Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
ÜU Ai-tALin. ıyy / U U M A H I tsı CUMHURİYET SAYFA
EKONOMI
ŞİRKETLERDEIN
Microsoft
• MICROSOFT Internet
Expk>rer 4.0, tipik bir
kurumsal bilgi işlem
ortamında. PCbaşına
yıkia bin dolara varan
toplam sahip olma
maliyeti tasârrufu sağlıyor.
Kullanıma sunulmasından
bu varıa geçen 9 haftada,
tüm dünyada 10 binden
fazla şirket, Microsoft
Internet Expk)rer'ı
standart Internet gezini
olarakseçti.
EstroR
H^~.^K~
Mıitımedya ve
Etkıle^vnklık
• ZEYTtNOĞLU
Topluluğu'nabağlı Estron
şirketi tarafindan üretilen
ZET'in kişisel bilgisayar
pazanndaki 1998 projeleri
düzenlenen bir basın
toplantısında anlatıldı.
Estron Genel Müdürü
Mustafa Öğüt."her okula
bilgisayar" projesinde yer
almak istediklerini
sövledi.
• ORIFLAME'in doğal
ö/ler kullanarak
hazırladığı Soft&Silky
vücut bakım seti ile
kadınlann vücut bakım
sorunlanna çözüm
getiriyor. Banyo köpüğü,
vücut losvonu, duş jeli, el
kremi,rollon deodorant
ve banyo lifı setin içindeki
ürünler.
• CANAN Kozmetik
yaptığı araştırmayla
Istanbul'da tespıt ettiği
tüm vakıf ve kurumlan
tek tek zıyaret ederek.
orada yaşayan kimsesiz
çocuklara, gençlere ve
yaşlılara İpek Şampuan
hediye etti.
• ÜSTAY ÎNŞAAT,
Gana'nın Uk antma tesisli
ycrieşim merkezini
oluşturuyor. "Home at
Horne" mesajıyla
Amerika'dan
pazarlanacak otan "Ocean
\"ıew"isimli 108 lüks
villayı kapsayan yerleşim
merkezinde yüzme
havuzu. tenis kortlan ve
abşveriş merkezi
bulunuyor.
• MAZDA Mermerler
Merbil Shovvroom açılışı,
çok sayıda medya, sanat
ve iş dünyası mensubunun
katılımıyla gerçekleşti. 5
Aralık'ta gerçekleşen
açılışta 6.26 Sedan ve Mx
5 davetlilerin beğenisini
kazandı.
Ankara'da belediyeye bağlı şirketlerle RP'lilere kaynak aktanldığı ileri sürülüyor
RP'den Vakıfbarık'ta trflyonhık oyun
BAHAR TANRISEVTR
ANKARA-REFAHYOL döne-
minde Vakıfbank' ın, 20 milyon do-
larlık borcuna karşıhk bir şirkete
el koyduğu ve Ankara Anakent Be-
lediyesi'ne bağlı şirketler aracılı-
gıyla RP yandaşlanna kaynak ak-
tardığı ıleri sürüldü.
Güney Afrika'da ürettikleri kö-
mürü gemi yoluyla Türkiye'ye ta-
şıyan ERN Şirketler Grubu. 1993
yıhnda BELKO'nun 1 milyon ton-
luk kömürihalesini aldı. RP'li Ana-
kent Belediye Başkanı MetihGök-
çek, 1994 yılında göreve gelme-
sınden hemen sonra EP.N'nın 1
trilyon liralık güvence mektubunu
yok saydı. Güvencenın yakılması
üzenne, 13 bankada bulunan 25
milyon dolarına el konulan
ERN'nin 30 milyon dolarhk yatı-
• REFAHYOL döneminde Vakıfbank'ın, 20 milyon dolarhk borcuna karşıhk el
koyduğu şirketin kânnı Ankara Anakent Belediyesi'ne bağlı şirketler aracıhğıyla
RP yandaşlanna aktardığı iddia ediliyor.
nmlandadurduruldu. Vakıfbank'a
olan 4.5 milyon dolarhk borcuna
karşılık 25 Ekım 1995'te ERN ile
Vakıfbank arasında yapılan proto-
kol gereği şirketin Güney Afnka'da
bulunan kömûr ocaklan üzerine
ipotek konuldu. Protokolde kömür
ithalatı yapacak \'ak-Bel yüzde
59.7'lik hissesınin Vakıfbank'a,
yüzde 40'ının BELKO'ya. yüzde
0.1'ının Vakıf Denız Finansal'a.
yüzde 0.1 'inin Emekli SandığTna
ve yüzde 0.1' inin de Sosyal Güven-
lik VakfVna ait olduğu behrtildi.
