Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
tmtivaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yd\ın Yonetmenı Orhan Erinç
• Genel Ya\ın Koordınatorü HikmetÇe-
tinka>a 0 Yazıı^len Muduru İbrahim
Yıldız 0 Sorumlu Müdür Fikret İlkiz
0 Haber Merkezı Müdunr Hakan Kara
# Gorsel Vonetmen Fikret Eser
Dn, Haberlcr Şinasi Danışoğlu • Istıhbarat Cengiz
\ ıldırım 0 Ekonomı Mehmet Saraç 0 Kultur
Handan Şenköken 0 Spor vbdülkadir V ücelman
0 Makaieler Sami Karaörpn 0 Duzeltme Abdullah
>azKi0 Fotoğraf ErdoğanRöseoğhı • Bılgı-Belge
Edibe Buğra 0 Yurt Haberien Mehmet Faraç
Yavın Kurulu İlhan Selçuk
iBa^kan). Orhan Erinç, Okta\
Kurtböke Hikmet Çetinkava,
Şükran Soner, Ergun Balcı.
İbrahim > ıldız. Orhan Bursalı,
Mustafa Balba>. Hakan Kara.
AnkaraTemsilciM Mustafa Balbay Ataturk BulvarıNo.
125.Kat4.Bakanlıklar-AnkaraTe! 4195020(?hat). Faks
4195027 0 Izmır Temsılcısı. Serdar Kızık, H Zı\a
Blv 1352 S 2 3Tcl 441122ü. Faks 44191170 Adana
TemsılcısrÇetinYigenoğlu, InönüCd 119S \o 1 Kat 1.
Tei 363 12 1 l.Faks. 363 12 15
Muesse^ Mudüru £ stûn Vknıcn #
Koordınatör ^hoıet Komisan #
Muhasebe Bükiıt\«xT«ktırc Hüse>in
Gürer • Uleone Önder Çelik • Bılp-
lşlem Nail İnıl 9 Bılgısayar Sıstem
Mürihet Çiler#Satı5
Fazilrt Kuza
MED\. A C: • Yonetim K
Başkdnı - Gene! Mudur G
Erdurpn # Koordınator
Işıtman • Genel Mudur Yardl
SevdaÇoban Tel 514 07
51395M)-51384M)-6I.Faks 51
\a>ımla\an ve Basan: Yenı Gun Hatwr Aıansı. Basın \e Ya>ıncılık A ^
Turkocai'ıCad 3>) 41 Caialoglu 34334 Isl PK 246 Islanbul f d <02i:ı> 115 (20 hat ı 10212)513 S5 95 20TEMMUZ1998 Imsak: 3.48 Güneş: 5.42 Öğle: 13 18 tkindi: 17.13 Akşam: 20.40 Yatsı: 22.25
Rafting
iigi çekiyor
• ANTALYA (AA) -
Antalya'daki iinlü Köprülü
Kanvonu, raftingcilerin
akınına ugruyor. Son bir
ayda 30 binden fazla turisti
ağırlavan Köprü Çay'da
tunzm sezonu sonuna
kadar 150 bın kişinin
rafiıng yapması
beklenıvor. Yerlı turistlerin
de raftınge ılgı duymaya
basladığını belırten
tunzmcıler. sezon sonuna
kadar 25 bin Türk'ü konuk
edeceklerini söylediler.
Rafting turizminin sezon
sonunda ülkeye
sağlayacağı döviz
gırdisınin ise 12 milyon
markın üzerinde olacağı
tahmin ediliyor.
l
İlk Adım Evi'
• GAZİANTEP
(Cumhuriyet) - Gaziantep
Büyükşehir Belediye
Başkanı Celal Doğan, 18
yaş altında olup sokakta
çalışan kız ve erkek
çocuklara yönelik
kurduklan "İlk Adım
Evi"nin yarın açılacağmı
bildirdi. Doğan. yaptığı
açıklamada, kent
sokaklarında. aile ve
toplumun korumasından
yoksun çocuk sayısının
hızla arttığım söyledi.
