Katalog

SAYFA CUMHURİYET 7 AĞUSTOS 1997 PERŞEMBE 12 KULTUR Beat Kuşağı'nın 'babası' William Burroughs, son yıllannı da gençlerin arasında geçirdi Bir süalışörüıı lıaliisiııasyoıılan • Burroughs'un bir dergide yayımlanan ilk yazısı, "Tehlikeli Uyuşturuculara Bağımlı Bir Ustadan Mektup"ru. Yaşamı boyunca bilincin sınırlannı aşmak için her türlü maddeyi deneyen Burroughs, deneyimlerini kitaplanna yansıtmış ve gençliği epeyce etkilemişti. KültürServisi-Kansas'taki küçük üni- versıte kasabası Lavvrence, VMlliam Bur- roughs'un doğum yeri olan St. Louis'in 270 mil batısında. Kalabalık öğrencı nü- fusu. hamburger ve pızza lokantalan. New Age hıppı kah\eleri. Ansel Adams afışleriyle süslü hedi) elik eşya dükkânla- nyla tıpık bir ünıversıte kasabası. Genç- lığin 'esrarT olan ünlü Beat Kuşağı yaza- n VVıllıam Burroughs, geçen günlerde 83 yaşında yaşama gözlerini orada kapattı. son yıllannı Lavvrence'ta, 'daha iyi gün- ler görmüş' eskı, küçük kulübesınde ge- çirmışti. Biyografisini yazan Barry Miles anla- tıyor- *"Dağınıkamarahatbire>di.mobil- yalar epeyce eskimisti. Raflar. kitaplarla dolup taşıyordu. Buzdolabının üzerinde iri. gri bir kedi uyuklardı. Bill'in yulardır doğrudürüstyaşadığıtekevdi. Etrafsilah dergilerinden geçilmiyordu: Gun Test. Gun World, Amerıcan Survival Guıde, U- FO Lnnerse. Soldıer of Fortune, Nati- onal Geographıc ve Londra ya da Pa- ris'teyken sürekli okuduğu gazetesi He- raldTribune.'" 1991 yılında geçırdiğı kalp ameliyatın- dan sonra sağlığı zayıflayan Burroughs. sabahlan erken kalkıyor, William Burro- ughs Communications'dan gelen bir gö- nüllünün hazırladığı kahvaltısının ardın- dan kedılerini beslıyor, sonra resım ya- pıyor ya da yazı yazıyordu. Güneşli gün- lerde. arkadaşı Fred'i ziyaret edip atış ta- limlen yapıyordu. 195O'!i yıllarda. pornografik olduğu gerekçesıyle yasaklanan "Naked Lunch'"ı (Çıplak Yemek), eroın bağımhlığı, genç erkek sevgilıleri, dur durak bilmeyen enerjısı, üstüne üstlük Giyom Tell'liğe so- yunup ıçkılı olduğu sırada kansının başı- na yerleştırdiği kadehi vurayım derken Joan Burroughs'u öteki dünyaya yolla- masına yol açan sılah tutkunluğuyla adı- nı duyuran VVillıam Burroughs. yaşamı- nın son yıllannda artık hedef tahtalanna ve ressam arkadaşı Ralph Steadman'ın resimlenne ateş ediyordu! William Burroughs, yazdıklannı ya- yımlamadan önce de popüler bir isimdi: Marjınal yaşam tarzıyla. Columbıa Ünı- versitesi 'nde Jack Kerouac ve Allen Gins- berg gıbı gençler için çağdaş bir Colerid- ge'di o. CNN, ölüm haberinı "Beat Kuşa- ğı'nın babası öMü" diye verdi. Öyleydi. Yaşı. Kerouac ve Ginsberg'den büyüktü, kültürel bırıkımı onlan aşıyordu. Bu gençleri, Hart Crane, Ceiine, Spengler, Kont Korzybski gibı isimlerle tanıştırdı. Burroughs. Ginsberg ve Kerouac, 1944 yılında New York'ta bir apartman dairesi paylaşmaya başladılar. 