Katalog

OCAK1997 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 1985'ten bu yana gerçekleştirilen özelleştirme satış toplamı 3.1 milyar dolarda kaldı KTPleri özefleştirebilmek kolay değîlı\ KAIA ( 4A) -1985 ten bugu ne adargçen 11 ullıkMiredeger (.ekeştınJn ozelleştırme ıngula- maannın oplam tutan 3 1 mılvar dolr(\aklışık 66 4trılvonlıra)du- ze\ndeolıu Bırbolumuvadelı \e do\ z cmsnden gen,ekleştınlen hıs se >enedı vvarlıksatışı lilemlenn derı^l \gbtos 19% mbanvle 2 7 mıl ardoLr(^ trıKon lıra)netgı rış sîgland Buarada vıl bazında- kı LNgulana tutan ıle net gınş ara sıncakı tar< \adelı ışlemlere ılı$- kın takMt ıdemelerınden kavnak lancı Ozeleştırme kapsamındakı kuruluşlardan elde edilen I mıKar dolarlık temettu gelın ıle 400 mıl \on dolarlık dığer ka\nakların da ıla\esı ıle 198>"i99-> doneını top lamkavnaklanlnetgın>)4 1 mıNar dolar duze\ıneçıkıvor \starı yüzünden pahalı A>nı donemde özelleştirme v,er çe\e»ınde ^ 9 mıhar dolar da har cama vapıldı \apılan özelleştirme sonucunda ıçınde hıç kamu pavı kalmavankuruluşlannbavısı ısege çen 10 vılda 9> olarak ger^ekle^tı Bu 93 kuruluşury 27 sını çımento • Özelleştirme uygulamalannın başladığı 1985 >ılından bu >ana sadece 3 1 mılyar dolarlık satış >apılabılmesi. REFA.H^OL hukumetmın 5 mılyar dolarlık 1997 özelleştirme hedetının gerçekleşmesının guçluğunu orta>a koyuyor tabnkalan 11 ını vcrrı tabnkalan ösinıelektrıkşırketlen 11 ınıçevt lıgıda >ırketlen ^ unusıgorta 2 sı nıdemır (,elık\edıgt_rlennı ıse Su merbank Ça'sbank otomotu kagıt manvezıt HaikEkmek ogukdepo :>ırketlenolu^turdu Buarada EBK Et \e Bahk Lmnlen A Ş ORLS Orman Lrunltn Sana\ıı Turkı\e Sut EndiMnsi Sumer Holdıng A 5 Denızulık Işletmelerı Tur ban Vemsan Sıvas Demır Çelık Denız Naklı^atı \ Ş Te^taş \e Ko\teks \jtınm Holdıng te hı-.s.e senedı \e\ate\i^ \e \arlık satışı bı ı,ımınde kısmen özelleştirme ı^lt mı eerçekleştmldı Ğeven lOvılın 1986 1994 done mınde biok ->atış \ontemı\le 962 mılvon 6S bın dolar'ık özelleştirme gerçekleştırılırken bu rakam 199^ >ılında 312 mılvon 88! 4 bın 1996 Mİında ı-*e (19 Aralık ıtıbanvle) 21" 9nııKondolaroldu ison 10\ıl da blok satış vontemıv le ozelleştır me ıse 1 mıi\ar492 9 mıhon dolar olarak gerçekleştı 1986 1994 do nemınde halka arz voluvla ozelleş tırme 433 1 mılvon dolar olurken 199^ \e geı,en vıl halka arz \olu\ la özelleştirme geı\ekle^medı 1986 1996 \ılları arasinda tesis ve \arlik satışıvla ger^ekle^en gelır toplamı 2T 4 ' mıKon dolar ulusla rarası kurumsal arz \oluvla toplam 330 mıKon dolar IMKB de satı^ ıle toplam ^24 4 mıKon dolar ve vanm kalmış tesıs ^atışıvla da top lam M 4mılvondolaroldu Buara- da 1986 1996 dönemınde en fazla özelleştirme ^3 3 mılvon dolar ıle l99->vılındagerçekleştı 1995vılın dakı bu özelleştirme rakamı "^ 9 mılvon dolar tutanndakı Metaş re hınlı hı»e senedı satışı uvgulama Mnı da ıçıne alıvor Yabancı sermaye ginşı yüzde 160 arttı Durdu durdu arabkta patLadıANKARA (AA) - Turkıve ve gınş ıznı venlen vabancı sermave mıktarında vılın son a\ında "*pat- lama" derecesınde buvuk artış eoruldu Bovlece gesenvıl vaban«.