Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 MART 1997 SALI 10 DIZI Savaş kuralları insanlık dışı eylemlerde kalkan gibikullanıldı / rak'a Amerika'mn öncülüğünde tam altı yıl öncekı silahlı müdahalenın giz perdesı yavaş yavaş açılıyor Ortaya çıkan ûrkütücü görünüm, bır yandan bu komşu Arap halkının acılannın boyutunu gözler önüne seriyor, öte yandan da Amenka'yı 'özgür dünyanın önderi" ve 'hukuksalbğm savunucusu" gibi konumlardan alıp tam karşıtı bir yere oturtuyor. Resmi yanıltma ve kitle haberleşme araçlannın da bu aldatmacadaki rolü, bu müdahaleye ilışkın olarak dünya kamuoyunda mutlaka düzeltilmesı gereken yanlış kanılar uyandırmıştır. Türkiye'nin de Amerikan girişimıne destek olmasıyla o zamanki Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın deyımiyle "bir koyup üç almak" yerine, yalnız Irak pazannı değil. tüm Ortadoğu'daki ekonomik konumunu tümden yıtıreceği. savaşın daha ilk haftalannda belli olmuştu. Bu desteğin Türkiye halkına ne denli pahalıya oturdugu bugün daha iyi anlaşılıyor olmalıdir Bu kısa yazı dizısı bu gerçeklerin çeşıtli yanlannı. hiçbır yerde yayımlanmamış bazı fotoğraflarla okuyucuya sunma amacını güdüyor. irak'a er geç müdahale: • 1973 Arap-lsrail Savaşı'nın sonunda kısa bir süre ! uygulanan Arap petrol boykotunun bir daha ! gerçekJeşmemesıni ısteyen Amenkan yönetimi. Başkan Nbıon donemınden bu yana Ortadoğudan sürekli petrol akımını sağlamak ıçın önlemler almaya koyuldu. Irak'a er geç müdahale de bu genel tasannın bırparçasıydı. Bağdat yönetımının Kuveyt'i işgali, yalnızca bu firsatı vermelde kalmadı. Amerika, bu saldınya kendi amaçlan yönünden yeşil ışık da yaktı. Birleşmış MılletlerGihenlik Konseyı'nın karanna dayalı gibi görünen askeri 'koalisyon' aslında bır Amerikan ginşımiydi. Savaş da temelde bir Amerikan savaşıydı. Tüm hazırlık a$amalanndan bugüne değin, yoğun bır propaganda perdesiyle gizlenmıştır. Bu müdahalenın 'temiz ve hukuksaT olduğuna ilişkin Amerikan propagandası gerçekle hiç bağdaşmıyor. Amerika, en üst düzey yetkililerinin sık sık yineledikleri savlannın tam karşıtı, hiçbir askeri gereksinim olmadan sivıl hedeflere de yoğun biçimde saldırmış. ekonomik ve siyasal hedeflerine uygun olarak Irak'ın altyapısını tümden ve uluslararası hukuka aykm biçimde yok etmiştir. Savaş hukukuna uyduğunu ileri sürüyorsa da, o hukukun kendi zaten insancıl düşüncelen göz ardı etmektedir. Körfez Savaşı, savaş kurallannın insanlık dışı eylemlerde kalkan gibi kullanılabileceğinin son örneğidir Amenka'nın eylemleri zaten çok yetersiz savaş kurallannı daha da geriye götürmüştür. Ne var ki, mevcut hukuka göre bile, eski Başkan Bush'tan başlayarak tüm üst düzey Amerikan yetkilıleri. 'İnsanuğa Karşı Suç' işlemiş olmaktan Körfez Savaşı, yıne en çok çocuklan etkiledi. Savaştan kaçmaya çalışan yüzbinlerce Iraklı komşu ülkelere sığındı. muhakeme edilebilirler. 