0 yıllarda henüz hiçbiri bir şey yayımlamamıştı ve bırliktehkleri, bir edebi hareketten çok ay- nı ruhu payiaşmalanna dayanıyordu. Üçünün yazdıkJan da birbirinden farklıy- dı ama, tkinci Dünya Sa\r aşı'nın açtığı ya- ralara, atom bombasının atılmasına ve Amerikan yaşam tarzının tutucu püritan- lığına duyduklan tepkide birleşiyorlardı. Aynca üçü de -her ne şekilde olursa ol- sun- yaratıcılıldannın boyutlannı geniş- letme çabası içindeydi... 1950'li yıllann sonunda, bir dönemin klasiklen sayılan kitaplan yayımlandı (Burroughs/Naked Lunch/1959, Gins- berg'Howl'1955, Kerouac'On the Ro- ad/1957); artık onlar Beat Kuşağı olarak "ÜıüVersiteniıı bana tek yaran, kütiiphane kullanmayı öğretmek oldu. Harvard'u Boston'u, Cambridge'i, o ortamlan hiç sevmiyorum. Ama kütüphaneye gkmeyi öğrendim. Bir yazann çok okuması gerektiğiııe inanıyorum. Çoğu yazar, yaşamının belli dönemlerinde yoğtın bir biçimde kitap okur. Araşürma- incelemeden söz etmiyonım, gerçek aniamda okumaktansöz ediyorum ama». İngiliz ve Fransız klasikJerini sözgeliıni... Yazmak istiyorsan. kendi alamndaki üretimi bilmek zorundasın." anılıyordu. Burroughs, "Junky"yi 1953 yılında yayımlamıştı ama, asıl üne kavuş- ması "NakedLunch" ile oldu. Kitap Bos- ton'da yasaklandı. Ardından gelen mah- kemede alınan kararlar, Amerika'nın yıl- larca kullanacağı kimi sansür yasalanna temel oluşturdu. Ancak bu durum, satış- lara yaradı! Kitap bugün 16 farklı dilde. dünyanın dört bir yanında da okunuyor. "Naked Lunch" davası, Burroughs'un ABD'deki ününü iyice pekiştirdi, genel kanı, Henry MiUer gibi, pornografik ya- pıtlar üreten ciddi bir yazar olduğuydu. Burroughs efsanesi, etkisini edebiyatın Müzisyenlerle müzikseverler, ekimde İstanbul Müzik Şenliği'nde bir araya geliyorlar Müzikmerakhlannm buluşmasıKültür Servisi-Buyılbirinci- si düzenlenecek olan İstanbul Müzik Şenliği 25-26 ekım ta- rihlerinde müzik camiası ile mü- zikseverleri buluşturacak. Har- biye Askeri Müze Kültür Site- si'nde gerçekleşecek etkinlik Pozitif ve Açık Radyo işbirliği ile düzenleniyor. Paneller ve söyleşiler yoluyla yenı çözümler üretip çocuklar ve büyükler için gerçekleştinlecek atölye çalış- malanyla Türkiye müzik piya- sasına yeni yaklaşımlar getire- cek olan İstanbul Müzik Şenli- ği-l'i 15 bin kişinin izlemesi bekleniyor. Açılış konseri 24 ekimde Şenlik, bütün müzik tutkunla- nnı, müzisyenleri, menajerleri, plak şirketlerini, müzikle ilgili dernek ve yayıncılan, enstrüman yapımcı ve tamircilerini, DJ'le- ri, müzik okullannı, müzik oto- ritelerini ve yazarlan buluştura- cak. Müzikle ilgılı herkesimden insanın tek bir çatı altında bu- luşması amacıyla düzenlenen şenlik kapsamında konserler, atölye çalışmalan, konser vide- olan. dia \e müzik belgesellen gösterimlen. çocuklar için özel etkinlikJer. söyleşiler ve paneller yer alıyor. İstanbul Müzik Şen- liği-1 'de popüler isımler ile mü- zikseverlerinbuluşabıleceği im- _£stanbul Müzik Şenliği, 7'den 70'e müzik tutkunlannı, müzisyenleri, menajerleri, plak şirketlerini, müzikle ilgili dernek ve yayıncılan, enstrüman yapımcı ve tamircilerini, kısacası müzik camiasım tek çatı altında buluşrurmayı amaclıyor. Etkinlik, Pozitif ile Açık Radyo işbirliğiyle gerçekleştirilecek. za masalan, müzikle ilgili yayın- lar, kaset ve CD satış