Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
CumhuriyeC
tmtrvaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yajın Yönetmenı Orhan Erinç
• Genel Yayın Koordınatörü HikmetÇe-
tinkata • Yazıı^len Miıduru Ibrahim
Vıldız 0 Sorumlu Mudur Fikret tlkiz
# Haber Merkezı Muduru Hakan Kara
0 Gorsel Yonetmen Fikret Eser
Dış Haberler Şinasi Damşoğlu # laıhbarat Cengiz
V ıldınm • Ekonomı Mehmet Saraç 0 Kultür
Harıdan Şenköken 0 Spor vbdülkadir Yücelınan
0 Makaleler Sami Karaören 0 Dı^eltnıe Abdullah
>. aacı 0 Fotoğral Erdoğan Köseoğlu • Bılgı-Belge
Edibe Buğra 0 ^ urt Haberlen Mehmet Faraç
>j\ın kurulu İlhan Selçuk
;Ba,kjn) Orhan Erinç, Okta)
Kurtböke. Hikmet Çetinkaya.
Şükran Soner, Ergun Balcı.
İbrahim V ıldız, Orhan Bursalı,
Mustafa Balba>. Hakan Kara.
AnkaraTcnr.ılcısı Mustafa Balbav AtaturkBulvanNo
125. Kat:4,Bakanlıklar-Ankara Tei 4195O2O(7hat), Faks
419502" 0 tzmır TemsılciM- Serdar Kmk, H Zıva
Blv 1352 S 2 3Tel 4411220. Faks.4419! 170Adana
Temsılcısı Çetin Yiğenoğlu, inonuCd 119S No:l Kat:l,
Tel-363 12 II, Faks 363 12 15
Muessesı; Mudurü Lstün \kmen #
Koorıiınalor Ahmet Korulsan 0
Mıiıasebe Buknl V.ener#tdare Hüsoin
Görer • işletme Öı»d«r ÇeSk • Sılgı-
tşiem Nail tnal 0 Bılgısavar Sıstem
Mârûvrt Çiler#Sdtı> FaziletKuza
MEDV.A C: • Ycmetım Kuralu
Başkani - Genel Mudür GÜIbin
Erduran # K.oordtnator Reha
fşitman # Genel Vfüdür Yarciımcısı
SodaÇoban Tel 514 07 53 -
5P958O-5!3S46O-61.Faks 5138463
Ys>ımla>an \e Basan: Yenı Gun Haber ^jansı. Basın \e Yayıncılık A Ş
TürkocagıCad 39 41 Cagaloğlu 34"4 Ist PK 24* tslanbul fel (0 2121 512 05 05 ı20 hail
29MAMSI998 Imsak: 3.33 Güneş: 5 29 Öğle: 13.09 İkındi: 17.05 Akşanr 20.34 Yatsı: 22.21 w ww.cumhunvet.com.tr
İTÜ 225. yaşım
kutluyop
• İstanbul Haber Servisi -
tştanbul Teknik
Ünıversıtesı'nin (ITÜ) 225.
kuruluş yıldönümü çeşıtlı
etkinJıklerle kutlanacak.
Kuruluş günü etkınliklenne
İTÜ mezunu olan
Cumhurbaşkanı Süleyman
Demırerin yanı sıra
Başbakan Mesut Yılmaz da
kanlacak.
Sigara yasağı
uygulanmıyor
I İstanbul Haber Servisi -
İstanbul Vah Yardımcısı
Dursun Ali Şahin. Kasım
1997'de resmen yürürlüğe
gıren "Tütün Mamullerirun
Zararlanrun Önlenmesine
Dair Kanurf'un
uygulanmasınm çok zor
oİduğunu söyleyerek "Bu
kanun. Türk usulü bir
kanundur" dedi. Şahin,
Türkiye ıle bugüne dek
kanunun getirdiği yasaklara
aykın davTanan sadece 200
kişi hakkında rutanak
tutulabildığını vurguladı.
