Katalog

SAYFA CUMHURİYET 29MAYIS1998CUMA OLAYLAR VE GORUŞLER Sekiz Yıllık Eğitimin Başansı İçin.I. Prof. Dr. AHMET KOCAMAK HacettepeLn, EdebnatFak S ekız > ıllık temel eğıtımın ul- kemızın buyuk bırkesımın- ce benımsenmesı ve gonul- den desteklenmesı toplum- ca bılgıye v e gelı^meye du- yulan ozlerrun bırvansıma- sıdır Ancak çok gecıkmedenbuduyar- lığa somut adımlarla karşılık venlmesı deonemtaşımaktadır Elbette egıtım, sa- nat. bılım gıbı konularda bugünden ya- nna kokten değışmeler beklenemez, an- cak amaç ve yöntemler ıyı belırlenır \e bunlara uygun araçlar seçılırse koklu donuşumlenn sağlanmaM da zor deâıl- dır Çağdaş eğitimin temel ilkesi ınsanı o/- gurluğune kavuşturmakhr. Ataturk do- nemının en onenilı kazammlanndan bı- nM olan Eğıtım Bırlığı >a^ası nın one- mi de buradadır Insanı kıılluktan \urt- taşlığageçımıek duşuncey ı tutsak eden boş ınançlardan kurtararak bıreye kım- lık kazandıımak Bu denlı açık bır he- def karşısında yapılacak olan da bellı- dır Eğıtımı dıncı yorungeden çıkara- rak bılımın yorungesıne verleştırmek Neden başaramıyoruz bu denlı açık se- çık bır hedete ulaşmayı' Buııun bırçok nedenı % ar, ama en baş- ta ç.nüdas demokratık bır toplum düze- nın1 iı ııuz burun kurum ve kurallany- la yeılı-ştırememış olmamız buyuk bır engel olu^turu\or Demokrasıolmayın- L ı duşu îce ozgurluğu olamıyor, duşün- ce ozgurlügunun olmadığı yerde ıse bı- lımın, gerçek bılımın yeşeremeyeceğı besbellı Oyleyse sekız yıllık eğıtımden oncelıklı beklentımız demokratık bır toplumun gereklenne uygun bıreyler yetıştırmektır Çağdaş demokrasının > apıtaşlan ara- sında hukukun ustunluğu laıklık. ınsan haklan kışılenn toplumsal guvencesı sağhklı vaşama hakkı başta gelmekte- dır Eğıtım bıreylerebu konularda bılınç ve bılgı sağlamak zorundadır Bunun yapılabılmesı ıçın eğıtım ızlencelennın >enıden duzenlenmesı kıtaplann ders araç ve gereçlennın buna gore yenıden hazırlanması ve burun bu duzenlemele- nn kendı uzmanlarımızca yapılması ve kendı kaynaklarımızdan ^ağlanması onem taşımaktadır Ozellıkle son yıl- larda bırçok Batılı ulkenın eğıtım ışını ti(.aretınonemlıbıraracı halınegetırdıği unutulmamalıdır Eğıtımın temel dıreğı oğretmendır kov En->tıtulennın kapatılması ıle baş- layan >anlı^lardızısı daha sonraoğret men okuilarının onemsenmemesı ve Vuksek Oğretmen Okullan'nın kapa- tılmasıv la surdurulmu* \e oğretmen ve- tıştırme konusu maalesef çıkmaza gır- mıştır Konuyu çırkın polıtıkanın elın- den kurtaımak ıçın ıyı nıyetlerle bu gö- rev unıverMtelere venlmiş ancak adı geçen kurumlar bu ış ıçın hazırlıksız vakalanmışlardır çunku oğretmen ye- tıştırme ozellığı olan bır uğraştır Salt kuramsal yetkmlık yetmez oğretmen ye- tıştırmek ıçın, kuramla uygulamayı bağ- daştırmavı bılmek gerekır Sekız yıllık eğıtımın ve genel olarak eğıtımın başa- nsı oğretmen yetıştırme konusundakı tu- tarlılıkla sağlanabılır Sekız yıllık eğıtımde ıvedı oğretıcı gereksınmesı duyulması ne vazık kı kı sa dönemlı kurslar ve başka > ollarla bu- tun unıversıte mezunlanna oğretmen- lık yolunun açılması gıbı bır sakıncayı berabennde getıımektedır Bu çok kısa bırsure ıçın belkı geçıcı bıronlem ola- rak duşunulebılır, ancak bunun kalıcı bır >ontem olarak benımsenmesı, eğı- tımın çıkmaza gırmesıne neden olabı- lecektır