Katalog

19OCAK1997PA2AR DEĞİŞEN DÜNYADANHÜSEYtN BAŞ Rusya erken başkanlık seçimi beklentisinde. _ _ —.remlm'ın'resni'dilinde-soğuk ^K^T algınlığı'ya ca "nezle'.gerçekte ülke W^f içm olduğu Vadar tüm dünya için de f^L son derecedeonemli 'değişimlere' m ^ k yol açabilece<; ölçüde 'ciddi sağlık' * .^L~ sorurJannın •variığı' anlamına gein\eltedir.De\!et başkamnın. yeni yılın ilk pazartöi NATO'nun genişle.ilmesi sorununun ele alınthg. bir toplmtıva katıldıktan sonra. tüm randevilannı iptal ederek "511x3 kadem" basmasının ardadin. Kremlm. başkanın 'nezle' nedeniyk doktorgözetiminde Moskova yakınındaki "datça'sında dinlenmeye çekıldiğıni açıklamıştır. Bu. tıpa tıp başkanın kalp ameliyatı öncesısınde yapılar. 'resmi' açıklamalara benzemektedir. Ammsinacağı üzere Tesmi açıklamalar" 0 zaman da işi nede' ile geçiştirmek istemişlerdi. Biraz da bu yüzden. çok sayıda insan başkanın 'nezlenin' ötesinde bir sağlık sorunuyla karşı karşıya bulundiguna inanmaktadır. Dahası Boris Yeltsin'in o gün bugündür. ortalıkta görünmemesi ve bir süredir Kiemlin'deki merkez kliniğinde tedav i gördüğdnün açıklanması, başkanın sağlık soranlannm bu kez göstenlmeye çalışılandan daha 'ciddi', belki de 'kalİcı' oldugu yönündeki kuşkuları arttırmıştır. Başkanın hasta yatağından Beyaz Rusya Başkanı Alexandr Lukaşenko'ya 'mektup' göndererek. 'bu ülkevle şu ya da bu biçimde birteşilmesine ilişkin referandum sorununu' gündeme getirmesi. başta yeminli siyasal rakibi Genera Lebed olmak üzere bazı çevrelerce 'sağlık durumunun' deviet işlenni yürürmesine engel olusturmadığını göstermeye yönelik bir da\ ranış olarak yorumlanmıştır. 1996'da Güvenlik Konseyi Sekreterliği görevinden uzaklaştırılan 'Çeçenistan banşının miman General Lebed", 1997 ocak ayı başında yabancı basına Boris Yeltsin'in fiziksel durumunun devleti yönetmek için yeterli olmadığının. en çok iki ay içinde ortaya çıkacağını açıklamıştı. Bu kez 13 ocakta düzenlediği ikinci basın toplantısında başkanın sağlık yetersizliğinin daha erken ortaya çıktığını belirterek erken başkanlık seçiminin 'yazsonu' gerçekleşebileceğini ileri sürmüş. böylece de bir bakıma 'başkanlık yanşını* başlatmıştır. Erken bir başkanlık yarışında Lebed. kuşkusuz tek aday değil. Belediye seçımlerinde oylann yüzde 90'ını toplayan Moskova Belediye Başkanı Luykav. Başbakan Vıktor Çernomırdin ve Komünist Partisi'nin lideri Ziyuganov da Lebed'in muhtemel rakipleri arasında. Ancak en azından şımdilik yapacağı ittifaklar da göz önüne almdığında. Lebed'in diğer adaylara oranla daha şanslı göründüğünü söylemek mümkün. Boris Yeltsin'in 'sağiık nedeniyle' bir kez daha 'ayağının sürçmesi", ülkenin içinde bulunduğu derin ekonomik. siyasal. sosyal ve kültürel sıkıntılannın zirveye tırmanrnası yanı sıra iç ve dış politikalarda kapsamlı değişikliklere yol açması beklenen bazı önemli adımların atıldığı bir zamana rastlamış bulunmaktadır. Birleşik Devletler'in egemenliginin geçerli olduğu 'tek kutuplu' bir dünyada. karşı ağırlık oluşturacak bir ikinci kutbun yaratılmasında önemli bir aşama olarak görülen Rusya-Çin yakınlaşması. ülkeye egemen olan ekonomik ve sosyal kaosun ortadan kaldırılmasında