Global lflzyon'dan
İngilizce kursu
• Haber Merkezi - Global
Vizyon Uluslararasi Eğitim
Danışmanlıgı. London Study
Centre ıle yaptığı özel bir
anlaşmayla lngilizceyı
Londra'da öğrenmek ısteyen
kişilere 12 haftahk bir kurs
eğıtimi verecek. Yapılan
açıklamada, kurs ücretinin
300 sterlın olduğu
belirtıliyor.
İzmîTte 75. yri
kutlaması
• Haber Merkezi - lzmit
Büyükşehır Belediyesi,
cumhurıyetın 75. kuruluş
yıldönümü çerçevesinde
yürüteceği etkinliklerin
ilkıni bugün Zülfîi Lıvaneli
konseri ıle başlatacak.
Yurttaşlann ücretsız
izleyeceğı konser lzmit
Ismet Paşa Stadyumu'nda
saat 20.00'de başlayacak.
St. Joseph'te
Petit Pain günü
• Haber Merkezi - Saınt
Joseph Lisesf nin geleneksel
'•Petit Paın" (Küçük Ekmek)
günü. okulun bahçesinde
kutlanacak. Pazar günü
epFCekleştırilecek etkınlıkte,
&v ı çıkolatalar küçük
ekmeklerin içıne cnjektc
edilerek konuklara
sunulacak. Okulun eski
mezunları ve yabancı
konuklar ile halen öğrenim
gören öğTencilerin katılacağı
Petit Pain günü. saat
H.OO'debaşlayacak.
ETPO toplandı
• Ekonomi Servisi - Avrupa
Ticaretı Geliştırme
Kuruluşlan'mn (ETPO) dün
başlavan 40'ıncı genel
konferansına tştanbul
TicaretOdası(lTO)
evsahiplıği yaptı.
Küreselleşme ve değişen
ekonomık koşullara bağlı
olarak tıcaretın geliştırilmesi
konularının tarnşıldığı
konferansın açılış
oturumunda konuşan İTO
Başkanı Mehmet Yıldınm.
Türk sanayisinin son 15
yılda dışa açık bir yapılanma
içine gırdiğini, Avrupa
Topluluğu ile girilen gümrük
birliği ortamında dünya
rekabetine açık olarak
çalışmak ve başanlı olmak
noktasına geldığini söyledi.
Birçok ülkede meydana gelen felaketlerden sonra Kırgızistan'da da bir nehire kanşan siyanür nedeniyle 475 kişi zehirlendi
Dimyada siyanür tehükASUMAN ABACIOĞLU
İZMÎR- Son aylarda dünyanın
çeşitli ülkelerindeki madenlerde
meydana gelen ve çevre felaket-
lerine yol açan kazalar. Bergama-
lılann 9 yıldır sürdürdükleri mü-
cadelenin haklılığını gösteriyor.
ABD. Filipinler, Ispanya \ e son
olarak Kırgızıstan'da yaşanan fe-
laketlere dikkat çeken Bergama-
lılar, maden alanında depolarda
bulundurulan 18 ton sıyanürün
bir an önce bölgeden uzaklaştı-
nlmasını istiyorlar.
Çevre felaketine yol açan ma-
den kazalannın sonuncusu, Kırgı-
zistan'da Kanadalı bırşırketin iş-
lettiği altın madenıne si>anür ta-
şıyan kamyonun Issık Gölu'ne dö-
külen Borskoon Nehri'ne uçma-
sıy la meydana geldi Kazada. kam-
> onda bulunan 20 ton sıyanürden
1762 kılogramı nehre kanştı.
Kazanm meydana geldığı böl-
gede475 kişı sı>anürden zehirle-
nerek hastanelerde tedavı altına
alındı. Issık. Unesco tarafından
koruma alanı statüsündeydi.
