Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
14 OCAK 1997 İALI CUMHURİYET SAYFA
KULTUR 13
Hurnphrey BDgart, sigarası, trençkotuyla özdeşleşmiş bir 'yalnız adam'dı...
Bosey öleli 40 yıl olmuş!SUNGIÇAPA>
Bundar40vıl cıce. 14>3cak :957'de, duda-
ğmdan eksik o!m;yan sigrası. fötr şapkasınm
gölgeledıği hüziinü yüzü.e yakası kalkıkpar-
dösüsünden bütüılenen jalnız adam imajıyla
sinemanır ölümstrleri araına kanşmış. gırtİak
kanserinden mustırip. üılü aktor Humphrey
Eiogart. uykusundı ölmüsü Beverly Hills'deki
evinde.
Cenazesini yöıeten pıpaz. Alfred Tenny-
son'un "BardanGtçerken'jiirinden dizeleroku-
muştu. mezan başnda. BLşiınn seçimi boşuna
değıldi çünkü hi«pir Holyvvooc stan. Bogart
kadar barlarda 'yaıama>ı'>evmernişti. Gerçek-
ten de.içmenin dışnda. ezterlemesi gereken rol-
lere barlarda çalışrdı. konratlannı oralarda im-
zalar ya da iptal ecer. genc oyuncularla bar kö-
şelennde kınştınrve arksdaşlanyla muhabbet
ederdi Bogart. 'CaablanaVBiiyükLyku'. vb.
gibi filmlerinin eı güzel sahneİeri, barda ge-
çenlerdi genelliklc Amerkalı bir eleştirmenin
nitelediğı gibi. *bi; dahiyle bir alkolikten oluş-
muş,sertbirkokte;r izlenmi veren. "barkuşu"
aktörün \ aşamı. tnik bir Amerikalınınkinden
farksızdı aslında.
Çoğu meslektaşnın tenine. varlıklı bir aile-
den gelen. Nevv Ycrk'ta bireli yağda bir eli bal-
da büyüyen. doktcr. cerrar. babayla. dergi çize-
n. ressam bir anneien doema (1*899) Humph-
rey DeForest Bogart. Yale ce tıp öğrenimine ha-
zırlanırken zar zorlise dipioması alabilen kötü
biröğrencıydi.Bimci Dürya Savaşı patlak ver-
diğinde. 1899 dogjmlularn orduya girmesine
elveren yasa sayesnde. okul kitaplannı bir ta-
rafa atıp deniz ku\^etlerineyazılan genç ve uça-
n Bogart'ın askerlk serüveni. Atlantik'te ağzı-
na gelen. serseri br kurşunla yaralanınca kısa
sürmüştü. Belli belirsiz iz bırakan bu yaranın ge-
lirdiği tik. beyazpsrdede yıratacağı tipe de cuk
oturacaktı sonradan.
1920'lerde ABDyedönüşünde. birtiyatrocu-
nun oğlu olan. çocıkluk arkadaşı. yapımcı \Vü-
liam Â.Brady'nın y ardımıy la sahne hayatına atı-
lıp epcyce kulis toza yutan Bogan'ın ilk Holly-
wood ziyareti 1930a rastkdı. Sonrasında, Fox.
Universal. Columbia yapımı filmlerdeki küçük
rollerde boy göstererek sinemaya bulaşan Bo-
gart'ın akıllı. serî. külyutmaz. alaycı ve roman-
tik gangster tiplemesi de giderek son şekJini alı-
yordu 1935-4-0 ara.-ında.
Dönemin Holly\\ood'unun büyük yapan."ka-
ra fılm" ııstası. Dashiell Hammett Horace Mc-
Co\, Raymond Chandler gıbı namlı senaristle-
n. Bogart ıçin yaziyorlardı artık. Örneğın 'Bü-
yük Lyku'nun senaryosu William Fauikner'ın.
Bogey'ye Oscar kazandıran •Afrika Kraliçe-
si'ninkiyseTrunıanCapote'un imzasını taşıyor-
dıı. Melankolik ve tutarsızyaşamında. işini çok
ciddiye almanin dıştnda. kendini hiç önemseme-
yen'ama sabahlara dek bargezip içtiğinde büe
setlere tam vaktinde gelen Bogart. 'Casablan-
ca'yı çevirdiği günlerde şöyle demişti:"Benim
hangi miUetten olduğumu mu soruyorsunuz?