Doğan, "Onlemler
alınmadığı takdırde, bugün
sadece bu çocuklar ve
ailelerine özgü gibi
görünen sorunlar, ileride
tüm toplum ıçin çok güç
bir sorun haline
dönüşecektir" dedi.
Göç haşhaş
ekimini arttırdı
• tZMjR(AA)-!zmirll
Jandarma Komutanı
K.ıdemli Albay Mecit
Korkut. göç nedeniyle son
bir yılda Izmir ve
çevTesınde haşhaş ve
hintkeneviri ekiminde
büyük artış olduğunu
bildirdi. Albay Korkut, 3
ayda, 50 olayda 131 bin
kök dışi hintkeneviri. 99
bin 153 adet haşhaş bitkisi
ile 2 kilo 910 gram esrar
ele geçirdiklerini söyledi.
Albay Korkut. özellikle
Doğu ve Güneydoğu
bölgelerinden göç eden
vatandaşlann, Kemalpaşa,
Kiraz. Ödemiş, Torbalı ve
Bomova gibi ilçelerde,
gözden uzak, dere
kenarlan, boş tarlalara
ekim yaptıklannı ortaya
çıkardıklannı belirtti.
Kümbet Yayla
Şenlikleri
• DERELİ (AA)-
Gıresun'un Dereli ilçesi
Kümbet Yaylası'nda
düzenlenen 10. Kümbet
Yayla Şenliğf nde, "Yayla
Ağalığı" Başbakan Mesut
Yılmaz'a verildi. Şenliğin
açılışında konuşan Devlet
Bakanı Burhan Kara,
"Kümbet Yaylası'nı,
turizme açmak için
mücavir alan sınınna
alacağız" dedi. Dereli ve
Şebinkarahisar ilçeleri
arasında yer alan, 1600
rakımdaki Kümbet
Yaylasf nda yapılan şenlik,
sisli ve yağmurlu havaya
rağmen coşkuyla
gerçekleştirildi.
Kıbrıs tıpmanışı
• KAYSERİ(AA)-
Hacılar Dağcılık ve Kış
Sporlan Kulübü
(HADAK)dağcılan,
Kıbns Banş Harekâtı'nın
_24. yıldönümü nedeniyle
Erciyes Dağı'na zirve
tırmanışı yapacaklar.
Erciyes Dağı"na 23 yıldan
beri 20 Temmuz
tarihlerinde tırmanış yapan
Alillık. "BuyılKemal
Bayır. Nuri Palta ve Metin
Sinan adlı dağcı
arkadaşlanmla Erciyes'in
3 bin 916 metre
yüksekliğindeki zirvesine
çıkıp saygı duruşunda
- bulunacağız" dedi
Radyo
ransparan Versace
Moda gösterileri İtaha'dan Paris'e taşındı. Fran-
sa'nın başkentinde, Itahan modacı Gianni Yer-
sace'nin kızkardeşi Donatella \ersace"nin hazır-
ladıgı kreasyon tanıtıldı. Giimiiş rengi çizgilerin
yer aldığı transparan kıjafet vucudun tüm hat-
lannıortavako\uvordu.(Fotoüraf: REUTERS)
Türkiye'de 7.5 milyon özürlüden yaklaşık 3.5 milyonu eğitim çağında
OzürKüere eğitim yok• Ozürlü çocuk ve gençlerden
yalnızca 3ü bini eğitim
görebiliyor. üzel eğitim veren
okul sayısı da yeterli değil, bu
alanda eğitim vercn
üniversitelerden mezun olan
öğretmen sayısı da.
FİGEN ATALAY
Zihinsel özürlü Sibel, eğitim alamavan,
yani var olan potansiyelini geliştirme ola-
nağından yoksun mılyonlarca engelli ço-
cuktan bıriydı. Ağabeyınin eşi Ayla F.rdim,
onun için önce bir dernek, sonra da okul
kurdu. Sibel şimdı çok mutlu. Ama engel-
li çocuk ve gençlerin tümü onun kadar
şanslı degil.