Ispanya'nın Se\ılla bölgesin-
dekı bir maden işletmesınde ge-
çen nisan aşında atık barajının
çatlaması sonucunda zehirli kim-
yasal maddeler v e ağır metal içe-
ren binlerce ton atık, Guadiamar
Nehri'ne kanşarak A\ rupa'nın en
büyük üç kuş cennetinden biri ka-
bul edilen Donana Ulusal Par-
kı'ndakı doğal yaşamı büyük öl-
çüde tahnp ettı. Buolay. A\rupa"da
yaşanan en büyük çe\re felaketi
olarak tanımlandı. lspanya"daki
çe\re felaketinde olduğu gıbi Fı-
lıpınler'de 1996 yılında meydana
gelen kazadan da bir Kanada kö-
kenlı şirket sorumluydu.
Manila'nm güneymdekı Ma-
rinduque Adası'nın başlıca nehir
sistemine, Marcopper bakır made-
nınin atık barajının drenaj rünelın-
den 4 milyon ton zehirli atık ka-
nştı. Birleşmış. Mılletler'in yöre-
de >aptığı araştırmaya göre. nehir-
lerin balık. tarım ve diğer yaşam-
sal alanlardaki kullanımı tümüv-
le ortadan kalktı.
Benzer bir kaza da yine Kana-
da kökenli Cambior şirketinin iş-
lettığı Omai altın madenınde 1995
Ağusto.s ayında vaşandı. Guya-
na'daki bu madende. atık barajın-
dan Omai ve Essequibo nehırle-
rine sızan siyanürle bulaşık atık-
lar büyük bir çevre kırliliği yarat-
tı.
ABD'nın Colorado bölgesinde
Kanadalı şirket Vancouver's Ga-
lactic Resource şirketinin işletti-
ğı Summitville madenınde 1991
yılında meydana gelen kaza sonu-
cunda bir yıl boyunca sızmti de-
vam ettı ve binlerce ton ağır me-
tal VVhiteman Fork Rher Nehri'-
ne oradan da Alamosa Nehri'ne
akti
Kanadalı şirketlerin başka ülke-
lerde çok sayıdaki maden kazala-
nndan sorumlu olmalarına kar-
şın, atık barajlanyla ilgili bu tür
kazalar Kanada'da yaşanmadı. Bu-
nun nedeninın de Kanada hükü-
metının veyerelyönerimlerin çev-
re kanunlannı uygulamalanndan
kaynaklandığı belirtiliyor
Bergama Belediye Başkanı Sefa Taskın
'Haklı olduğumuz kanıtlandı'
Bergama Belediye Başkam Sefa Taş-
kın, dünyadaki son olaylann Bergamah-
ların ne kadar haklı olduğunu gösterdiği-
ni belirterek "Yalnızca siyanürlü madeni
isjermtkdefil. siyanür nakliyatının bile ne
kadar tehlikeü olduğunu gösteriyor. Kır-
gızistan'da<ri\anürtaşı>an kamyonde\Ti-
liyür. dünyanın en önemli turizm merkez-
ferinden biriolan Issık Gölü zehirieniyor"
dedi. Bergama"da 8 yılda 4 bin ton siya-
nür kullanılacağmm bilindiğini ve Ber-
gamalılann. trafik canavarının kol gezdi-
ği Ege yollannda bu kadar siyanürün ta-
şınmasının bile ne kadar tehlikeü olduğu-
nu söyledikierini anımsatan Taşkın, "Ber-
gamaiıların duyarhhğı sayesinde Kırgısız- ^
tan'da vasananlar Bergama'da vaşanma- *
yacaktır"dedi.
Eurogold şirketi tarafindan izinsiz, ir-
saliyesizolarakgetirilenve''ıneıışei''bel- "*
li olmayan 18 ton siyanürün hâlâ Berga- -
ma "da bıüunduğuna dikkat çeken Taşkın, «
''bu kadar zehir"in, basit bir binada, ba-
sit bir mühür altında tutulduğunu belirtti.
