin bitişığınde koca bir ko- nak yaptırdı. ismail Aga ölünce türbedarlık kan- sına. Karadağlı Boşnak kızı Ayşe'ye geçti. Ay- şe'nin nöbetini torunu tshak Bey devraldı. Yugos- lavya'da Tito dönemiydi. lshak Bey'den de bugün- kü türbedar Fahri'ye... Fahn, Yugoslavya'nın sancak eyaletınin Novi- pazar kasabasından Müslüman Boşnak Saniye Hanım'la evlendı. Bir oğullan oldu. AJt. Bir de kızlan: Şenay. Oğul Aıt, Bosna kuşatması sırasında gönüllü olarak sa- vaşa gkti. Savaş bıtti. Aitr şımdi Bosna-Hersek or- dusunda subay. Ai- lenın geri kalanı Sultan Murat Tür- besi 'nin türbedarlı- ğını sürdürüyor idL fdi. 29 Nısan sabahı- na kadar ıdi. O sa- bah,sabahsaat8'de Sultan Murat Tür- besi'nin bitişiğin- deki konağın kapı- sı kınlarak açıldı. Yüzleri kar maske- li sekız Sırp para- milıter (silahlı si- viller) ıçeri daldı. Fahn Türbedar (Yasa çıktığından beri aile Türbedar soyadmı almışrj) kafasına inen dip- çik darbelerinin al- tında kıvranırken bir yandan da "Marka, Dinara._ Sökül™ Çabuk.." emirlerine uymaya çabahyordu 3 bin Alman Markı'nı sakladığı yerden çı- kanp teslim etri. Yugoslav Dinarlannı da son me- teligine kadar paramilıterlerin avucuna saydı Yet- medı, eskı Mercedes arabarun anahtarlanna el koydular, Türbedar ailesinin kimlik ve pasaport- lannı parçaladılar. Saniye Hanım'a ve Şenay'a da bırkaç dipçik savurup konaktan çıktılar. Sul- tan Murat Türbesi'ne daldılar. Türbeden, kınlan dökülen eşyalann ve sanp sarmalanan halılann, kandillenn sesi duyulurken Fahri Türbedar, kızı ve kansını yanına alıp yalı- nayak, başıkabak Priştine'nin yolunu tuttular. Can- lannı kurtarmışlardı. Üç saat yürüyüşten sonra ulaşılan Prişfine'de Fahri Türbedar'ın ablasının evıne sığındılar. Bir gece uyudular, ertesı sabah sa- at 8'de başka Sırp paramihterleri o evi bastılar. Kımliklere bakıldı ve buynıldu: - Türksünüz. Defolun Türkiye'ye. Burası Sır- bistan. Burası Methoia. Size yer yok_ Türbedar aılesi bir trene itele kakıla bindinldi ve birkaç saat sonra Makedonya sınınndan, 562 yıldır yaşadıklan, Sultan Murat'a türbedarlık et- tikleri Kosova topraklannı terk ettiler Makedon- ya'nın Tetova (Kalkandere) kasabası yakmlann- daki Pırok köyünde bırkaç haftalık zorunlu ve zorlu konukluktan sonra Türbedar ailesi bir oto- büse atlayıp Türkiye'ye geldi. Şu anda yıllar ön- ce türbeyi ziyaret edip onlarla tanışmış olan bir avukatın, Mustafa Yeğin'in onlara tahsıs ettiği Bağcılar'daki bir apartman dairesine başlannı soktular Paralan pullan yok. Ailenin kızı Şenay yanda kalan üniversite eğıtımine yaruyor. Türbedar Fah- ri Türbedar ıse yapayalnız kalan türbesıne. Gü- zelim Balkan Türkçesiyle anlattığı tek dıleğı var - Kızımı Türldye devleti okutsun başka bir şeyi istemcm. Beni ise yollasınlar turbeme. Kalmasın hoyrat ellerde Sultan Murat Türbesi. Olayım ica- bında şehit Ama kalmasın türbem türbedarsız. Uzatsm devlet ekağızmı bana. Büyüktür Türldye devleti Alsın garantisini, yollasın beni