Sarhoşlardarum!"
Aslında hiç de yakışıklı olduğu söyleneme-
yecek. eeiş bücüş. ama emzik gibi ağzına yapı-
şık sigarası. gizemli ses tonu ve alaycı gülüm-
semesiyle karakteristikleşmiş fizigi. oyun gü'cü
ve kendineözgüstili. Bogan'ı yaşarkenefsane-
les.tinTiis.ti. Giderek kimi polisiye romanlann
ana karakten olarak da kullanılan Bogart. 2 yıl
evlikahpşiddetligeçimsizlıknedeniyle 1928r
de
boşandığı oyuncu Helen Menken'den sonra yi-
ne oyuncu Mary Philips'le ıkinci e% liliğini yap-
mıştı. Ama gittikçe ünlenmesi. bu evliliğinin de
sonunu getinnce. heınen tutulduğu. MayoMat-
hot adındaki bir başka genç oyuncuyla evlendi
Bogey, 1938'de. Ne var ki bu evliliği de \ürü-
medi \e giderek şidder. kavga. nefret doîu bir
ilişkiye dönüştü. Ancak Mayo'nun Bogart'ı öl-
dürmeye kalkışmasıyla noktalanan üçüncü ev-
liliğinin ardından. senaryosunu Hemingwa>'in
yazdığı. Hwvard Hawks klasiği 'To Have and
HaveİNofın çekiminde tanıştığı. adı Laureen
Bacall olan. gencecik. güzeller güzel i bir kızda
nihayet hayatının aşkını buldu ünlü aktör.
1944 "te.
Bogart 45'inde. Laureen"se20yaşındaydı.21
Mayıs 1945'te Laureen'le hayatını birleştirip
sonunda dördüncü evliliğinde aradığı mutlulu-
ğu yakalayan Bogart. birçok Amerikan aydının
komünist damgasıyia suçlanacağı. Hollywood"u
da kasıp kavuran, 1950'li yıllann başl'anndaki
o malum McCarthycilik fırtınasından nasibini
da alacaktı. çeşitli sorgulara maruz kalarak.
Genç kansıyla birlikte. o dönemde Hollywo-
od'daki anti-Amerikan faa-liyetler komitesini
protesto yürüyüşlerine filan katılmaktan sakm-
mayan. benzeri konularda da bir Malta Şahini
kararlılığı sergilemekten geri durmayan ünlü
aktör.yaşamının son 10 yılını. çok düzenli ve
hep ailesiyle birlikte geçirdi. Üstüne titrediği
kansı onu iki erkek çocuk babası yaptıgında.
•Baba Bogart' se\ inçten çılgına dönmüştü.
"Beat the De\il',"VVe're No Angels',*Sabrina'
ya da %
Çıplak Ayaklı Kontes' gibi son dönem
filmlennin peşinden 1956'da ölümcül bir gırt-
İak kanserine yakalanan. çoktan sinema tarihin-
deki yerlerini almış. 'High Sierra'.'.Malta Şahi-
ni",*Casablanca\'Bü>Tİk l ykuVSierra Madre
Hazineleri'.'Key Largo'/Afrika Kraliçesi'.'De-
adline L'SA' \b. filmlenyle. 1940-57 arasında.
Hollyvvood rüya fabrikasından dünya perdele-
rine yansıyan sinema ilahlannın belki de en ta-
nmmışı katına yükselen Bogart'ın ölümünün
üstünden geçen 40 yıl da unutturamadı onu.
Bu 40 yıl içinde. milyonlarca seyirci. beyaz-
perdeden ya da küçük ekrandan seyrettiği
Humphrey Bogart"ı hâlâ. Casablanca'nın unu-
tulmaz finalindeki. o yoğun sis basmış havaala-
nında. üstünde ünlü trençkotuyla, sineınanın
gelmiş geçnıiş en güzel kadınlarından Ingrid
Bergman'a el sailarken hatırlıyor bugün.
