Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 HAZİRAN 1998 PAZAR OLAYLAR VE GORUŞLER Ah İstanbul, Vah İstanbul! VÜk. Mİmar, Prof. RUŞEN DORA MımarSman Imvemtesı 1 S75\ı0anndanİzienıınler: Ge- bı sankı sonsuza uzanırcasına boğazın (,en vuzsılda İstanbul a gelen ıçındeenyensıIuetlerneytnnesııdı^Sa- Italy an Edmondo De Anıicis hılsaray lar, koşk v e kasırlar, kuçuk koy - anılannda şehir ı şov le anlatır cukler\evuzlercebenzerburgaçlar bıt- •'Kanunca IstanbuJ'a gitmekle kılenn rengarenk dalgalanmalan ınsanı (,en vuzsılda İstanbul a gelen Italyan Edmondo De Anıicis anılannda şehir ı şov le anlatır "Kanunca htanbul'a gitmekle duş kınklığma uğramavacakbm. En kuş- kulu bır gezgın bile bu şehirde gu\en \e beğenilıolacakn." İstanbul karşısında şa- ır. arkeolog mımar tanhçı, tacır soylu ve stradan ınsanlar eş hayranlıklar ıçın- de olacaklardı 0 şehre gıdenlerden şaır Perthuiser ın dılı tutulur vazar Toume- fori şaşınr ftxıgueville kendmı cennette sanar La Martin ıse Tanny a şukur eder- mış Yıne Gautier duş gordugune Cha- teubriand da bu temaşanın (panorama) dunyadakı eşsız bır guzellık olduğunu duşunurmuş îstanbul'u goren denızcıler- de bır sabahın er saatlennde oraya van- şın ınsan >aşamındakı olagandışı bır an olduğunu so\lerlermış iştebuduyum- larla guzel bırgunun erken saatlennde va- pur ıle tstanbui a gırerken y ırmı dor- dundekı sade bır ressam C. Biseo ıle > ır- mı sekız yasındakı kendıne sıradan şaır dıyen Amkis. duyduklan ıle ızledıklen arasındadırlar İşte AnıJar: Sonunda sısler arasından once bazı tepelenn golgelen \e uzerle- nne serpılı beyazlıklar gorunmeye baş- lamıştı Gunun ılk ışıklannın beyaz ve koyuluklann arasından aynadanyansır gı- bı camlardan gen gelışlen ınanılmaz bır goruntu ıdı Bu ışık selı cumbuşu arka- sından yavaş yavaş belıren evler mına- reler. Galata Kulesı, Koprusu Tophane top dokum yerlen, Pera, Topkapı Sarayı ve denızde kaynaşan ınlı ufaklı tekneler senfonınm ılk uverturlen mı ıdı9 Bunla- nn gensınde adım adım kn nntılarla kâh gorunen, kâh kaybolan duş parçalan gı- çılgmlar gıbı coşturacak sıhırler mı ıdı° Haşmet1 haz zerafet, guzellık Ro- mantızmın gerçekle, vaşamın görkem ıle buluştuğu çarpıcı bır duş buvdu ışte Gemıdekı herkesın agzı gorduklen kar- şismda bır kanş açık kalmıştı Çıt çıkmı- vordu Turku Avrupalısı çocuğubuyu- ğu. "-Tannm!" nereve bakacağımızı bı- lemıvorduk Her şey ı gorebılmek ıçın fır fır don- mek gerekıyordu Zevkten.havranlıktan bu olağan dışı mıtten hepımızın netesı ke- sılmış dılımız turuimuştu 1875, Beş Saat Sonra: "Sabahki duş- lerim uçup giderken çeşit çeşit izlenim ve hisler çe\remi kuşatnordu.." dıvordu Amıcıs Yıkılmış guzel vapılar sılınen eskı kultur varlıklan yenıleneme>ecek değerlenn yok edılışıne tanık olunuyor- du Karmasadan yenı guzel vaşamlarıçe- ren bır şehnn nasıl oluşacagı o zaman- lann >abancı bırgozunun de endışe kay- nağı ıdı Sureklı kazılarortalığa saçılan taş. topraklar neden oyle bırakılıyordu0 Guzel bırsokağın sonundakı uçurumlar daanlaşılamazdı Çamurlu sokaklannda dolaşan kedı, kopeklen, kuşlan, sardun- ya, feslegen, aslanağzı. fılbahn, ıtır vb çıçeklen ve ustlenne yumurta kabuğu takılı sopalan olan saksılan ıle yaşayan- lan vabancılarnasıl goruyorlardı'1 \vru- pa gıyımlılenn yanında kılıksızı dağlı- sı, ovalısı nasıl da ıç ıçe ıdı° Şurada uy- gar şehir, bır adım otede ıssız dağ başı kıme gore ıdı° Başınızın ustunde mına- reler. kubbeler