Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 EYLUL 1998 CUMA 14 KULTUR Sinemamız yapımcı, yönetmen, senaryocu olarak sayısız filme imza atan bir ismi daha yitirdi Osman F. Seden'in ardındanTURHAIN GÜRKAN Yaşam bır >erde noktalanı- yor Son 50 yılm smemasına damgasını vuran usta yonet- men Osman F. Seden de y aka- landığı olumcul hastalığa ye- nık duşerek 74 yaşında yaşa- mını noktaladı Sınema dun- >amız, >anm yuzyıldıraralık- sızyapımcı, yönetmen, senar- yocu olarak her turde sayısız filme ımza atan en verımlı uyelennden Seden'ın acısmı yaşıyor Prostat kansen tanı- sıyla uç hafta tedav ı goren Se- den de yıtık sanatçılar kerva- nına katı1dı Ardında gozu vaş- hbıre!) bıroğul, ıkıkız.onur- lu bır ad yığınla eş. dost, ar- kadaş hayra». yanm yuzyıl- lık dev bır film mırası bıraka- rak aynlıp gıttı Anısı onunde saygıyla eğılıvoruz Tutkulu bir sinemacı Osman F Seden çok üret- ken, gece gunduz çalışan mes- leğıne son derece bağlı. elıne çabuk. tam anlamı\ la profes- yonel. tutkulu bır sınema ada- mıydı Kamera dı şında bır ya- samı olmamıştı Besmını film setlennden saglıyordu Ozben- lığıyle bağlandığı beyazper- de olmasa belkı de bu denlı ya- şayamazdı Son nefesıne dek dur durak bılmeden gorkemlı bır uğraş verdı Dur- madan film urettı Amcas'nın olumunden sonra başına geçtığı Kemal Fılm'de, son- ra kendı kurduğu Seden Fılm'de yıllarca yonetıcılık yaptı V onetmenlığının >anı sıra hem kendı filmlenne hem başkalan- nın filmlenne sayısız senaryolar ya2dı Ozel yaşamında şakacı. espnlı, kendı- ne ozgu kışılığı olan sevecen, durust. her- kesın se\ıp saydığı babacan, yen kolay kolay doldurulamayacak seçkın bır tstan- bul efendısıydı Toplumsal çızgının bıraz uzağında kalmıştı Kendı de> ımıv le bır sı- nema anstokratıydı Fılmlennde egemen olan bıçımcı. sağlam anlatımıyla bırekol yaratmıştı Genışbır zaman dılımınıkap- sayan Seden Sıneması'ndayetışmışbırçok yonetmenın de ustası sayılıyordu Gunu- muzun bırçok yonetmenı asıstan olarak onun tezgahından geçmıştı Osman F Seden Turk Sınemasfnda "star ststemTnın yaratıcısı olarak anılır Onun sayısı 136">ı bulan fılmlennde oy- namamış oyuncu yok gıbıdır Adlan film afışlennın doruğuna yazılan unJuler, hu ba- v>/sman F. Seden Türk Sineması'nda "star sistemi"nin yaratıcısı olarak anılır. Onun sayısı 136'yı bulan filmlennde oynamamış oyuncu yok gibidir. Adlan film afişlerinin doruğuna yazılan ünlüler, bu başanlannı hep ona borçludurlar. Çünkü Seden bir yıldız fabrikatörüydü. Onun kamerasımn önünden geçerek başan merdivenlenni tırmanmamış ünlü yok gıbiydi. C I l l l Z İ İ l l l l î V G C l t l Salıgunu. bir suredirtedavigorniekteolduğu prostat kanserine \enik duşerek