Türkiye'de yaklaşık 7.5 milyon özürlü
bulunuyor. 3.5 milyonu eğitim çağında
olan özürlü çocuk ve gençlerden yalnız-
ca 30 bini eğitim görebiliyor. Özel eğitim
\erenokul sayısı dayeterlı değıl.bu alan-
da eğitim veren ünn ersitelerden mezun olan
öğretmen sayısı da.
Türkıveılekı ünn ersitelerden yalnızca
Anadolu. Gazı \e Hacettepeüniversıtele-
rinde özel eğitim alanında öğretmen ye-
tıştınlıyor. Ancakbunlar var olan özel eği-
tim kurumlarındakı öğretmen gereksıni-
mını karşılamadığı gıbı rotasv ona tabı tu-
tulmalanyla da sorun büyüyor. Örneğin.
Sibel'ın yengesi Ayla Erdım'in yönetim
kurulu başkanlığını vaptığı Özel Eğitime
Muhtaç Çocuklara Yardım Derneğfnin
(ERAM) kurduğu okulda. yalnızca bir
özel eğitim bölümünden mezun öğretmen
görev yapıyor. Bu öğretmenin de Erzu-
rum'daki bir okula -özel eğitim okulu de-
Öğretmenleri soru sorduğunda diğer okullardaki vaşıtları gibi parmak kaldırı-
yor, yanıt veriyorlar. Her doğru yanıttan sonra sınıfı, öğretmenin 'aferin'leri, ve
öğrencilerin kahkahaları dolduruyor. Hatta eller birbirlerine vurularak kutlama-
lar yapıhyor. (Fotoğraf: KADER TUĞLA)
ğıl- sınıf öğretmenı olarak tayinı çıkmış.
Yani, amaçlan engelli çocuklann ev lerin-
den dışan çıkmalannı, eğitimlerini sağla-
mak olan bu kuruluşlar, sorunlarla boğu-
şarak. bu çocuklara v e ailelerine hızmet ver-
meye çalışıyor.
Çıkış noktası Sıbel'e eğitim olanağı sağ-
lamak olan Ayla Erdım, "Bireysel başla-
yan sürec.toplumsala dönüştü. Temel ama-
cımı/, engelli çocuklann eğitilerek toplu-
ma kazandınlması" dıyor.
Erdim'ın yönetim kurulu başkanı oldu-
ğu ERAM. anaokulu, eğitim uygulama
okulu. meslek eğitimı merkezi ve meslek
okulu kurmuş.
OkullarMıllı Eğitim Bakanlığı'nadev-
redilmiş. Bu merkez ve okullar, sayısız
konserler, şenlikler. seminerler, yanşma-
lar, söyleşiler, sempozyumlar, tiyatro ve kı-
sa metrajlı fılm düzenlenerek, yardım top-
lanarak gerçekleştırilmiş. Engelli çoc
larda eğıtımin sürekli olması çok öne:
Bu çocuklara verilen eğitime ara veril
mesı gerekiyor. ERAM da bu gereksin
den hareketle engelli çocuklar için
okulu düzenliyor. ERAM Spor Kı
bü'nün, derneğin Aksaray'daki binası
düzenlediği yaz okulunda yanm gün a
demik eğitim, yanm gün de sporetkin
leri yer alıyor. Haftada bir gün de ge2
gıdıliyor. Geziden amaç, derslerde i:
dikleri konulan pratiğe uygulamak. Ör
ğin, taşıtlarla ılgili dersten sonra otob
binilip, yolculuk ediliyor.
Ayla Erdim, eğitim gören engelli
cuklann sosyal zekâlannın arttığına c
kat çekerek "Bu çocuklarla her orta
rahatlıkla girebili>x>ruz. Kolayca uyum s
lıyorlar" dıyor. Yaz okulundakı dersl
den bırıne konuk oluyoruz. Hüseyin, /
Burakve Sıbel%renklen ve kavramlan <
reniyorlar.