Mervem Bakus, ayağı- nızm dıbınde su dolu bır çukur ıle ken- dınızı hangı sanatın kanatlanna bıraka- bılırdınız9 Şıırlı sozler sıslı duşsellıkler eşlığınde çopler, leşler, sokakta yatan za- vallı msan ve havvanlan nasıl buluştu- racaktınız'7 Yardım etme. acıma duvgu- lannın en vuce orneklen şanında kız- gınlığında aslan kesılen munıs ınsanla- nnı hangı sınıflamava katacaktınız9 Dı- lı, ınancı gı>sısı da\Tanışı.vaşamıbuka- dar çeşıtlı olanların ortak kavnaşımını hangı olçutte denevecektınız11 Mağrtp kışlasından art Novveau, barok yapisi- na. Turk kahvehanesınden çarşı bedes- tenıne. çeşmesınden mezartaşına kendı- ne ozgu bu muhteşem mımarlığı nasıl an- latacaktınız11 Çamur, taş, toprak çalılık derken hanımelı ıncır defhe sumbul kokulu Arnavut kaldınmlı daracık so- kaklı, alaturka kıremıtlı çıkmalı şah- nışlı mıssabun kokulu, sakız gıbı tahta doşelı. halılı kılımlı evlen de kımın ışı ıdı° Bır sokak aralığından gorunen de- nız, gok, adalar \e bensındekı mor sal- kımlar sarkan yıkık duvannın yanından akan lağımlı deresınde kâğıt sandal v uz- duren çocuklar guzel gezi resımlenne ko- nu mu oluyordu7 Bu sorulan geçen yuz- vılda ne duşlerle İstanbul a gelenler ılk dakıkalanndan sonra dılegetırmışlerdır Avnlışlanndahayranlıklan yanında şaş- kınlıklan da haylı yukludur Bırkaç sa- atten omur boyunca da olsa bov le bır ge- zı sonrası her gezgın Amıcıs gıbı "Aklı- mı şasırdım. Istanbul'u sorana elim şa- kağımda nereden başlanacağını bıleme- diğüni. kafamdakı fırtınava vanıt aradı- ğırnı soylemelivım'' dıyecektır \ üzVîrmiLçVıl Sonra 1998'delstan- buJ: Ilk beş saat sonrası hâlâ geçerlıdır Hayranlık ve şaşkınlıklar arasmda hâlâ gıdılıp gelınıyor tstanbul'u soranlara, hâlâ eller şakaklarda ne deneceğı bılıne- mıyor Sokaklarhâlâkazılıyor Temız ın- sanlar vmeduyarsız. kırlı aymazlarıle bırlıkte olmak zorundalar Değer vargı- Ianhâlâçığnenıyor Turlukılıflardakul- türvedoğaçıkarlarateslımedılıyor Hor- monlu kanser gıbı her bovutta şışen bır canavardırartık İstanbul Kımı gelır, çok bilirmiş gibi olmadık yerını tuğlalarla kaplar Kımı kel tıraşıadı Barbaros olan buhan açar Kımı böğazını kaç bın ko- nutla çole, ta^a boğar Kımı tanhının, do- ğasının ınsan olçusunün ıçınetuy dıker Cam kaplısmdan gok ve goz tırmalaya- na her çeşıdı çıkar ve rant adına tepene bıner ha bıner1 Saraymış, evmış kultur orneğı ımış, onurlanmız ımış, sıluetmış, tanhmış kımse umursamaz1 Llkedışınagıttım Turk kulturunu ta- nıttım dıyen gobekçıler gıbı ata ata bıtı- remedık İstanbul u Hâlâ o koca cadde- lennden bıraz ıçerlerde az da oisa ıncır. defhe dut ekmek ayvası ağaçlannın ko- kuları bılenlerceayırtedılıyor Fılbahn aslan ağzı, fesleğen de ne1 dıyenler de çoklukta ama hâlâ sardunyasına su ve- renler var Lufer paiamut, hele uskum- run ızmantın kaldı mı11 Hâlâ yalnız da kalsa sovlu (asıl)bırhanımefendı gibı ze- rafetını koruvan cumbalı evlenn yapı- lann yok olmadı Bız bırkaç kınkdokuk anı ve arta kalanlardan ozlem gıderebı- lıvorsak ne mutlu1 Ya yuzyıl sonrasının dorduncu bolumu nasıl oJacak0 Hangı çı- çek hangı çıkma hangı salkım, hangı av- va Gunumuzun azgın gök kafesı, Park Otelı DolmabahçeSarayı ensesıne, Yıl- dız Sarayı dıbıne y erleştınlen o koca ko- ca şeylerve benzerlen artık yuz yıl son- ra masum ınsancıl İstanbul sıluetlen mı olacak"1 Bugunlenn davranış ve ınsancıl- lıklan aptallık mı sayılacak0 Parasallık akılla eşdeğer mı olacak0 Meganm