Oğretmenlık bır boş zamanı değerlendırme etkınlığı ve onune gelen herkesın yapabıleceğı bır uğraş olarak duşunulemez Hele ılk okuma yazma gıbı son dere- ceuzmanlıkgerektıren öğrencılennya- şamlan boyunca ıyı alışkanlıklar kazan- malan gerektıren bırdonemı deneyım- sız unıversıte mezunlanvla doldurmak eğıtıme yapılabılecek en büyuk kotu- luktur Bu donemde okuma sevgisı edı- nememış. dahadaonemlısıokuluseve- memışbıroğrencının ılendekı yıllarda topluma nasıl yararlı bır yurttaş olaca- ğı merak konusudur Sekız yıllık eğıtım, ancak ıyı yetışrruş. mesleğını ve ınsanlan seven kendıne gû- venlı kendısıyle ve çevresıyle banşık. çağdaş dunyanın değerlennı benımse- mış ozvenlı oğretmenlersayesındeba- şanya ulaşabılır Öğretmenın konusu > a da ıçenğı, oğ- retmen oğesı kadar belkı de ondan onem- lı bır konudur Bu çerçevede bakanlığın felsefe derslennı zorunlu hale getırme sı elbette alkışlanacak bır gınşımdır. an- cak dersın ıçenğı kadar sunulma yon- temı de onem taşır Salt felsefe tanhı gı- bı okutulacak bır felsefe dersının ne ışe yarayacağıtartışmalıdır Bunun gıbı ana- dılı derslennın çağdaş metınlere yone- lık anlama, yorumlama, tartışma yontem- len verıne dılbılgısı tenmlen ezberle- me, eskı metınlerde geçen sozcuklenn anlamlannı oğrenme gıbı eskımış ve yarardan çok zarar verecek bıçımlerde elealınması,oğretımınnıtelığınııyıleş- tıremez Matematık, fızık, bıyolojı gıbı fen bı- lımlen derslennde de temel amaç bılım yasalannı ve bılımsel bulgulan öğretme- nın yanında oğrencıyı araştırmaya yo- neltmek ve araştırma teknıklennı oğ- retmekolmalıdır Bunubaşanylauvgu- lavan okullanmız olduğundan kuşku duvmuvorum, ancak bunlann çoğun- lukta olduklannı soyleyebıleceğımızı sanmıyorum Son y ıllarda eğıtım dızgemızın en bu- yuk yanlışı salt 'diploma için' eğıtım vermektır Bu aıılayışın ıçınde ılkokul- dan unıversıteve butun okullanmızın bulunduğunu uzuntuy le saptamak duru- mundayız Bununla şunu vurgulamak ıstıyoruz Eğirim, işlevselligini vftirmiş- tir, Oğrenciler okul seçimini vetenekle- rinegöredeğiLokullann boşkontenjan- lanna göre yapmaktadırlar. Bunun so- nucu mutsuz. öğrenmeden ze\1\ almavan. salt belü gerekleri yerine getirip diploma peşindc koşan bir oğrenci kumesi oluş- muştur. Bu oluşumda oğrencilerin hiç- bır kusuru bulunmamaktadır. Eğitim planlamasındaki eksikler, eğitimin okul turlerini bilimsel biçimde tanımlama- ması. toplumun gereksinmelerinden uzaklaşan, soyut,yüzeysel ezbere bir eği- tim dizgesini gecerti kılmtşür. Devletin ku- çültulmesi çerçevesinde paralı eğitime geçiş, durumu daha da çıkmaza sok- maktadır. Sekız yıllık eğıtım, salt yeteneğe uy- gun eğıtım anlayışinı geçerlı kılabılır- se, tek başına bu bıle, ulkemız ıçın bu- yuk bırkazanım olacaktır Boy lece genç- ler, yalnızgereksınım ıçın değıl, ıstedık- len ıçın bellı turden bır okulda olacak- lardır Ancak bıze göre sekız yıllık eğıtımın ve genel olarak bütun eğıtımın asıl ba- şarması gereken eğitimı işlevsel hale ge- tirmektir. tşlev sel eğıtım. ogrencının ye- teneğınden yola çıkan, o yeteneğı gelış- tıren, ılenye goturen, ulkenın gereksın- melenne yanıt veren ancak kışıyı salt toplumun kımlıksız bır üyesı, bır aracı halınegetırmeyen.kışıveuretkenlıkka- zandıran. kışıy ı mutlu edecek bır eğıtım- dır Önumuzdekı