Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
İmtiyaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yonetmenı Orhan Lrinç
# Genel Yavın Koordınatoru HikmetÇe-
tinkaya 0 Yaznşlen . Müduru İbrahim
Vıldız • Sorumlu \1udur Fikret İlkiz
# Haber Merkezı Mudunı Hakan Kara
# Gorsel Yonctmen Fikret Eser
ktıhbarat Cengiz \ ıldırım • Ekonomı Mehmet
Saraç # kııltur Handan Şenköken • Spor
Abdülkadir ^ üceiman • Makaleler Sami Karaören
• Duzeltme Abdullah >. aacı • Fotoğraf Erdogan
Köseoğlu • Bılgı-Belge Edibt Buğra • Yurt
Haberien Mehmet Faraç
Va\ın Kurulu İlhan Selçuk
(Başkan), Orhan Erinç. Okta>
Kurtbökt, Hikmef Çetinkaı*.
Şiikran Soner, Ergun Balcı,
İbrahim Vıldız, Orhan Bursalı,
Mustafa Balbav. Hakan Kara.
AnkaraTemsılcısı Mustafa Balha> AtaturkBuhanNo
125,Kat4,Bakanlıklar-AnkaraTel 4195020 (7 hat), Faks
4İ95027 • Lzmır Temsıleısı Serdar Kızık, H Zıya
Blv 1352S 2-3Tel 4411220. Faks 44191170Adana
Temsılcısr Çetin Yiğenoğlu, tnonu Cd 119 S No. 1 Kat 1,
Tel 363 12 II, Faks-363 12 15
Muesi£ie Muduru l stiin \kmen 0
Koordınalör Ahmet korulsan 9
Muhasebe Büknt V.ener#ldare Hüsoin
Gürer • Işierme Önder Çelik • Bılgı-
Işlem \ail İnal • Bılgı>a>ar Sıstem
Mürüvrt ÇücrCSaaş FaziletKuza
MEDY-V C: • Yonelım Kurulı
Başkanı - Genel Mudur Gülbiı
Erduran # Koordınator Reh:
Işıtnun 9 Genel Mudur Yardımcısı
SevdaÇoban Te! 514 07 53
5139580-5138460-61.Faks 513846.
Y»yımU>an ve Basan: Yenı Gun Haber Ajansu Basm \e Ya\ıncılık A Ş
TurkocagıCad 39 41 Cagaloglu 34334 lsl PK 246 Istanbul f el (0 212) 512 05 05 (20 hall Faks 10 212)513 85 95
4EYLÜL1998 Imsak: 4.55 Güneş:6.26 Öğle: 13.10 Ikindı: 16.47 Akşam: 19.41 Yatsı: 21.06 www.cumhuriyet.com.ti
Brezilya modası
• Haber Merkerf-
Modacı Santa Ephıgenia,
Rio de Janeıro'da
düzenlenen moda
gösterisinde yeni
kreasyonunu tanıttı. Bu
yılın son yaz defilelerine
25 modacı katıldı.
İnternerte
çocuk pornosu
• SYDNEY (Reuters) -
Avustralyalılann.
Internet'te çocuk pornosu
izleme konusunda
Almanya'nın ardından
dünya ikıncisi olduğu
bıldinldi. tnternet'te
etkinlik gösteren sübyancı
şebekesının yakalanmasına
yönelik düzenlenen
uluslararası bır
operasyonda 12 ülkeden
lOOkişi tutuklandı. Bu
arada Ispanya'da Internet
kullanıcılan, telefon
ücretlerinin pahalılığını
protesto etmek için dün
sabah 24 saatlik greve
başladılar. 2 mılyon 140
bın Internet kullanıcısı, 24
saat lntemet'e
bağlanmayacak. Bir saatlik
Internet baglantısınm
ücretı 0.9 dolardan 1.8
dolara çıkanlmıştı.
Nemrufun
tapusu
• KAHTA(AA)-
Adıyaman'ın Kâhta
üçesınde bulunan ve
Kommagene krallığı
döneminden eserlerin yer
aldığı 2 bin 150 metre
yüksekliğindekı Nemrut
Dağı'nın, Adjyaman ıl
sırurlan içensinde olduğu
tescillenerek tapulan
çıkanldı. Kâhta Turizm
Müdürü Mahmut Arslan,
Adıyaman ile Malatya
arasında zaman zaman
anlaşmazlıklara neden
olan Nemrut Dağı'nın,
Karadut Köyü sınırlannda
3 parsel halinde, Hazine
adına tapusunun
çıkanldığını söyledi.