y-aşamını yiriren yönetmen Osman F. Seden için diın Ataturk Kultur Merkezi'nde bir toren du/enlendi. Seden"in cenazesi, töreni takiben fesvikiye Camü'nde kılınan oğle namazından sonra Zincirlikuyu MezarlığTnda toprağa verildi. AKM'de düzenlenen törene sanat dünyasından Rutkay Aziz, A\taç Arman, Goksel Arsov, Edı/ Hun, Bulent kayabaş. Atıf Yılmaz, Orhan Gencebay, Sabahattin Çetin. Çolpan İlhan. Halit Refiğ. Berhan Şimşek, Haluk Kurdoğİu, Ali Ozgenturk, Merih Akalın, Berna Laçin,Crvan Canova, AçeKa Avdoğan. Kerem Alışık, Aydan Şener, Kaan Cirgin, Salih Kırnııa, Yalçın Dumer \e Seden ailesi katıldı. Toreni Ediz Hun yonetti. şanlannı hep ona borçludurlar Çunku Se- den bır yıldız fabnkatoruydu Onun kame- rasımn onunden geçerek ba^an merdıv en- lennı tırmanmamışunluyokgıbıydı Bel- gin Doruk, A\ han Işık.Türkan Şora>, Fat- ma Girik. Ajda Fekkan, Izzet Gıînav. Eş- ref Koiçak, Ahmet Mekin, Niliıfer Aydan, L«>la Sayar, Peri-Han, Ahmet Tank Tek- çe, Suleyman Turan, Vahi Oz, son yıllar- da Aydan Şener ve daha nıcelen Unlule- n ıçın Seden ınyargısıılgınç "Onlan ben meşhur ettinı. Şöhret yoluna çıkardım. Ama onlann sayesindeben de meşhurolup çıktun." Gözûnû film kameralannda açtı Smemacılık Osman F Seden'e aıleden mıras kalmıştı Sinemacı bır aılenın çocu- ğuydu 1922 de kurulan ılk ozel yapıme- v ı (Cemal Fılm'ın çe\ resınde doğup buy u- muş katıksız gobekten gelme bır sınema- cıy dı 1907"den bu y ana smemacılıkla uğ- raşan KemaJ ve ŞakirSeden kardeşlerden bınbabası.oburuamcasıydı Gozunufilm kameralan arasında açan Osman F Se- den, yıllar oncekı bır soyleşıde "İstesem de istemesem de sinemacı olacaktım" dı- yordu 22 Mart I924'te İstanbul da doğan Os- man F Seden, Saınt George Alman Lıse- sı'nden sonra tstanbul Hukuk Fakulte- srndeoğrenım gordu (1941-1945) Ingı- lızce, Fransızca, Almanca bılıyordu O do- nemde Kemal Fılm'ın getırttığı yabancı filmlenn konuşmalannı çev ırerek sınema yaşamına başladı O sırada Seden kardeş- lerapansızbırkararlayerlı yapımcılığı bı- rakıp yabancı film dışalımcılığına yonel- mışlerdı Onlan yenıden yerlı yapımcıh- ğa y ondendırmek, genç Seden ıçın olduk- çaguçoldu Bu uğraş yıllarca surdu ama onun yengısıyle sonuçlandı 1951 'de Kemal Fılm'ın yenıden yapıma geçmesıv le Osman F Seden senaryo yaz- mayabaşladı Yapımcılığını ustlendığı Kâ- ni Kıpçak' ın "İstanbul Kan Ağlarken-Hri- santos" tılmının başarısı uzenne amcası Şakir Seden ondan bu ışı surdurmesını ıs- tedı Genç Seden bunun uzenne Kemal Film'eyonetmenlıkyapanLutfiÖ. \kad'ın fılmlennın senaryoculuğunu ve vapımcı- lığını üstlendı Akad'ın"KanunNamına*' ve onu ızleyen filmlennın senaryolanna Seden ın de onemlı katkılan oldu 