Öğretmenleri soru sorduğunda dij
okullardaki yaşıtlan gibi parmak kald
yor, yanıt veriyorlar. Fark, öğrenmec
aldıkları zevkte v e bunu ifade ediş biçi
lennde. Her doğru yanıttan sonra sınıfı, (
retmenin 'aferin'leri. ve öğrencilerin k;
kahalan dolduruyor. Hatta eller birbir
rine vurularak kutlamalar yapılıyor. Gı
düğümüz o ki okulda bulunmak. öğretmt
lennce se\ ildiklerini hissetmek, yaşıtlar
la bir arada bulunmak bu çocuklan çok m
lu ediyor. Onları mutlu görmek çevre
rindeki insanlarainanılmazbirmanevit.
min veriyor. Keşke bu 'özel" çocuklann he
sının gıdebileceğı okullar ve merkezi
olsa, onlara sevgı, hoşgörü ve sabırla ya
laşan eğitimcilerin sayısı artsa ve hef
mutlu olsa...
'Köprü Odül kazanan 24 eserde Çanakkale
Boğazı'nda köprüye yer verilmedi
projesinden vazgeçilmelT
TL'RHA.\ NARLER
ÇANAKKALE - üelıbolu Yanma-
dası Lluslararası Banş Parkı Proje Ya-
nşması'nda, jüri heyetı ve katılımcı-
lann, Çanakkale Boğaz Köprüsü Pro-
jesi'ne karşı yaklaşımları tartışmala-
ra neden oldu. Yanşmada bınncı olan
eser dahıl ödül alan 24 eserde de Ça-
nakkale Boğazf nda köprüye yer ve-
nlmedi. Mımarlar Odası Genel Baş-
kanı Oktay Ekinci, köprü projesinden
vazgeçilmesını ısterken. Enerjı ve Ta-
bii Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersü-
mer, Çanakkale Boğaz Köprüsü'nün.
lstanbul'a yapılan 3. boğaz köprüsüy -
le birlikte ihale edıleceğıni duyurdu.
Geçen ay sonuçlanan Gelıbolu Ya-
nmadası Uluslararası Banş Parkı Pro-
je Yanşmasf nda. jürı heyetı ve katı-
hmcılar, Çanakkale Boğazfnda ya-
pılması düşünülen köprü projesine
karşı çıkarak. köprünün, tarihı ve do-
ğal değerler üzerinde tahnbat yapaca-
ğını söylediler. Yanşma jürisınde yer
alan Yenı Zelandalı mınıar üye. Cum-
hurbdşkanlığı K.oşkü'nde yaptığı jçık-
lamada. Banş Parkı ProjeM'ne. Ça-
nakkale Boğaz Köprüsü önerisinın
gölge düşurdüğünü belırterek "Banş
Parkı Projesi bir huzur projesidir. Bo-
ğaz köprüsü ise huzur projesine ve me-
kâna gerginükgetirecektir" dedi. Ya-
nşmada bınncı olan Norveçlı proje-
de. boğaz geçışi konusunda köprü öne-
rilmezken, ödül alan dığer 24 projede
de köprü önerısine yer verılmediği
dıkkat çekti.
'Projeye gölge düşmesin'
Mımarlar Odası Başkanı Oktay
Ekinci de. hükümetin. uluslararası
prestijini de göz önüne alarak Kılıtba-
hır-Sançay hattındayapılacak Çanak-
kale Boğaz Köprüsü'nden vazgeçme-
sı gerektiğini söyledi. Ekinci. Banş
Parkı Projesi'nın başlangıcırıda. Tür-
kıye'nın dünya mekânının korunma-
sına yönelik \erdiğı sözler bulundu-
ğunu, Lluslararası Banş Parkı Proje-
M'ne gölge düşmemesı gerektiğini
vurguladı.