Sultan Mu- rat Türbesi'ne. Ata yadigândır. Türbedarsız tür- be olmaz... Yaakör... ahri Tûrbedar'm tek dileği var: "Kalmasın hoyrat ellerde Sultan Murat Türbesi. Olayım icabında şehit. Ama kalmasın türbem türbedarsız. Uzatsın devlet elcağızını bana. Büyüktür Türkiye devleti. Yollasın beni Sultan Murat Türbesi'ne. Ata yadigândır. Türbedarsız türbe olmaz... Yazıktır..." Emniyet güçleri, saldın düzenleyeceği iddia edilen 2 kişiyi öldürdü 4 Duyum' operasyonulstanbul Haber Servisi - ABD'nin lstanbul Başkonso- losluğu'na "lav sflahTyla sal- dın yapacaklan öne süriilen Onur Bügen (24) ve NetHm Akgûn (37), güvenlik güçle- n ile girdıklen silahlı çatışma sonucu öldûrüldü. tstanbul Emniyet Müdürü Hasan Öz- demir. ABD lstanbul Baş- konsoloslugu'na saldın yapı- lacağı ıstihbaratı aldıklanru ve bu nedenle başkonsolos- luk binası çevresindeki gü- venlik önlemlenni arttırdık- lannı belirterek "Poüsimizi kuthıyoruz. Teröristiere im- kân vermeden erkisiz hale ge- tirdüer" dedı. DHKC adına gazetelere gece geç saatlerde geçılen faks mesajında ıse öldürülen kişilerin isimlennın Sadık Mamati ve Selçuk Akgül ol- duğu ileri sürüldü. Açıklama- da ABD Konsolosluğunaya- pılacak olan saldınnın Yu- goslavya'ya yönelik NATO operasyonunu protesto et- mek amacıyla planlandığı belirtildi. ABD'nin lstanbul Baş- konsolosluğu'na silahlı saldında bu- lunulacağı istıhbaratı üzenne polis, dün sabah saat 06.00 sıralannda Tar- labaşı Bulvan üzerindeki başkonso- losluk binasının karşısındaki inşaat halindeki 6 katlı bir binaya iki kişi- nin girdiğinı belirledi. lnşaatın çev- resi polis ekipleri tarafindan sanlır- ken zemin katına sığınan ikı kışı ile polis arasında silahlı çatışma çıktı. Çatışma sonucu inşaattaki iki kişı öl- dünildü. Olayın ardından inşaat çevresıne basın mensuplan yaklaştınlmadı. ABD Başkonsoloshığu'na saldın duzerüemek isteven ve DHKC üyesi okhıklan savlanan Ne- dimAkgünveOnurBUgen'in eesetieri 3 saat sonra kaldınldL(ÂYKUTKÜÇÜKKAYA) Bu arada, iki kışınin mşaata gınşının ve silahlı çatışmanın "güvenük ka- merasTylatespıtedildıği ögrenildı. Emniyet yetkililen, terönstlerle bır- likte 9 mm çapında 2 tabanca ve 1 lav silahının ele geçırildiğinı bildir- di. Hasan Özdemir, çatışmanın ar- dından kısa bir süre sonra inceleme yapmak üzere, emniyet müdür yar- dımcısı AtiDa Çuıar \e lstanbul Te- rörle Mücadele Şube Müdürü Şefîk Kul ile olay yenne geldi. Özdemir., ıstihbarat bırimlennin, ABD lstan- bul Başkonsolosluğu'na saldın yapı- lacağı duyumunu aldıklanru belirte- rek bu nedenle başkonsolosluk bina- sı çevresindekı önlemleri arttırdıkla- nnısöyledı Özdemir. "İnşaatagelen iki kisi polisle çabşmaya girdi. ABD Konsolosiuğu'na lavia saldın \apa- caklannıöğrendik. Çabşmada iki te- rörist öMü. Olay yerinde biri Lama marka 2 adet 9 mm çapında taban- ca \TW. Bir kurulmaya hazır lav var" dedı. Öldürülen ikı kışinın cenazele- ri Beyoğlu Nöbetçi Cumhuriyet Sav- cısı'nın incelemesinin ardından ça- tışmadan 3 saat sonra Adli Tıp Ku- rumu Morgu'na kaldınldı. Gazeteci- ler, Ayse Mahide Uj'sal'm sahıbi ol- duğu inşaata çatışmadan 3.5 saat sonra alındı ABD bilgi istedi ~ .