yerleri de bulunabilecek. Şenlik kapsamında aynca dünya mutfağı restoranı ve sand- v iç büfeleri kurulacak. Çeşıtli et- kinliklerin yer alacağı bahçe \e açık hava alanlan da dinlenme ve buluşma noktalan olarak dü- zenlenecek. îki günde toplam 28 sanatçı ve topluluğun konser vereceği İstanbul Müzik Şenliği-1'in 24 ekim akşamı gerçekleşecek olan açılış konserinde çağdaş cazın önde gelen ismi Lawrence 'Butch' Morris'in yönetıminde çeşitli ekollerden gelen 20 Ber- linli müzisyen ile Sükyman Er- guner'in liderliğindeki 10 Türk müzisyeni buluşacak. Besteci, orkestra şefı, kornocu Lawrence "Butch" Morris, güçlü ve kalıcı bir şeyler yaratmak amacıyla müzik yaptığını söylüyor. Mor- ris'in hedefı doğaçlama sanatçı- lan için müzik yaratmak. Aynı aranjmanlan çalmanın enerji kaybı olduğunu ve yaratıcılığı körelttiği görüşünü savunan sa- natçı bu nedenle parçalan sürek- li yeniden aranje ederek yonım- luyor. Bu güne kadar benzeri gerçekleşmemiş proje kapsa- mında her biri caz, klasik mü- zik, avangard müzik ve klasik Türk müziği gibi çok farkJı tür- lerde çalışmalar yapan ve daha önce beraber bir çalışma yapma- mış olan müzisyenler 21. yüzyı- lın müziğini yapmak üzere Law- rence "Butch" Morris'in yöne- teminde bir araya gelecekler. 1998 yıhnda Berlin'de tekrarla- nacak olan bu buluşmanın bü- yük ilgi göremesi bekleniyor. tstanbul Müzik Şenliği-1 kap- samındaki öteki konserler 800 kişilik amfiteatr ve 300 kişilik salonlarda gerçekleşecek. Akus- tik konserlerin ön planda tutula- cağı konserler kapsamında Acid Trippin, tlhan Erşahin, Kerem Görsev. Lodos, Neşet Ruacan, tmer Demirer, Okay Temiz, Şe- nova Ülker Big Band, İhsan Oz- gen, Necdet Yaşar. Ruhi Ayangjl, Bulutsuzluk Ozlcmi, İstanbul Blues Kumpanyası, KapsüL, Ye- ni Türkü, Zaza Rock Gnıbu, Zen, Anadolu Feneri, Erkan Oğur, Hasan Cihat Örter, Los Paşaroz Sefaradis Gnıbu, Mu- ammer Ketencoğlu, Şükriye Tut- kun, Vansımalar, Karadeniz,Bo- rusan Oda Orkestrasu Bülben Hoftnan'ın yer alması bekleni- ötesinde sinema, müzik, plastik sanatlar ve popüler kültüre yayılan düşünceleriy- le son 10-20 yıl içinde oluştu. Burroughs, Avrupa ve Kuzey Amerika'da (Fas'ta ya- şayan PaukJane Bowtes çifti yakın arka- daşlanydı) geçirdiği 25 yıllık gönüllü sür- günlükten sonra 1974'te Amerika'ya dön- düğünde çoğu kimse onu çoktan öldü sa- nıyordu. Rahat bir çocukluk 5 Şubat 1914>Tİında, St. Louis, Misso- uri'de varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen VVilliam Burroughs'un, se- kiz yaşında silah kullanmaya başladığı söylenir. VVilliam Burroughs'un dedesı, hesap makinesini ıcat eden William Se- ward Burroughs,43 yaşında öldü, çocuk- lanna yüklü bir mıras bıraktı. Burroughs, aılesinin kendisıne yaşam boyu bağladı- ğı 200 dolar ayhk sayesinde, bir süre ça- lışmadan da yaşamını sürdürebilme ola- nağına sahıpti. 