43>Tİsüren zengin üretkenlik Akad'ın Kemal Fılm'den ayrılmasın- dan sonra 1955'te %4 Kanlam1aÖdediler' < le yonetmenlığe başlayan Seden, uzun y ıllar onun etkısınde kaldı Yönetmen olarak \menkan sınemasından bellı etkıler taşı- yan ustaaniatımlı. bıçımcı kımı onemlı va- pıtlarverdı 1956'da "Sönen Yıldız", "In- tikam \\e\i", "Bir \vuç Toprak", "Duş- man Yollan KestT, "*\şktan da l'stun" gı- bı filmlennın ardından 1960 ta "Mamuslğ- runa" ıle bu etkılerden sıynlıp ılk onem- lı ozgun yapıtını ortava koydu Ilk once len bıçımcı yönetmen olarak umut veren, onemlı yapıtları gerçekleştırdıkten sonra pıyasa ısteklenne tetımsel kalıplara uy- gun iij filmlenne yoneldı 43 yıl boyunca hıç dınlenmeden yonet- menlık yapan Seden'ı durdurmanın artık olanağı yoktu ^aklaşık yanm yuzyıl bo- yunca Seden yapay aşk oykulen, dram. avantur, melodram, gulduru. polısıye, ta- nhsel. seruven. arabesk, muzıkal. şarlucı turde sayısız film yonettı Fe- ridun Karakava'yla "Cilalı İbo" dızı fılmlen, o zaman çı- çeğı burnunda bır şarkıcı olan Zeki Müren'le "Berduş",U AI- on Kafes", "Gurbet", "Kınk Plak", "Aşk Hırsıa''. "Hindis- tan Coiri" gıbı şarkılı yapım- lar, sonralan Bulent Ersm, İz- zetAtanmeşe. Orhan Gencehav FerdiTayftır,LınitBesen lıara- beskJer ZekiAlasya-MetinAk- pınar, Kemal SunaL Ityas Sal- man'lı gulduruler Seden Sme- ması'na çeşjıı kattılar "Ra- bia", "Hz. Omer'in Adaleti" gıbı dınsel, "Nene Hatun", "Gazi Kadın" gıbı tanhsel ko- nular da Seden ın ılgı alanm- daydı Edebıyat uygulamalanyla da tanınan Osman F Seden. Halide Edip Adı>ardan "Si- nekli BakkaT. "Yolpalas Ci- nayeti"; Memduh Şe\ k« Esen- daİ'dan "Behıye", "İki Kadın; Reşat Nuri Gunteidn den "Ak- şam Güneşi", "Çaükuşu" ya- pıtlannı beyaz perdeye kazan- dırdı Sonuncusunu hem sıne- ma filmı hem TV dızısı olarak gerçekleştırdığı ıçın "Çalıku- şu yönetmeni" olarak da anılı- yor 1938-1952 geçış donemın- den sonra gelen sınemacılar çağının Lutfû O Akad, Atıf Yılmaz, Me- tin Erksan, Memduh Ün, Halit Refiğ le bırlıkte altı onemlı yonetmenınden bın olarak anılan Osman F Seden. Turk Sıne- ması'nın 1990'lardakabukdeğıştınnesın- den sonra TV dızılenne yonelıp, yıne hıç eksılmeyen bır tutkuyla yedı bolumluk "Çahlaşu", "Utanç YıDarT,"Yeniden Doğ- mak", "İnsafsızlar'', "GokkuşağT, "Mi- rasyediler' 1 , "tlk Aşk", "Zuhre", "Gul ve Diken" gıbı ızlenme rekorlan kıran dızı- lere ımza attı Başlıca fılmlerı "Kanlamla Odedi- ler". •'Duşman Yollan Kesti", "Namus Uğ- runa", "Iki \şk Arasında", "Mahalleye Gelen Geün". "Affetmeyen Kadın", "Beş Şeker KH", "Seven Kadın Lnutmaz", "Bir ana Bir Kız", "Ateş Boceği", "Bırakuı ^a- şayalınT, "Devierin Aşkı", "Deüceâne", "Mer\emveOfullan", u ŞerefSozü","Ya- ban", "Ana Ocagı", "Gulermisin Ağlar mı- sın", "Bekçiler Kralı", "Şaka Yapma", "Aşklann En Guzeü","Vakılacak Kadın", "Haram", -Karanfilli Nacive", "Nefref, "Damga". "Ömrumün Tek Gecesi", "Te- le Kıztar". "Savunma", "Suçlu". 