Taşkın, bu miktann 60 milyon insani öl- j
dûrmegücüne sahip olduğunu vurguladı. |
Mimarlar Odası istanbul Büyükkent Subesi
'Fetih gösterileri gericilik
kampanyasına dönüştü'
İstanbul Haber Servisi - Istanbul'un alı-
nışı nedeniyle her yıl düzenlenen "Fetih"'
gösterilennın, ülkeyı çağdışı ortamlara ta-
şımak ısteyen sıyasal güçlenn. Türkiye uy-
garlığına yakışmay an bir propaganda kam-
panyasına dönüştüğü belirtildi. Gösterıler-
de öne çıkanlan ırkçı ve şoven söylemle-
rin lstanbul'un tarihinı bırhkte yazan top-
lumlar arasında çatışma ve gerilim ortamı
yaratacağı uyarısında bulunularak "fetih"
söyleminden vazgeçilmesı ıstendi.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şu-
besi'nce bugün Akatlar Kültür Merkezı'nde
gerçekleştinlecek "Fetih Söylemi ve Çağ-
daşbk" konulu forumda. fetih söylemin-
den vazgeçilerek barış kardeşliğinı öne çı-
karan yaklaşımlann benımsenmesini öngö-
ren bir sonuç bildirgesı ımzav a açılacak. Be-
şiktaş Belediyesi'nin evsahiplifi yaptığı ve
çok sayıda kitle örgütü temsılcisi ile aydı-
nın katılımıyla gerçekleşecek forumun bu-
gün açıklanması beklenen sonuç bıldirge-
sinde özetle şu mesajlar verilecek:
- lstanbul'un 2700 yillık geçmişimn ilk
2200 yıllık bölümünü oluşturan Roma-Bi-
zansuygarlıklanile467yıllıkOsmanlıuy-
garhğı ve 1923'ten bu yana süren Cumhu-
rıyet dönemındekı tüm kültürel bırikım ve
kazanımlar. bu kentin ve bu coğrafyanin sa-
hıplen olarak bizler ıçin "Eş saygmhktadır."
- Forum katılımcilan. Osmanlı devletı-
nin 1920'de lstanbulu emperyalist işgale
teslim ettıkten sonra Kuruluş Savaşı'nı ka-
zanan Cumhunyetçı güçlenn I923'te ken-
ti veniden geri almalannın tarihsel önemı-
nin hiç v urgulanmamış olmasinı v e bu bü-
yük kurtuluşun yme aynı gerıcı sö>lem
yanlılannca inkâr edılecek düzeyde unut-
turulmak istenmesını tarıh önünde yüksek
bir saygısızlık ve aymazlık olarak ılan et-
mektedirler.
Öte v andan Büyükşehir Belediyesi istan-
bul'un alınışının 545 yıldönümü kutlama
etkinlıklerı çerçevesindebuakşam 21.30-
22.00 saatleri arasında Çamlıca Tepesi.
Kartal Iskele Meydanı. ÜsküdarMeydanı.
Taksim Meydanı. Bakırköy Özgürlük Mey-
danı. Gaziosmanpaşa Meydanı. Esenler
Otogar. Büvükşehır Belediyesi önü, Cm-
ranıve Osman Gazi Korusu ve Pendik Göz-
dağı Tepesi'nde havai fişek gösterileri
vapılacagını duyurdu.