ve demokratikleşme sürecinin ivme kazanmasında önemli rol oynayacağı ileri sürülen 'yeni ceza yasasının' yürürlüğe konması ve yine ülkenin büyük ve vahşi neoliberalist yağrnadan arta kalan topraküstü ve toprakaltı zengınlikleri güvencesinde Batı'ya önemli miktarlarda 'tahvu" ihracıyla. atıl ekonomiyi harekete geçırecek kaynak sağlanması ginşimlen. sözü edilen adımlar arasında yer almaktadır. Ancak yeni 'ceza yasasının' ülkeyi ahtapotun kolları gibi saran \e boyutları ve ulaştığı ekonomik ve siyasal güç itibarıyla da 'Batı'nın en ileri demokrasilerini' aratmayan mafyasal sisteme. kuşkusuz uygulanabildiği ölçüde. ciddi darbeler indireceğı kimsenin saklısı değil. Ayrıca yasanın ekonomiye ilişkin maddeleri de eksiksiz uygulanması durumunda. ülkenin tüm zenginliklerini birkaç yıl gibi kısa bir sürede talan eden. ancak 'kapik' vergi vermeye yanaşmayan. ömeğin Başbakan Çernomırdin'in denetimindeki gaz devi 'Gazprom' gibi "başına buyruk kuruluşlan' hizaya getirecek niteliktedir. Ne var ki Le Monde'un konuya ilişkin başyazısında belirttiği gibi 'kirşa' denilen mafyasal koruma olmadan hiçbir işadamının herhangi bir işe soyunmasının olanaksız olduğu bir ülkede bu kolay olmayacaktir. Bizzat Boris Yeltsin'in de itiraf ettiği gibi "Rusya, büyük bir mafya gücüdür." Bunda her şeyden önce ülkenin on binierce devlet kuruluşunun haraç mezat yok pahasına satılarak 'kapanın elinde' kalmasını dayatan vahşi özelleştirme talanının payı büyüktür. Dizginlerinden boşanmış vahşi liberalizmin kutsandığı Yeltsin'in Rusya'sında bugün. 1300"ün üstünde 'suç, örgütü' mevcut. Rusya Bilimler Akademisi'nin geçenlerde yayımladığı bir araştırmaya göre sözü edilen suç örgütleri. ülke ekonomisinin yüzde 40'ını denetlemektedir. Rus mafyası. ayrıca Moskova tican taşınmazlar parkınm yarısı ile toplam 35.000 ticari kuruluş. 400 banka ve 150 devlet kuruluşunun da yer aldığı tüm ticari kuruluşlann üçte ikisinin de sahibidir. Ülkede günlük yaşam tam bir karabasandır. General Lebed'in açıklamalanna göre vahşi neoliberal sistemin uygulanmaya başladığı 1992'den bu yana nüfusun yüzde 80'i. mutlak yoksulluğun sınırları ötesine geçmiştir. Apartmanlar. mutfaklar ve bizzat yaşamın kendisi. umut kırıcı ölçüde yoksullaşmıştır. Ekonominin hemen tüm sektörlerinde işçiler. aylardır. ücret alamamaktadır. Sağlık hizmetleri dibe vurmuştur. Örgütlü suçlar de\ letin en üst kademelerine kadar sızmıştır. Yolsuzluk ve cinayetler. Birleşik Amerika'yı bile geride bırakmıştır. Kayıt dışı ekonomiyi besleyen yabancı ürünlerinin ıthalatı tnlyonlarla ölçülmektedir. Yasadışı petrol ihracatı 1992"de 12 milyarfrangı aşmıştır. (1 trank. 21.000 TL). Dış Ticaret Bankası tarafından yakın bir süre önce yayımlanan bir araştırmaya bakılırsa. Rusya'da tedavülde olan dolarların üçte biri sahtedir. Ekonomi uzmanlanna göre Rusya bugün büyük bir finansal uçurumun kenanndadır. 