18 EYLULDE AÇILACAK Üç Kıısak Cumhuriyet SergisiDarphane J de KulturServisi -Tanh Vak- fı'nın75 yılprojelenkapsa- mında gerçekleştırdığı ılk g_e- nış boyutlu projesı olan 'Uç Kuşak Cumhumet' sergısı 18 Eylul Cuma gunu Sulta- nahmet'tekı tanhı Darpha- ne bmalannda açılıvor Ser- gı hafta ıçı her gun 10 00- 20 30 saatlen arasmda ucret- lı olarak gezılebılecek Türkıye Cumhunyetı'nın kuruluşundan bugune uç çeyrek vuz\ıl boyunca ger- çekleştırdığı gelışmeve ıler- lemeyı vansıtan Lç Kuşak Cumhunyet Sergısı bır'gun- deükyaşaın sergisi' olarak ta- nhe \e cumhunyet surecıne farklı bırbakış açısı getınyor Osmaniı Imparatorluğu'nun son donemlennden başlay an sergı, Turkıye Cumhunye- tı'nın ana eksenını oluşturan 1923-1998 vıllan uzennde voğunlaşıvor Sergıde "Bu- gun/Dun" "\damOhnak" "Milli Ba> ramlar\e Haüra- lan" "CumhuriyetinEğlen- ce Biçimleri" "Mutlu Aile veSuian" "Nufiısu Planla- mak" gıbı bolumler yer alı- yor Tanhı Darphane bınala- nndakı "Sıra Odalar" me- kânında, 1n aılenın fotoğraf albumlen. y azışma \ e arşıv- len, çey ız sandıklan, kuşak- tan kuşağa aktanlmış değer- lı \e gundelık kullanım eşya- lannm yer aldığı "'Cumhuri- yetin 4ile \lbumleri" sergı sı de yer alacak Bu mekân- da bulunan nıkâh salonunda sergı suresmce her gun 1 nı- kâh torenlen duzenlenecek Torene katılan çıftlenn fo- tofraflan 7 5 yılanısıolarak "Cumhunyetin Aile Album- leri" sergısıne katılacak Sergı kapsamında gerçek- leştınlecek etkmlıkler ıse şoy - le 18 Eylul Cuma günu"Ywr u Sazlar Kuarteti". 19 Ey lul Cumartesı gunu "Şehir Tv- yatrolan Orkestrasrnın su- nacağı "Türkçe Tangolar" dınletısı. 20 Eylul Pazar gu- nu "Edebiyahmızda Uç Ku- şak" konulu panel ŞehırTı- yatrolan Orkestrası'nın su- nacağı "Thatro Şarkıları" dınletısı 21 Evlul Pazartesı "Caz AtoKesi". "Borusan CazKonseri" 22 Eylul Salı gunu "Yapımcılara Sergi". u Be\ lerbevi Sanat Merkezi" oğrencılennın sunacağı oğ- rencı konsen 23 Eylul Çar- şamba gunu dıa gosterısı, "Aile Albümleri Atölyesi-1" ve sınema, 24 Ey lul Çarşam- ba gunu "Borusan Kuarteti" \e"ReutersKonseri" 25 Ey- lul Cuma gunu "Aydın Te- ken"'ın yaratıcı drama gos- tensı "Bale Gosterisi 1-2" TuncerTarcan v e Selim Ata- kan'ın "RuhiSuTurkuleri" dınletısı 26 Eylul Cumarte- sı gunu soy leşı "Bale Gös- terisi3-4" TimurSelçukkon- serı, 27 Eylul Pazar gunu "PlastikSanatiar"panelı 28 Eylul Pazartesı gunu belge- sel, 29 Eylul Salı "Yapımcı- lara Sergı". 