Protokol, 2 yıl ıçınde sağlanacak
kâr ile ERN'nin borçlannm tahsil
edilmesi ve şirketin sahibıne ıade-
sıni öngörüyordu
Dönemin Başbakanı Necmettin
Erbakan'ın. BELKO Genel Müdü-
rü Hasan Köktaş' ı Vakıfbank Yö-
netim Kurulu üyelığine ataması,
"Vak-Bel'in RP yandaşlanna hiz-
meteden bir şirket halinegetirilme-
ğaraacjanıyor" ıddıalannı güçlen-
dirirken. protokolde öngörülmesı-
ne karşın. edinilen kâr ile ERN'nin
borcukapatılmayarak şirkete el ko-
nuldu.
Vakıfbank' ın kuruluş aşamasın-
da Vak-Bel için ortaklığa çağırdı-
ğı Alternatif Bank ıse ERN'nin
güvencesinin haksız olarak yakıl-
dığını belırterek kabul etmedi. Al-
ternatif Bank ile ERN. BELKO
aleyhine açtıklan davayı kazanarak.
belediyeden yaklaşık 1 5 tnlyon
lıra aldılar. ERN'nin, belediye
aleyhvne 5 tnlyon liralık maddı ve
manev ı tazminat istemıyle yenı bir
dava açacağı bildirildi.
RP yandaşlanna para
aktanldı
ERN şirketinin sahibi Haldun
ErdavTan, Vak-Bel şirketi kurul-
duktan sonra dönemin genel müdü-
rü Fehmi Gültekin'e giderek. ban-
kaya olan borçlanna karşıhk kredı
bulduğunu belirterek şirketini ge-
n almak ıstedi. Bu görüşmelerden
sonuç alamayan Erdavran. 25 Mart
12-26 Kasım ve 4 Aralık 1996 ta-
rihlerinde Gültekin'e birer yazı gön-
derdi. Erdavran, kömür ocaklann-
dan sağlanan kânn şirketin borçla-
nnın silinmesi yönünde kullanıl-
maması durumunda suç duyuru-
sunda bulunacaklannı bildirdi.
ErdavTan, Gültekin'ın yerine ata-
nan Hasan Kılavuz'a Ankara 30.
Noterliği kanalıyla gönderdıği ya-
zıda ERN'nin bankaya olan borcu-
na karşıhk Vak-Bel'ın gelırlerinın
tahsil edilmesi gerekırken. bu şir-
ketin gelirlennin bılançodakı ge-
lırkalemınden çıkanlarak RP'ye va-
kın çevrelere aktanldığını bildirdi
Deutsche Turkish Bank A.G.'nın,
Fehmı Gültekin'ın görevıni kötü-
ye kullandığına ilişkin bilirkışi ra-
poru ile açtıği davada da. Vakıflar
Bankası, Vak-Bel. BELKO ve Va-
kıf Fınans Kiralama A.Ş. hakkın-
da yaklaşık 3 milyon dolarhk ıcra
takibi başlatıldığı bildirildi.
Islamabat-Peşaver Otoyolu'nun temelini Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel attı
Türkmüteahhttlerinyıırtdışındakien büyükpmjesi
MEHMETSARAÇ
PEŞAVER- Bayındır Holdıng ta-
rafindan Pakistan'da yapılacak ls-
lamabat-Peşaver Otoyolu Proje-
si'nin temeli dün Cumhurbaşkanı
Süleyman Demirel ve Pakistan îs-
lam Cumhunyeti Başbakanı Nawaz
Şerif in de katıldığı birtörenle atıl-
dı Demirel. Pakistan'ı "ildndv»-
tanun" diye nitelendirerek Türki-
ye'nin dinamik özel sektörü ile gu-
rur duydugunu söyledi.
Demirel. törende yaptığı konuş-
mada, Türkıye'de gelişme ve kal-
kınmanın göstergesi olan temel at-
ma törenlerine katılmaktan zevk
duydugunu belirtti.