Türkan Şora> ve kendi adını taşıvan ilköğretim okulu-
^ n u n 5 ^ , , ^ ^ Aksigorta Yangın ve Deprem Eğitim
Merkezı'nde eğitim gördüler. 1 ürkive'nin deprem ve vangın konusunda tek olan merkezde, öğrenciler muh-
temel bir vangın ve deprem anında ne yapacaklan konusunda egirilivoıiar. (Fotoğraf: KU BİL AY TÜNTÜL)
Beyaz Nokta Vakfı, ezbersiz eğitim sistemi için çalışıyor
Öğrenci merkezli eğitim çağrısı
FİGEN ATALAY
"Otokrat rejimlerin tam istediği
tipte insanlar ancak ezberle yetişriri-
lir. Bövle vetişen insanlar. tek tip va-
tandaş oluştunıriar. Etlive sütlüye
kanşmazlar. Bir toplum, sonınlan-
nıçözmeye ancak "ezber" deniien tut-
saklığa itiraz ederek başlayabilir."
"Ezbere Hayu-^adlı kitabından al-
dığımız bu alıntılann yanı sıra daha
yüzlerce nedenden dolayı ezbere kar-
şı çıkan TınazTitiz'in başkanı oldu-
ğu Beyaz Nokta Vakfı. ezbersiz eği-
time geçilmesi için yıllardır müca-
dele veriyor. Vakfin çabalan sonucun-
da da ezbersiz eğitime geçen okul sa-
yısı artıyor. Beyaz Nokta Vakfı, bu
sistemin yaygınlaşması için Ankara
ve istanbul'daki özel okullara ezber-
siz eğitime geçme çağnsında bulun-
du.
Beyaz Nokta Vakfı Eğitim Proje-
leri Koordinatörü Leyla Mestçioğlu,
ezbersiz eğitimin Özel Izmir Lise-
si'nde iki yıldır uygulandığını, Özel
Moda tlköğretim Okulu ile Bursa'da-
• Beyaz Nokta Vakfı Eğitim
Projeleri Koordinatörü Leyla
Mestçioğlu, ezbersiz eğitimde
bilgilerin öğrenciye "hap gibi"
\erilmediğini. doğrulann
'"mutlak doğru" olmadığının
anlatıldığını söyledi.
ki Özel Namık Sözen tlköğretim ve
Lisesi'nde de bu öğretım v ılında baş-
landığını anlattı.
Özel Kültür Okulları ile Beyaz
Nokta Vakfı arasında da ezbersiz eği-
time 1998-1999 öğretım yılında baş-
lanması ıçin anlaşma imzalandı.
'Hap gibi' verilen bilgiler
Mestçioğlu. Ezbersiz Eğitim, baş-
ka birdeyişle Öğrenci Merkezli Eği-
tim'de bilgilerin öğrenciye "hap gi-
bi" verilmediğini. doğrulann "mut-
lak doğru" olmadığının anlatıldığı-
nı belirterek. "Amaç, öğrencilerde
öğrenme merakınıngelişmesini, duy-
dukianndan. okuduklanndan kuşku
du> malarını sağlamak.' Senaryo te-
mellı eğıtım" diyenitetenenbusistem-
de, yaşamın içindeki gerçeklerden
yola çıkıiarak öğrendde merak uyan-
dınlıyor. isteyerek öğrenmeleri sağla-
ruyor. Bu sistemde öğretmenin işi çok
ağıriaşıyor. Müfrcdat konulanna gö-
re senaryolar hazırianıyor" dedi.
Mestçıoğlu'nun verdiğı bilgilere
göre. bu sıstemdeki sınavlar ıçin
"Onur Sistemi" ve Açık Khap-Açık
Defter Sistemi" öngöriilüyor. Onur
Sıstemı 'nde. öğrenciye güvenildiği,
ona saygı duyulduğu. ona ınanıldı-
ğının göstergesi olarak sınava gözet-
men girmiyor. "Açık-Kitap-Açık Def-
ter Sistemfnde ise öğrencilenn var
olan bılgilerle yenı bilgilere erişme-
len, onlan kompoze edebılme yete-
nekleri değerlendırilıyor.
Leyla Mestçioğlu. Ankara ve İs-
tanbul'dakı özel okullara ezbersiz
eğitime geçmelen için çağnda bulu-
narak. bu okullarla işbirliğıne hazır
olduklannı söyledi.