Kontrolden
çıkan dev balon
• MONTREAL(AA)-
Kanada'dan ha\alanan.
ancak kontrolden çıkarak
hava trafigini altüst eden
ınsansız dev meteorolojı
balonunun yere ındığı
bıldinldi. Kanada Uzay
Ajansı'ndan yapılan
açıklamada, dev balonun
Baltık Denizi'nde bulunan
Finlandiya'ya bağlı
Aaland takımadalanndan
Mariehamn Adası'na
ındığı kaydedildi. Ajansın
sözcüsü Isabelle Hudon,
iki Kanada CF-18 savaş
uçağının, helyum gazı dolu
balonu vurabilmek içın
bınlerce mermi attığını ve
bu sayede balonun irtifa
kaybettiğini belirtti.
Kordon yeşîl
olsun
• tZ!VÜR(Cıımhuriyet
Bürosu) - Bır grup sanatçı,
şair ve yazar lzmir'de
yapılmak istenen ve
insanlan denizden
koparacak Kordonyolu'na
tepki göstererek yayalara
ve Izmir'ın kültür
birikimine saygılı bir kıyı
düzenlemesi için Kültür
Bakanı Istemihan Talay'ı
göreve çağırdı. Aralannda,
Can Yücel, Nihat Behram,
Yıldız Tilbe, Fikret Hakan,
Yalçın Menteş, Moğollar,
Haluk Işık. Nevzat Çelik,
Haluk Levent, Ataol
Behramoğlu, Sina Akyol,
Tolga Çandar, Suavi,
Ferhat Tunç, Şadan
Gökovalı. Mehmet H.
Doğan, Mansur Balcı,
Rutkay Azız ve Aydoğan
Yavaşh'nın da bulunduğu
sanatçılar; Talay'dan
yapılan dolgunun yol
değil, yeşil alan olarak
kullanılmasını ıstediler.
Umut Vakfı'nın hazırladığı "Yurttaş Olmak tçin" adlı ders kitabı piyasaya çıktı
'Düşünen öğrenci için' ldtap
Konu b a s l ı k l a r ı
Adaletten banşa
• lnsan Haklan Evrensel Bildirgesi
• Hukuk Kurallan
• Adalet
• Sorumluluk
• tşbirliği-tşbölümü
• Katılma
• Çatışma-L zlaşma
• Barış
• Aile Kav ramı
• Aile tçi Demokrasi
• Çocuğun Aile İçinde Korunması
• Çocuğun tstismar ve Ihmale Karşı
Korunması
• Anayasa
• Yaşama Hakkı, Din \e Vicdan Özgüriüğii,
Düşünce Özgüriüğii
• Eğitim Hakkı ve Çalışma Hakkı
• Seçme ve Seçilme Hakkı
• Kitle İletişim Özgüriüğii ve Özel Havatın
Gizliligi
• Çevre Hakkı
• Tüketici Hakları
• Çocuk Hakları.
FİGEN ATALAY
Umut Vakfı'nca. "tarnşan ve tartışbran
öğretmen ve bilinçli. düşünen öğrcnciler
içinr>
hazırlanan "Yurttaş Oimak için" adlı
Vatandaşlık Bılgısı \e lnsan Haklan Öğ-
rencı Kitabı ve Öğretmen El Kitabı piyasa-
ya çıktı.