-VBD Dışışlen Bakanlığı Sözcüsü JamesRubin. ABD'li yetkılılenn, öl- dürülen 2 kışınin kimlikleri ve ABD konsolosluğunu hedef alıp almadık- lan konusunda Türk makamlanndan bılgi istediklerini belirttı. Halkın Hu- kuk Bürosu avukatlanndan Metin Narin ise olayın 30 metrekarelik alanda gerçekleştiğini, çatışma çık- tığına dair veri bulunamadığını iddia ettı. Yeni hükümetten temel hak ve özgürlüklerin yaşama geçirilmesini istediler IHD 'denBaşbakanEcevit'emektııp İSTANBUL /ANKARA (Cumhuriyet) - ln- san Haklan Demeği (İHD) lstanbul Şubesi üye- leri. temel hak ve özgürlüklerin yaşam bulması ıçın yeni hükümetten ısteklerini Galatasaray Pos- tanesi"nden Başbakan Büknt Ecevit'e gönderdi- ler. İHDGenel Başkanı AkınBirdaltfteezaevı- ne konmasına. dünyaca ünlü insan haklan örgü- tü "İnsan Haklan fzleme" tepki gösterdi Galatasaray Postanesi'nin önünde saat 13.00'te toplanan İHD üyelen adına açıklama yapan tHD lstanbul Şube Başkanı Eren Keskin. sıvil toplum örgütü olarak Başbakan Bülent Ece- vit'ten isteklerini şöyle sıraladı: "Darbe ürünü anavasa değjştirilmelidir, düşüncenin önündeki engelkr \e DGM'ler kaldınlmalıdır, örgütlenme özgüriüğü önündeki engeüer kaldunlmaudır, ay- KANALE'denÜNİVERSİTEADAYLARINAII II BUYUKHIZMET OSS soraveyanıiları, HEDEF ÜNİVERSİTE özelprogramındayayınlanacak. nmsız bir genel af ilan edilmefidir. ölüm cezası ya- salardan silinmelidir. koruculuk \-e özel tim mü- esseseleri lağv edilmelidir. .Azmlıklar üzerindeki aynmcıhğa son \erimelidir,yakılan ve boşaltılan köyler için halka tazminat ödenmeli ve toprak- lanmr dönüş için tüm oianaklar sağianmalıdır. Kürt kimlig anayasal temelde tarunmabdır, eme- ğe yönelik basküar son bulmalıdır, basın özgür- iüğü sağianmalıdır.'" İHDMıler daha sonra postaneye girerek hazırla- mış olduklan metni Başba- kanlığa gönderdıler. Birdal'a destek tnsan Haklan Izleme ör- gütünün Orta Asya ve Av- rupa Daıresi Genel Dırek- törü HoUy Cartner, Akm Birdal'a yazdığı açık mek- tupta, "Bu mektubu, bir kez daha görüşlerini banş- çı yoUarla ifade eden bir Türk yurttaşının cezaevine yoDanmasmdan dolayı ya- şadığınuz hayal kınklığı ve karamsaruğı dile getirmek için yazrjürum" dedı. Dü- şünce özgürlüğü önündeki engellerin kaldınlması ge- rektiğıne işaret eden Cart- ner, "Ozeüikle 'Kürt hal- kı'ndan söz etmiş olmanı- zın, ceza gerektirecek bir ifade olduğunun beürtilmiş olmasL Türkiye'de banşçıl ifade özgüriüğü önündeki ağır baskılaruun varlığnıuı devam etmekte olduğunun altını çizmektedir" diyerek görüşünü savundu. ARAYIŞ T O K T A M I Ş ATEŞ İzleyicilerin canlı yayına telefon bağlantısı ile katılabilecekleri özel programda; 1999-ÖSS PUANLARINIZI, 12 TEMMUZ'U BEKLEMEDEN ÖCRENEBİLECEKSİNİZ Osmanlı'nın 700 Yılı Cumhuriyetimızin kuaıluşunun 75. yılının