1996 sonunda ülkenin dış borcu 1001 trilyon ruble gibi ürkünç rakamlara ulaşmıştır (1 trilyon ruble 0.2 mılyar dolara eşit). Boris Yeltsin sonrası için başkanlığa adayiığını bir kez daha yineleyen General Lebed'in geçen seçimde oylann yüzde 15'ini toplayan sloganı 'gerçek vedüzen'di. Bugün ülkenin 'gerçek ve düzen'e. düne oranla çok daha ihtiyacı olduğu görülüyor. Lebed. kirlenmenin kaynağında olan 'oügarşinin' dışında kalanlarla güçbirliği yapacağının. pazar ekonomisine de karşı olmadığının özenle altmı çiziyor. Baş'kan adayına göre Rusya'da bugün müesses hale gelen tek pazar, 'rûşvet pazan'dır. Insanlara iş sağlamak, sosyal gereksinimleri karşılamak ve vergi vermek şarttır. Buna uymayanların ise devletten aldıklarını geri verip çekip yitmelerinin gerektiği de Lebed'in diğer görüşleri arasında yer alıyor. Ekonomik ve sosyal karmaşa içinde bocalayan Rusya. birkaç yıldan bu yana dünya siyasetinde de ağırhğını iyice v itirmiş durumda. Borusunun eskisi gibi ötmediği kimsenin saklısı değil. Bunun nedenlerini görmek için kuşkusuz kâhin olmak gerekmiyor. Erken bir başkanlık seçimi ardından gelecek bir toparlanmanın. dünyanın en zengin birikimlerinin mirasçısı bu büyük ülkeyi. yeniden eski gücüne ve dünya siyasetindeki etkin ağırlığına kavuşturacağından kuşku vok. D ünyanın en zenginleri arasında yer almak 1 isteyen bir avuç I bankacısı ile aylardır ücretleri ödenmeyen on milyonlarca çalışan arasında. Rusya. belki de beş yıldan bu yana ilk kez gerçek sorunlannı geçiştirmek için bahaneden yoksun kalmış durumda. Rusya. 1992'den itibaren içinde bulundugu ekonomik bunahmdan çıkılmasının belırtisı olarak ülkeyi belli bir istikrar yoluna sokacak siyasal gelişmeler beklentisinde yaşıyor. Boris Yeltsin'in iyileşmesiyle. erken bir başkanlık seçimi olasılığından uzaklaşan Rusya. acil bir siyasal yön değişikliği ihtimaliyle de karşı karşıya göriinmüyor. Ama ülke. bu potansiyel "sükûnet döneminde',kankaybetmiştir. Hükümet 'yeni Ruslar'dan vergi tahsil edememektedir. Üretimdeki sürekli düşüş ile ilgili varsayımlan ise kimse yadsımamaktadır. Demokratik yeni Rusya'da artık büyük bir kural yerleşmiş durumdadır... Bu kurala göre. oylardan adalete. medyalann dürüstlüğünden. dev let görevlileri ve profesyonel katillere kadar her şeyin satın alınması mümkündür. Aralık ortasında Kremlin'e döneaBoris Yeltsin'i işte bu tablo karşılamıştır. Boris Yeltsin. Rusya'da iktidarın kimin elinde olduğunu ammsatmak için. hastalığı döneminde uygun da\Tanış içinde olmavanlann "başnı yiyecefJiH' önceden açıklamıştı. ilk bakışta. bu konuda zorlanmayacağından kimsenin kuşkusu bulımmadığı söylenebilir. Rus basını ülkede çok sayıda üst düzey sorumlusunun işledikleri rezilane suçkrın haberleriyle doludur. Bu suçlann arasında en ağır sayılan bir başka suç ise. bunlardan barlannın. Başkan'ın yerini alma isteklerini erken açıUamalanyla ilgili oîanıdır. Birnc kategoride, 1 Kasım 1996"da Finacial Tirres'la yapılan bir söyleşide 'ülkeyi yöneteciğini' açıllayan finans ve medya patronlanndan Boris Benzovski, ilk sırada yer alıyor. Berezo\ ski'nin açıllamalanna göre, kendisi. Anatoli Çubayis tarsfından yürütülen özelleştirmeler sayesinde Rus ekcıomisinin yüzde 50 sini denetimleri altına alan •yeti bankacı grubunun' başıdır. Berezovski. Rusya'da iktidar savaşı ayrıca, Anatoli Çubayis'i Boris Yeltsin'in seçim kampanyasının başma getirenın de yıne kendisi olduğunu ileri sürmektedir. Berezovski. aynca. aralarında