îslanİHil dergisinde
6
Taksim Camisi'
Külrtir Servisi - Tarih
Vakft tarafindan İstanbul
Büyükşehir Belediyesi kat-
kılanyla üç ayda bir yayım-
lanan İstanbul dergisinin
1997 kış sayısı çıktı. Gaze-
temiz yazarı yüksek mimar
Oktay Ekinci tarafindan ha-
zırlanan "Tüm Yönleriyle
TaksimCamisrbaşlıklı ay-
nntılı araştırmaya başlangıç
konusu olarak yer veren is-
tanbul dergisinde Asu Ak-
soy ve Kevin Robins'in ka-
leme aldıklan "Büyük Fe-
tihveSonuçlan"konulude-
ğerlendirme de ikinci kap-
samlı çalışmayı oluşturu-
yor.
Diâeryazılararasındaise
"6-7 Eylül Olavian", "YeJ-
(fcğirmeni'nde Ceçmişin İz-
leri". "İnançlann Buluştu-
ğu Kent İstanbul" başlıklı
konulann işlendiğini belir-
ten genel yayın yönetmeni
Feride Çiçekoğlu, aynı za-
manda 20. sayı olan dergi
için şu değerlendirmeyi ya-
pıyor:
" Ekinci. 1977'deki kanlı
1 Mayıs tam 12 giin sonra
devletin resmiyazışmalann-
da yer almaya başlayan Tak-
sim Canıisi projesinin 20 yı-
la yaklaşan serüvenini. poli-
siye bir ö> kü tadında anlan-
yor. Asu Aksoy ve Ke\ in Ro-
bins de yerel seçim kanıpan-
yasını İstanbul'un fethi flk-
ri üzerine kuran RP'nin hu-
güne kadar ki icraatını in-
ceiiyor. ^alnızca. bu çalışma-
iar bile İstanbul dergisinin
bu sayısını vine yıllar boyu
değerli bir başvunı ka> nağı
ve arşiv maizesi kılacak ni-
tetikte™"
istanbul dergisinin 1997
kış sayısında ayrıca. İstan-
bul Büyükşehir Beledi\esi
Kültürİşleri Dairesi Ba^ka-
nı Şenol Demiröz'le yapılan
bir görüşme de yer alıyor...
Bilkent'ten 'Kış Konserleri'
• Kültür Servisi - Sezonu
Dört Mevsim Müzik"
çağnsıyla açan Bilkent
Müzik ve Sahne Sanatlan
Fakültesi'nin 'K.ış
Konserleri' bugün başlıyor
Ionescu Galati
yönetimindeki Bilkent
Senfoni Orkestrası 1997'nin
ilk etkinliğinde Peter Katin'e
eşlik ediyor. ingiltere'nin en
önemli piyanistlerinden biri
olan Katin birinci sınıf bir virtüöz olarak tanımlanıyor.
30'un üzerinde albüm kaydı bulunan Katin. Kraliyet
Müzik Koleji'nde ileri düzeydeki öğrencilere ders
veriyor ve oda müziği gruplannı yönetiyor.
Biret ve DSO/dan 'Brahms Konserleri'
• Kültür Senisi - Devlet sanatçısı piyanist İdi! Biret.
İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası ile birlikte iki hafta
boyunca. ülkemizde ilk kez "Brahms Konserleri'
gerçekleştirecek. Ölümünün 100. yıl nedeniyle
1997'de tüm dünyada çeşitli etkinüklerle anılan
Johannes Brahms'ın Op. 90 Fa Majör III. Senfonisi ilk
kez aynı konserde hem orijinal hem de İdil Biret'in
düzenlemesini yaptığı 'solo piyano" versiyonuvla
sunulacak. Tadesusz Strugala yönetimindeki İstanbul
Devlet Senfoni Orkestrası. 17 ocak cuma saat 19.00"da
ve 18 ocak saat 11.00'de Atatürk Kültür Merkezi"ndc
gerçekleştireceği olağan hafta sonu konserlcrinde İdil
Biret'e eşlik edecek. Konserlerin ilk yansında orkcstra.
Brahms'ın III. Senfonisi'ni seslendirecek. İkinci
yanda. aynı eserin solo piyano versiyonunu İdil Biret
kendi düzenlemesiyle dinleyicilere sunacak.
Konserlerde son olarak Robert Schumann'm. Johannes
Brahms"a itaf ettiği piyano ve orkestra için Op. 134
Giriş ve Konser Alegrosu ülkemizde ilk kez
seslendirilecek. Ayrıca. 24-25 ocak tarihli konserlerde
ise Brahms'ın iki piyano konçertosu seslendirilecek.