hemen ardından Osmanlı Imparatoriuğu'nun, daha doğru- su Osmanlı Beyliğf nin bağımsızlığının ilan edılışinin 700. yılının gelmesi ve farklı biçimlerde kutlanması, değişik yonjm ve değertendirmelere neden oluyor. Geçmişin özlemi içinde olan kimi "muhteremle- rin"; bu kutlamaları, Cumhuriyet'e dil uzatma ve hatta bir noktada, "çamuratma" vesilesi yapmala- n, kimilerini bu 700. yıl kutlamalanna düşman edi- yor. Oysaki bu tutum, yanlış ve duygusal bir tutum. Atalanmızın söylemiş olduklan gibi; "Papaza kızıp, kiliseyakmak"... Cumhuriyet aydınlığı içindeki bir kafanın Osman- lı'yı değerlendirmesı ve övmesi başka bir şeydir, Cumhuriyet düşmanı, örümcekleşmiş bir kafanın Osmanlı hayranlığını sergilemesi, bambaşka bir şey- dir. Bu ikisini birbirinden ayırmak ve Osmanlı'yı doğ- ru ve nesnel (objektif) bir biçimde değertendirmek gerekir. Bu değerlendirmemi biraz daha anlaşılabilir kıl- mak için, bilim ve toplumsal bilımler arasındaki iliş- ki üzerinde durmamız gerekir. Bilim ya da doğabılimı şöyle tanımlanır "Doğa- nın yapısını ya da değişiminı anlayabilmek ve de- netleyebılmek için; belli biryöntem (metot) çerçe- vesınde, sebep-sonuç ılişkisı ıçınde sürekli sınama ve denemeleıie bu değışımin yasalannı bulma ko- nusunda girişilen her türlü çabaya bilim denır." Bilim ınsanı bu yasalara ulaşmak için, sınama ve denemelerini gerçekleştireceği bir laboratuvara ge- reksinimduyarve "yasayv" bulduktan sonra; zaman ve mekândan bağımsız bir b|çimde, o yasa her za- man ve her yerde geçerlidir. Ömeğin "yerçekimiya- sası", geçmişte de geçerliydi, günümüzde de ge- çerlidir, gelecekte de geçerlı olacaktır. Türkiye'de de geçerlidir, Çın'de de geçerlidir, Almanya'da da ge- çerlidir. Doğabilımciler, biz toplumsal bilımlerin değişik alanlanndaat koşturmayaçabalayanlan, pek "bilim insanı" saymak egılımınde değıllerdır. Zıra yaptığı- mız işin, "bilim" olduğuna pek inanmazlar. Hatta "sizin yaptığınız dedikodudan başka bir şey değil" diyen "militan" doğabilimciler bile vardır... Aslında toplumsal bilimcilerin "değişimin yasala- nna" ulaşamadıkları, bir gerçektir. Ancak, belirli "eğilim" ya da eskı deyişiyle "temayüllerin" sap- tanması da önemli bir şeydir. Yukanda verdığim döğabilim tanımının sadece i- ki sözcuğünu değiştirerek, toplumsal bilimi tanım- layabılinz: "Toplumun yapısını ya da değışimini an- layabilmek ve denetleyebılmek için; belli biryöntem (metot) çerçevesinde, sebep-sonuç ilişkısı içinde, sürekli sınama ve denemeleıie bu değışımin eğilım- lerini bulma konusunda girişilen her türlü çabaya toplumsal bilim denır." Dikkat edilirse "doğa'yerine "fop/um" ve "yasa" yerine "eğilim" sözcüklerini koyduğumuz zaman, bu iki tanım arasında hiçbirfark yoktur. Dogabilımci sı- nama ve denemesinı laboratuvarda yapar. Toplum- sal bilimcı ise bızzat toplumu laboratuvar olarak kul- lanır. Ve dogabilımcinın zaman ve mekândan bağım- sız yasalar bulmasına karşıhk, toplumsal bıtimcinin