Mılli Eğıtım Bakanlığı Talım ve Terbiye
Kurulu'nca 7. ve 8. sınıflara tavsiye edılen
kıtaplar, "tüm öğrencilerin konulara farklı
bakış açılannı öne sürmelerini, tartışabil-
melerini. diyaloğun özendirilerek öğretmen
veöğrencilerin av™ ortamda birbirlerinin hak-
lanna sa>gı du> duklan demokratik bir eği-
timT esas alıyor.
llköğretım ikıncı kademe öğrencileri ıle
Vatandaşlık ve tnsan Haklan Eğıtimı öğret-
menleri ıçın yazılan ve gencın öğrenme sü-
recını destekJeyıci, cınsıyetçilıkten ve her tür-
lü aynmcılık, kalıp, vargı ve önyargıdan
uzak metınlerden ve etkınliklerden oluştu-
ğu behnılen bu ikı kıtapta. 20 "ders" yeralı-
yor. Kıtaplar. lnsan Haklan Evrensel Bıldır-
gesı başlıklı ders ile başlayıp Çocuk Hak-
lan başlıklı ünıte ıle son buluvor.
Prof. Dr. İpek Gürkaynak yönetiminde,
• Kıtaplar, "tüm öğrencilerin
konulara farklı bakış açılannı öne
sürmelerini, tartışabilmelerini,
diyaloğun özendirilerek öğretmen
ve öğrencilerin aynı ortamda
birbirlerinin haklanna saygı
duyduklan demokratik bir
eğitimi" esas alıyor.
Doç. Dr. F. DilekGözütok Dr. Şebnem Aki-
pek, araştırma görev lısı Tufan Erhürman.
araştırma görevlısı Fatma Ozdemir Uluç,
araştırma görevlısı Metike Tiirkan Bağlı ta-
rafından yazılan Yurttaş Olmak İçin, öğ-
rencileri; insan haklan ve temel özgürlük-
ler, bunlann temelinde yatan kavTamlar ve
genelde yurtta$ olmanın gerekleri konusun-
da düşündürmek ve kendı görüşlennı gelış-
tirmeye özendirmeyi amaçlıyor.
Prof. Dr. tpek Gürkaynak, kıtabın "son-
söz"ünde şunlan söylüyor "Tarüşan ve tar-
nştıran öğretmen ve bilinçli. düşünen öğren-
ci için yazdık bu kitaplan. O halde. derslik-
te. gence baştan bu >ana sözü edilen kavram-
lan ka\ ratmanın. becerileri kazandırmanın
yanı sıra tüm öğrencilerin farklı bakış açıla-
n öne sürüp, ele alıp tartışabileceği. müza-
keresürecinin. divaloğun özendirilebileceği,
etkili )urttaşlığın gereği olan davranış bi-
çimkrinin oluşabileceğu öğrencilerin ve öğ-
rermenlerin haklanna saygının var olduğu
bir eğitim ortanunın yaratılması esasör. Di-
ğer bir de>işle. öğretmen. >önetimin de des-
teği ve katkısı ile kitaptaki konulan ve bun-
lann altında vatan ilke ve değeıieri sınıfın-
da birvaşam biçiminedönüştürebilmeti; öğ-
rendnin soluvarak, vaşavarak, uy gulayarak
öğrenmcsi için çaba göstermeh'dir. Kuşku-
suz.bununolabilmesL,soyutta kalmavan. ez-
bere davanmay an programlann, yöntemle-
rin veetkileşime davalı eğitim stratejüerinin
geliştirilmesi ve kullanımını da gerektirir. tş-
te biz bu kitaplaria. öğrencive ve öğretmene,
bunlan sağlavacak birer araç da vermevi
amaçladık. Farklı alanlann uzmanı olan,
farklı vaşta \e denevimde bir grup öğretim
elemanı tarafından av nntılı düşünülmüş ve
özenle oluşturulmuş 'aydınlık ve çağdaş'
birÖğrenci Kitabı ile o kitabın verimli ve et-
kili biçimde kullanımına ilişkin ipuçlan ve
öneriJer içeren bir Öğretmen El Kitabı 'mn,
meraldıöğrenciler ve hevecanlı, sevecen, ye-
niliklere açık öğretmenler elinde önemü bir
adım oluşturacağjna inanıvoruz."
Çevre Bakanı İmren Aykut
'Gökova'nın
kaDatılma tarihi
be irlenmeli'
ÖZCANÖZGÜR
MUĞLA - ÇevTe Bakanı
İmren Aykut, yargı kararlan-
na kımsenın karşı durması-
nm söz konusu olamayacağı-
nı belirterek, "Enerji Bakan-
lığı, Gökova'nın kapanlması
takvimini en kısa süredc be-
Hriemeir dedı.