gunlerde kuruluş yıl- donumunu kutlayacağımız Kov Enstı- tulen bunlan başardıklan ıçın başanlı bır eğıtım kurumu olarak anılmaktadır- lar Gerçekten de Koy Enstıtulerı uret- ken ınsan, üretken aydın yetıştırdıklen ıçın başanlı olmuşlardır Uretken aydın amaçlannı açık seçık belırleyen 'bilgi- sini bilinçduzeyineçıkarmış', laftaıı çok ış ureten çev resıne ve genel olarak top- luma yararlı, alçakgönullu kışı demek- tır Kısacası sekız yıllık eğıtım, uretken, çok yonlu, ülke sorunlarına duyarlı, bı- lımdışı anlavışlara değer v ermeyen, ken- dısı vebaşkalanyla banşık aydını yetış- tırme yolundakararlıdavranmadıkça ba- şanya ulaşamaz İstikrar ve Adalet: Bir İkilem mi? Prof. Dr. İ. REŞAT OZKAN 0 stcr fen, ıster sosyal bılımler alanında ol I sun bır sıstemın ıncelenmesınde en once- lıklı koşul, o sıstemın ıv ı tanımlannidsıdır Doğruveguvenılebılırbırtdnımlamdnınva pılabılmesı ıçınyansız. bılınçlı\eetkınbır gozlem aşamasını gerçekleştırmek>e bır gereklılıktır Bununla bırlıkte dMİ konu sorunun çozumlenmesısurecındeortayaçıkmaktadırve bu- nun da ıkı farklı temel boyutu vardır Bunlardan bmncısı soruna ıyı nıyetlebırçozumun aranıp aran- madığıdır Eğer sureç, başlangıçta gerçek bır ıyı nıyetten yoksunsa. o zaman bunu ızleyen tum obur aşama- laronemını yıtırecektır Çunku vanlışbırbaşlan- gıçtan yola çıkılmış olacağından çozum dıye or- taya konacak olan. bır dayatmadan ılerı gıdeme- yecek, bu buyuk aldatmacaya dayanan uygulama gınşımlen. dengelen oturmamış bır gelışme su- recı ıçınde cıddı yapısal çarpıkla^malara neden ola- caktır Ikıncı temel boyut modelleme ve uygula- ma ıle ılgılıdır Sıstemın durumunu betımlemek ya da sahıp olduğu sorunu gıderebılmek ıçın. çozumleme aşa- ması ıçınde modelleme voluyla olası en fazla bır temsıl edılebılırlığe<verım) ulaşılması ve bunun ardından da bu model ıle uyumlu yontemlerın kullanılması çok onemlıdır Bu başarılamadıgı takdırde ya model sıstemı temsıl edemevecek va da sıstemın »orunu bır sorunsal halıne donuşecek- tır Goruldugu gıbı model ve yontem arasında kar- şılıklı bır etkıleşım vardır ve bu etkıleşım soru- nu ıkısının bırlıkte değerlendırılmesı geregını ka- çınılmaz yapmaktadır Kuramsal olarak modelın sısteme ılışkın tum av rıntılan goz onune alacdk şekılde kurulması. ıs- tenen bır durumdur ancak buna ışlevsellık ka- zandıracak uvgun bır yontemın bulunamaması durumunda 'Model-N ontem' ıkılısı bırçozumuor- tayaçıkarama>dcaktır Otc v dnddn yalnızca bıryon- teme ulaşabılmek kaygısı>la modelı aşın şekılde basıtleştırmek sıstemden gıderek uzaklaşılması- na neden olacağından, bu vöntemın kullanılması ıle vanlan sonuçlann, sıstemın aradığı ve gerek- sınım duyduğu çozumlerle benzerlığı kaybola- cak ve ottaya konacak sonuçlarla, gereksınımler bırbırlen ıle tam bır yabancılaşma sürecme doğ- ru hızla syruklenecekrır O halde yapılması gere- ken. her ıkı unsurun bırbırlennı bozmayacaklan ve bırlıkte en gerçekçı sonuçlan doğuracak bır 'K)r- tak Çözüm'e yonelmektır Yapmaya çahştığımız bu tartışma. bazılan ıçın aşın so^oıt hatta akademık olarak nıtelendınlebı- lır ancak, bu duşuncede olmadığımızı ıfade et- mek ıstenz Aslında, bırçok sorunumuz. duşun ve u> gulama alanlannı. çoğunlukla bırbırlenyle ılın- tılen olmayan bırbırınden aynk olarak ele ahnak