'Bağunsızhğını' ilan et- meden önce Hanard'da Ingılız edebiyatı okumuştu. Üniversite yıllannın tek fayda- sı, "kütüphane kullanmayı öğretme- sTydi. William Burroughs, üniversitenin ar- dından St. Louis \e Chicago'da çeşitli iş- lerde çalıştıktan sonra (Chicago'da bir bö- cek imha şirketinde çalışmış. bu ışteki de- neyimlerini kitaplannda da yazmıştı) New York'a taşındı. Orada morfmle. Ginsberg, Kerouac ve sonradan kansı ola- cak Columbıa Ünıversıtesi gazetecılık öğ- rencisi Joan ile tanıştı. Burroughs, eşcınsel eğilünlerinin her zaman farkındaydı. ama Joan ile uyumlu bir ikilı oluşturmuşlardı. Bu yıllarda tak- ma adlarla çeşitli kitaplar yazan ve yayın- cılara gönderen VVilliam Burroughs, pa- rasının yettiği kadar uyuşturucu ve genç oğlanlarla çılgın bir yaşam sürdü. Joan Burroughs'un korkunç ölümünden sonra önce Kuzey Afrika'ya daha sonra Avru- pa'ya giden VVilliam Burroughs, aradan otuz yıl geçtıkten sonra yazar olmasmın temel nedenının, Joan'ın ölümü olduğu- nu söyleyecekti... Yaşayan efsane "Junky", "The Naked Lunch", "Nova Express", "Queer"\ "The Western Lands", "Interzone", "The Soft Machi- ne", "Ghost of Chance" gibi kitaplanyla ve sıradışı yaşam tarzıyla yaşarken efsa- ne olan nadir insanlardan biri olan VVilli- am Burroughs'un bir dergide yayımlanan ilk yazısı, Bntish Journal of Addiction'da (lngiltere'de yayımlanan Bağunlılık Der- gisi) yayımlanan "Tehlikeli Uyuşturucu- lara Bağımlı Bir l stadan Mektup"tu. Ya- şamı boyunca bilıncm sınırlannı aşmak ı ^ ^ ^ ^ _ için her türlü maddeyi dene- "^^^^~ yen Burroughs, deneyimle- rini kitaplanna yansıtmış ve bir dönemin gençliğini epeyce etkilemişti. Uyuşturucunun etkisinde yazdığı kitaplanyla, post- modern yazının ilginç ör- neklerini veren, özgürce ya- şadığı cinselliğini kitaplan- na da aynı özgürlükle yansı- tarak eşcinseî hareketin yıl- dız isimlerinden biri haline gelen VVilliam Burroughs, yaşamının son yıllannda bambaşka bir alana kayarak Robert VVUson ile "The Black Rider" operası için iş- birliği yaptı. Son kitabı, 1995'te ya- yımlanan yan biyografik "My Educatktn: A Book of Dreams"dı (Eğitimim: Ha- yaller Kitabı). Burro- ughs'un tek oğlu ve adaşı William, 1981'de34yaşuı- dayken bir süre uyuşturucu bağımlılığıyla mücadele et- tikten sonra yaşamını yitir- mişti. Geride, kitaplannı okumadan bile popüler kül- tür aracılığıyla farkında ol- maksızuı düşüncelerine ya- bancı olmayan bınlerce in- san ve havranlan kaldı... Türkçede William Bur- roughs.Canki /lletişim/'Çev: Ayşe Düzkan, Şans Hayale- ti / Altıhrkbeş/ Çev:Funda Önkol IŞILDAK VE YELPAZE ATİLLA BİRKİYE Bu, Ne Biçim Ülke! Hergünün biröyküsü vardır. Geçen cuma, bir- kaç gazeteci, yazar ve şair arkadaşla, Beyoğ- lu'ndaki Pia, öteki adıyla San Kahve'de oturu- yorduk. Akşamüstünün serinliğinden yarariana- mıyorduk. Çünkü Refahlı Belediye sokağa masa çıkanl- masına izin vermiyordu. Neyse, bunu geçelim. Zaten bu köşede defalarca yazdık. Günün öykü- sü "/y/"gidiyordu. Hasretgiderilmiş, hoş birsoh- bet uzayıp gitmekteydi. Her öykünün bitimi oldu- ğu gibi, günün öyküsü de brtime yaklaşıyordu... Uzun süren "entelektüel" düşünce alışverişi- mizden sonra, biri şair öteki yazar iki arkadaşım- la, saat dokuz sulannda kahveden çıktık. Birkaç saat oturduğumuzdan, ayaklanmız açılsın diye Istiklal Caddesi'nde