Yatağan, Yeniköy, Gökova
termik santrallannın kapatıl-
masına yönelik Danıştay
onaylı Aydın Idare Mahke-
mesı kararlannın uygulanıp
uygulanmayacağı yöniinde-
kı belirsızlik sürüyor. Geçen
Dünyamiza 'Hoşgeldin'bebekFotoğraf sanatçısı Anne Geddes. özellikle bebek fotoğraf-
lanv la tanınıvor. Geddes minik modeHerini çiçekler ve mev-
velerle süslevip, onlan birer melck haline getirhor. Ged-
des'in >eni fotoğraf albümü 'Hoşgeldin" birbirinden giizd
bebek fotoğraflarından oluşuvor. Geddes, bebeklerleçahş-
manın vetişkinlerle çalışmaktan daha zor olduğunu ancak
ortaya çıkan masumiyetin büyüleyki olduğunu söylüyor.
e-posta : tan (g prizma. net. tr
• Bakan Aykut, Ege Bölgesi'ndeki enerji
ihtiyacı için yeni yatmmlann gündeme gelmesi
gerektiğini vurguİayarak, bunun için Aliağa
Termik Santrah'nın uygun olduğunu söyledi.
günlerde Greenpeace ıle bir-
likte Gökova Termik Santra-
lı önünde eylem yapan çev-
recıler, yenı eylem yöntemle-
n arayışına girerken, Sınırsız
Çevre Yolculan Sözcüsü Sa>-
nur Gelendost şöyle konuştu.
"Tam biriknüzlülükk' kar-
şı karşıyayız. Hükümet baş-
bakanından bakanına kadar
her gün çeteler konusunda
hukuktan sözedh or,çe\Te ko-
nusuna gelinceyan çizivoriar.
Hukuk va vardır ya yokrur.
Hukuk ya her yerde geçerli-
diryadageçersizdir. Hüküme-
tin santrallar konusundaki be-
ürsizliğe son vermesini bckB-
yoruz. Desinler ki. 'Gökova
Termik Santralf nı çalıştıraca-
ğız' yada "Şu tarihte kapata-
cağız'. Biz de ona göre ha-
reket edelim."
Çevre Bakanı A>kut da,
Enerji Bakanlığf na bır yazı
yazarak Gökova'nın kapatıl-
ma tarihinin belirlenmesını
istedi. Bakan Aykut, yazısın-
da şu görüşlere yer verdı:
"Ortada yüksek yargının
bir karan var. Bu karara kim-
se karşı gelemez. İ Ikemizin,
sanayicinin. turizmcinin de
eneıjiyeihtivaavar.Bakanhk
en kısa sürede bunun önlemi-
ni almalı veGökova"\ı kapat-
maJı. Doğalgazia çalışürıia-
cakolan Aliağa TermikSant-
ralı açığı kapatır. .Aliağa hız-
landınlmalı ve Gökova'nın
kapalılma tarihi makul bir
süre içinde açıklanmalı."
Öte yandan ANKA"nın ha-
benne göreÇevre Bakanı İm-
ren Aykut. müsteşar Fıruz
Demir Yaşamış'ı görevınden
aldı. Resmi Gazete'de yaylfti-
lanan atama kararlanyla Çev-
re Bakanlığı Müsteşan Ya-
şamış, kızak kadro olarakkul-
lanılan müşavıriığegetınldi.
32 ülkeden gelen bilimadamlan ekolojik sorunlan tartıştı
Karadeniz bitişin eşiğinde
AHMETŞEFİK
TRABZON - Dünyanın en zengin
denızlennden bın olan ancak son 20
yılda aşın kırlenme nedenıv le tehlıke
çanlanmn çalmaya başladığı Karade-
niz için acil eylem plarunın yaşama ge-
çirilmesi gerektıği bıldinldi. Karade-
niz için sadece dev letler düzeyınde
değıl bılım adamlan arasında da or-
tak çalışmalann şart olduğu ıfade edıl-
di. Bu bilımsel çalışmalann ortak bır
raporda ortaya konulmasının sorunla-
nn aşılması ıçın en önemlı adımı oluş-
turacağı vurgulandı.