Inkılap Roman Odülü1
Hollanda Festivali
50. yılını kutluyor
Kültür Senisi-Yanm
yüzyılını dolduran Hoüan-
da Festivali artık Avrupa
kültür yaşamının yeri dol-
durulamaz bir parçası.
Yıllardır tüm önemli şef,
s.arkıcı. müzisyen. yönet-
men ve koreograflan bir
araya getiren bu festival
Benjamin Britten, Heinz
Holliger. Kaıiheinz Stock-
hauscn. Luciano Berio. Ma-
urick) Kagel, ton de Leeu>v,
Merce Cunningham, Hans
van Manen, Michael Clark
ve Ariane Mnouchkine gi-
bi bir çok önemli sanatçı-
nın yapıtlannın prömiyer-
lerine sahne oldu.
Bu yılki festivalin açılış
etkinliği; Hollandalı seçkin
oyunculann yorumladıkla-
rı Shakespeare'ın 'Bir Y'az
Gecesi Rüyası' oyunu.
Oyun Mendelssohn'un mü-
zikleri eşiiğınde sunuluyor.
"18.Ce/itury" orkestrası ta-
rafindan seslendirilecek
olan eseri Franz Brüggen-
yönetecek. "The Russian
Pokrovsk>' topluluğunun
sergiie>eceği Stra-
vinsky'nin klasik başyapı-
tı'Les Noces'da açılış prog-
ramının bir parçası. Toplu-
luk sahneleme öncesi Stra-
virısky'nin kullandığı tüm
etnik öğeleri iyiden iyiye
inceleyerek. benzersiz yo-
rumlannı daha da zengin-
leştirmiş.
Festivalin Opera progra-
mındaysa Hollandalı beste-
ci \Vim Laman'ın 'Aga-
mcmnon' adlı yapıtının
dünya prömiyerinin yanı sı-
ra. bu yılki Hollanda Festi-
valı'nde önemli besteciler-
den Maurico Kagel'in Re-
in bert de Leeuw" un yöneti-
mindeki Shönberg En-
sembletarafmdan seslendi-
rilecek Maurico Kagel'in
"A\us Deutsdand' ve diğer
yapıtlanndanoluşan birret-
rospektif \er alıyor. Festi-
val'de 1888-1967 yıllann-
da yaşamış olan Matthijs
Vermeulen anısına tüm ya-
pmlan yer alıyor. Janacek'in
J—tıufa adlı yapıtından on
bölüm. Hollanda Operası
tarafindan seslendirilecek.
Festivalin geleneksel unu-
tulmuş bestelere dikkat
eekme çabası. bu yıl 1972
yılında ölen Stephen Wol-
pe'nın Zeus and Elida ve
Schöne Geschichte adlı ya-
pıtlannı onurlandınyor.
\Volpe'nin bu iki yapıtını
\Verner Herbers yönetimin-
deki Ebony Band seslendi-
recek.
Buyıl 50. yılmı kutlayan
Hollanda Festivali'nde yer
alacak tiyatro etkinlikleri
arasında Marguerite Du-
ras'nın yapıtı 'La MaJadje
de la Mort'. 'Hamlef ve tek
kişilik 'Monolog' adlı
oyunlan Robert Wilson su-
nacak. \Vilson "Monolog'da
oyuncu olarak izleyici kar-
şısına çıkıyor.
Günümüzde büe yoğun-
luğunu ve şiirselliğini ko-
ruyan Japon drama sanatı-
nın temsilcisi Rokuro l'me-
tvaka'nın performansı da
izlenecekler arasında.
Shakespeare'in "Fırtı-
na'adlı oyunu Boris Tsetlin
yöneîimindeki Rus Chelja-
binsk Tiyatrosu tarafindan
sahneleniyor. Tivatro prog-
ramında aynca Isveçli yö-
netmen ve koreograf Mats
Ek'e yer veriimiş. Koreog-
raflar arasında psikoanali-
ze en çok yer verenlerden
biri olan Ek. kızgınlık ve
seks tutkusu konulannda
çalışmalar ortaya koyuyor.
Mats Ek, festival kapsamın-
da Hollanda Dans Tiyatro-
su için hazırladıgfyeni bir
balevi de sahnelevecek.