30 Eylul Çar- şamba gunu dıa gostensı \e sınema. 1 Ekım Perşembe gunu "Borusan Kuarteti" 2 Ekım Cuma gunu "Yaratia Drama" gosterılen kapsa- mında Genco Erkal'ın "ln- sanlanm" adlı ovunu, 3 Ekım Cumartesı gunu Zefiha Berk- soy soyleşısı, 4 Ekım Pazar gunu "Amn Yıllanndan Bu Yana" tıy atro panelı. 5 Ekım Pazartesı belgesel. 6 Ekım Salı "Yapımcüara Sergi" ve "Çağdaş Muzik Merkezi" oğrencılerının konserı. 7 Ekım Çarşamba gunu "Aile Albümleri Atölyesi 2", sıne- ma 8 Ekım Perşembe gunu "Borusan Kuarteti" HAFTA IÇI HERGÜN .12.10 »ü/ük bir aşk, kaybedilenler, ızanılanlar... f e aynı gence aşık iki genç kızın dramatik ışköyküsü... 'KaUteU hczder ıçin hoğru ekranbasınız YAZI ODASI SELİM İLERİ Ataç Dipdiri Geçenlerde Ataç'ın bır yazısından soz açmıştım Usta Ataç roman okumayan kışılen hıç mı hıç sev- medığını belırtıyordu Bırkaç gun sonra Ataç'ın eserlennın yenı basım- lanna kavuştum Yapı Kredı Yayınları Gunlerın Ge- tırdığı'yte Sozden Soze'y\ bır cıltte, Karalama Def- terı'y\eArarken'\ bır başka cıltte okura sunmuş Bır kez daha Ataç okumaya koyuldum Ataç'la ılgılı ıkı yazı yazmıştım yıllar once Ataç'ın oyku anlayışını, roman anlayışını saptamaya çalış- mıştım O yazılarsırasında butun yazılarını okumuş, Ataç'ı artık 'tukettığım' kanısına varmıştım Ustelık roman uzerıne kımı duşuncelerını de pek benımse- yememıştım OysaAtaç'ı ozlemışım Çokozlemışım Solukso- luğa okuyorum Gunlerın Getırdığı'nde yer alan "Haşım'ı Yermı- şım"yazısına bayıldım Bu yazıyı sankı hıç okuma- mış gıbıyım O cenaze torenı, o anma toplantılan Ataç'ın kalemınde eşsız bırer roman sahnesı olup çıkmış Olunun ardından lyı soz etme merakımızın nasıl gulunç duşebıleceğı acımasızca dıle getınlıyor Haldun Taner şoyle tanımlıyor "Hanı aile ıçınde, yaşlı bekâr amcalar vardır Bır gunlerı bırgunlenne pek uymaz Neden hoşlanır, kı- mı sevmezler, kımı sever, neden hoşlanmazlar, bel- lı olmaz Ama yıne de patavatsızlıklanna rağmen du- rustturler, hırçınlıklanna rağmen candan Hatta yol- lan beklenır Yıne çıkagelse de dıdışse, kavga etse, venştırse dıye varlıkları aranır "fşte Ataç usta da edebıyatımızın boyle esereklı bır amcası ıdı " Bugun boyle esereklı bır amcası yok edebıyatı- mızın Haldun Taner gıbı sevgısını boylesıne ıçten soyleyen yazarlanmız da gıtgıde azaldı Haldun Ta- ner'ı gonul dolusu ozlemıyor muyuz"7 Esereklı amca, bır sozunun bır sozune uymazlı- ğını kımı yazılannda ozellıkle açıklıyor, hırçınlığını, huy- suzluğunu açıklıyor Onun bu davranışlanna hayran- lıkduyuyorsunuzzaten Geçımsızlığının 'duzey'ıne Edebıyata kıyısından bucağından adım atmaya ça- baladığımız yıllarda Ataç bır soylence kışısıydı 01- muştu ama unu surup gıdıyordu Sıkıduzenı, yazı- sını