Dinamik Türk özel sektörüyle
gurur duydugunu belirten Demirel,
müteahhıt fırmalann, modern tek-
nolojıyi kullanarak Türkıye dışın-
da bırçok projeyi başany la tamam-
ladıklannı anlattı. Türk müteah-
hıtlik sektörünün uluslararası piya-
sadaki payının yüzde 10'u aştığı-
nı vurgulayan Demirel. "Müteah-
hitkrimizin dünyada üstlendikkri
projelerintoplam değeri 27 mibar
dolan bulmuştur. Bu otoyol proj«-
si ile Pakistan'da almış olduklân
projeler 1.4 milyardolaraulaşnuş-
ür" dedi.
Demirel, Türk müteahhıtlen-
nın Pakıstan'ın altyapısımn geliş-
Cumhurbaşkanı Demirel İslamabat-Pesaver otoyolunun Pakistan'ın kalkınmasındaki önemine değindi.
tırilmesineyönelikçalışmalannın
hükümet tarafindan desteklenece-
ğini söyledi.
Demirel. Navvaz Şerif tarafın-
dam onuruna verilen ö|le yeme-
[
ğinde yaptığı kontışmada da tsla-
mabat-Peşaver Otoyolu ile Puhur
Sulama Kanalı Projesf nin. Pakıs-
tan'ın kalkımnası yolunda önem-
li projeler oldufunu kaydetti. Tür-
kiye - Pakistan ılişkilennin ivme ka-
• ^löndığıra \urgulayan Demirel şöy-
le devam ettı: "Türk ve Pakistan-
b işadamlannı. bu fevkalade or-
tamdan istifade etmeye ve karşı-
hkh vararsağlayacakortakhklarge-
Bştirmeye davet ediyorum. Pakis-
tanlı yöncticilerin bu konuda bi-
zimle a> nı düşünctde oJduklarm-
dan eminim."
Bu aradaTürk mşaat sektörünün
yurtdışında bir seferde aldığı en
büyük ihale olduğu ıfade edilen
otoyol, Karaşi. Lahorbağlantılany-
la tslamabat ve Peşaver'den geçe-
rek ülkenin kuzeyi ile güne>ini bır-
bırine bağlayacak.
644 mil>ar dolariık proje
Yaklaşık 644 milyar dolara (128
trilyon 800 milyar lıra )mal olacak
186 kilometrelik otoyol. Orta As-
ya cumhuriyetlerine ulaşımda da
önemli birkonum üstlenecek. Ba-
vındır Holding'ın yabancı bir or-
tak olmadan gerçekleştıreceğı pro-
je kapsamında aynca 1 kilometre
uzunluğunda Indus Nehri Köprü-
sü de yer alıyor. Projenm 3 yılda
tamamlanması planlanıyor.
Bayındır Holdıng Yönetım Ku-
rulu Başkanı Kamuran Çörtük,
törenden sonra düzenlediğı basın
toplantısında. Pakistan'dakı siyası
kanşıklıklar nedeniyle 3 yıl gecık-
meli olarak başlatılan projeden bü-
yük mutluluk duyduklannı belır-
terekprojede 5 bın Pakistanlmm ça-
hşacağinı belirtti. Çörtük, Pakis-
tan'da müteahhitlik yapmanm Tür-
kıye'den daha kolay olduğunu ıfa-
de ettı. Demırel. Enka Holdıng'in
üstlendiği 90 milyon dolarhk Pu-
hur Sulama Kanalı Projesf nın ım-
za töreninde de hazır bulundu.
İşletme hakkı devredilen santrallara malzeme alımı yapıldı
SantraUarda peşkeş rüzgârı
OLCAYAKDENİZ
MİL,\S - İşçilerin yoğun tepkisine
karşın özelleştirme adı altında 20 yıl-
hk işletme haklan devTedilen termik
santrallar ve kömür ocaklanna yüz-
lerce milyarlık malzeme alımı yapılı-
yor. Alınacak malzeme arasında kam-
yonlar. vinçler ve lüks cipler de bulu-
nuyor.
Yaklaşık iki >ıllık kârlan karşıhğın-
da toplam 16 enerjı santralının 20 yıl-
lık işletme haklan, aralannda yaban-
cı şirketlerin de bulunduğu konsorsi-
yumlara devrediliyor. Satış sırasında
termik santrallara kömür saglayan
TKİ'ye bağlı linyit ocaklan da "eşan-
tiyon" olarak konsorsıyumlara verili-
yor. Aynca kömür ocaklanndaki tüm
makıne parkı da kamyonlan. yükle)-!-
cileri. kazıcılan. \incleri ile birliİcte
ücretsiz olarak konsorsivumlara dev-
rediliyor. Bunlann yanı sıra ahcıları-
na devredilmeyı bekleyen santrallara
malzeme alımı, yılın son ayı içinde
dıkkati çekecek ölçüde birden yoğun-
laştı.