yürümeye başladık. imam Adnan Sokağı'nın başındaki görüntü ca- nımızı sıktı. Neşemizi kaçırdı. Dolayısıyla da mut- lu giden öykümüzün yapısını bozdu. İmam Ad- nan Sokak'ta Kaktüs Kafe vardır. O da keyifli bir yerdir. Refahlı Belediye gelir gelmez, zabıtalar ilk ora- ya saldırmış, dükkânın önündeki masalan topla- mış, hatta çiçekleri, -neyse ki saksılanyla birlik- te- kamyona atıp götürmüşlerdi. Işte o sokağın başında, üç dört genç yere biryığın kitabı sermiş- ti; ve bağınyorlardı: "Yan fiyatına kitap, yok mu alan, yan fiyatına ki- tap, yok mu alan!" • Son zamanlarda korsan kitap satışı, özellikle Is- tanbul'da dört bir yanı sardı. Kimseyi takmıyor- lar. Istanbul'un her yerinde, "işporta işi" korsan kitap satıyorlar. Hem de yanfiyatına.Sanki ba- tan geminin mallan... Yayıncılar Birliği korsan kitapla, bir-iki yıl önce kararlı bir savaşıma başlamıştı ama; kendi üye- leri arasında bu konuda henüz birliği sağlayama- dı. Çünkü bizim yayıncılanmızın çoğu, bizim bir- çok başka şeyimizin çoğu gibi, "Bana dokunma- yan yılan bin yaşasın" der. Ama şimdi anladığım kadanyla bıçak kemiğe dayandı. Korsan kitap basanlar bırakın işporta işi satmayı, artık Anadolu'da kitapçılara gidip, yüz- de yetmiş indirimle kitap öneriyoriar. Anadolu'da- ki bir kitapçıya gelen "böyle" bir liste de benim elime geçti. Yayıncılar Birliği Genel Sekreteri Me- tin Celâl verdi. Listede, Nâzım Hikmet, Aziz Nesin, Orhan Veli, Uğur Mumcu, Yaşar Kemal, Ahmet Artan, Ümit Yaşar Oğuzcan, vb. yazarlann yapıtları yer alıyor. Simyacı, Sofi'nin Dünyası, Yüreğinin Götürdüğü Yere Git, Yüzyıllık Yalnızlık gibi piya- sada çok satan kitaplar var. Metin Celâl korsan yayının yıllık cirosunun tril- yonu bulduğunu söylüyor. Tehlikeli Masallar'ın seksen bin; Simyacı'nm yirmi bin, Sofi'nin Dün- yası'nın ise yüz elli iki yüz bin civannda korsan basımının olduğu ifade ediliyor. Şimdi kültür kitaplarını basan "korsancılar", çok kısa bir süre sonra da ders kitaplannın "ya- yınına" geçmeye hazırlanıyorlarmış! Ehh sezon geldi ya... Yayıncılar Birliği de yeniden üyelerini uyarmış, çeşitli kararlar almış. Umanz, bu kez işin üzerine daha güçlü giderler. , • Ancak asıl sorunu çözecek olan hiç kuşkusuz ki devletin ilgili organları. Korsan kitap için, yet- kililerin ne yaptığını çok merak ediyorum. Yaza- nn ve çevirmenin alınterini ve telifini, yayıncının cebinden parasını ve malını çalan bu "korsan"\ar için acaba bir önlem alındı mı? Ya da düşünülü- yor mu? Yayıncılar en çok, haklı olarak işporta kitap sa- tanlardan, kaldınmlarda sergi açanlardan yakını- yorlar. Çünkü, korsan kitapların en uygun satıldı- ğı yerler, bu tür yerler. Kadıköy, Fatih ve Eminönü ilçelerinden de şi- kâyetçiler. Çünkü bu ilçelerdeki zabıta, bu tür ki- tap satanlara pek kanşmıyormuş! Ne hikmetse! Tam tersine Kadıköy Belediyesi, postanenin ar- ka sokağında yer bite göstermiş. Bilmiyorum baş- kanlann bu durumlardan haberleri var mı? Büyük birolasılıklayoktur. llgilenseler, sanınm iyi olacak! Örneğin, Metin Celâl, Eminönü Belediye Baş- kanı'nın durumdan haberi