alışkanlığımızdan kavnaklanmaktadır Felsefe ve matematık öğretılcnnı bırbırlerı açısından gerek- sız olarak goren bır anla> ış ele>tınsını yapmaya çahştığımız alışkanlığınıızd bırornektır Anayasamızın sıvasal hakları veodevlen duzen- leyen bolumu ıçınde yer alan 6 7 maddevc 23 Temmuz i^ 7 ^ tdnh ve 4121 sdvılı yasa ıle *"Se- çim kanunlan, temsilde adalet u' v onetimde istik- rar ilkelennibağdaşhracakşekildedu/enJenir" ıia- desı de eklenmış bulunmaktadır Bu ıfadeye go- re, seçımın bır temsıl kurunuınu \e bır yonetımı çıkarması ongorulmektedır Adaletlı bırtemsıl ıle ıstıkrarlı bıryonetım ılkelerolarak belırlenmış ve bunlann bağdaşması da bır andydsa buy ruğu (enı- n) olarak venlmıştır A.sıl sorun ıştc burada hem sozü edılen ılkele- nn korunması ve hem de bunlann bagdaştırılma- sı olarak ortava çıkmaktadır l lusal istenç. once- likle, iki temel istemin sahibidır. Bunlardan biri, toplumsal vaşamı du/enle\en vasalann yapılma- sı. öbürü bu >asalann gözetilmesini w u\ gulanma- sını sağlayacak yönetimin oluşmasıdır; öv1e ki, her ikisi de toplumsal sozJeşmenin en temel belgesi olan anayasanın çerçevesi içinde \e onıın gıı/etı- minde gerçekieştırilmek zorundadır O halde yanıtlanması gereken soru adalctın ta- nımı ve olçeğı ıle yonetımın sahıp OKIL ı_>ı ı»tık- rann dayanak alacağı temsıl ve doLıv ısıyla ulusal ıstenç ıle olan uyumluluğudur Bır başka deyışle, ulusal ıstenç, ne ıçınden bır yonoum crkını cık • ramayan bırtemsıhn ve ne degucü adaleth bırtem- sıle dayanmayan ıstıkrarlı bıryonetımın peşınde- dır Çunku bınncısı bıryonetım zafıyetını ortaya çıkanrken ıkıncısı de halka rağmen daha doğru- su totalıterve denetlemeyen bır yonetım tehlıke- sını gundeme getırecektır Başlangıçta temel ola- rak venlmeye çalışılan soyut tartışmaya gen do- nulduğunde meclısın oluşmasını "'ModeUenıe'"ye. bu meclısın denetımınde v e kendısı ıle uyumlu ola- rak çalışacak hukumetın çıkanlmasını da "Yön- tem"e karşılık gelen hususlar olarak gösterebıh- rız tger aranılan. sıstemın doğru bır bıçımde ta- nımlanması vesorununbırçozumekavuşturulmd- sı ıse o zaman bu ıkı unsurun bırbırlen ıle denge- lenmesı esastır Bunun başanlamaması durumun- da vanlacak sonuç, sısteme yabancılaşma ve ço- zum yenne bır sorunsalın kendısı olacaktır Ya- pılması gereken, halkı ıyı gozlemlemek. onun ıs- tenılerını toplumsal ozelhklennı ve demokratık geleneklenni ıyı degerlendırmek ve bunlara uy- gun sureçlen behrleyerek. bu sureçlere etkılıhk kd/andırmaktır Demokrasinin gereklerini verine getirmek ve ulusun hi/metinde bulunmak için çıkılan bir yol- da, temsilde adalet ve vonetimde istıkrar ilkeİeri- nin bir ikilem oluşturması olanağı yoktur. Yeter ki demokrasinin ne anlama geldiği ivi kavransın ve sıyaset' halka hizmetın dışında bir amaç ıçın kul- lanılmava kalkılmasın. PENCERE Nepeye?.. Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı'na asker unı- formasını çıkararak atıldı Banştan sonra komutan- lara dedı kı - Ya orduya donun ya da polıtıka yapacaksanız unıformanızı çıkann Ismet Paşa sıvıl kımlığınde Garp Cephesı Ko- mutanı' sımgesını taşıyordu Bayar Başbakan ol- madan once, Ataturk Celal Bey ı yonlendınrken or- duya ılışkın konularda duyarlılık ve ozen gosterme- sını soyledı, bu alanda Mustafa Kemal'deydı son soz • Bayar-Menderes ıkılısının orduyla ılışkılen ne ya- zık kı kopuktu, Adnan Bey'e donuk soylentıler ılgınç- tır "BattalGazıOrdusu"dem\şmıydû Yada "Ben bu orduyu yedek subaylaha da ıdare edenm" lafı- nı ağzından kaçırmış mıydı'' Çok partılı rejımde, de- mokrası goruntusu altında, devnm- karşıdevnm" çatışması başlamıştı, ama ne Celal Bey ne de Men- deres'ın bu gıbı konularda derınlıklen vardı, ıkısı de yetersızdıler Turkıye goz gore gore suruklenıyordu 27 Mayıs bırpatlamadır aşağıdan yukanya doğ- ru başkaldırmadır hıyerarşı duzenmde bır asken darbeyle ılışkısı yoktur • 1961 Anayasası, SMI yonetımle asken yonetım ara- sındakı boşluğu doldurmak ve ılışkılen duzenlemek amacıyla MGK'yı kurdu yazılı gerekçesı kısadır, "Modem anayasa temayullenne (eğılımlenne) uyu- larak bu müessese (kurum) bır anayasa organı ha- lıne getınlmektedır" dıye yazar 82 Anayasası'nın 118 'ıncı maddesınde MGK guçlendınldı, "aldığı ka- raıiar Bakanlar Kurulu nca oncelıkle dıkkate alınır" koşulu eklendı Cumhurbaşkanı başkanlıgında, bakanlarla, komu- tanlann bır araya gelmesını sağladığından hertıan- gı bır asken mudahaleyı onlemek açısından MGK yararlı bır ışlevı de ustlenebılır, eğer kurula katılan sıvıllenn aklı bır kanş havada değılse Ege'de, Kıbns'taveGuneydoğu'daağırgorevler ustlenmış askenn iran'dakıne benzer ırtıca tehdı- dını de kollaması, ağır bır yuktur Anayasada MGK olmasaydı bıle devletin yuksek kesımlennde ışbıriığı kaçınılmazdı • Medyada yetennce onem venlmedı, ama, 26 Ma- yıs'ta yapılan MGK toplantısı, en azından 28 Şubat toplantısı kadar onemlıdır 28 Şubat kararlanndan sonra askere karşı duyarlı çevreler ne demışlerdı "- Çete'nın ustune neden gıtmıyorlar? " Ordu ıle Çete arasındakı ılışkıler bağlamında kuş- kulan pompalamak ısteyenler vardı 26 Mayıs MGK toplantısı bu kuşkuları dağıttı, asken ıstıhbaratın sağladığı onemlı bılgılen de yansıttı ve hukumete de- dı kı "-Çete'nın ustune yuru 1 " Askenn uyansını gormezlıkten gelmenın saymak- la bıtmez sakıncalan açık seçık değıl mı? • Devletin ıçıneyuvalanmış çeteleşme varsa, Cum- hunyetın polısı, savcıları, yargıçlan da vardır Eğer yururiuktekı yasalaryetmıyorsa Cumhunyetın Mec- lıs'ı toplanır, gereklı onlemlen aJır, yasalar çıkanr Ya Meclıs hıçbır şey yapmıyorsa 9 Elı kolu bağlı, olan bıtenlen sşyredıyorsa? Çete Meclıs'te korunuyorsa 1 ^ Meclıs'ın tatıle gırmesıne ne kaldı 7 Hıçbır yasa çıkanlamıyor, partıler bırbırıne gırmışler, kılrtlenmış- ler, yaz tatılının de elı kulağında Turkıye goz gore gore suruklenıyor . Kalıtesi ve teknolojisıyle dünyaca ünlü bır markaya sahıp olmak kolay olmasa gerek dıye düşünenlen aydınlatahm: Bosch sahıh olmak hıçbu kadar kolay olmadı! Nasıl mı ?.. 8.160.000 TL'den başlayan taksıtlerle Bosch buzdolaplanna, 14 aya kadar varan taksıt seçenekleriyle, Bosch ürünlerine sahip olursunuz. Ya da eskifınnınızı 8 milyona, eski şojben ve süpürgenizı 5 milyon TL'ye sayarak Bosch frnn, şofben ya da süpürge sahıbı olursunuz. Ya da dilerseniz, Bosch klima ve küçük ev aletlerıni peşınfıyatına taksıtle ahrsınız. Bugünlerde Bosch bayılenne uğrayan herkesı, şaşırtıcıfiyatlar,geniş kampanya seçenekleri karşıhyor. Hem avantajlı fiyat, hem peşinfiyatına taksit, hem de Bosch. Siz olsaydımz şaşırmaz rmydınız ? BOSCHBB BOSCHEn doğru seçim