Onno Tunç, ölümünün birinci yılında yalnızca ailesi tarafindan anılıyor
Baü 'ya dönmeyiplanhyorduCUMHUR CANBAZOĞLl
Tam bir yıl önce gazetelerin baş say-
falan. kullandığı özel uçakla Bursa'dan
İstanbul'a havalanan Onno Tunç'un
*kayboWuğu?
haberleriyle doluydu. Bir
gün sonra. tepeye çarpıp yanmış uçak-
ta bulunan Onno Tunç'un cesedi umut-
lan yıkıpyerinederinbiracı bırakmış-
tı: Türkiye büyük bir sanatçısını yitir-
menin üzüntüsünü yaşıyordu...
Kaza. yerli popta derin yara açarken
Onno Tunç'un kafa yordugu bazı ya-
pısal değişiklikleri de engelîiyordu.
Kardeşi Arto Tunçun verdiği bilgiye
göre Onno Tunç. Sezen Aksu'yla ortak
kurduğu Karma adlı şırkette genç ye-
teneklere yol açmaya hazırlanıyordu.
Aynca Arto Tunç'la 1996 şubatında bir
araya gelip bu şirket etiketiyle kendi
bestelerini Batılı normlarda kayıt et-
mek için randevulaşmıştı.
Seksenlerin sonuna doğru Sezen
Aksu'yla yaptığı çalışmalarla arabes-
kin milyonuaşan satışlannı. Batılı alt-
yapıya Doğulu ezgilen bindirerek po-
pa akıtan Onno Tunç. belki de bu yoJ-
la günah çıkartmaya hazırlanıyordu.
Çünkü bir süre sonra arabeskle popun
iç içe girmesine neden olan bu operas-
yon. ciddi ciddi müzikte yozlaşma baş-
İatmıştı. Tunç bir söyleşide altını
önemle çizdiği tehlikenin tam içine
düştüklerini görmüştü belki.
Tunç 1992 tarihli söyleşide şöyle di-
yordu : ^Yaptığımın geçiş olduğunu
açık açık söylüyonım. Monofonik bir
toplumunpolifoniktoplumadönüşme-
si sihirli değnekle olmaz. İnsanlara di-
rekt Bartok dinletemezsiniz. Nereden
bakarsanız bakın. toplumla bir duygu
alışverişiniz \ar. \blla\ acağınız frekans
* i
onlara uygun olnıalı. Tabii ki sanatçı
daha önde gidecek. yol gösterecek. A-
ma işin ucunu kaçınrsanız farklı yeıie-
re düşersiniz.-" 1965 yılında adım at-
tığı profesyonel müzik yaşamında sü-
rekli önde giden. özellikle bass gitar-
da geniş açılım yakalayan Onno Tunç
asıl atağı 1991 tarihli Sezen Aksıı al-
bümü Gülümse'\le yapmıştı. Kendi
deyimiyle "üçdakikada en kolay tüke-
tilecek' şekilde ürertiği bestelerini Nii-
lüfer' in \lne Yeııi \eniden, Zerrin Öz-
er"in Olay Olay. Ayşegül Aldinç' in Alev
,\le^, Nilüfer in Ne Masal Ne Rüya. Se-
zen Aksunun Işık Doğudan\ ükselir'ı
gibi albümlerde müzikse\erlere ulaş-
tırmıştı. Bu arada Bülent Ortaçgil'in
'bilgisavardestekli müziği'denediği 2.
Perde adlı albümün düzenlemeleri.
akustık gitar haricindeki tüm enstrü-
maıılannın çalinma görevi de Tunç'a
aitti.
Le\entYGksei'in ikinci albüınü üze-
rinde çalıştığı günlerde aramızdan 3\-
nlaıı Tunç. o günlerde Şebnem Ferah'ı
"keşfetmeje' hazırlanıyordu. Ölümün-
den sonraya sarkan Sezen Aksu albü-
mii Düş Bahçeleri'nde de üç düzenle-
ınesi ve bir de bestesi \ardı. Onno
Tunç'un birinci ölünı yıldönümünde
Karma Müzik'ın ne yapıp yapıp böy-
le önemli bir müzik adamını "bestor
ha\ası taşıyacak albiimle anmasını di-
lerdik. ama olmadı.
