Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28 NİSAN 1996 PAZAR 14 KULTUR İSARET FİSEGİ ZEKİ COŞKUN 'Paravicdanlı' kültürün bayramı BavramınizZ kutlu oKun ndsıl olacak- Derısının kıme \e neden verılecegı tartişmalarıvlj olsa da "kurbanlar" ke- sılıvor sımgesel manevı bırkaç gunluk de olsa "toplumsal adalet" venıden anımsanıvor bavramlarla Zararı vok Bız de burada "Paradan utanç" du- \ulduğude\irter~ı anımsamıstık ıkı haf- taonce Dınlenn teKctelenn sıvasaldu- şuncelenıı kendılennetemel aldığı "etik- \icdan" duv gusunun ">eni dunva duze- nr"v le "> ukselen değerler~le kav boldu- ğund sılındığıne ısaret etmı^tık Artık •"•para>laimanınkinideoldugu"gızlı kal- nıı\or ıkısı bırdeıı lanseedılıvor "para- nın erdemi" kııtsanıvor \ e voksulluk kar- >ısindaparadan utançduvulmuvor vok- sullara ofke tıksintı duvuluvordu Herlıalde o ba>ranıı kutluyoruz ^ımdV ' • * • Artık ~ince £&k sahiplerir 'nın de go- nullennı tıtreten İbo (İbrahim Tatlıses) bırzamanlar ganban Anadolu gençlen- nın buvuk sehırdekı vok-voksun verle- stk vabdncıların hançerelennı vırtarcası- na unledıklen "Kara\icdanlı~ sarkısını sovluvor mu jrtık bılmıvorum Muhte- melen de sov lemı>or Çunku artık "*İbo"\ o 1980 arıtesindekı ınşaat ısçisı-soğuk demırcı mıtolojısının kahramanı değıl "Gariban işçi-mil>onların se>giHsi" mıtoloıibinın uretıldıgı \e lbo"nun "Ka- ra\icdanlı"vı sovledığı donemde argo- dakı "koşe>idonme~sozu reklam sloga- nına oradan da sıvasal termınoloııve transferedılmenııstı lıenuz Paravil jnLınıında değıl de yığınsal ınsanvıl anlamda "mihonlar": kıtle \e onun çoğunluğunu olustııran voksullar hala bır değeı ıtade ettıgı ıçın "koşevi donme" tran-4erı gerçeklesınenııstı he- ııuz N ımnljrın sesi duvgusiı duvarlıgı para edıvor \e onhtr ı<,ın sdrkılar sdrkı- cılar "mitolojiler" uretılıvordu Vuzvıllaaa kırlılığındei) vukıınden. haramlıgından urkulen para 1^80 lerle bırlıkte o mıtoloıılerın verını aldı \e o zanıana dek vıâınlara voksııllara \eril- mis ne varsd bır bır gerı aiındı ibo buıu ornek.ni O "'O'lerın "soguk demirci"kahranıanı\dı Ganban takımı- nın "bizden*" de\ ıp bağnna bastığı ken- dını buldugu seM\dı Şımdı vıne "bu- vuk" ve "se\gili*"ibo Ama "incezevksa- hipk'ri", v ııksek tabaka \ e hatta de\ let er- kanı ıçın buvuk ve sevgılı Ç unku o U- kımdjn bırınm ısaretettığı gıbı "aslında kebapcıdanturızme.ozelrad>o\e>akın- da televi/vondan inşaatcılığa kadar bir muessese..." ibo Eskı havran kıtlesı dıfilev IUSI "zengın ki7i. voksul ama kendini asıl se\en kıza terah eden \efası/ so gili" olarak bakı vor ve uzaklıgın aradakı engeilerın (para- nın)varattığıozlemledınlıyor şımdı bel- kı de onu Be|kı de artık "Karavicdanh" şarkısı "Para\icdanlı" dıve sovlenıyordur Sinemada voksullara yer yok Paravıcdanlı kulture geçıleh berı şar- kılar-sarkıcılar gıbı sınema da. edebı>at da alındı voksulların elınden Voksullarııı paradan \e para sahıple- nnden bır tur oç aldığı zengın kız yok- sııl oğlan masallanndan uretılme fılmler ^e:?ılçam a uzun sureekmek vedırmı^ıı O tılmlerde voksullar ıvı temız durust varsıllar sevımsiz sevgisız-va^amasiz adamldr olaıak çızılırdı kdtı kdlplı en- sesi sırtı ve cuzdanı kalın koca adamlar sonunda. sev üinın üucu-voksulluöun er- >uncdonunlasohbeteçalısır \ma kaba kustah aptalcabırdırençlekarsılasır So- nunda arabasından kovar Cocuk adama sılah çeker Handakı ka>pakodacının snasal kım- lıklı \ersı\onu' Ve paravicdanlı kultur- dekı ta^ralı-voksul tıpıııııı ozeu. fenome- nı 'Bırakın voksulluk edebivatınr Çaycı \oksul kapıcı Cater. Sıs tekı ta!