kendisinin de bulundugu yedi bankacı grubunda yer alan \ ladimir Petanin'in hükümete dahil edilmesi karşılığında Yeltsin'in seçim kampanyasını finanse etmeyi kabul ettiklerini de açıklamıştır. Bu inanılması güç saflıktaki beyanlanyla Berezovski. Boris Yeltsin tarafından Güvenlik K.onseyi"ne sekreter yardımcıhğı görevine atanmasıyla patlak veren skandalı izaha çalışmaktadır. Boris Berezovski, devlet kuruluşlannı talan ederek servet sahibi olan bir 'yağmacı' olarak ünlenmiştir. Rusya'da zengin olmanın. neredeyse zorunlu yolu budur. Berezovski'nin zengin olma biçimi aslında. daha değişiktir. 1994'te bir bombalı saldınya hedef olduktan sonra. ilk televizyon zincinnin yönetımındeki çalışma arkadaşlarmdan biri olan Vlad Listiev'in öldürülmesi olayının şüphelileri arasında yer almıştır. Berezovski'yi Başkan'ın gazabından. ilke olarak. tek bir güvence kurtarmıştır. Bu. kamuoyuna 'ulusal güvenükle', 'genç Rus sermayesini 1 eşit çizgide gördüğünü açıklamaktan çekinmeyen bir yeni güvenlik sorumlusu türünün tartışılan. ne var ki. açık bir biçimde ortada olan, sınırsız gücüdür. Boris Yeltsm'in üıerinde düşünmesi gereken bir başka skandal daha var. Bu. başkanlık seçim kampanyasının başı Anatoli Çubayis'le, bugünkü yönetimın şefi arasında gizlice dinlenen telefon konuşmaları kayıtlannın yayımlanmasıyla ilgili skandaldır. Söz konusu kayıtlann gerçekliğinin kanıtlanması durumunda. Başkan'ın kampanyasını yürütenlerin bizzat Başkan'ın onayı ile, kamu fonlannın ölçüsüz biçimde ve yasadışı olarak harcamalannın gizlenmesi için savcıya baskı yaptıklannı. medyalan da kullandıklan ortaya çıkacaktır... Böylece de, en azındân ilkesel olarak. Yeltsin'in yeniden başkankğa seçilmesinin yasadışılığı kanıtlanmış olacaktır. Bu arada. Çubayis de. elinde güvenlikli bir biçimde saklanan. karşı çıkılması güç belgeler bulunduğunu. söz konusunu belgelerin Başkan'ın eski güvenlik şefi ve aynı zamanda büyük rakibi Ale\andr Koryakov'un 'ağzını kapatacak" güçte ve onun tüm bu hırsızlıklar ve cinayetlerdeki sorumluluğunu kanıtlayacak nitelikte olduğunu ileri sürmektedir. Bütün bunlar. Rus halkının gözünde Kremlin'in efendısine birbiri ardından hizmet sunanlann davranışlannı yansıtan olay'.ardır. Ve bu. ister Berezovski ve Most grubunun başında olan ve bir süre önce Fransa tarafından *Arts et Lettres' nişanı tevdi edilen Vladimir Gussunski'nin de bulundugu diğer bankacılarla. \eltsin'in kızı Tatyana'dan oluşan 'Çubayis gnıbu' için olduğu gibi. Boris Yeltsin'e danışmanîan ile ilgili raporlar veren maşalardan oluşan 'Karyakovgnıbu' için de geçerlidir. Bu iki grup arasındaki savaş. son yıllann Rus tanhinin gizli yanım oluşturmakta ve yargıya intikal ettirilmeden yayımlanan. ne var ki. gerçekliğinin saptanmasındaki güçlük nedeniyle de cezasız kalan 'kompromets' denilen suçlayıcı belgeler aracılığıyia sürdürülmektedir. Boris Yeltsin. Anatoli Çubayis'i cezalandırmak niyetinde midir? Çok sayıda düşmanı tarafından 'naip' olarak adlandırılan Çubayis, şu ana kadar oynu hata yapmadan oynamış görünüyor. Ülkedeki özelleştirmenin mıman olarak halk tarafından nefret edilmenin tüm rekorlarını kıran Çubayis için Şiice hatadan' kaçmmak zor olmamıştır. 