17 Kasım 1996'da Madrid'te benım de yargıçlar kurulunda üye olduğum bir muhakeme olmuştur da. Eski Amerikan Başkanı J. F. Kennedy yönetiminde adaletten sorumlu en üst düzey yetkılisi olan Ramsey Clark Madnd'te de başsavcı görevini yapmış, Amerikan yönetimı yadsınamaz kanıtlar karşısında suçlu bulunmuştur Bu çabalar entelektüel uğraşın çok ötesinde anlam taşırlar. de. Gelişmekte olan ülkelerin aydınlan için de konu bir Kuzey-Güney çatışması ve bir sömürü sorunudur. Savaş, 'temiz ve hukuKsal' mıydı? Dünya kamuoyunda, Amenka'nın Basra Körfezi'nde yürüttügü savaşın temiz ve en hukuksal' olduğuna ilişkin bir sav, giderek bir 1973 Arap-lsrail Savaşı'nın sonunda kısa bir süre uygulanan Arap petrol boykotunun bir daha gerçekleşmemesini isteyen Amerikan yönetimi, Başkan Nixon döneminden bu yana Ortadoğu'dan sürekli petrol akımını sağlamak için önlemler almaya koyuldu. Irak'a er geç müdahale de bu genel tasannın bir parçasıydı. Bağdat yönetiminin Kuveyt'i işgali, yalnızca bu firsatı vermekle kalmadı, Amerika, bu saldınya kendi amaçlan yönünden yeşil ışık da yaktı. Aldatıcı bir efsaneyi yıkmak, uluslararası hukukun gelişmesı için bınnci koşuldur İnsancıl açıdan yenı bir hukuka gereksinim var. En başta, meslekı uğraşı uluslararası hukuk olanlara ciddi sorumluluk düşüyor. Bu sorumluluk, onlan uluslararası politıka sahnesının bugünkü dıktatörü Amerika ile ters bir konuma yerleştirse inanç var. Kanıtlar tam karşıtını gösterse de bunun 'sivil halka en az zarar veren yeni bir sava;' olduğu ınancı da yaygın. Sıradan kişinın, hatta hukuk uzmanlannın da kafalannda 'savaş hukuksal olursa insancıl olacağına' ilişkin bir değerlendirme de yerleşmış. Yani, savaş mevcut hukuka uyarsa insancıl olur. Bu yargıya bır de *en Körfez Savaşı'na katılan Amerikan askerleri, donanımları ve kıyafetleriyie sanki bilim-kurgu fîlmlerinden fırlamış gibiydi. hukuksaT değerlendirmesi eklenırse 'en insancıl" yakıştırma da kendiliğinden geliyor. Resmi açıklamalarla yetınmeyi demokratlığın ve yurtseverliğın gereği sayan çevreler, hatta akademik Amerikan çevreleri, 'hukuka uygun savaş' sanumunu genelde eleştirisiz onayladılar. Başka konularda eleştirilerini eksık etmeyen 'Greenpeace' ve 'MRtdle East VVatch' gibi kuruluşlar da koalisyonun ılan ettıği hedeflerle uygulamalann bağlantılı olduğunu savundular Yani, iddiaya göre, savaş kurallanna uyulmuştur ve böylece bir sorun yoktur. Ama bugüne değin gelıştırilmiş olan savaş hukuku, genel kanıdan çok farklı olarak, silahlı çatışmalan ınsancıllaştırmadı. Gerçek şu ki, savaş kurallan, şiddeti 'hukuksallaştırmış'. ona bir çeşit meşruluk kazandırmıştır. Önce, bunu bilmek gerekir. Amerika'nın yürüttügü Körfez Savaşı'nın hukuk ve insancılhk açısından açtığı *yeni bir çığu"', ancak bilgısızleri ve emperyalizmin işbirlikçilerini aldatacak olan bir propagandadır. Böyle bir yenilik söz konusu olmadıktan başka, ınsancıllıkla çatışan yöntemler sürdürülmüş giderek pekiştırilmıştir. Bu gerceği gizlemek, hatta olanlan ters biçimde sunmak, insancıl değerlenn korunması için gerekli gınşımlen bır kavram karmasası ıçinde işın daha başında açmazlara iter. Gerçek şu kı, Körfez Savaşı. insancıllıktan kaynaklanmayan savaş kurallannı daha da genye götürmüştür. Söz konusu kurallar, genelde düşmamn yenılgisini sağlayacak ya da buna yardımcı olacak neredeyse her türlü eylemi onaylamaktadır. Bu durum bıle az bilinen hatta sözde uzman çevrelennde de yeterince bılinmeyen, fakat tüyleri diken diken etmesi gereken bir gerçektir. Bu gerçek bır yana, Körfez Savaşı'nda düşmanın yenilgisine katkıda bulunmayan çok sayıda ve çeşitlı asken eylem söz konusudur. Amerika. bu konuda oldukça deneyimlidir. Aynı Amerika'nın. yakın geçmişte yayımlanan