ı sermave ızmlen bır ontekı \ ıla o ranla \uzde 31 oranında artış gos tbrdı 1996 nın son avında dopıng et- kısi >aratan gerek Eleuroluks un 1"4 mılyon dolarlık sermave arttınmı gerekse TurkLell ın 10 mılvon dolarlık porttbv vatırımı avn şekılde Am>ium Nışasta nın 12 mılvon dolarlık portfbv vatırım ıznı Total ın 13 n mılvon dolarlık ızın talebı ve ABD nın CRSb tır masımn ^0 mılvon dolarlık enerıı vatınm ıznı de geçen vıl vabanu sermave ızın artış'arının vuk selmesınds. etken oldu \abancı sermave ızınlerı geven vılın ılk 11 avlık dönemınde bır oncekı vılın avnı donemınc oranla yuzde 3s 2 genleverek 1 mılvar206 mılvon dolar olarak gerı,ekleştı Trabzon LimanıJ nın kârıgöz dolduruyor TRABZON (AA)-Ozel leştırme kap:>amında ıhale ve çıkanlan Trabzon Lıma- m geçen yılı bır oncekı >ı la gore vuksek karla kapat tı |99SV ı|m da 339bınton vuklemc boşaltma vapıla rak P mılvar kar saglanan lımanda geı,en vıl vukleme boşaıtma mıktan ~>8^ bın to na kazan*, ıse 120 mılvar lı- rava v'ktı Lıman Işlttme Mudurlu gu vetkılılerı lınıanın gıde rek bır ıthalat ve ıhratat lı manı halıne tıeldımne dık kat çekerek Bagımsız Dev letlerToplulugu u>esı ulke lerle olan tıcaretın çok su ratlı bır şekılde artmasının lımana buvuk bır hareketlı lık kazandırdıcını sovledı ler \ ıllık 4 mılvon ton vuk lenıe ve boşaltma kapasıte sine sahıp Trabzon Lıma ııı ndakı serbest bolgenın de ış hatmının arttıgını \urgu lavan vetkılıler Î W vıhn- dakı hedetın ıse I mılvon to na ulaşmak oldugunu kav dettıler DÜNYA EKONOMİSİNE BAKIŞ / ERGİfs \ILDIZOGLLLONDRA OECD ve IMF dunya ekonomısının kuresel senkronık (eşzamanlı) bır bu- yume donemıne gırmeye başladığını duşunuyor Ancak bu habere sevın- meöen once dunya ekonomısını oluş- turan ulkelerın ekonomık rıtımlerının bu şekılde bırbırıne benzemeye başla- masının olası sonuçlarına şoyle bır bakmakta yarar var Bır Anglosakson atasozunun dedıgı gıbı her parlayan altın olmayabılır Senkronik büyüme OECD ye gore 1997-98 dönemınde Avrupa yuzde 2 5 ABD ıse ortalama yuzde 2 buyuyecek Hazıran 1996 - Hazıran 1997 arasında Japonya da yuzde 2 8 lık bır buyume ıle benzer bır performans gosterecek Boylece ku resel GSMH nın yuzde 50 den fazlası nı yaratan sanayıleşmış ulkelerde eko nomık buyume onumuzdekı ıkı yılda ortalama yuzde 2 5 olacak Ancak ekonomık buyume sadece gelışmış ul- kelerle sınırlı degıl IMF ye gore aynı donemde Latın Amerıka yuzde 4 As ya yuzde 7 5 ve hatta Rusya dahı