'Yüce hata", 'başkanhk tutkusunun' açığa vurulmasıdır. Ancak aynı şey, potansiyel haleflerin en ünlüsü olan ve geçen kasımda doktorların Yeltsin'in kurtulacağına inanmaya başladıkları bir sırada. Kremlin'den kovularak cezalandırılan general Alexandr Lebed için 0 denlı kolay olmamıştır. Başkanlık için bir başka aday. geçen yaz belediye seçimlennde oylann yüzde 90'nını toplayarak. bir tür 'görevden alınmazlık" konumuna gelen Moskova Belediye Başkanı Yüri Luykov'dur. Bu doğrultuda kampanya yürütmesine karşın. Luykov. başkanlığa adayiığını yalanlamaktadır. Diğer taraftan Boris Yeltsin'in. enerji sektörünün de\ lerıni denetleyen. pek başarılı olamayacağını bildiği için de, televizyonlarda boy göstermekten hoşlanmayan. buna karşın 'sakin gücü' oynamaya çalışan Başbakan Yiktor Çemomırdin'e. 'ada^iık' konusunda yüklenmesi kolay değildir. Üstelik". Çernomırdin. Başkan Yeltsin'e. Çubayis'in giderek artan nüfuzuna karşı yararlı bir 'karşı- agırlık" sağlamaktadır. Başkan'ın gelecektekı kurbanlarının kimler olacağı henüz kesinlik kazanmamıştır. Bunları belki de daha alt kademelerde aramak gerekmektedir. Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ile ilişkilerle görevli bakan yardımcısı Vadim Kissin, yabancı birbankadaki hesabına 300.000 dolardan fazla para geçirdiği için. görevden uzaklaştırılmıştır. Ne var ki. söz konusu görevli ve onu izleyecek başka görev liler alt kademede yer alan kategoride yer aimaktadır. Buna karşıİık, oligarşinin milyonlarca dolar çalan ve büyük çoğunluğu He de herkes tarafından bilinen üyeleri. ülkenin zenginliklerini yağmalamanın yanı sıra. Başkan'ın kayırmasına da mazhar olmaktadır. Şu anda. bir yıl önce tutuklanıp hapiste cezalandınlan tek üst düzey sorumlusu. Rusya Genel Savcılar Kurulu'nun eski şefi Aleksey İlliyuşenko olmuştur. Halefi Yuri Skuratov, artık. yolsuzluklar ve cinayetlerle ilgili dosyalar konusunda daha temkinli davranmaktadır. Genç sanayicilerden Leonid Skoptsov'a göre. "Rusya'ya borç veren kunıluşlar, aslında. bu durumun değişmesine yardımcı olnıalı. alım-satımJann parasal olmaktan çok. değiştokuşla gerçeldeştirildiği ya da her rüıiü kaçakçılığa uv gun sözde paralarla yapıldığı bir, ülkede salt nıakro ekonomik göstergelere bağımiı kalmak yerine, asgari bir şeffaflığı dayatmalıdır". SOPHIE SHIHAB Le Alonde ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇİ Küçük Mutluluklar... 1996'nın eylülündeydi sanıyorum. Bir Cumhuriyet okuru telefonla aradı. - Eşim, yakında Avustralya'ya gidecek, orada çocu- ğumuzvar. Eşim Avustralya'nınyabancısı, çocuğumu- zu buluncaya değin bir yardımınız olabilir mi? Sizin oralarda tanıdıklanntz vardır! - Adınızı öğrenebilir miyim? - Adım Nuri Erkmen, öğretmenim. Eşim, uçakia is- tanbul'dan gidecek Avustralya'ya. Uçağın kaikışından önce, istanbul'da olacaktım. Cumhuriyet'teyazarlartoplantısıolacalvtı.OkurlaCum- huriyet'te buluşur. onlara tanıdıklanmın adlanm adres- lerini verebilirdim. Telefonu uzatmadık, sözleştik. Bir Cumhuriyet yazannın. okurlann böyte sorunlany- la ilgilenmesine şaşanlar olabilir. Öteden beri ayak iş- lerini severim. Bir gazetecinin serçe