saptadığı eğılimler zamana ve mekâna bağlıdır. Bir yasa soz konusu olduğu zaman "aynı neden- ler" her zaman ve her yerde "aynı sonuçian" do- ğururken, bir eğilim söz konusu olduğu zaman, "benzer nedenler" farklı zamanlarda ve farklı me- kânlarda, "fanklı sonuçlar" doğurabilir. Ve işte top- lumsal bilimci bu nedenden ötürü zaman ve mekân açısından "karşılaştırmalar" (mukayeseler) yapmak zorundadır. Ömeğin, bir ülkede sınıflar arasında gelir uçurum- tannın oluşması, toplumsal patlamalarayol açar. Bu olgu, her zaman ve her yerde aynı sonucu doğur- madığı için, bir "yasa" değil, ancak bir "eğılim"dı\T Fakat benzer nedenlenn farklı sonuçlara yoi açma- sının "nedenlerinı" açıklamak ya da açıklamaya ça- balamak da, toplumsal bilımcinin işidir. Toplumsal bilimci, farklı yörelerdeki farklı sonuç- lann nedenlen üzerinde duracağı gibi; farklı zaman- lardaki gelişmeler üzerinde de duracak ve karşılaş- tırmalar yapacaktır. Ben tarihçi değilim, iktisat eğitimi almış bir siya- set bilimcıyim. Fakat çok yoğun bir biçimde tarih okuyorum. Bunun nedenı merak değil. günümüzün Türkiye'sini anlamak. Geçmişte ve özellikle yakın geçmişte, "hangi sebepler, hangi sonuçlara" yol açmış, işte bunu anlamaya çalışıyorum. Bu. hem gü- nümüzün Türkiye'sini anlamak ve hem de gelece- ğin Türkiye'sini şekillendirebilmek açısından önem ve değer taşıyor. Eğer Osmanlı'yı ıhmal edersek, bizi "hangi geliş- melerin" bugünlere taşıdığını bılemeyiz, anlayama- yız. Geçmişimizle bağımızı kopanrsak, gelecek kar- şısında şaşkın kalınz. Cumhunyet, Osmanlı'dan bınbır dert devraldığı gibi, şereflı bir mazı de devralmıştır. O şerefli mazi- nin bilincinevaramazsak, devraldığımızsorunları da çözemeyiz. Osmanlı'nın 700. yılını, bu bakış açısı altında değertendirmek zorundayız. 6 HAZİRAN PAZAR Saat 17.00 Haberiniz olsun. Yabancı üniversiteler müşteri arıyor KANAL E Üniversite sınavı öncesinde öğrencilere yurtdışuıda yukseköğretim arternatrfleri yaratmak isteyen >abancı üni\ ersiteler, ls- tanbufda müşteri bulmaya çalışıyor. Üni- versite ada\lanna yurtdışındaki yabancı üniversiteler ile kolejlerin tanrtıldığı 15. Lluslararası Kğjtim ve Okul Fuarı. dün Swissotel'de açüdL Fuarda, ABD, Kanada, lngihere, Rusya ve KKTC'deeğitim veren 200 dolayında üniversite ve kolej tanıtıb- yor. Fuarda tanınlan okullann fjyatlan, eğitim, bannnıa, sağlık, khap dahil yıflık 8-18 bin dolar arasında değişiyor. Fuan düzenleyen Pan Ajans Fuar Koordinatö- rü Arzu Akkum, bu yılki fuar kapsamın- da üniversite suıavinın iptali nedeniy le er- telenen "Türk Üniversiteleri ve Özel Okul- lar Fuan"nın da düzenlendiğini söyledi. Akkum, bu gibi fuarlarla "'tüm eğitim sek- törüneegemenolmavabaslayanrekabetin adil bir platformda \apilmasinin" amaç- landığını savundu. Fuarda yer alan Tür- khe'deki özel üniversite ve kolejlerinin de vıİlık ücretleri, 3-13 bin dolar arasında de- ğişiyor. Fuar, vanna kadar ziyaret edilebi- leceMFotoğfaf: YUSUF ZİYA AY)