yuz- de 4 buyuyecekler Kuresel buyume 2001 yılınakadaryuzde4 4 olarak son 20 yılın ortalama buyume oranı olan yuzde 3 2 nın ustunde gerçekleşecek (The Economıst 4 1 1997) Enflasyon oranlannın da duşuk oldugunu duşun- duğumuzde gozlenmızın onune ade ta bır ıstıkrariı buyume panoraması be- lırmeye başlıyor lyı haber 1 Acaba? Bazı potansiyel sorunlar OECD ve IMF nın bu projeksıyonla rına kendım zı kaptırmadan once ge- leneksel ıktısat teorısının hesaplarını sıyası çalkantılan ve gelışmelen eg- zojen (dışsal) kabul ederek yaptıgını hatırlamakta yarar var Halbukı sıyası gelışmelerın veya hukumetlerın aldıgı bır karann ekonomık gostergelenn yo Kuresel Büyümenin Eşiğinde nunu kolaylıkla degıştırebıldıgını bılı- yoruz Ufukta bu tur bır serı cıddı ola sılık var Bunlardan belkı de en onem- lısı ışçı hareketlerınde 1996 yılında belırgın bır şekılde kendını gosteren genel yukselme Ustelık bu yukselme ışsızlığın zırvede oldugu (ABD ve ingıl tere hanç) ve emek malıyetlerının yuk- selmeye ve çalışanların ucretlerınde de nıspı toparlanmanın gorulmeye başlandığı bır donemde yaşanıyor II- gınç olan şu kı tarıhsel olarak ucretle- nn yukselmeye başlamasıyla ışçı ha reketlerındekı şıddetlenmele rın çakışması 1968 1973 do nemınde oldu ğu gıbı genelde şıddetlı reses- yonların once- sındegozlemle- nıyor Işçı hare ketlerının yant sıra The Eco- nomıst ten sonra Wall Street Jour- nal ın da ışaret ettığı gıbı ozel iıkle Latın Amerıka da gerı'la hareketlerınde belırgın bır artış var (3 1 1997) Malı pıyasalar ıse şu sıralarda en u- fak bır dedıkodu ıle satışa ve dolayısıy la dalışa geçıyorlar Malı pıyasalarda şıddetlı bır sarsıntı yaratabılecek bır dı ger sıyası sorun da Avrupa Ortak Pa- ra Bırlığı surecı 1997 sonunda ortak para bırımıne geçecek ulkelerın sap- tanmış olması gerekıyor Bu lıstenın uzunluğuna veya kısalığına gore pıya- saların dalgalanacak olmasının yanı sı- ra bu lıstenın beklenen zaman ıçınde belırlenememesıqıbıbırtehlıkedevar Bu koşullarda malı pıyasaların nasıl bır tepkı gosterecegını tahmın etmeye ça lışmaya bıle gerek yok Mark Isvıçre Frangı ve Dolar yukarı dıgerlerı aşagı Yuksek faızler borsa krızı ve elveda ekonomık toparlanma Yadarekabet- çı devaluasyonlar bu sefer de elveda Avrupa Para Bırlığı 1 Potansiyel sorunlar lıstesındekıler sadece sıyası degıl Geçen 10-15 yıl- da hemen tum gelışmış ulkelerın kamu borçlarının belırgın bır şekılde artmış olmasını da bu resme eklemek gere- kır Dıger bır deyışle bu ekonomık to parlanma kredı ıle desteklenen teme lı çok sağlam olmayan bır toparlanma Aynı zamanda bır borsa yukselmesı ıle ça'<ışmış olması da ılgınç ve oldukça tehlıkelı Bır dıger potansiyel sorun da dolar/yen parıtesıne ılışkın Doların 114 115yenduzeyındeduşmemekte dırenmesınden