Öğrenci Merkezli Eğitim. Özel
Moda İlköğretim Okulu'nda bu öğ-
retım yılında uygulanıyor.
' 2 7 IVIflVis' .\nayasası'nı vapan Kurucu Meclis ve MiBi Bir-
e-posta : tan (a< prizma. net. tr
nin 38. yıldönümü yemeginde bir araya getdiler. Balta Limanı'ndaki Profesöıier Lokali'nde
önceki akşam dûzenlenen yemekü toplantıda "1961 Anayasası ve Çağdaş Demokrasi \'ak-
fi" tarafından hazuianan bildiri okundu. Bildiride, 27 May ıs 1960 devriminin; Atatürk'ün
kurduğu laik cumhuriyete karşı girişilen oluşumlara bir direniş, bir karşı çıkma olduğu
belirtilerek " İ Ikemizin bugün içinde bulunduğu çıkmazdan kurtulması için, özgürlükle-
rin kısılması, demokrasinin kısıtlanması gibi düşünceler son derece sakıncalıdır. 1961 Ana-
yasası'nın temel ilkelert özellikle hukukun üsrünlüğü ilkesi güvenceleriy le vaşama geçiril-
melidir"
1
denüdi. Geceye Prof. Bedii Fevzioğlu, eski bakanlar .\le> Çoşkun. Ziya Müezzi-
noglu. Nüvit Yetkin, 1961 Anavasası veÇağdaş Demokrasi Vakfı Başkanı Numan Esin, Em-
rullah Çelebi, Feridun t'stün, Selçuk Çakıroğlu, Sami Küçük, Selahattin Özgür, Prof. Dr.
Aydın Avbay, esld ögrenci liderleri Ayhan Toraman, Yüksel Çengel, gazetemiz yazan Ra-
if Ertem ve Dr. Hüsamettin Canöztü'rk katuduar. (Fotoğraf: AYKUT KÜÇÜKKAYA)
RTÜK
Kötü
ahşkanlıklara
karşı yayın
zorunluluğu
ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu)- Radyo ve Televiz-
yon Üst Kurulu (RTÜK)
Yönetmeliği'nde yapılan
değişiklıkle yayın kuruluş-
lanna, sıgara, alkol, uyuş-
turucu madde, kumar ve
benzeri kötü ahşkanlıkla-
ra karşı haftahk yayın sü-
resinin yüzde 5'inden az
olmamak üzere caydıncı
nıtelikte programlar yayım-
lama zorunluluğu getirildi.
Yönetmeliğin 5. madde-
sinde yapılan değişiklik
Resmi Gazete'de yayımla-
narak >ürürlüğe girdi.Yö-
netmelikte. "Bu tür jayın-
lann toplam süresi, hafta-
hk yayın süresinin yüzde
5'inden az olamaz ve hedef
kitleye ulaşabilmek ama-
cıvla 09.00-21.00 saatleri
arasında yapıhr" denıldı.
SÖYLEŞİ ATTİLÂ İLHAN
Kaçırılan Büyük Tırsat'!
Benzer bir hayrete, Remzi Kitabevi karşısında düş-
müştüm: tabii. çok eskıden! 40 Karanlığı'nın ede-
biyat aydınlığında, 'Dünya Muharrirlerinden Tercu-
rneler Ser/s/'nin, katkısı büyüktür; Gorkiy'i Çek-
hof'u, Dostoyevskiy'i, Şolokhof'u Anatole Fran-
ce'ı ve daha nicelerini, bu diziden tanımışız; Istan-
bul'a gelir gelmez, yayımlayan yayınevini görme
merakıyla, Bâbtâli Yokuşu'na koşuyoaım: ufacık bir
vıtrın, handıyse, Karşıyaka'daki (İzmir) Kitapçı Ih-
san'ın dükkânı büyüklüğunde, birdükkân! Inanamı-
yordum: o aklımızı başımızdan alan büyük eserter,
bu ufacık yerden mı çıkmıştı?