parmağı ile çöze- bileceği sorunlar vardır. Benzer ilginç oiaylarla çok kar- şılaştığım olmuştur. Bir sabah erken saatte. bir telefon: - Efendim, biz Cumhuriyet okuruyuz. Kan-koca, bu sabah erkenden Ankara 'ya geldik. Ankara 'yı pek bilmi- yoruz. Siz bilirsiniz, oturup kahvaltı yapabileceğimizbir yer var mı? Hemen sordum: - Siz şimdi neredesiniz? - Sıhhiye ile Kızılay arasında biryerden telefon edi- yoruz. Sıhhiye'de Strasboung Caddesi'nde, Ali Nejat Öl- çen'lerin "Fayton'' adında bir yerlerı olduğunu biliyor- dum. Oraya zaman zaman gider, çorba içer, mantı yer- dim. Mantılar. ev mantısıydı. - Siz, Strasbourg Caddesi 4/A'ya gidin. Orada çor- ba, mantı bulabilirsiniz. Belki süt, çay da vardır. Fayton'u. Ali Nejat Ölçen'in oğlu Dumrul Ölçen yö- netiyordu. Aradan yıllar geçti; bir gün bir okuru tanıştırmak is- tediler. O. erken davrandı: - Biz, Sayın Ekmekçi ile tanışıyoruz. Bize, Ankara 'da çorba içeceğimiz biryen sahk vermişti! Şaşınp kalmıştım. Yine, bir sabah bir telefon: - Efendim, ben bir okurunuzum. Eşimden aynldım. Mahkeme benim lehime karar verdi. Ancak şımdi Yar- gıtay'da, bugün duruşma olacak. Ankara'da savunma- nımyok. Tanıdığınızbirsavunman adı verebilirmisiniz? Ona, Veli Devecioğlu'nun adını, telefonunu verdim. Telefonu kapattık. Sonra, Devecıoğlu'ndan öğrendim, okur davayı kazanıp istanbul'a dönmüş. Böyle oiaylarla çok karşılaşmışızdır. 12 Eylül döne- minde, pasaport alamayanlara pasaport alabılmek için, Uğur'la çalmadık kapı bırakmazdık. Ruhi Su, geciken pasaport yüzünden erken öldü! Avustralya yolcusuna geleyim: İstanbul'a gittim, toplantıya katıldım. Ancak Avust- ralya yolcusu için, gereklı adresleri ıkı zarfa yazıp, zarf- lara da birer kitabımı koydum. Cumhuriyet'in danışma- sına bıraktım. Sydney'de yaşayan Aşkın Baran ile Ali Akbaba'yı salık veriyordum okura. Aradan aylar geçti, Aşkın Baran'dan, babası Umran Baran ile ilgili olarak yayımladığı bir yapıtı da bulunan bir mektup aldım. Ar- dından haberier sökün ettı. Eşinin ardından Nuri Erk- men de Avustralya'ya gitmiş. neredeyse oraya yerleş- meyi düşünüyorlarmış. Yurttaşlığa da başvurmuşlar. Orada da Cumhuriyet okuyorlarmış. Ali Akbaba da Sydney'den 17.12.1996 günü yolla- dığı kartına şunlan yazmış: "Sevgili Mustafa Abi, Sydney'den sevgiler. 'Domu- zuna sevgilerle' diye yazıp gönderdiğin (Domuzuna Va- zılar) kitabını aldım. Fakat kitap, birdenbire bizim ev- den uçtu, ancak üç ay sonra eve geri döndü. Yani, ki- taba yetişmek için kovalamaca oynadık. O aldı okuüu, ona verdi, bu aldı okudu, buna verdi, derken işte üç ay sonra bana sıra geldi. Birsolukta okudum, bitirdim, çok da güldüm. Yani sizler de olmasanız, gurbetin kahrı çe- kilmez. 12 aralık tarihlı Takıyyenin Türkçesi 1 başlıklıya- zını evdeki konuklara okudum. Evde bir şamata oldu kisorma. '148Erbakan'm 'ftoca'olmadığınıbıliyordum' demişsiniz. Milleti gülme krizi tuttu, büyük bir şenlik içinde yazını okuduk, bitirdik. Ne diyelim, eline sağlık. Gönderdiğin iki öğretmene iyi baktığımı zannediyo- rum. Endişe etme. Yeni yılını bütün içtenliğimle kutlu- yorum. sevgilerimi gönderiyorum. Ali AKBABA." • • • Gazeteci Süreyya Oral'ın babası Muzaffer Oral, gazeteye bıraktığı mektupta, şunlan yazmış: "Sayın Ekmekçi, Yazılannızda domuz konusunu işleyenler, özellikle il- gimi çekmekiedir. Yazınızda geçen Ragıp Saguner, 1953'ten beri çok yakın tanıdığım, birlikte görev yaptığım birkimsedir. Siz, Ankara mezbahasında haftada bir, bazen iki kez domuz kesildiğini biliyor muydunuz? 