Boğaz köprüsü projesine yönelik
bu görüşlere ılk tepki Enerjı ve Tabıı
Kaynaklar Bakanı Cumhur Ersii-
mer'den geldi. Çanakkale Milletvekı-
lı Ersümer, köprü ve Banş Parkı pro-
jelennın bırbırinezararlarının dokun-
mayacağını öne sürdü.
1991 yıhnda Bayırdırlık Bakanlı-
ğı'nca onaylanan ve o günden bu ya-
na yılan hikâyesine dönen Çanakkale
Boğaz Köprüsü Projesi, ilk defa RE-
FAH YOL hükümeti dönemınde Bayır-
dırlık Bakanlığfnın hazırladıgı
1 25.000 ölçekh Gelibolu Yanmada-
sı ve Saros Körfezi Çevre Düzeni Imar
Planı'nda ışlenerek resmıyet kazan-
mıştı. Daha sonra Çumhurbaşkanlı-
ğı'nca 27 Temmuz 1994 Gelıbolu or-
man y angınından sonra başlatılan Ulus-
lararası Gelibolu Banş Parkı Projesi
nedeniyle askıya alınan proje konusun-
da yenı hükümetm finans arayışlan
yetersizkalmıştı...
Fenerbahçe Koleji
Eköğretiınde her
derse farklı öğretmen
e-posta; tan QL prizma. net. tr
İstanbul Haber Servisi
- Fenerbahçe Koleji. öğ-
rencilerini. ilköğretimin
4. ve 5. sınıflannda her
ders için ayn bir branş öğ-
retmenıyle. ayn derslık-
lerde yetıştiriyor.
Yürürlükteki bir sınıf
öğretmenının tüm ders-
lerden sorumlu olup beş
yılda bir binncı sınıfatek-
rardönmesını öngören uy-
gulamayı değiştiren Fe-
"nerbaİTçeiCöteji, 4. sınıf-
tan başlay arak tüm ders-
leri. konusunda uzman-
laşmış. branş öğretmenle-
rine veriyor.
Okulda her ders. içen-
ğıne göre hazırlanmış
farklı derslıklerde verilı-
yor. Örneğin çocuklann
korkulu rüyası olan mate-
matik dersi. matematiğı
sevdirecek ders araç-ge-
reçleriyle donattlanj
tematik dersliklerinde öğ-
retiliyor. Dershaneci Erol
Altaca'nın sahibi olduğu
Fenerbahçe Koleji, fen ve
matematik derslenni
Türkçe öğretirken, iki ay-
n yabancı dilin öğretimi-
ni de ıhmal etmiyor.
Okulda öğrencılere yö-
nelik uygulanan dısiplin
anlayışı da "mantıksız
sertlik ve katılık" yerine
"gerektiği ölçüdeödünsüz
3îsiptin~r öngörüyor. Öğ-
retimde ödül, yaptınm ve
kurallan dengelı bir ölçü-
de tutan disıplın anlayışı
uygulanıyor. Okulun dı-
siplin anlayışına göre ög-
rencininyanlışdavranışı-
nı düzeltmesine yönelik
vaptmm uygulanırken. ço-
cuğun kişiligı, kendıne
güveni ve özsaygısınaza-
rar venlmemesine çalışı-
lıvor.
SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN
Yenigün 'Sermuharriri', Yunus Nâdi Bey!.
/ K I asıl bir soğuktu? Parmak uçlarının, duyarlı-
^ I N ğını kaybettiği türden mi? Yoksa ayazın us-
turasından korunmak için, kuytular mı aranılıyordu?
Acaba soğuk muydu? Yoksa yağmur mu yağıyor:
izmir'in o yeknesak, insanın içinı bayıltan, şakırtılı
yağmuru?
Hafızanın 'ekranı', neden daima net değıldir? Yer
ve zamanı aynı, iki olaydan birisi, en ufak aynntısı-
na kadar pınl pınl, net; öbürü, dumanlı ve müphem,
adeta 'alacakaranlık kuşağı'! İlk duyduğumda bü-
yük hayrete düştüğüm o 'gerçeği', olduğu gibi ha-
tırlıyorum da, nerede, nasıl, kimin söylediği kanşık:
'Tornacı' Ömer mı söylemıştı, 'Fınncı' Mustafa mı?