belgelerin belirttiği gıbı, Hıroşima'yı 1945'te atomla bombalaması, hele üç gün sonra da Nagazakı'ye aynı bombayı atması. savaşı kazanması için hiç gerekli değıldi. Bu kez de, Iraklı sivülere reva gördüklen, bu ülkenın askeri kanadını pes ettırmek için gereksızdi. Kuvvete, ancak meşru sa\Tinmada ya da ortak güvenlik için başvurulabilır. Bu dunımda bile, kullanılan kuvvet, önce gerçekten gerekli ve sonra tehditle orantılı olmahdır. Kurallar ne denli yetersiz olursa olsun, düşmanın askeri yönden yenılgisiyle hiçbir ilişkisi olmayacak biçimde bır esneklık söz konusu olamaz. Yarın: Siyasal ve ekonomik hedef ÇALIŞANLARIN SORULARI SORUNLARI / YILMAZ ŞİPAL 6 23 yılımın ikramiyesi ne olacak?' Soru: tld yıl özel sektörde sigortab olarak çanştıktan sonra. devlet me- nıuru oldum. Halen bir sosyal güvenlik kurumunda ktsun mü- dürü olarak çauşmaktayım. Emekli SandığTna bağlı çalısma- lanm 23 ydını doldurdu. Özel sektördeki iki yıllık sigortalı ça- kşmamla, 23 yılhk Emekli Sandığı çalışmalanm toplamı böyle- ce 25 yüı tamamladı. Erkek işrirakçi olarak, emekli olmak isti- yorum. Arkadaşlar, emekli ikramiyesi alabUmem için, Emekli Sandığı'na bağlı en az 25 tam yıl çahşmam gerektigini sövledj- ler. Sorum: İkramiye almak için, Emekli Sandtğı'ndaki cauş- malanrru 25yılatamamlamam mı gerekecek? Tamamlayamaz- sam, 23 yüımın ikramiyesi ne olacak? (A.C) YANIT: Çeşıtli sosyal güvenlik kurumlanndaki (son yedi yılhk fiili hızmet sÜTesinin yansından fazlasmın Emekli Sandığı'nda geç- mesı koşulu ıle, pnm ve kesenek toplamı 25 tam yılı (9.000 gün) dolduran erkek ıştirakçilere, istekleri üzerine Emekli Sandığı'nca emekli aylığı bağlanmaktadır. 5434 sayılı TC Emekli Sandığı Yasası'nın emekli ikramiyesi ıle ilgili Ek Madde 20 uyannca. "Emekli, adi malullük, vazife malul- lüğü bağlanan veyahut toptan odeme yapılan asker, sivil tüm iştirak- çilere her tam fiili hizmet yılı içüı" emekli aylığı bağlamaya esas alı- nan tutarlann bır aylığı emekli ikramiyesi olarak verilmektedir. Ancak."Verilecek emekli ikramiyesinin hesabında, 30 fiili hizmet yıundan fazla süreler nazara ahnmaz" denıleTek, yasada ikramıye ödenecek sürenin üst sının belırlenmıştır. Yasada alt sınır için bir süre öngörülmemiştir. 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlanna Tabi Olarak Geçen Hız- metlerin Birleştinlmesi Hakkında Yasanın Uygulama Yönetmelı- ği'nin "emekli ikramiyesi" ile ilgili 8. maddesınde, ıkramiye öde- me koşullan belırlenmiştir. 2829 sayılı yasa ve yasanın uygulama yönetmenlığinde ikramıye ödenecek hizmet süresı yönünden kısıt- layıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Yönetmehğe göre, Emekli Sandığı'na bağlı görevlerden değişik sosyal güvenlik kurumlannda geçen ve bırleştirilen hizmet sürele- ri üzerinden emekli aylığı bağlananlara. "Sigorta primi \eya emek- li keseneği ödemek suretiyle geçen sürelerin toplamı üzerinden TC Emekli Sandığı'nca emeklilik ikramiyesi ödenmesine dair hüküm- leri gereğinde ikramiye ödenir. Ancak, sigortalı sürelerin ikramiye ödemesinde nazara annabilme- si için bu sürelerin, TC Emekli Sandığı'na tabi daire, kuruluş \e or- takhklarda geçmiş olması gerekmektedir. Bu şekilde sigortalı geçen hizmetlerden dolayı evvefce herhangibir kıdem ta/minatı \ eya emek- lilikikramiyesi ödenmiş süre var ise, emeklilik ikramiyesinin hesabın- da bu süre nazara alınmaz." Kısaca. Emekli Sandığı emekli aylığınızı, özel sektörde sigortalı geçen ikı yılhk sürey i de göz önüne alarak bağlayacak, ancak emek- li ikramiyesinı, Emekli Sandığı kapsamında geçen 23 tam yıl üzenn- den ödeyecektir. ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇt MGK Açıklaması! 12 Ocak 1997 Pazar günkü "Ankara Notlan"nöa Aczmendi Şeytii Müslüm Gündüz'le ilgili olarak, Ela- zığ 1. Aslıye Ceza Mahkemesi'nin karannı yayımlamış- tım. Yargıç, karannı verirken, Genelkurmay'ca yayım- lanan "Atatürkçü Düşünce" kitabmdan da yararlanmış, üç ciltlik krtabın üçüncü cıldinden de alıntılar yaparak karannı vermışti. Yargıcın karan, Yargrtay'ca onandı. Ancak, yargıcın varariandığı kıtap bende yoktu. Ge- nelkurmay Halkla llışkıler Daire Başkanlığı'nı aradım. Okurlann bu krtabı nereden sağlayabileceklerinı sor- dum. Çünku okuıiar, sözünü ettığım bır kitabı bula- mazlarsa, üzülüyorlar: - Kitaptan alıntılar yapıyorsunuz ama, biz bu yapıt nereden bulacağız? diye soruyorlardı. Genelkurmay'dan yanrt verildi: - Sız bizım telefonumuzu venn, soran olursa bızkar- şılık verelim. Yazının sonuna da şu notu koydum: "Okuhara: Genlkurmay'tn yayımladığı 'Atatürkçü- lük' yapıtını edinmek ısteyenler, btlgi için Genelkur- may Halkla ilışkiler Daire Başkanhğı 'na başvurabılııier. (Tetefonu: 0 312/402 10 36)" Benim işim brtmiştı. iki gun sonra Genelkurmay'da Halkla İlışkıler'de çalışan Bn. Hüsnüye Karaciya eve telefon etti: - Efendım Mustafa Ekmekçt Bey mi? - Evet, buyurun! - Siz yazalı ben Genelkurmay'ın telefonlan kılitlen- di! Türkiye'nin heryanından telefonlaryağıyor. Bırya- zar da böyle okunur muymuş? Ne yalan söyleyeyım, bıraz şışınmedim değil. - Pekı, okurlara kitap ne yapıyorsunuz? Bunun üc- retı filan ne kadar? Aibay Hüsnü Dağ, daha önceden bunun yanrbnı vermişti. - Başvurulara göre bakacağız, Mehmetçik Vakfı'na yardım edilerek olabılır belki! demişti. Kitap daha bende yok, iyı mi? • • • 16 şubat pazar gununden beri, Atatürk un Adalet Bakanlanndan Mahmut Esat Bozkurt'un yazılann- dan alıntılar yapıyor, haftada uç gün salı, perşembe. pa- zar günlerinı Bozkurt'un yazılarına ayınyordum. Yazar- lıkta bır huyumu söyleyeyım: Köşeyı, kim iyi birşey yap- mışsa ona bırakınm. "Bu köşe bana vehlmıştır, ben ora- da istedığimı yazanm!"deme hakkını kendınde gören- lerden değilim. Mahmut Esat Bey'ın yazılan oylesine güncel, oylesine günumüzu yansrtıyordu ki, onlan bı- rakıp da başka yazı yazamazdım. - Pekı, bu yazılan nereden buldun? dıyeceksınız. Bu bır gazetecılık, yazarlık sezgısıdir. Arayan her şe- yi bulabılir. Mahmut Esat Bey'in yayımladığım yazılan- nın sadece başlıklannı venyorum. Şöyleydi: "Hırsızlar Teslım Olun-V,"Hırsızlar Teslım Olun-2", "Yobazlar Elinde Din-1", "Yobazlar Elınde Dın-2", "Soyguncular Elınde Dın", "148'in Şeriat Mahkeme- si", en son olarak da "Türkçe Tapınma Üzenrte"... Mahmut Esat Bey, bır yazısının sonunu şoyte bağlı- yordu: "Büyuk Türk gencı! Türk ihtılali, yobazlann dınsızlik dedığı laıklıği, şu sana bırer bırer saydığım rezaletle- rin ve bunlara benzer maskaralıklann önüne geçmek için ilen sürdü. Laıklik, dını dın soygunculannın elin- den alarak en temiz yere, Türklenn vıcdanlanna koy- du. Ailch'ın dıninı soygunculann elinde millet ve