>ralılar rastlantısal tılm tıplerı değıl OnlarbırbakımaTurkıve kulturel ve sı- / bo. 70'lerın 'soğuk demtrcı' kahramanıydı Ganban takımının "bızden" deyıp bağnna bastığı. kendını bulduğu sesı>dı Şımdı yıne "buyuk' \e Sevgılı" ibo Ama 'ıncezevk sdhıplen", >uksek tabaka \e hatta de\ let erkânı ıçın buyuk \e se\gılı Çunku. o takımdan bırının ışaret ettığı gıbı "aslında kebap(,ıdan turızme. ozel rad\o \e yakında tele\ ızyondan ın^aatçılığa kadar bır muessese 'Ibo Belkıde artık "Kard\ ıcdanlı'^arkısı "Paraucdjnlı" dı\e sovlenıvordur 7 bks>uiların 'konu mankenı". \eı >cı 'kahraman'olduğu fılmler yok değıl Ama paraucdanlı kultur oncesı donemın "erdemlı voksııllar'ı yerını hınoğluhın. ııyanık. ko^edonuculere bırakmıştır Kemal Sımarın han odacısı-^avcı 'Soksııl tıpını oynadığı fılmdekı gıbı. "en sevılen TV dızısi" Bızımkıler'ın Kapıcı Cater'ı gıbı "Yoksul" sandığımız. kapımızı a(,tığımız tasjranın cahıl yabanı, -sehrı-^ehıı Iı> ı sonuırmektedır bu fılmlere gore demı kar^ısında dız çokerdı O fılın bıttı >eşilçanı da "Para\ıc- danlı kultur" donemınde artık "co-pro- duksi>onlar";ukıslararası\apımlarger- eekle^tırılebılıvor Onlarda da voksiılla- ra >er >ok Metin Hak>eri nııı \ennde saptdmasıv la "seçkıncıfilmınentel buna- lımı bahsinde oniardan kuçuk bır bahis bikvok. konu mankeni olarakdagorun- mu>oriar. Go/ucuna şo\le bir de olsa bir beledhe otobusu bile takılmı>or. Nedir, i(,inde halk \ar." >oksulların "konu mankeni", \er \er "kahraman" olduöu fılmler \ok deûıl •\ma pardvıtdanlı kultuı jı.ıs done- mın "crdemli>oksullar"ı \erını hınoğlu- hın uvanık ko^edonuculere bırakmiş- tır Kemal Sunal'ın han odacısı-(,a>eı Vbksul tıpını o\nadığı tılmdekı gıbı "en seulen T\ dizisi" Bızımkıler ın kapıu Cdferıgıbı "Voksul" sdndığınıız ka- pımızı açtığınıız ta^ranın cahıl >abanı. ^ehn->ehırlıyı somurmektedırbu fjlmle- re gore ParjMLdanlı kulturıııı voksullara kar- M ot\esı Sis tılmınde daha da belırgın- dıı Orada da bır odacı-kapıcı \ar Han- da sdklanan kaı,ağı polıse ıhbareden da- ha onccMiıde kaı,dğı zı\arete gelen kıza sıılanan ~Hani di>orum. bi/ de bir tadı- na baksak" dıyerek "Ellere \ar da bi/e >ok mu" turkusunu sovleverek Mİıvın arsız çıkaru kaypakodacı 1 \lt tabakadan bır tıp daha \ar Sıs'te Tj^rjlı. "sijasi" 17-18 va^lannda Sehır- leraraM bırkonaklama\erındeı,ıkarkaı- sımıza Nezlelıdır burnunu ı,ekerdıırur O sırada polisler "kimlik kontrolu"ne gelır Bu tuv.ılete gırer Sılahlıdır K.ah- rnmankınmızdan bır oğlu olmus otekı onun katıl zanlisi olarak aranan sa\cı (.ocuğıı arabasina alıp kurtarır ^ol bo- > yenı "stl nano"nun urunlerı Donemınonceba^bakanı \on- ra cumhurba^kanı olan "I numaralıada- mı". her ağzını a^ışında "bırakın \ok- sullukedebi\atı"nı dıvordu "Bırakın\(iksullukedebi\atını. çağat- IrvoniAçağ": Artık voksulkırdan urkmu- \or onlarkar^ısında kendı konıımuınuz- dan paramızdan varvillığımızdan "utanç" ya da en azından sorunıluluk du\muvor. goğsumuzu gere gere "Ben zcnginleri se>erim" dıvebılıvordk Bu ulki.de vuzvıllarca paradan "utanç" duv ulduğıı du^unulurse. bu ge- lı^me gerı,ekten çağ atlamadır Ayrıca zengınTer zengınlık de sev ılır Çunku zengınlık "sahip olma"dır Hak salııbı olmadır haklı olmadır ka- ba ahnıak, tenıbel olduğu ıçın ->oksun kalan yığınlar karsisında "zenginlik" ve zengınler zekı kıv rak. espnlı ve tabıı kı ze\k sahıbı olnıavı temsıl ettıklen ıçın sevılırler Otekıler (\oksullar-\ ıgııılar) ovle ol- dukları ve ovle kaldıkları kalacakları ıçın ofke tıksintı varatırlar "I numaralıadam"ın onderlık ve soz- culuk ettığı para\ icdanlı kultur "çağat- lama**'>loganını "transformas>on"gıbı kabuğunu kırma" gıbı globalleşme" gı bı oğelerle beslıvordıı Buna goıe "dun- vanın 1. lig ulkeleri" arasına gırmeve goz dıkmıstık kısaca. dunvanın lasrasından cikmaya kurtulmava azmetmıstık İste o azımdır kı ıçerıde de kendı tas- ramızdan tasralılanmızdan. 