Trabzon'da gerçekle^tınlen "1. L lus-
lararası Baukçılık ve Ekoloji Sempoz-
yumu"nun ikıncı gününde "Karade-
niz'in Ekolojik Sorunlan" tartışıldı. 32
ülkeden 150 cıvannda bılım adamının
katıldığı toplantıda. Karadeniz'ınbü-
yük ekolojik bozulmayla karşı karşı-
ya kaldığı, gereklı adımların atılma-
ması halinde yok oluş sürecinin hız-
lanacağı ve yakın bır gelecekte Kara-
denız'in "felaket denizj"ne dönüşe-
• Gerekli adımlann
atılmaması halinde yok oluş
sürecinin hızlanacağı ve yakın
bır gelecekte Karadeniz'in
"felaket denizi"ne dönüşeceği
savunuldu.
ceğı savunuldu. Karadeniz'dekı kır-
lenmenın yüzde 701er cıvannda Tu-
na'dan geldığı belirtıldı
Çeşitlı ülkelerden panele katılan
konuşmacılar. şu noktaları vurgula-
dılar-
• Karadeniz'in kirlenmesinde en
büyük sorumluluk Tuna ülkelerine
aittir. Bu felaketi yaratanlann sorunv
luluktan kaçmalan kabul edilemez.
Dolay ısıy la Karadeniz'in kurtarılma-
sına ilişkin büriin çalışmalara sorum-
lu olan ülkeler sorumluluklan oranın-
da katılmak durumundadııiar.
• Karadeniz'de canlı yaşam gıde-
rekdaralanlarahapsedılmektedır Kır-
lılık denızdekı ölü tabaka olan hıdro-
jen sülfur tabakasını gıderek yükselt-
mektedır. Bazı kesımlerde bu ölü ta-
baka 100 metre dennlığe dek yaklaş-
mıştır
• En büyük kirletici konumundaki
nehirlerde (ki bu viizde 90'lar düzeyin-
dedir) gerekli önlemler alınmah. atık-
lann nehirlere bırakılması önlenmeli.
nehirlerde çeşitli noktalarda antma
sistemleri kurulmalıdır.
• Ancak her şeye rağmen tek tek
adımlarla artık küresel bır sorun ha-
lıne gelen bu sorunla mücadele etmek
olanaklı değıldir. Öncelıkle bilimsel
çevreler Karadeniz'Ie ilgilı tüm lite-
ratürü gözden geçirmeli. eksiklen sap-
tayarak gerekli çalışmalan yapmalı, bu
çalışmalan gerek tek tek ülkeler ve
gerekse uluslararası kuruluşlar nez-
dınde bır program olarak sunmalıdır.
• Karadeniz'in ekolojik yok oluşu-
nun. bu deniz havzasında yaşayan 200
milyona yakın insanı yakından ilgilcn-
dirdiği. olayın insan-tıtplumsal boyıt-
tunun yaşamsal oiduğu unutulmama-
hdır.
Bugün sona erecek olan sempoz-
yumda sonuç bildirisi yayımlanacak.
SÖYLEŞİ ATTİLÂ İLHAN
'Çarpık' Bir Mukâyese!..
Işin hoş tarafı, beni ve Niyazi Berkes'ı 'Ismet Pa-
/ şa'yıyermek ıçın Gâzi'yı göklere çıkarmakla', ıtham
eden Mete'nın (Tunçay): aynı şeyı, o konuşmada, do-
layiı olarak kendısınınyapması!..'Dolaylı olarak', çün-
kü mukâyeseyi başkasına yaptırmış; hem de kime,
Ismet Paşa'ya!
Şu soyledıklenne, bır bakar mısınız?
"...Ismet Paşa'nın son günlerinde, bir gazeteci
ona, Enver Paşa'yia Mustafa Kemal Paşa'yı mu-
kâyese eder misiniz diye sordu. Ismet Paşa, de-
diki:
"...mukâyese edilemezler, çünkü farklı türde as-
kerterdi. Enver stratejistti, Mustafa Kemal ise taktis-
yendi. Enver, Rusya, Hindistan, Britanya terimleriyle
düşûnüyordu; Mustafa Kemal Dumlupınar, Izmir, Ana-
dolu, Eskişehir tehmleriyle düşûnüyordu, aralannda
çapfarkı vardı..."