Gökova Termik Santralı ve Yeniköy
Termik Santralı ile bırlikte, kömür
ocaklanna milyarlık malzeme ahmla-
n için yerel gazetelere ilanlar venle-
rek ihale acıldı. thale ilanlannda ka-
palı zarf yöntemi ile yapılacağı belir-
tılmesine karşın satın alınacak mal ve
hizmetlerin fıyatlan bildinlmedı. Gö-
kova Termik Santrah'na satın alına-
cak malzemeler arasında bir mobil
v inç, bir kamyon, kömür bant kantar-
lan, otomatik kömür numune alma te-
sısinin kurulması, ölçü kontrol ve la-
boratuvar malzemeleri. dikışsiz ku-
rum üfleme boruları. kazan kömür
bunkerlerindeki sarmalan önleyici ve
düşürücü hava patlaçlan bulunuyor.
GökovaTermik Santralı'nın yağmursu-
yu kanallannın temizlenmesi. kömür
ocaklanna ışçi taşınması işleri de bir
yıllık süre için ihaleye çıkanldı.
İşçilerden tepki
Öte yandan TKİ Genel Müdürlü-
ğü'nce Yeniköy ve Gökova Termik
Santrallan'na kömür saglayan lınvıt
ocaklan bölgesınde kullanılmak üze-
re arazi takvıyesi bulunan 2 cip satın
ahnması için bölge müdürlüğü emri-
ne 16 milyar lira verildı.
Malzeme alımına tepki duyan işçiler,
"Saulnuşolansantrallara makemealı-
mı aklın ve manöğm alacağı bir şey de-
ğjl. Bu malzemeler de konsorsiyuma
devredilecek. Aynca kamyon, vinç ve
de lüks cip gibi araclar şu anki enerji
üretimi ile doğnıdan ilgili malzemeler
değildir. Bu resmen peşkeştir, yağ-
madır" dıye konuştular.
Jet-Pa tartışması sürüyor
Proton kampanyasma
hazırlıksız başlandı
FATMAKOŞAR
Ithalatına henüz başla-
madığı Proton otomobille-
nni satmaya başlayan Jet-
Pa'nın kampanyalanyla ıl-
gıli taruşmalar sürüyor. Pro-
ton için verdiği 5 yıllık ga-
rantı süresıyle de dikkat çe-
ken Jet-Pa'nın. yedek par-
ça, bayi ağı ile satış sonra-
sı hizmetleri için gerekli alt-
yapıyı oluşturmadığı öne
sürülüyor.
Sanayi Bakanlığı'nınoto-
mobıl ithalatı içm şart koş-
tuğu 20 servisi kuracağını ve
şubatta faaliyete geçirecegi-
ni açıklayanJet-PaYönetim
Kurulu, Proton otomobilı-
nin tarutun kampanyasma
başlar başlamaz bütün ser-
vis ağınm tamamlanması
zorunluluğunun olmadığına
dikkat çekti. Yetkililer, Tür-
kiye'de ılk defa uygulanacak
5 yıllık garantı ve tüm ka-
zalara karşı bedava yedek
parça vaadinm Proton 'un
kahtesıni gösterdiğini be-
lirttiler. Otomotiv sektörü
temsilcıleri ıse hazırhklann
önceden tamamlanması ge-
rektiğini savunuyorlar.
Tofaş Müşten Ilişkileri
Müdürü Cengiz Yüksel.
kampanyalannda Tofaş'ın
adını kullanan Jet-Pa'ya ih-
tarda bulunduklannı söyle-
di.
İŞÇİNİN
EVRENINDEN
ŞÜKRAJN SONER
SOPU Sorabilmek
Sadece gazetecinin bilgi, bağımsızlık, kimlik öl-
çütü değil. Yaşamın her alanında özgür birey ola-
bilme. kimlik kazanmanın da aynası. Soruyu sormak
da gerekmiyor. Bazan bir bakış, algılamayı yansı-
tan yüz ifadesi, korkulan soru sorulmuş kadar etki-
li olabiliyor.