hem ABD ekonomısı hem de Japon ekonomısı zarar goru yor ABD nın ıhracatıolumsuzetkılenı yor dış tıcaret açıgı buyuyor Japon- ya nın ıse ıç pazarını besleyen ıthalatı zorlaşarak ekonomık toparlanmayı ge cıktırıyor Pıyasalar ıse Japon ekono mısının durumuna bakarak doları yuk sek tutmaya devam edıyorlar Dunya- nın en buyuk ıkı ekonomısmde potan sıyel sorunlar artıyor Nıhayet bır de borsaların durumuna degınmekte ya- rar var Çogu gozlemcıler başta ABD olmak uzere bellı başlı bor salann aşırı de- gerlı oldugunu vurguıayıp du- ruyoriar Bu ara- da herkes su ekh Wall Stre- et ın ınış çıkış- larına bakar ve krızı burada beklerken ge- çen hafta Fı- nancıal Tı- mes dan Barry Rıley, Tokyo borsasını ışa- ret ederek "Krız, genel- lıkle beklenmedık yerden gelır" dı yeuyardı(31 12 1996) Peki tarih ne diyor? Dıyelım kı dunya ekonomısı bu po- tansiyel sorunların hıçbırıne çarpmadı ve senkronık buyume gerçekleştı Acaba boyle durumlar ıçın tarıh ne dı- yor? OECD habennı veren The Eco- nomıst, benzer bır senkronık topar- lanmanın I Dunya Savaşı oncesınde gorulduğunu soyluyor Ama bunun olası yorumlarını belkı de bunlar çok korkutucu oldugu ıçın yapmaktan ka çınıyor The Economıst sadece senk- ronık bır buyume sırasında uluslarara- sı duzlemde enflasyonun artma eğılı- mıne gırebılecegıne degınıyor Bu bıle bugun petrol fıyatlarının zaten artmak ta oldugu duşunuldugunde oldukça endışe verıcı bır manzara Nıtekım 1978 de yapılmış bır çalışma Gelış- mış ulkelerın ulusal ekonomılerı senk- ronık davranmaya başlayınca dunya ekonomısmde temel mallara olan ta lepte şıddetlı dalgalanmaların oldugu- nu gosterıyor Bu dalgalanmaların ıh racat gelırlerını olumsuz etkılemesıyle de topluca gırılen bır resesyondan çık- manın çok zor olacagına degınıyor Toparlarsam buyume donemlenn- de ulkelerın ekonomık rıtımlerı bırbı- nnden farklı oluyor bır yerdekı gerıle- me bır başka yerdekı toparlanmanın etkısıyle hafıfletılebılıyordu Krız do- nemlerınde ıse bunun aksı bır durum soz konusuydu ulkelenn ekonomık rı- tımlerı bırbırıne benzemeye başlıyor ve bu da krızı şıddetlendınyordu Ustelık Busıness Annal dakı resesyon kayıt ları 1800 den bu yana ızlendıgınde bu gozlemı destekleyecek bulgulara rast- lanabılıyordu (Açıklayıcı teorık bır hı- potez ıçın Kureselleşme ve Krız, Er- gın Yıldızoğlu, 1996) Tarıhsel olarak daha kısa donemlı bır gozlem ıse senk ronık ekonomık toparlanmaları bırlık- te gırılen resesyonlann ızledığını gos terıyor Bırlıkte gırılen resesyonlarda ıse dunya ekonomısı onculuk edecek bır lokomotıf bulmakta zorluk çektıgı ıçın resesyon uzun suruyor Herkes re- sesyonda oldugu tum pıyasalar bırlık- te daraldığı ıçın uluslararası rekabet ortamı ve surtuşmeler daha da şıddet lenıyor Ozetle OECD nın bırlıkte buyuyoruz