Cemşid mi, yoksa İhsan Ahmed mi?
"... sen ne diyorsun be! Yunus Nâdi Kuva-yi
Miiliye'de, kırmızı tepelikli kalpakla dolaşırmış;
1920'lerde, Meclis'de Komünist Fırkası kur-
muş!.."
Hayretim mâzur görülmehydi, o tarihte (1941)
'Cumhuriyet', -babamın tâbiriyle- 'nfm resmî' (ya-
n resmi) gazete sayılıyor; Yunus Nâdi Bey gün-
demde deöil! 'Evveliyatını' hiç bilmiyorum, meğer-
se neymişMki söyleşidir, yazılarından 'dehşetengiz'
pasajlar aktardığım, 'çetin' kalem yok mu; o kalem,
Yunus Nâdi Bey'in kalemi!)
Kaç hayat' içeren, bir ömür'!..
Yunus Nâdi Bey! Gâzi Mustafa Kemal'in, gö-
zü kara dâva arkadaşı! 'Anadolu'da Yenigün'
gazetesınin yavuz 'sermuharriri'! Türkiye Komü-
nist Fırkası'nın 'azâ-yı kirâmı'! 'Cumhuriyet' ga-
zetesinın, sahibi ve başmuharriri! Ömrünün bu ka-
dan bile, bilinmez, kaç hayat içeriyor: bir 'efsâne'
Ülkemizin, ne vahim bir hafıza kaybı yaşadığına,
örnek mi aradınız; hemangi bir ansiklopedide, Yu-
nus Nâdi 'maddesine' bir göz atacaksınız! (Mese-
la, 'Büyük Larousse'): hayatı ve İiiliyatı', adeta
'Soğuk Savaş', kalıplanna göre dondurulmuştur:
Abdülhamid-i sâni'ye karşı 'hafi' cemiyet kurup,
Midilli'ye sürüldüğü var. Mütâreke'de Yenigün'ü
sırtlayıp, Dersaadet'ten Ankara'ya taşıdığı yazılı;
ama ne Komünist Fırkası'nın adı geçiyor, ne de Ye-
nigün'ün bu 'fırka'nın nâşir-i efkân' (organı) oldu-
ğunun!
Fırka'nın tesisi, 18 Teşrin-i Evvel (Ekim) 1920! Me-
te Tunçay'a bakarsanız. "... ileri gelenleri arasın-
da Tevfik Rüştü (Aras), Mahmut Esat (Bozkurt)
- Yunus Nâdi (Abalıoğlu), Kılıç AN, Hakkı Behiç
(Bayiç), 'Topçu' İhsan (Eryavuz) - Refik (Koral-
tan), Eyüp Sabri (Akgöl) ve Süreyya (Yiğit) gibi
radikal meclis azaları bulunuyordu..." (Türki-
ye'de Sol Akımlar', 3. Basım. s. 163. Bilgi Yayıne-
vi)
Moskova 'Solu', bu 'fırka'dan hep dudak büke-
rek bahsetmiştir: 'Resmi' Komünist Fırkası! Bunda,
III. Enternasyonal'in gizli etkisini görmemek müm-
kün mü? Bunlar 'too/şev/Tc'le 'komûnistliği' özdeş-
leştirmişti; sosyalist olmakla, bolşevık olmak birtu-
tuluyor; hal öyle olunca, Müdafaa-i Hukuk Dokt-
rini'nin 'tam bağımsızlık' prensibine bağlı, dolayı-
sıyla Moskova'ya 'dost', ama 'mesafeli! TKF'nın;
sürekli 'dışlanması', şaşılacak şey mi?