Birçok kitabı olan, yaşamı yorumlayabilmiş bir
yazar, erkek egemen kültürde güçlü kadın kimliği-
ne duyulan korkuyu dostça anlatırken. "Biz akıllı
kadınlann yanında kendimizi çıplak ayna karşısın-
daymış gibi görûr, ürkeriz" diyordu.
"Şehnaz 7"ango"nun yasaklandığını duyunca, "ra-
ting canavan" ya da Şehnaz'ın evlilik dışı ilişkisi-
ne izleyicıden gelen tepki" gibi gerekçelerin ne ka-
dar da "ucuz" kaçtığını duşündüm.
Şehnaz, sorumsuzluklar, zayıflıklar yumağında,
sayısız ihanetler içinde. başı ağırdıkça kendisine sı-
ğınan. sadece alıcı kocasına sınırsız verici rolünde
rating getiriyordu. Kendisi için bir şeyler istemeye,
yaşamı sorgulamaya kalkıştığı an durum değişti.
Yabancı pembe dizilerin evlı kadınlarının zengin
seks yaşamının, bizdeki kötülerin ihanetlerinin hiç-
bir sakıncası olamazdı. Ama iyi kalpli, çalışkan, se-
vılen anne Şehnaz, onu yıllar önce terk etmiş koca-
sına ille de sadık kalmalıydı.
Hele de vakıf alanlarını yağmalayan işveren-siya-
setçı işbıriiği, bunlara karşı duran işvereni iflasa sü-
rüklemek.. turünden düzenin çirkin gerçekleri kur-
calanınca, bizim insanlanmızın yaşamı içinde düzen
sorgulanınca, dizınin katli vacip oldu.
Sorgulamanın başladığı noktada, yerieşmiş bir
dızinin ortasında, bıçak gibi kesilmesi sürpriz değil
bence.
Halen yayımlanmakta olanlardan izleyebildiğim tek
dizıde, kimliksız. ezılen kadınlann birbirini ömekala-
rak ıki ayağı üzerınde durmayı, yaşamı, ınsanlan
sevmeyi, vermeyı, sorgulamayı oğrenmelerini, de-
ğişimlerini zevkle gözlemlemiştim. Elimde olmadan
çirkin çıkar ılişkilenne karşı Don Kişot gibi karşı dur-
maya çalışan işadamının ayakta kalıp kalamayaca-
ğını, başkalarına zarar verme kasrtlan olmasa da ya-
şama dair en küçük bir sorumluluk duymayan kimi
erkek kahramanlann, kadınlardakı bu kimlik deği-
şımıne ayak uydurup uyduramayacaklannı merak
edeceğim.
Tabıi ki bir yandan da Ankara'da televizyon ka-
meralarına yakalanmak pahasına görevii polislerin
öğrencilere neden bu kadar acımasız davrandıkla-
rını, kimı toplumsal olaylarda edepli davranırken,
kimilerinde birdenbıre saldırgan kesıldiklerinı de sor-
guluyorum. "Çeteler Meclis'te, poliste, öğrenciler
hapıste.." turünden sloganlann, çok fazla gerçekçi
yüzünün, Türk-lslam sentezinde militarize edilmiş
polis kımliğinde, ofkelerinin kabarmasında çok
önemli rol oynadığını bilıyorum.
Dokunulmazlıkların kaldırılması. çetelerle gerçek-
çi bir hesaplaşmaya gidilmesi anlamına gelmese de
çetelerle özdeşleştirilmeye çahşılan bir kadrolaş-
manın içinde bir cepheleşmeyı, kutuplaşmayı. çe-
telerle hesaplaşmayı isteyenlere karşı da düşman-
lığı, gerginliği besliyor. Aynca "o/ay çıkaran, kavga-
cı, teröristgençlik" ımajını beslemek, işlemeyen hu-
kukun, yargının, "Işkenceciler, çete, cinayet suçlu-
lan serbest bırakılırken, Meclis 'te pankart açma ey-
leminin bedeli olarak 96 yıllık mahkûmiyet ayıbını"
kamufle etmeye yarayabilir.