sozcuk sozcuk denetleyışı bız yenıyetmelere soylence gıbı anlatılırdı Duygu adamı olmadığını ısraria vurgulayan Ataç, bu kez, bu okumalarımda bana bır duygu adamı gı- bı gorundu Ölüm ve anı konusunda yazdıklarını handıyse kederlenerek okudum Sonra donem şaşırttı, buyuledı benı Edebıyatın bugunku gıbı ıtılıp kakılmadıgı bır donem Edebıyat- tan, okumaktan henuz bır şeyler umuluyor Turkıye yannının aydınlığında edebıyat eserıne de bel bağ- lamış O kadar kı, Nurullah Ataç "Okumak" yazısın- da (Ararken) veryansın edıyor "( ) Yuksekokullardan once de duşunulecek bır şey vardır Ulkede aydınlar, seçkınler, kıtapyazacak kımseler bulunmasını sağlamak Toplumun, ulusun bır edebıyatı olur, o kıtapları okumanın kışıyı yuk- selttığı, bırtakım faydaları olduğu anlaşılır, kışıler onlan okumaya ozenır, bunun ıçın de okul ısterler" Eğıtım sıstemımızdekı hazın çarpıklığı daha o za- mandan gozler onune serrnış Ataç, bugunün okul-^ lannda edebıyatın nasıl değerlendınldığını gorsey- dı bılmem ne, neler yazardı Demın Ahmet Haşim'den soz açan yazısını an- dım Ataç'ın, gulunç toren gostenlerının bıle bugu- numuz ıçın bırozlem olup çıktığını duyumsadım bır yandan da Hıç olmazsa Haşım'ın olumu başlı ba- şına bır olay sayılmış Henuz Sibel Can ve Hülya Avşar yokmuş Ahmet Haşım'ıne, Ataç ına karşın o gunku Turkı- ye neden yol alamamış"? Nerede tokezlemışız'' Na- sıl bunca bayağılığa paldır kuldur duşuvermışız' 7 Ataç'ı okudukça sorular yanıtlanabılıyor Tehlıke toprak altında fılızleneceğı gunu beklıyormuş bes- bellı Ataç'la bırlıkte bırçok yazanmız soyleyıp dur- muşlar, soyledıklen şımdı yankıyor Gelgelelım ye- tışen kuşaklara onlan ulaştıracak bır eğıtım polıtıka- mızolmamış, hıçbırzaman olmamış Yazılıpçızılen- ler ancak 'meraklısına' ses yoneltmış Ataç'ın aydıncılığına, seçkıncılığıne butun butu- ne katılıyor muyum? Ne onemı var* Yazılanna bun- ca yıl sonra da çarpılıp kalıyorum ya, yeter Takvimde Iz Bırakan: "Gozlerımı açar açmaz, eskı alışkanlık, duşûn- meye başladım Bugunluk bır umıt var mı, dıye " Knut Hamsun, Açlık (Behçet Necatigil çevırısı), Varlık Yayınları, 1956 Iron Maiden, Superonline'da Kühiır Ser\isi - Internet yayını Superonlıne World unlulerle sohbet dızısını Iron Maiden ıle surduruyor Yapı Kredı Sanat Festıvalı kapsamında ıkı konser verecek olan Iron Maiden 8 Ey lul Salı gunu 16 00- 17 00 saatlen arasında Superonlıne'ın konuğu olacak \e hayranlannın sorulannı yanıtlayacak Tum ınternet kullanıcılanna açık olacak sohbete katılmak ısteyenler 8 Eylul Salı gunu saat 15 30"dan ıtıbaren "'http WWTA superonlıne com superchat/ıronmaıde n" adresını kullanabılecekler K Ü L T Ü R t Ç İ Z İ K K  M İ L M A S A R A C I