Bu partiden, sık sık 'Atatürk'ün kurdurduğu par-
ti' diye söz ediliyor, daha işin başında ciddiye alın-
mıyordu ya; A. Cerrahoğlu'ya (Kerim Sâdi) göre,
"...'resmi' veya 'danışıkh' -ve bir 'muvazaa' par-
tisi olarak- tarihe geçen; fakat beigelere dayan-
mak suretiyte, (durumu) henüz aydınlanmamış bu-
lunan Türkiye Komünist Fırkası..."nın (Türkiye'de
Sosyalizm Tarihıne Katkı, s. 421, May Yayınları);
Mete Tunçay'a göre "... genellikle sanıldığı gibi,
tümüyle Mustafa Kemal Paşa'ya her zaman uy-
sallıkla boyun eğdiği, pek doğru olmasa gerek-
tir..." (Adı geçen eser, s. 175).
Sultan Caliyef in gölgesi
1
ml?
Bana kalırsa, kimsenin üstünde durup düşünmek
istemediği, başka ve önemli bir nokta var: Tür-
kiye Komünist Fırkası, bu arada elbette başlıca
sözcüsü sayılabilecek Yunus Nâdi Bey: daha o
zaman, Rus '£>o/şewMğ/'ileTürk 'komûnistliği' ara-
sında önemli bir tefrik yaparak; Sultan Galiyef'in
'Millî Komünizm' tezlerine sahıp çıkıyor: böylece,
sonradan aynı kervana katılacak olan Josip Broz
Tito'ların, Maozedun'ların, Hoşiminh'lerin, Imre
Nagy'lerin, Aleksandr Dubçek'lerin başını çekiyor.
Bu noktaya, önce Müdafaa-i Hukuk Cemiye-
ti'nin 'nâşir-iefkân'olan Hâkimiyet-i Milliyegaze-
tesinde, dikkat çekilmiştir; hem de ilk cümlesinde,
tamamiyle Sultan Galiyef'e ait olan bir düşünce,
açıkça belirtılerek:
"... bir memlekette kapitalizm zulmü dahilden
değil de hâriçten gelecek olursa, o memleket-
te zenginle fakirin aynı zulme karşı birleşmesi
kaabildir. Anadolu'da Rusya'daki tarzda haşin
ve kanlı bir proletarya diktatörlüğü tesisine lü-
zum kalmaksızın komünizm tahakkuk edecek
ve belki de imha için sarf olunan kuvvetler ih-
yaya tahsis edileceği için Anadolu komünizmi
daha feyyaz, daha müsmir neticelere doğru gi-
decektir..."
"... demek ki iki komünizm olduğu muhak-
kaktın ayrı ayn esbap ve avamil altında tekev-
vün hareketler, aynı gayeye, birbirine tamamen
muvazi giden, fakat mahiyet-i şekliyesi itibariy-
le başka olan yollarla da erişebilirmiş, işte filo-
zofların, âlimlerin görmemiş ve söylememiş ol-
dukları bir hususiyet, mesut hususiyet!.." ('İki
Komünizm', 12 Teşrin-i Evvel 1336)
Daha da ilginci, bence şu sozler: "... Hâkimiyet-
i Milliye, Tanzimatçı ruhlu taklit bir komünizmin
değil, Türk ve Anadolu bünye-i içtimaiyesinin is-
tediği, hakiki ve feyyaz komünizmin müdafiili-
ğini yapmayı, Türkiye'yi hakikaten bir selame-
te çıkarmak işinin esas ve temeli addeder) ÇCer-
yanlar' (Başyazı) 9 Teşrin-ı Evvel 1336).
Dikkat isterim. Müdafaa-i Hukuk'un gazetesi,
'Tanzimatçı ruhlu taklit bir komünizme' karşıdır,
bunu açıkça söylemiş: lyi de acaba 'Tanzimatçı ruh-
lu taklit bir demokrasiye' karşı değil miydi?
Öyleydi elbet!
http:// www. prizma.net. tr/ A İLHAN
http://www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/ailhan.htJm
RADYO
Cumhuriyet
1 O7.4aydınlığa, demokrl^ye, Cum