me- gasının megası İstanbul. geleceğındekı amblemın artık Yedıtepe falan olmaya- cak Amorfdıkenlıbırtopamblemsana dahaçokyakışacak Hâlâhayxanlıkveşaş- kmlıkduyanlarvarsa bunun neolduğu- na yanıtlan da olamayacak PENCERE 3.000.000 Kitaba Ek, 3.000.000 Oaha Cumhurıyet'ın 'Cuma Kıtaplan'ndan 50'ncısı geçen hafta okura ulaştı Gazetemız cuma gunlerı 62-65 bın satıyor, bu demektır kı 50 haftada uç mılyonu aşkın (rakam- la 3 000 000) kıtap yurt duzeyıne dağıtılmış Dıle kolay 3 000 000 kıtap1 Hem de ne kıtap1 * 1923 Devrımı dunya tanhınde onemlı bır donum noktasıdır, Islam coğrafyasında ılk kez laık bır cumhunyet kuruldu, bu, adıyla sanıyla 'Aydınlan- ma Devnmı'dtr Onderı Ataturk!.. Dunyada ve Turkıye'de '1923 Devnmı' ve Mus- tafa Kemal'e ılışkın bınlerce kıtap yazıldı Yeriı ve yabancı kaynaklarda Ataturk'e ılışkın yazılmadık şey kaldı mı/? Ozel yaşamından tutun da savaş- lanna ve devnmlerıne dek her şey dıdık dıdık edıl- dı, ama, 'Aydınlanma'nm duşmanları bır şey tut- turmuşlardır 'Resmı tarıh1 ' Neymış'? Yazılanlar 'resmı tanh'mış, yalanmış, uydurma ımış Gazete koşelennde sık sık karşımıza çıkan bu perışan ıddıa kasıtlı ya da sersem sepelek ceha- letın dışavurumudur Turgut Ozakman'ın kay- naklara gırerek yaptığı araştırmaya gore Ataturk'e ve Devnmıne ılışkın yerlı ve yabancı dıllerde ya- yımlanan yapıtlar 10 OOO'ı aşıyor, bu kapsamda resmı nıtelıklı yayınlann oranı yuzde 1 3 Resmı olmayan yayınlann oranı yuzde 98 7 Pekı, nerede 'resmı tanh"> • 1923 Devrımı'ne ve Ataturk'e saldırı kampan- yasını goğuslemek ve yenı kuşakları ılk elden bıl- gılendırmek ıçın Cumhunyet 'Cuma Kıtaplan'n çı- kardı, yurt duzeyıne yayılan 3 000 000 kıtapla ıf- • •• tıralar çurutuldu Cuma Kıtaplan surecek Cumhurıyet bu ınanılmaz ışı tek başına yaptı, bızım ne bankalanmız var, ne holdtnglerımız' Destek olsun dıye bır "sponsor" aradık, koca- man bankalar, holdıngler, dev şırketler sağır du- vara donuştuler Canları sağolsun1 Cumhurıyet bugun medyada hıçbır gucun yapamadığını ba- şarmış, 3 000 000 kıtapla ulkeyı bezemıştır Her kım 1923 Devrımı'nı ve Ataturk'u karalama- ya yonelırse bu kıtaplar onlann suratlanna vuru- lacak bırer şamar gıbı kıtaplıklarda hazır beklıyor • 1998 Cumhurıyet'ın 75'ıncı yılı Ne yapıyoruz'' Ozel sektor ne yapıyor? . Devlet ne yapryor? . Hıçbtr şey Cumhunyet yılın başından berı çalışıyor, Cum- hunyet'ın 75'ıncı yılını Aydınlanma'ya yakışır bı- çımde kutlamak ıçın 1940'larda Hasan Âlı Yücel donemınde çıkarılmış bulunan "Mıllı Eğıtım Ba- kanlığı Klasıklen"m yenıden yayımlayacağız, Sok- rates'ten Vottaıre'e, Ömer Hayyam'dan Tolskoy'a dek açılan bır yelpazede edebıyat, bılım, felsefe yapıtlannı salı gunlerı gazetemızle bırlıkte okuria- ra sunacağız 1923'te kurulan Cumhurıyetın 75'ın- cı yılındayız, ama, hıçbır kurum boyle bır gırışıme geçmek cesaretını kendınde gorememıştır • Amacımız bır yıl ıçınde Turkıye'ye 6 000 000 k/tap dağıtmak1 Okurlarımızın bu yolda bızı yal- nız bırakmayacaklarına ve destek olacaklarına ınanıyoruz Fat kir bo deyip kalınadı. gelecek ayı beklt^ebilir ~*v emez. telenıe sonumrgt JsteliK'bu sorunları çözınek içi borç iilıiîi*ıııxii, av Jps çekmeni/e gerek vbkıf îş Bankası'nda İ3İr lıesabı olan herkesın, «»toııiütiR eclili Ek Hesjıbı var. Cîelin, ımz I>itııııs o matık ten akit çekiıı, kullanın. he *Ek Hesap'la ılgill her turlu bilgiyı, www.isb O 800 211 62 SO numaralı ucretsiz telefon hs TURKIYE IS BAN