6O'lı yıllann Paris'ınde, (hâlâCezayirhumması sü-
rüyor. havada hissedilir bir fırtına öncesı sessizlıği),
Maspero Yayınevi'ni (1, Place Paul-Painleve. 5)
aynı duygular içinde keşfettim: resmi olmayan sos-
yalizmin ana kitaplannı yayımlayan bir yayıneviydi:
68 sonrasında da, FM/Petite Collection Maspe-
ro'da ucuz ve yarartı, bir süru kitap yayımlayarak,
işlevini sürdürdü. Doğrusu ya, yayınevini Paul Ni-
zan sayesinde tanımışımdır: 30 yıllarda, Malraux ıle
bırlikte FKP'nı omuzlannda taşıyan. yazari Artık lâ-
netlenmiş olduğu için, eserierini ancak Maspero'da
bulabiliyorsunuz. Zaten, o yıllarda yayımladığı yazar
isimlerini sıralayıvermek bile nasıl bir ro! oynadığını
göstermeyeyeterlidir: Kenyatta, Maozedun, Bet-
telheim, General Giap, Lukacs, Ho Chi Minh,
Che Guevara, Franz Fanon, Malcolm X, Jalee Go-
delier vs...
Aslında 68 Hareketi, Galiyef'in -ve tabii Mus-
tafa Kemal'in- anti/emperyalist Mazlum Millet-
ler Enternasyonali'nin 'özgürlükçü' hareketi ola-
bilirdi. Yüzyılın son çeyreğine damgasını basa-
cak olan, Kuzey/ Güney ana çelişkisinin de, ön-
cüsü; sanırım bu fırsatı, kaçırmışlardır: ideolojik
tahlil yetersizliklerinden mi, araştınlmalı!
Tartışılacak ne çok şey var!
6O'lı yıllann başında, SSCB totaliter sosyalistliği,
ikı açıdan sorgulanıyordu: 1/ Çevre ülkelerinin
halk kurtuluş savaşlannın açısından; 21 Gelişmiş-
lerdeki, sosyalist ve komünist hareketlerin, top-
lumlann -Moskova bağımhlığı yüzünden- geri-
sinde kalması açısından!
68 Hareketi'ni, önceki açıdan, Üçüncü Dünya
Halk Kurtuluş Hareketleri'nin ideolojik söylemi bes-
leyebilirdi; sonraki açıdan, elbette, Trotskistlerden,
Frankfurt Filozoflan'na, Batı'daki sosyalist açılım
besleyecektı. Özellikle Frankfurt Filozofları'nın, da-
ha başlangıçta kalkıştığı, sentez çabası, yüzyılı ve
sonrasını anlayabilmek için, değerii ıpuçlan vermiş-
ti: bilindiğı gibi. bunlar, bir manada Marx ile Freud'u
iç içe ele alıp, yeryüzündekı gelışmelere yeni biryo-
rum getiriyorlardı: Cinsel Devrim'in patlaması. ger-
çekte. Manc'ın öngördüğu kapitalıst aılenın dağılı-
şını kanıtlamıştı; Psikanaliz'insosyal uygulamasın-
dan çıkarılabılecek sonuçlar, daha 'özgur', daha 'sı-
vil' bir topluma yardımcı olabilirdi.
Öyle mi oldu? Hayır! Bileşik Amerika'dan Avru-
pa'ya. paldır küldür, bir 'serbest aşk' dalgası devri-
lip, 68 Hareketi'nin bir kesıminı, her gün biraz da-
ha, uyuştumcu ve pop müzik müptelası androgy-
ne (ne erkek ne kadın) bir seks karnavalına yozlaş-
tırdı: günümüzde hayıflanarak yaşadığımız şeh-
vet/şiddet/servetsacayağının, genç kuşaklan ku-
şatmasında. o yıllarda başlayan bu yozlamanın. dah-
li az mıdır? Bu mutlaka tartışılmalı!