Ismet Paşa'nın cevabı beni çok şaşırttı. Haksız
da değildi. Bizim resmî tarihimiz Anadolu'da Yu-
nanlılara karşı kazanilan zaferi, cihanda eşi gö-
rülmemiş diye söyiese de, teknik olarak küçük bir
şeydi. Osmanlı ordusu iki milyon cıvannda iken,
Milfî Mücadele'de bizim ordu yüz bin, yüz elli bin
kadardı. Aralannda onda bir ölçüsünde çap far-
kı var..." (Yeni Yüzyıl, 21 Temmuz 1998).
Nedır bu? Enver Paşa'nın 'göklere çıkanlmasıyla',
Mustafa Kemal Paşa'nın yerılmesi değil mi? Öyle
olduğu apaçık da, ismet Paşa da Mete de (Tunçay),
'mukâyeseyiyaparken', ne çok şeyi unırtmuşlar!
Anadolu için, Anadolu halkıyla!..
I I ayâl kurmak, 'büyük stratejıst' olmaya yetiyorsa,
I I Kaddafi öyledir, Turgut Ozal da, öyledir; Enver
Paşa, 'hayâli' bir 'cihan devletı 'nın Başkumandanı gi-
bi 'uçuyordu'; Mustafa Kemal Paşa, son yurt par-
çasını 'kurtarabılmek' için. 'gerçekçi' olmak zorunday-
dı: 'büyükstratejist'tn, Orta Asya kıracında yalnız öl-
mesi; 'onun onda biri'sayılmak istenen 'taktisyen'\n,
Anadolu'da muzaffer blmakla kalmayıp, yeni Türk
Cumhuriyeti'ni kurması, 'mukâyesenin' çarpıklığını
göstermez mı?
Dahası var! Enver 'hayâlleri'nı gerçekleştirmek bah-
sinde, ülkesine ve ordusuna hiçbir zaman güvenme-
mişti; iktidarda ıken, Kaiser'in ordusuna güveniyor-
du; o kadar kı, Osmanlı Ordusu'nun Erkân-ı Har-
biyesi'ni onlarateslim etmiştir; Alman Istihbarat'ının,
onunla 'tıpatıp benzer hayâller' içinde olması, câlib-
i dikkat: acaba hangısi, hangisınden doğmuştu?
Buna mukâbil, Mustafa Kemal Paşa, zamanın
uluslararası dengelerini dikkatle kollayarak; Anado-
lu'da, Anadolu için, Anadolu Halkıyla, Emperya-
lizm'e karşı muharebeye girmiş ve kazanmıştır; Me-
te'nin (Tunçay), 'teknik' olarak 'küçük' gordüğü o
savaş, Sömürge Halklan'nın, anti/emperyalist kurtu-
luş savaşlannı başlatan savaş olmuyor mu? Dahası,
'bizzat' Mete (Tunçay), 'Birikim'de (Eylül, 1976) M -
sâk-ı MHITnin 1. Maddesi' üzerine düşünürken, bu de-
yimin 'Türkiye için kesin bir sınır düzenı getirmediği-
ni' yazmamış mıydı?
Gerçekten de öyledir: Gâzi, Meclis'in 'gizli oturv-
munda' (16 Ekim 1921) konuyla ilgili olarak, demiştir
ki:
"...Misâk'ı Milirnin 1. maddesi, bir 'hatt-ı mütâ-
reke' tasavvur ediyor. Hatt-ı mütâreke'yi, hudud-
u millî tasavvur ediyor. Onun üst tarafındaki yer
inkısam tefrik etınez. Hatt-ı mütâreke nedir? Var
mıdır böyle bir hat? Yoktur" Daha sonra söylediği
daha da müthış: "Misâk-ı Miltîmizde, muayyen ve
müsbet bir hat yoktur. Kuvvet ve kudretimizle
teşbit edeceğimiz hat, hatt-ı hudud olacaktır!"
Öyle de, olmadı mı? Aksi halde, Montreaux ger-
çekleşebilir miydi? Hatay'ın ilhâkını sağlayabılir miy-
dik? Ya Kıbns olayı? Ya Kuzey Irak'taki 'müdâhale-
ler"?