Neden-sonuç ilişkileri tamam da iktıdann bunla-
n değiştirmek üzere somut hiçbir adım atmaması,
olup bitenı seyretmesi ne anlama geliyor?
işte güncel, kafama takılıp kalan bir diğer soru da
DİSK'in Ankara yürüyüşünün arkasındaki "destek
şoviu köstek." Medya "yanındayız" şovu ile DİSK'in
yürüyüş amacını kamuoyundan gızledi. Başbakan,
Çalışma Bakanı "destekliyoruz" diyerek iki yılda sa-
dece sendika üyesi olduklân için işten atılan 40 bin
ışçi ıçın kılını kıpırdatmamaya daha kararlı bir çizgı-
ye geçtiler. Rejim bunalımında, demokrasi oyunun-
da sözde DİSK ile beraber büyük işveren örgütleri,
40 bin işçiyi işten atan işverenlerin örgütleri olarak,
"Sahi, bu kadar da çok mu olmuş, inanamıyoruz,
vah va/i.."dediler.
"Destek şovlu köstek"e rağmen DİSK'in Ankara
yürüyüşü aşamasında öylesine kendiliğinden, an-
lamlı bir toplumsal destek, sahiplenme, kenetlen-
me yaşandı ki... Yürüyüşün geçtiği merkezlerde,
öylesine içten karşılamalar, dayanışma, sorunlann
çözümünde güçbırliğı, öncülük beklentısi yaşandı
ki... DİSK yöneticilerine, düzenin çarpıkhğına karşı
durması, soru sorması gerekenlere, büyük sorum-
luluk yüklüyor.
Çağımızın insanı için kendisine, çıkarianna ya-
bancılaştıran düzende, sorunlann üstesinden getebil-
mek üzere soru sorabilmek, öylesine yaşamsal bir
anlam ve önem kazanıyor kı...
ÇIFTÇIDOSTU /SADULLAH USLM!
Üretici kuruluşlann veTARİŞyönetimi-
nin 5 aydan beri hükümete yaptığı bas-
kı, nihayet sonuç verdi ve zeytinyağı ih-
racatındaki kısıtlamalar kaldırıldı. Artık
'dökme ham zeytinyağı' ihracatı yapa-
bilmek için hiçbir engel kalmadı. iste-
yen, istediği kadar ham zeytinyağı ihraç
edebilecek.
Ancak, milyonlarca üreticinin yıllardan
ben ısrarla istediği ve dört gözle bekle-
diği bu karar geciktiği için hem üreticiler
arasında ayncalık yaratmış oldu hem de
tüccar ve sanayicinin yararianmasına yol
açtı. Zira, ihracatın serbest bırakılması ile
iç piyasalardaki fiyatlar muhtemelen ar-
tacak ve zeytinyağlannı satmayanlar kâr-
lı, satanlar ise zararlı çıkacak.
Zeytin ve zeytinyağı üretimi kasım ayın-
da başladı. Eğer, bu karar iki ay önce açık-
lanmış olsaydı. milyonlarca üreticinin
hepsi zeytinyağlannı piyasa koşullan için-
de yükselen fiyatlaria satmış olacaktı.
Şimdi üreticilerin bir kısmı sevinirken, bir
kısmı üzüntü ve şaşkınlık içinde. Fiyat-
lar beklendiği gibi hareketlenirse, zeytin-
yağını özel sektöre satan bazı üreticile-
rin zaran yüz milyonlarca lirayı bulacak...
Zeytin ve zeytinyağı bölgelerinde tam
4 aydan beri matem havası vardı. Hiç kim-
senin ağzını bıçak açmıyordu. Üç milyon-
dan fazla üretici umutsuzveşaşkındı. Yüz-
de yüz enflasyona rağmen, üreticiler yağ-
larını bu yıl, geçen yıldan daha düşük fi-
yatla satmak zorunda kalıyorlardı.
1996 yılında bol ve kalitelı ürün oldu-
ğu halde, TARİŞ geçen yıl zeytinyağına
280 bin lirafiyat vermış, ama maliyet 260
bin liranın üstünde olduğu için üreticiler
Gene Sanayici KollandıL
gene de memnun olmamışlardı. Bu yıl ise
maliyet 350 bin lirayı bulduğu halde, hü-
kümet TARİŞ'İ 290 bin lira fıyat verme-
yezoriadı. Böylece girdilerde bir yıl için-
de yüzde yüz elliye varan artışlara rağ-
men zeytinyağına verilen fark, sadece 10
bin lira olabildi. Bu tersliklere rağmen
TARİŞ akılcı bir tutum daha sergileyerek
290 bin liranın 'avans' sayılacağını, ile-
ride fiyatlann artması halinde aradaki far-
kın üreticilere ödeneceğinı açıkladı... Ta-
bii, bu uygulamadan sadece TARlŞ'e
zeytinyağını veren ortakları yararlanabı-
lecek.