Nasıl kı, 'Che'nin. General Giap'ın, Mao'nun ve
Ho 'Amca'nın. yanhş yorumlanması ve uygulama-
ya kalkışılması. önceki 'kaymadan' kendini kurtara-
bilmiş olanlan, terorizm'in batağına sürüklemiştı: Ulu-
sal Demokratik Devrim'i ve Sosyalist Devrim'i,
çevre halkları, emperyalizme karşı bir 'kurtuluş
savaşı'nın çerçevesine yerleştiriyorlardı; 'em-
peryalist' Bat'da, ulusal demokratik devrimini yıl-
lar önce yapmış, ülkelerde, inanılmaz güçte sos-
yalist ve komünist partileri işçileri ve köylüleri de-
netimi altında tutarken, 68 Kuşağı'nın bu kesi-
mi, Halk Kurtuluş Savaşı'na özeniyordu. Olma-
yacak şeydi, bireysel terorizme, hatta absurde
(abes) aktivizm'e sürüklendiler.
Türkiye'de öyle olmadı mı?
ODTÜ'ye çağrılmıştım...
ODTÜ'nün en hızlı zamanında, oraya çağnlmış-
tım; dilımin döndüğunce, gençlere, kör şidde-
tin 'mazarratından' söz ediyorum; hayatın güzelliğin-
den, sevmenin ve sevilmenin yüceltici gücünden! Çı-
karken, bir kız çocuğu, ceketimin küçük cebine bir
pusula koydu: "- Sonra okursunuz!" dedi. Takside
kâğıdı açtım, diyordu ki, "Siz hangi aşktan, hangi
sevginin gücünden, söz ediyorsunuz; 'Dev- Genç',
kampüste kızla oğlanın el ele dolaşmasını, ya-
sakladı." Bu, ülkemizin, Madein ABD 'serbestaşk'
fırtınasına, henüz hazır olmadığının işaretiydi (12 Ey-
lül sonrasında, hazır olacaktı); ama, acaba, şehir-
leşememiş kırsalın (feodal üst/yapının), şehirde-
ki 'yabancılaşmasını'; anti/ emperyalist bir Halk
Kurtuluş Hareketi'nin, 'itici gücü' sanmak 'yan-
lışına düşmesi' değil miydi? Ustelik bu 'yanlışa' ne-
rede duşüluyor? Anti/emperyalist Halk Kurtuluş
Hareketi'nin 'daniskasını', otuz beş yıl önce ya-
şamış ve başarmış, bir ülkede!..
Türkiye'de. işçı ve köylu kalabalığını 'kontrolede-
bilen' sosyalist ve komünist partiler yoktu; 'genç-
lik' sosyalizmin bayrağına onun için sahip çıktı, öy-
le mi? Siz ne diyorsunuz? Cumhuriyet tarihinde ilk
defa, sosyalist bir parti (TİP) halka 'inebilmiş', Mec-
lis'e yirmi küsur milletvekili sokabilmişti; '68 Ha-
reketi'nin, Fikir Kulüpleri Federasyonu'nun yap-
tığı gibi, TİP'i desteklemesi, daha mantıklı ye
gerçekçi olmaz mıydı? Tarih, tam da o sırada, TİP
dışında kalmış bir iki 'eski tüfeğın', 68 Hareketi'ni
'yönlendirme'teşebbüsünü elbette kaydettı; bu te-
şebbüslenn, hüsranını, hicran verici sonuçlannı da!
Sizce, gelecekteki, Türk Sosyalizm Tarihi araş-
tırmacı ve incelemecilerinin, bu nokta üzerinde
özel bir dikkatle durması gerekmiyor mu?
Bence gerekıyor, hem de çok!
http:// www. prizma.net. tr/ A İLHAN
http://www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/ailhan.htlm