1951'de mezbahada veteriner olarak göreve başla- dığımda. haftada bir, bazen iki kez domuz eti muaye- nesi de yapardım. Muayene değişikbölgelerden alınan ufak et parçalartnın (öbür muayeneler dışında) mikros- kop altında gözden geçihlmesiyle tamamlanırdı. 1953 eylülünde, yeni açılan Erzurum Et Kombina- sı'na muayene veterineri olarak atandım. Domuz mu- ayenesinden böylece uzaklaştım. Kesilen domuzlar, Sincan tarafında ufak bir çiftlikten gelirdi. Kesimden sonra da Sakarya Caddesi'ne gönderilirdi. Burada iki işyerinde salam-sosis yapılır, satılırdı. Aynı zamanda et de satılırdı. Domuzun Müslümanlara haramlığı Yahudilerden geçmiştir. Ama, Bakara Suresi 173. ayeti: 'Domuz eti temiz ve ihtiyacınız da varsa, yenir' diyor." ("Domuzuna Yazılar" kitabını krtapçılarda bulamayan- lar. İstanbul'da Cumhuriyet Kitap Kulübü'nden -telefon: 212. 5140195/96- ya da Gülgeç Yayınlarf ndan -telefon, faks: 212. 2455917, 2445632- isteyebilirler.) AÇIKLAMA Fazine kontrolünün raporunda sözü edi- len olayın aslı şudur: Yurtdışından teknik hiznet karşılığı döviz getırdiğini beyan eden firna, bu dövizlerle ilgili gümrük müdürlü- ğiitce düzenlenmiş, mühürlü, imzalı döviz beyan tutanaklannı kuruma ibraz ermiştir. Kjiım, ibraz edilen her "Döviz beyan tuta- naj" hakkında, rutanağı düzenleyen güm- riil müdürlüğünden teyit istemiştir. Teyit edimesi üzerine 32 sayılı KHK'ye göre dö- vizn alımı yapılmış. yüzde 25"i mevzuat genği döviz olarak TC Merkez Bankası'na devredilmıştir. îatış işlemleri 32 sayılı karann 4-B mad- desne göre alış işlemleri ise TC gümrükle- rinn teyitli döviz beyan rutanaklanna isti- naen yapılmış. kur belirlemesi de 32 sayı- lı krann banka ve finans kurumlanna tanı- d»j; ser'^estiyet doğrultusunda tespit edil- mitir. Bu işlemler, yürürlükteki mevzuat çetevesinde yapılmış. döviz alış-satış iş- 6 Kara Para Aldanması...' lemleridir. Teyitli gümrük deklerasyonu ol- duğu müddetçe. gümrükçe çıkış işlemleri- nin nezareti açısından şimdiye kadar hiçbir banka ve finans kurumu suçlanmamıştır. Çünkü TC gümrüklerinin teyitli deklaras- yonuna istinaden yapılan işlemlerde. eğer ihracat fiktif ise sorumluluk banka veya fi- nans kurumlannın yerine TC gümrüklerine aittir. Cünkü gümrükçe düzenlenen dekla- rasyonlar ihracatın yapıldığı durıımlarda il- gi gümrüklerce düzenlenır. Aynca ÖFK ve bankalar. ihracatın yapılıp yapılmadığını araştıran gümrüğün üzennde teftiş yetki ve selahiyetlennesahıpdeğildirler. Sözü edilen finna (Esenler K.onfeksiyon)"nun 0 tarıhler- de durumunda tarafımıza bıldirilen herhan- gi bir olumsuzluğa rastlanmadığı gibi aynı firma. diğer bankalarla da aynı işlemleri yapmıştır. Hiçbir banka ve fmans kurumu- nun teyidi alınmış. resmi dairece düzenlenen "döviz beyan tutanağTnm aksini ispat mü- kellefiyeti ve yetkisi yoktur. Haberinizde söz konusu edilen olay. bundan