Daha yaz aylarında belliydi
Zeytinyağı üretimi bir buçuk ay önce
başladığı halde. TARİŞ uzun süre hükü-
metle anlaşmaya varamadığı için fıyat
ilan edememişti. Geçen gün fıyat belli ol-
du ve alımlara başlandı. Ancak, TARlŞ'te
kilo başına 20 bin lira civarında kesinti
olacağı için üreticinin eline 270 bin lira
geçecek. TARlŞ'in gerek fıyat açıklama-
sında geciktirilmesi, gerekse 270 bin li-
radan ödeme yapması tüccar ve sana-
yicinin işine yaradı ve fiyatlar 260 bin li-
raya kadar düşürüldü... Bu arada tüccar
ve sanayici, kapısına kadar gelen zeytin-
yağlannın bir kısmını geri çevirmeye, sa-
tın aldıklarına da para yerine çek verme-
ye başladı...
Yemeklik zeytinyağı fiyatlannda da ge-
rileme oldu. Son günlere kadar tüccar ya-
rım asitlik zeytinyağını üreticiden 400 bin
liradan, bir asitlik zeytinyağını da375 bin
liradan alıyordu. Buna rağmen TARİŞ ya-
nm asitlik yemeklik zeytinyağına 375 bin,
bir asitlik yağa da 345 bin lira vermek zo-
runda bırakılınca, tüccar da fiyatları 30
bin lira daha aşağıya çekti...
Zeytinyağında böyle bir facıanın yaşa-
nacağı daha yaz aylannda belli olmuş-
tu. BurhanıyeTicaret Odası'nın temmuz
ayında Ören'de düzenlediğı toplantıda
üreticiler, zeytinyağı ihracatındaki kısıt-
lamalann kaldınlmaması ve prım siste-
minin getırilmemesi halinde pazarlama
sırasında büyük sıkıntılann yaşanacağı-
nı belirtmışlerdi. Hatta Burhaniye, Ayva-
lık, Edremit ve Havran Tıcaret ve Ziraat
odalannın başkanlan ortak bir bildiri ya-
yımlayarak tehlikeyi hükümete ve kamu-
oyuna duyurmuşlardı. Toplantıya katılan
iki büyük ihracatçı da üreticilere bu ko-
nuda destek vereceklerini açıklamışlar-
d^
Üreticilerin 3 beklentisi
Üreticilerin hükümetten üç beklentisi
vardı. Birincisi. zeytinyağı ihracatındaki kı-
srtlamalann kaldırılması ve ham yağ ih-
racatına izin verilmesiydi. Ikincisi, 'prim
sistemi' uygulamasına geçilmesiydi. Üçün-
cüsü ise, tüccar ve sanayiciye karşı üre-
ticilerin hakiannı koruyabilmekiçin TARlŞ'e
düşük faizli kredi sağlanmasıydı.
Ihracattaki kısttlamanın kaldırılması, iç
pıyasada fiyatlann hareketlenmesine yol
açacak ve tüccann piyasadaki etkinliği-
ni azaltacaktı. Böylece, üretici de iç ve
dış piyasalardaki fiyat artışlanndan ya-
rarlanabilecekti.
Prim sistemi iç ve dış piyasa fiyatlan
arasında denge kurulmasını sağlayacak-
tı. Üreticiye prim verileceğı için pazartar-
daki fiyatlar biraz daha aşağıya çekile-
cek ve hem tüketici zeytinyağını biraz
daha ucuza yiyebilecek hem de ihracat
imkânı artacaktı... Prim sistemi, alım-sa-
tımı belgeleyeceği için vergi kaçırmak
mümkün olamayacak ve devlet verdiği
primin karşılığını birkaç katfazlası ile ge-
ri alabilecekti...
Düşük faizli kredi iseTARİŞ'in mali gü-
cünü arttıracağı için piyasalarda rekabet
ortamı yaratılacak ve üretici, zeytinyağı-
nı gerçek değeri uzerinden satma imkâ-
nına kavuşacaktı. TARİŞ, kâr amacı güt-
mediği için ürettiği yağlan da düşük fıyat-
lapiyasalara verebilecekti. Böylece. hem
üretici hem de tüketici kazanacaktı.