demesıne bakarak sevın mek oldukça guç ANKARAPAZARI YAKUP KEPENEK Çıldıntan Eşitsîzlik Devlet olmanın bellı olmazsa olmaz ılkelerı vardır Devletın varlık nedenı sayılan en temel kural aynı du- rumda olan yurttaşlarına karşı eşıt davranmaktır Turkıye'de devlet yurttaşlarına eşıt davranmay bır yana bırakın kendı çalışanlarına eşıt davranmıyor Kamu çalışanlanna degışık oranda maaş artışı verebı lıyor Oncelıkle belırtelım kı devlet kavramı buna ızın vermez Aynı durumdakı çalışanlarına degışık oranda maaş artışı yapılması gunumuzun devlet anlayışıyla hıçbır bıçımde bagdaşmaz Sonra ulkeyıllardır azalacagınaılışkın' hıçbır bek- lentının bulunmadıgı bır enflasyon yaşıyor Daha once- kı yıllara gıtmeye gerek yok 1994 un unlu 5 Nısan ka rarlarıyla emekçılere acı ılaç ıçırılerek duşurulecegı sozu venlen enflasyon oranı tuketıcı fıyatları olaraK 1995 te yuzde 78 9 oldu 1996 da bunun bır puan uze rınde 79 8 toptan eşya fıyatlanyla da yuzde 85 olarak gerçekleştı Daha da kotusu ne hukumet edenler ne de ozel ke- sımsozculerı 1997 de enflasyonun "azalacağını bek- lemıyor yuzde 100 leredayananbıren'lasyonuvenalı- yor hesap'arını buna gore yapıyor Fıyatlar tırmanırken maaşlar kaplumbaga adımıyla bıle artamıyor Maaş katsayısı 1995 ın başında yuzde 3 6 aynı yılın nısan aymın başında da yuzde 7 5 arttı rıldı genel seçımlere gıdılmesının katkısıyla katsayı 1995 ın Kasımındayuzde 38 4 oranında arttınldı Buta rıhten sonra yaklaşık ı 5 ay katsayı değışmedı ve en son 1996 Temmuzunda yuzde 50 4 arttınldı Ozetle yılbaşı yılsonu artışları alındıgında maaş kat- sayısı 1995 te yuzde 54 1 1996 da da yuzde 50 4 ora- nında artmıştır Bır başka deyışle 1995 te yuzde 79 8 oranında enflasyona karşılık bunun yaklaşık 25 puan altında b r memur maaşı artışı saglanmıştır 1996 da ıse yukarıda belırtılen enflasyon oranlarıyla maaş-enflas yon makası 1995 e gore "daha da açılarak' 30 35 puana yukselmıştır Kısaca kamu çalışanlan yoksullaşmakla kalmıyor yoksullaşmalarıdahadaderınleşıyor Yalnızca1996 da memurun ekmegmın en az dortte bın enflasyon ıle ça- lınmış bulunmaktadır Bu ortamda hukumet 1997 butçesı ıle yuzde 30 6 or- talama ya da genel bır maaş artışı oranını yasalaştırdı Bunu yaparken de 1997 de enflasyon oranının yuzde 65olacagıvarsayımıyapılıyor Hukumet enflasyon ora- nı olarak hemen hıçbır yıl 'tutmayan' ulusal gelır ın- dırgeyıcısını alıyor Aslında bu da ayn bır yanlıştır he- men tum ulkeler ucretlerle ılışkılı oldugu ıçın tuketıcı fıyatlannı' enflasyonun gostergesı alırlar Yıne bu ortamda başka bır yanlış yapıldı Butçenın daha yayımlandığı gunlerde sılahlı kuvvetler ıçın maaş artışının yuzde 72 yapıldıgı açıklandı Bunu polıslere benzer oranda bır maaş artışının saglanacağı sozlerı ız- ledı Yapılan yanlış