Kardeşi Arto ise İstanbul Caz Festi-
vali'nde onun bestelerini yeniden yo-
rumlamayı planlıvor: "*12Temmuzda.
N'ight Ark grubuyla İstanbul Caz Fes-
tivali'ne gelince Onno"nun parçalann-
dan iki. üç tanesini de çalacağız. On-
no'yu çok seven Eleftena Arvanitaki
Yunanistan'dan gelecek ve Sezen Ak-
su'yla misafir sanatçı olarak bize katı-
lacak. \ unanistan'da yapacağun beşal-
bümden birinde Onno için yazdığım
bir besıe yer alacak, avnca onun için
yazdıgım besteleri topladığım albümün
ka> ıtlannı bitirdim: birkaç ay sonra pi-
yasaya çıkar. İşte Onno'yu bu şekilde
anacağız".
Bugün ailesi mezan başında Onno
Tunç'u anacak ve pazar sabahı Feri-
köy Enneni Kilisesi'nde tören düzen-
lenecek. Müzik dünyasından ise çıt
çıkmıyor. İstanbul'da bulunan Arto
Tunç'un verdiği bilgiye göre konuşan
çok ama bir ş.ey yapan yok.
Türk sahnesinin en işlevsel dekorlarını yapan Refik Eren gerçek bir tiyatro adamıydı
Kaliteden asla ödün vermezdi
SEVGİ SANLI
Refik Eren'i kaybettik. İnanamıyorum. Kızı La-
le Eren daha bir hafta önce. "Annem bilmiyor ama.
doktorlar biryıllıkömrü kaldı dediler" demişti. Bu
ne acele Refik Eren'1
Her işinde hiç vakit kaybet-
meden en temiz, enkesinsonucualmakisterdin. A-
ma aramızdan ayrılmak için bu ne acele?
Yıllar yılı Türk sahnesinin en işlevsel, en çabuk
değişen, güzeller güzeli dekorlarını yapaıı Refik
Eren gerçek bir tiyatro adamıydı. Dekor onun ıçin
sadece olayın geçtiği mekân değildi. Dramatik ak-
siyonu etkili kılacak mesafeleri adım adım ölçer.
kulislerdeki girış ve çıkışları. oyunculann oturma
düzenini. dekorun. aksesuann rengıni. stılini. tari-
hi perspektif içindeki yerini titizlikle saptardı. Çok
iyi bilirdi ki sahne tasanmcısının yaratacağı atmos-
fer oyun tasarımcısını bü\ iik ölçüde destekleyecek-
tir. Dekorunun kostümle uyunı sağlama^ı çok
uyumlu bir beraberliğin ürünüydü. Dekor \e kos-
tiimde Refik ve Hale Eren çiftinin imzalarını gö-
rünce nitelikli bırgösterim beklerdiniz.
Devlet Tiyatrolan'nda. 1953"te "Therese Raqu-
in"i sahneye koyarken tanıştıği CüneytGökçer ıçin
otuz üç eserin tasarımını çizdi ve realizasyonunu
yaptı. Devlet Tiyatrolan"ııda sanat tcknik müdür-
lüğü ve yönetım kurulu üyeliği gibi görevlerde de
bulundu.
Yırmi yıl aynı çatı altında çalıştık. En sıkı temas
halinde oldugumuz yapıtlar. Todd Bolender'le bir-
likte hazırladığınıız "Op Beni Kate", "My Fair La-
dy". "Danıdaki Kemancr, "La Mançalı Öon Kişot"
gibi müzikallerdi. Çoğu zaman günde on altı saat
çalıştıgıniız için sinirler gerilir. Refik'le Todd za-
man zaman çatışır. Hale ile ben ortalığı yatıştır-
ınaya çalışırdık. Ne türlü fikirayrılıkları olursa ol-
sun birleşilen birnokta vardı: Kalite asla fedaedil-
ınemeli. Güzel işler. sağlam işler. has işler yaptın
Refik Eren. Rahat uvu!
• Kültür Servisi -Türkiye'nin en eski yayınc\lerinden
biri olan İnkılap Kitapevi tarafindan Hilmi Yavuz'un
editörlüğünde düzenlenen \ejüri üyeliğini Fethı Naci.
Füsun Akatlı. Doğan Hızlan. Pınar Kür. Prof Dr. Dilek
Doltaş, Hilmi Y'avuz ve Tank Dursun K.'nin yaptıöi.