Hükümet, tam iki ay gecikme ile bu öne-
rilerden sadece Ihracattaki kısıtlamayı'
kaldırdı. Üreticilerin yansı geçen iki ayiçin-
de zeytinyağını tüccar ve sanayiciye sat-
tığı için beklenen fiyat artışlanndan ya-
rarlanamayacak. Hatta üreticinin yarar-
lanması için çıkanlan bu karar tüccann
işine yarayacak. Son iki ay içinde piya-
sanın ucuz zamanında topladığı zeytin-
yağlannı yüksek fiyatla satabilecek...
Prim sistemi ile düşük faizli kredıden
ise hâlâ bir haber yok... Vakit geçtiği için
umut da yok.
Hükümet ihracatı serbest bırakarak
üreticilere, gecıktirerek de tüccara yeşil
ışık yakmış oldu!..
Petrol devleri
'güneşi' izliyor
Uluslararası rezervlerdekı azalma, dünya pet-
rol dev lerinın de rüzgâr ve güneş gibi yenıle-
nebılır enerji kaynaklanna yönelmelenne ne-
den oluyor. Petrol rezerv lerinın kimi kaynak-
lara göre 25-30. kimi kaynaklara göre ıse 50-
60 yıl içinde tükenecek olması. artan çevre du-
yarhhğının yarattığı baskı ve yenilenebihr
enerji pazannda maliyetlerin giderek düşme-
siShellveBritish Petrol
(BP) gibi çokuluslu pet-
rol şırketlerini de bu alan-
da yatınm yapmaya yö-
nelrti Bu arada Enerji
Bakanhğı da daha önce
venilenebilir enerji kay-
naklanna pek itibar et-
mezken, dünyadaki yö-
nelim ve Türkiye'yi bek-
leyen enerji sıkıntısı ne-
deniv le yavaş da olsa bu
alana ılgi göstermeye
başladı.
Royal Dutch / Shell
Grubu, venilenebilir
enerji kaynaklannın 25
yıl ıçınde dünya enerji
gereksinımınin v-üzde 5-
10'unu karşılayacağı beklentisi ve "Özellikle
gelişmekte olan ülkelerdeyakın geiecekte >eni
pazarlann" oluşmaya başlaması ile bu alana
yatınm yapıyor. Shell'in güneş enenısi alanın-
daki üç girişiminden biri Siemens'le kurduğu
Shovva Solar KK adlı şirket. Japonya ve Hol-
landa'da güneş pillen üretimi yapan tesislen-
nı genişletmeye hazırlanıyor. BP Grubu da bu
yıl içinde ABD'de hizmete açacağı fabrika-
sıyla güneş enenisi kullanımına yönelık mal-
zeme satışım önümüzdeki 10 yıl içinde 10
katarttırarak 1 milyardolara (yaklaşık 200 tril-
yon lira) çıkarmayı planhyor.
Daha önceleri konuya uzak duran Eneni ve
Tabü Ka>naklar Bakanhğı da son yıllarda
dünya rezerv lenndeki azalmanın ve ülkede ya-
şanan enerji sıkmtısınuı
etkisiyle venilenebilir
enerji kaynaklanna yö-
nelmeye başlamış görü-
nüyor. Bakanlığın bu ko-
nudahenüz somutbiratı-
lımı yoksa da yapılan
araştırmalan en azından
izlemeyebaşladığı ania-
şılıyor. Bakanlığa bağlı
Enerji tşleri Genel Mü-
dürlüğü'nün konu ile il-
gili bilgi notlannda, dün-
ya enerji talebinin halen
yüzde 1.9'unun yenile-
nebilir enerji kaynakla-
nndan karşılandığı be-
lirtilmekte \e 2020 yı-
lında yüzde 4'e çıkaca-
ğı tahmın edilmektedir. Enerji tşlen Genel
Müdürlüğü. •"Ancakpolitikalardegiştirilerek
venilenebilirenerji kaynaklarının kullanılma-
sına büyük maliteşvikler\e destekverilirse bu
oranın yüzde 12'lereyiikselebileceğisanılmak-
tadırr
görüşü, aynı zamanda Bakanlığın bu
konudanasıl birpolıtika belırlemesı gerektigıne
de ışık tutuyor.