sılahlı kuvvetler ve polıse yuksek oranda maaş verılmesı degıldır yanlış kamu çalışan- ları arasında ustelık de hukumet elıyle aynmcılık ya- pılmasıdır "Boluculuk' yalnızca harıta uzennde olmaz kamu gorevlılen arasında aynmcılık yapmanın adı boluculuk- ten başka ne olabılır"? Ulkemızde maaş duzenı gerçekten tam bır duzen- sızlık ıçındedır yıllardır suregelen haksızlıklar zıncırı- ne her yıl yenı halkalar eklenıyor mılletvekılı maaşlar ve onlara saglanan ek olanaklar hıçbır demokratık ul- kede gorulemeyecek olçulerdedır Geçen yıllarda as- kere ve yargıya bu tur degışık maaş artış oranları uy- gulamasma gıdıldıgı bunun olumsuzloklar yarattıgı bı- lınmektedır yıne pek çok kamu kuruluşunda "çıplak maaş dışında degışık odeme bıçımlen yaratılmakta ve kamu kesımı ıçınde ayncalık adacıklan yara f ılmış bulunmaktadır Hukumetın gorevı bunları duzeltmek olmalıydı oysa yapılan yangına korukle grtmektır Butçe gerekçesıne gore sıvıl toplam memur sayı- sı 1 mılyon 726 bın kışıdır Bunların yuzde 9 4 unu oluş turan yaklaşık 163 bın polıse sılahlı kuvvetler benzerı bır maaş artışının ongorulduğu açıklanmış bulunuyor Son gunlerde464 bınıegıtım-ogretımçalışanı 105 7 bını de ogretım elemanı olmak uzere toplam 570 bıne yakın egıtımcınm maaş artışı tartışmaya açıldı Pekı kalan bır mılyonayakın kamu çalışanının "tartışılmayan durumu ne olacak'' Konu bu noktaya gelınce denk butçe ve IMF nın keskın kılıcının utanç verıcı gerek çelenne sıgınma yolları seç lıyor Gıderek derınleşen gelır eşıtsızlıklerı ortamı ınsan ları çıldrtıyor Toplumsallaşan çılgınlık daha ağır yıkım- ların tohumlannı taşıyor Osmanlı da bıle 'askenye ıl- mıye ve adlıye uçlusunun gelırterınde denge sağlaya mayan padışah "gıderdı Bakalım demokrası bu dengesızlıklen duzeltmeye yetecek ışleyışı gosterecek 9 DUYURU ŞİRKETİMİZİN TORBALI SİGARA FABRİKASI NDA İMAL EDİLEN URUNLERİNİN PERAKENDE SATIŞ FİYATLARI, 6 OCAK 1997 PAZARTESİ GUNUNDEN İTİBAREN AŞAĞIDAKİ GIBI BELİRLENMİŞTİR iariboro Iights 100's Mariboro Iights Bax p,W//', v ' 130.000 TL 130 000 TL 1X.0O0TL 130000 TL 120.000 TL 120000 TL 120.000 TL 120 000 TL 3 130.000TL 130000TL 110.000TL 100000TL •3 İM#i d kısa ÎM uzun ÎM kısa 100.000 TL 80.000 TL 70.000 TL 90 000 TL 75 000 TL 65000 TL PHILSA PMılıp Morns Sabancı Sıgara ve Tutunculuk Sanayı ve Tıcaret A Ş M e r h a b a N u r u o s m a n i y e Koçbank Nuruosmaniye Şubesi bugün, 6 Ocak 1997 tarihinde hizmetinizde. Çorlu Şubesi 7 Ocak 1997 Bornova Şubesi 8 Ocak 1997 tarihinde hızmetınıze açılıyor Cagaloğlu Nuruosmanıye Cad No 82 Emınönu Istanbul Tel (0 212) 513 33 88 Faks (0 212)512 94 84 Dİkk \T' Ancak EGİTİVI e vuksek butçe j\ırjn uluslar EKONOMİK KALK1NV1A vı başdrmı^lardır tahılleriopluluğu ekonomık kalkınmayı ASLA B \ŞARAMAZ' ÇV DD