olmadığını, Yayıncılar Birliği olarak, kendisini uyardıklannı ve başkanın da konuyla ilgıleneceğini söyledi. • Kanşık iş vesselam! Beyoğlu Belediyesi ise bu tür konularda ibretlik! Hem kitapçı dükkânı hem de bir kafesi olan Is- tiklal Caddesi'ndeki Mefisto'yu, yüksek sesle mü- zik çalmak gibi gerekçelerie birkaç kez kapatıyor; Kaktüs, Pia gibi yerlerin masalanna saldınyor da günün hemen hemen her saatinde yerde korsan kitap satanlar "işporta"ya niye kanşmıyor. Üstelik bir yere geldiler mi, kamyonları, mini- büsleriyle geliyorlar. O sırada da "olayın" tam kar- şısında, korsan kitap satanlar ilgiyle izliyorlar. Biz de! Bu ne biçim ülke! Diyorum da kimseye anlata- mıyorum, en post-modern toplum bizimkisi... Oscar,filmfestivalleriııi vurdu CUMHUR CANBAZOGLU Her yıl mart ayının sonuyla nisan ayınm ilk gün- lennde başlayan İstanbul Uluslararası Film Festi- vali, 1998 için 18 nisan-3 mayıs tarihlerine kaydı- nldı. Festivalin yönetmeni HühaUçansu'nunver- diği bilgiye göre. festivalin 17. yılına mahsus ol- mak üzere Kurban BayTamı nedeniyle tarihler bir kez kaydınlacak ve 1999"da alışılmış zaman kuşa- ğına yeniden dönülecek. Festivalin böyle bir karar almasında bu yıl fes- tivalle aynı dönemde sinemalarda gösterime giren Oscar adayı ve Oscar galibı fılmlenn festıvalden çaldığı seyircı sayısındakı önemli artışın da payı var şüphesız. Resmı olmayan rakamlara göre ge- çen yıl festivali izleyen biletlı seyirci sayısı 70 bin civannda kaldı. Bu düşük gişe rakamını festival bi- let fiyatının piyasanın 100 bin TL. üzerinde olma- sı kadar Oscar filmlerinin gücünün de doğurduğu açık. Oscarlı fihnlerin olumsuz etkisini kabul eden Uçansu gelecek yıl uygulanacak tarih kaydırma- nın bununla doğrudan bağlantısı olmadığını, an- cak izleyicı sayısını arttıracak bir dizi yeni proje- yi uygulamaya koyarak festivali yaygın hale geti- receklerini belirtiyor. Uluslararası istanbul Film Festıvali'nın tarihde- ğiştirmesi Ankara Uluslararası Film Festıvali'nın 1998 programını da etkileyecek. Daha önce prog- ramını mart ayının ortalanna koyan ve lstanbul'dan on beş gun önce bitirmeye özen gösteren Ankara da Oscar filmleri nedeniyle salon bulamamaya ve izleyici yitirmeye başlayınca 1998 için nisan ayı- na sarkmayı planlıyor. Festival Başkanı Mahmut TaB Öngören'den aldığımız bilgiye göre daha ke- sin karar verilmemesine karşın onuncu yaşını kut- layacak Ankara Film Festivali büyük olasılıkla 10- 19 nisan tarihleri arasında yapılacak ve böylelikle program tstanbul'un takvimiyle son iki gün çakı- şacak. Her yıl programlannı lstanbul'dan birkaç gün sonra başlatan Uluslararası tzmir Festivali yönet- meni Oğuz Makal ise üç festival arasında bır cen- tilmenlik anlaşmasından sonra tarihlerin saptan- masının daha doğru olduğunu, mayıs ayında İz- mir'de sıcaklann arttığını. üniversitelerde vize dö- nemine gırildığini belirterek tstanbul'un tarihleri kaydırmasının bütün planlannı altüst ettiğinı ve bu durumda festivali nisan ayının başına çekecek- lerini, olmazsa İstanbul biter bitmez lzmir'i baş- latacaklannı söylüyor.