mem- leket aleyhince kullanılıralet olmaktan kurtardı. Sen la- ıkliğı can pahasına müdafaa ederken, bıleceksın ki, vicdanlan koruyor, dın soygunculannı yok ediyorsun...' • • • * Günlerce, Mahmut Esat Bozkurt'un yazılanyia haşjr neşır olan benim için, Milli Güvenlik Kurulu'nun açık- laması hiç şaşırtıcı degildı. Açıklamanın bazı bölümle- rini buraya almak ısterim, şöyle: "... Toplantıda bilhassa anayasa ve Atatun\ mılliyet- çiliğine bağlı, demokratk, laık ve sosyal hukuk devle- tı olarakbelirlenen Türkiye Cumhunyeti Devletı 'ne kar- şı çağdışı bır kisve altında zemin oluşturmaya yöneiik rejim aleyhtan faaliyetler de gözden geçınlmiştir. Türkiye Cumhunyeti'nin variığınt, Atatürk ılke ve in- kılaplan doğrultusunda, çağdaş medeniyet yolunda, demokratıksıstem ıçensinde iieriemesinin teminatal- tına alınması ve Cumhunyetyasalannın uygutanmasın- dan asla tavız venlmemesi gerektiğı, - Cumhuriyet ve rejim aleyhtanyıkıcı ve bölücü grup- lann laik ve antıiaık ayınmı, demokratık ve sosyal dev- letını güçsüzleştırmeye yeltendıklen, • Türitıye'de laıkliğın sadece rejimın değil, aynı za- manda toplum huzuru ve demokrasinin de teminatı ve bıryaşam tarzı olduğu, - Devletinyapısal özünü oluşturan sosyal hukukdev- leti ve adalet ılkelen an/ayışından vazgeç/temeyecegV yasalaria belirienmiş kurallann gözardı edilerek yapı- lan çağdışı uygulamalann da hukukun üstünlüğü ılke- siyle bağüaşmayacağı, - Türkiye'nin 1997yılı içınde, AB'ye tam üye olacak ülkeler lıstesine gırmeyı önceiikli bır hedef olarak sür- dürduğü böyle bir dönemde resmi ve sıvıl kurum ve kuruluşlann bu sürece katkıda bulunmasının gerekliol- duğu, bu sebepte demokrasımiz hakkında kuşkulara yol açacak, Türiuye'nın yurtdışındaki ımajı ve itibannı zedeleyecek her türlü spekülasyona son yermek ge- rektiği... değeriendihlmış ve bu tedbırterin Bakanlar Kurulu'na bildirilmesıne karar verilmiştir." ••• Mahmut Esat Bey, Lahey Adalet Divanı'nda Türki- ye'yi savunup, davayı kazandıktan sonra dönerken, orada aldığı paltoyu, Selçuk'ta soğuktan üşüyen bir köylüye gıydiriyor. "Bu zaten sızin paranızla a//nd//"di- yor. Günümüzde böyle devlet adamı kaldı mı? Yutan, deveyı havuduyla yutuyor! BULMACA SEDAT YAŞAYAS SOLDk\NSAĞA: 1/ Rezenenın, özellikle Ege Böl- gesi'nde pazarlar- da satılan ve sebze olarak kullanılan yaprakh körpe saplanna venlen ad. 2/Kuran'ada- yanan lslam huku- ku... Bır nota. 3/ Kısık sesli küçük keman...Dıvan edebiyatında man- 8 zum bilmece. 4/ Q 1 2 3 4 5 Sahıp... Bir haber ajansımn simgesı... Yankı. 5/BehçetNecatigil'ın bır şı- ırkıtabi. 6/Mızrapla çalı- nan bir çalgı. . Güzel ka- dın. 7/Karakter... Slav alfa- be ve yazısı. 8/ Vaktinde 4 kılınmayan namazı ya da tutulmayan orucu sonra- dan yenne getirme... Soy- " suz kımse. 9/ Keten tohu- 7 mu. 8 YUKAMDAN AŞAĞIYA: g 1/Öznenin ereklennın, öz- nenin kendi dışında varolması. 2/Küçükteknekaptanı... Be- lırtıler. 3/ Arka, gen... Etek ucuna doğru genışleyen gıysı. 4/Atasözlenne dayanan dıdaktık Çin şiiri... Yemın... Bır za- man bınmı. 5/ Ostünde ölü yıkanan kerevet. 6/ iskambılde koz... Düşünce. IISıvas'm bir ılçesı. 8/ "Karanlıktabızden — ağlıyor köylenmız ' Ağaç gibi karanlıkta dal gıbı canavar ellerimız" (Attılâ llhan)... Bır içkı. 9/ Güneydoğu Anadolu'dan çıkıp Türkiye'nin her yanına yayılmış halk öy- küsü.