500 milyon TL değerindeki " 1997 İnklap Roman ""
Ödülü' çarşamba günü törenle venlecek.
CRR biletleri Intennet'te
• Kültür Servisi-C'emal Reşit Rey Konser Salonu
biletlerini artık bilgisayannızla internet'e bağlanıp
edinebilirsiniz. Türkiye'nin ilk internet alışvenş
merkezi İstanbul Inter Plaza içinde bulunan CRR Web
sayfalanndan konserler hakkında bilgı edinebilir \e
biletlerinizi doğrudan bilgisayararacılığıyla sipariş
edebilirsiniz. CRR Konser Salonu'nun \seb adresi
şöyle: http: \\'wvv.iiplaza. com crr.
Oyunevi'nden çocuklara tiyatro
• Kültür Servisi - Yenı
kurulan Oyunevi,
tiyatro yolculuğuna
çocuklar için hazırladıgı
"Bir Avuç Hayvan
Mayvan' adlı gölge
oyunuyla başlıyor. 18
ocak cumartesi
gününden başlayarak
her cumartesi ve pazar
saat 12.00'de Nâzım Hikmet Kültür Merkezi'nde
sahnelenecek oyunun özgün tasvirleri Claude Lcon'a.
metni ise Ayşe Selen'e ait. Yönetmenliğini Şehsuvar
Aktaş ve Taner Birsel'in yaptığı oyunda Ayşe Selen vc
Erdinç Doğan oynuyorlar. (249 94' 94)
Devlet Tiyatroları İnternette
• Kültür Servisi - Türkiye'nin dön bir yanındaki
tiyatroseverler, aylık tiyatro programlanna İnternet
aracılığıyla ulaşabilecekler. DT'nin Ankara. İstanbul.
İzmir. Diyarbakır, Adana. Trabzon. Bursa ve
Antalya'daki yerleşik sekiz sahnesinin aylık İnternet
sayfasında. oyunlann nerede oynandığı. saatlen ve gışe
telefonlan tuılunuyor. Dev let Tiyatroları aynca. amatör
tiyatroculara yönelik olarak çeşitli oyunların konu>u. kaç
kişilik olduğu ve oyunla ilgili çeşitli bilgilerdeıı olusacak
yeni bir İnternet sayfasının hazırlıklannı da sürdürüyor.
Sayfa. internet aracılığıyla amatör tiyatroculara oyunlar
hakkında bilgi verirken çalışmalannda yardımcı olma
amacı taşıyor.
(
Caz Gitar Gecesi'
I Kültür Servisi-İstanbul Caz Festivali'nin de üyesi
bulunduğu Avrupa Caz Festivalleri Birliği. 17-3 ocak
tarihleri arasında Cannes'da gerçekleştinlecek olan
MİDEM'de "Caz Gitar Gecesi' düzenliyor. 21 ocak tanhinde
Hotel Martinez Balo Salonu'nda Jan Akkerman. \\blfgang
Muthspiel, Teıje Ryptal gibi gitarcılarla beraberTürkive'den
Önder Focan da sahne alacak. Avnjpa Caz Festival!eri
Birliği'ne üye olan on bir ülkeden on bir gitarcının
katılacağı gecede. her ülke kendi sanatsal zenginliğini. cazın
uluslararası yapısım öne çıkararak tanıtacak.
BUGÜN
• CRR'de saat 20.30'da İmer Demirer, Ali Perret. Ate?
Sezer ve Mahmut Yalay'dan oluşan İstanbul Caz Quartet
izlenebilir.
• E\TÜL MLZİK KULÜBÜ nde Bülent Somay ve
Grubu izlenebilir.
• TARANTA BABU KL'LTÜR MERKEZİ nde saat
16.00 ve 18.30'da "Cennet Sineması' adlı oyun izlenebilir.
• JAZZ STOP'ta saat 21,00'de "Haftanm Konscri" yer
alıyor.
• 'AKSANAT'ta saat 12.30'da laser-disc'ten Verdi'nin
'Aida' başlıklı operası izlenebilir.
• ELEŞTİRİ KtTABE\ İ VE KÜLTL'R MERKEZİ nde
saat 14.00'te yazarlar ve şairlertoplantısı izlenebilir.