ıbarettir. Lç yıl önce vaki olmuş ve ilgili mercilerce araştı- nlmış olup neticede yukandaki şekilde ku- rumumuzca cevap verilmiştır. Dövizlerin teslim alınmasının söz konu- su olmadıaı iddiası tamamen mesnetsız ve hukuki dayanaktan yoksundur. Büyük mik- tardaki döviz. sözünü ettiğiniz merkez şube veznedanmız Mehmet YUdız tarafından sa- vılmamıştır. Üst kademedeki idareciler ne- zaretinde sayılmıştır. Özel kasalarda muha- faza v e kayıt altına alınmıştır. Veznedann al- maması. döv izin kurumumuza gelmedığine delalet etmez. Yazınızda ismi geçen Meh- met Gesoğlu isımli şahıs da dövızı kuruma nakıt olarak getırdiğini. kuruma bozdurdu- ğunu. kurumdan karşılığını aldığını beyan ye imza etmış. bu belge Hazine Kontrolörü İhas Baloğluna üst yazı ekinde teslim edil- mişlir. Tcslım almdığınadaırmezkurşahsın da imzası bulunmaktadır. Söz konusu işlem- ler başlangıcından sonuna kadar Hazine \e Dış Ticaret Müsteşarlığı \eTC Merkez Ban- kası sirkülenne uygun resmi makamlardan alınmış belgelere islinaden yapılan döviz alım ve satıın işlemlendir. Konu gündeme geldiğı zaman Uluslararası Bağımsız Dene- tim Şirketi ~PriceVVaterhouse"a incelettiril- miş ve ı^lemlerin usulüne uygun olduğu il- gili denetim şirketınce tespvt edilmiştir. Ay- nca yazınızda istinat ettiğiniz müfettiş rapo- ru. malumunuz olduğu üzere teftiş edilen aleyhine bir hüküm değildir. Raporla ilgili hükmü. müfettişi görev lendiren makam ve- nr. Netice olarak: Kurulduğu günden bu za- mana kadar tamamen TC kanunlan ve mev- zuatı çerçevesinde faaliyetlerini yürüten ve kamuoyunda ciddi. basiretlı v e tutarlı bir ça- lışma örneği sergileyen. Faisal Finans Ku- rumu AŞ hakkında yanhş intıbalara neden olacak üslup ve ifadelerle çarpıtılmış bilgi- lere dayalı olarak yayımlanan haberin oluş- turabileceğı olumsuz imajın izalesini temi- nen. gerekli açıklamanm yapılması arzusuy- la biigilerinize sunarım. Hikmet Güler Faisal Finans Genel Müdürü B U L M A C A SEOAT YAŞAYAN SOLDAN SAÛA: 1/Aziz Nesin'in bir öykü kitabı. ' 2/ Halk dilinde bibe- re verılen ad... Yurdumuzda bir ırmak. 3/Ağrı'nın bir ilçesi... Dar. uzun ve hafif bir yanşkayığı.4/Bir tanm aracı... Eski Mısır'da güneş tannsı. 5/Yıyeceğı ortaklaşa sağlanan toplantı. 6/Yabanıl hayvan barınağı... " Yığın. küme" anlamında eski sözcük. 7/Alev i-Bek- taşı törenlerine verilen ad... Kimi hayvan ve bıtki hücrelerinde bulunan. iğ- ne biçiminde billur mao.- 4 de. 8/Sansabır bitkisinden eldeedilerek özellikle par- fum sanayisinde kullanılan " özüt... Hındistan'dadoku- nan bır tür kumaş. 9/ An- g talyayakınlarındaünlübir • antık kent. YIKARIDAN AŞAĞn'A: 1/ Işıltı birimi... Yeni bir şey yaratma. 2/ Fazü Husnü Dağ- larca'nın bir şiir kitabı... Gemilerde türlü işlerde kullanılan bir tür demir halka. 3/ Herhangi bır enerjıyı devınıme çevi- ren aygıı... Bir renk. 4/ Merkür gezegenıne venlen bir baş- ka ad... llaç. 5/ Aynı adlı ağaçıan elde edilerek hekımlikte kullanılan ıtırlı bir madde. 6/ Galyum elementinin simge- sı... Müziktedurgu.7/Küçüksukanah...Çokgüzel ^ekhoş. 8/ Afrika'da bır ülke... Uluslararası Çalışma Örgütü'nün simgesi. 9/ İsabet ettirememe... Içıne sulu şeyler konulan kap.