Buradan bakılınca, Enver Paşa'nın 'talihsizölümü',
acaba hangi çapta görunür?
İnönü Cumhuriyeti' nostaljisi!..
eir de, şu lâf: "...Mustafa Kemal savaş süresince,
muhaliflerin eleştirilerine tahammül etti; fakat sa-
vaş bittikten sonra, aniden tarz, metoddeğıştırdı" (Ye-
ni Yüzyıl, 21 Temmuz 1998). 'Sertliğin' dış sebebine,
değinmiştim; bir de ıç sebebi var ki, 'bizâtihi' inkılâp-
tır. Ne hikmetse, Mete'nin (Tunçay) kuşağından ba-
zı tarihçiler, Gâzi'nın ınkılâp 'tasanmını'; 27 Mayıs, 12
Mart ve 12 Eylül 'paşaları'nm 'Atatürkçülüğü' ile ka-
rıştınyorlar; ya da boylesi, hoşlanna gidıyor. Bizdeki
'darbe' Atatürkçülüğü, gerçekte, Mustafa Kemal
Paşa 'inkılâpçılığının' değil; 'inönü Cumhuriye-
ti'nin nostaljisidir!
Gâzi, 'savaş sırasında', vatanın kurtuluşu söz ko-
nusu olduğu için, eleştiriye açıktı; savaş sonrası de-
mek Vn/c?/âp'demektir; 77â*/c;m/yef'eldeğıştiriyor, 'kül-
tür devrimi' doludızgın; eleştıri artık, doğrudan in-
kılâba yönelmıştır; ustelik, eskı rejim yandaşlannca ya-
pılıyor; 'radikal' hangi inkılâbm, bu türden bir eleştiri-
ye; katlandığı görulmüş? Dikkat isterim, 'radikal' de-
dim, zira Anadolu İhtilâli ve İnkılâbı. radıkallıği tar-
tışılmaz bır toplumsal/siyasal donüşum hareketidir
ki. Şerafettin Turan, 'Devrim Tarihi'rim (3. Kitap, 2.
Bölüm) birçok yerinde, Gâzi'nın ağzından, 'teyidini'
yapmış!
Mustafa Kemal, 1933'te Afet Inan'a yazdtnyor:
"...devrim mevcırt kurumlan zoria değiştirmek
demektir. Türk ulusunu son yüzyıllarda geri bırak-
mış olan kurumlan yıkarak, yerlerine ulusun en
yüksek medeni ihtiyaçlara göre ilerlemesini sağ-
layacak yeni kurumlar koymuş olmaktır" (Belle-
ten, 89, s. 204).
ismail Habib, Gâzi'nin ağzından, inkılâpla ilgili ola-
rak, şu sozleri kaydediyor: "...Türkiye, derece de-
rece mi ilerlemeli, âni olarak mı? İki sistem var
biri mâlûm, Büyük Fransız Ihtilâli'ndeki biçim; re-
jimlerdeğişecek, ihtilâllere karşı ihtilâlleryapıla-
cak; 'sağ', 'sol'utepeleyecek, 'sol, 'sağ'ı süpürür-
ken, bir de bakılacak ki bir buçuk yüzyıllık bir za-
man geçmiş! Bu ulusun damarlannda o kadar bol
kan ve önünde o kadar geniş zaman var mı?"
Gündemde 'ınkılâp' olunca, 'inkılâpçıdan' müsâ-
nnahâ beklemek; 'inkılâptan vazgeç' demeye eşittir:
önemli olan, önlemlerin 'objeictif şartJara' uygun
tasarlanması ve uygulanması! Gâzi'nin, bunu ba-
şardığının kanıtı; çağdaşı olan 'devrimciler', zamanın
basıncına dayanamayıp, süpürüldüğü halde; onun
halkıyla özdeş, ayakta durmasıdır. Ayakta durmakla
kalıyor mu? Hayır! Fâlih Rrfkı'nın deyimiyle, 'inanç-
sız haleflerinin', yarıda bıraktığı 'inkılâbı'; gerçek
'hedeflerine' ulaştırabilmek için, ustelik yeni nesillere
ümit ve güç veriyor.
http:// www. prizma.net tr/A İLHAN
http://www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/ailhan.htlm