2-3 lıgta- kımından voksiılldrdanoçalmayı onla- rı dı^Id tııtmdv ı lıesaptaıı dusmev ı sıetır- dı "Bırakın \olo>ullukedebhatınr sozu. galıbd en çok vazarlar araMiıda karsılık bııldu Sınema gıbı edebıvat da nıemle- kete havatd çoğunluğu olu^turan vok- sullara sevgıvle. ovguvle. tutkuvla vak- lastrdı parav icdanlı kulturoncesınde \a- bandakı AhmetCelarden berı suregelen >er ver tutkulu. >er >cr ofkelı voksul- kovlu-ı^çıedebıyatı adeta "bırakın"de- nıııce bıttı Roman. o kaba-saba ta>ralıların sanıl- dığı gıbı "i\i >urekli->iğiWemb" adam- lar olmadıklarını tark ettı Ahnıei Altan once Dort \le\sim Sonbaharda ardın- dan Sudaki İzde bunu anlattı O zama- na dek hep hılecı-hurdai-i karanlık kım- lıklerle kar^ımıza çıkan ısadamı tıpı de Adalet Ağaoğlu nun içBeşKişrsindekı kulturlu. herkesın gıpta ettığı erdemlı ba^arılı. havat dolu ı^adamı Ferıt Sakar- \d \d bıraktı verını Alt ubakalardan. koylulerden kent voksullarından soz eden Latife Tekin. Metin kaçan gıbılenn yapıtlarıvsa artık "gerçekçi" değıl "fantastik edebhat" arasinda anılı>or • • • Paraucdanlı kulturun tantezı dunvası gerçekten çok reııklı kımın kurban neyın ba>ram olduğu bellı değıl \ ıne de bavramınız kutlu olsun Avrupa Sanat Fonımu Salzbuı^'da toplanıyor Kultur Senisi- Avrupa Bırlığı Avuxtur\a hukumetı \e Salzburg Festıvalı nın katılımcıulkelerarasında artistık kulturel \e polıtık ıletı^ım \e ısbırlığı saölanıak amacıyla duzenîedığı *A\rupa Sanat rorumu" (European ArtForum) 2V2^ mavıs tanhlermde Avusturja nın Salzburg kentınde gerçekleştınlecek A\rupa Bıriıgı nın onunu açan Maastncht Anla^ması vlabıılıkte geleceğın AvrupaM'nı valnız ekonomık faktorlerın değıl kulturel değerlenn de olusturacağından hareketle duzenlenen forumda. tek bır kımlık altında butunle^nıevedoğru ılerleven Avrupa ulkelerının kulturei gelı^ımlen ve onak bır kultur pol tıkdsi olu^turma gıbı konulann vaııı Mra bovlebır entegrasyoııun ulkelenn kendı oz kulturel değerlerını kavbetmeden nasıl sağlanacagı uzerınde durulacak Avrupa Komisvonu IEuropean Commıssıon ı Ba^kanı Jacques Santer ve Avustur\aDe\Iet Ba^kanı Thomas Klestil baskarlıgında organıze edılen •A\rupa Sanat Forumu'nun uç gunluk etkınlık programı Salzburg Festıvalı Sanat \ onetmenı Gerard Mortier taratından hazırlandı 23 mav ıs gunj Salzburg kleınes Festspıelhausda başlavacak 'A\rupa Sanat Forumu'nun açılışı Av usturva Devlet Ba^kaiı Thoınas Klestil ve Salzburg kentı valısı Hans KatschthalerMrafındaıı vapılacak "A\rupa Sanat Forumu" Ba^kanı Gerard Morher'ın forumu tanıtan konusnıasinıı ardından Amenkalı vazar Edward\\ Said Alman Klaus \on Dohnanv \e Fransız Ravmond NVeber'ın koıuı^maları ıle açılı^. programı de\ım edecek Oğleden soıın ierçekle^tınlecek •Kulturel Bir Bakış Açısından A\rupalı Kimliği* konüu toplaııtıda ıse \lman\ a dan Mıchael Fischer Belçıka'dan Cerard Mortier Praıisa'dan Edgar Morin konusmacı olarak katılaaklaı Forumun ılk szunu. Camerata Academia in the Mozartium topluluğunun konserı ıle son bulacak 24 mavısta gerçeklestırılecek •Politik Bir Bakış Açısından A\ rupalı Kimliğı" konulu toplantıva ıse Polonva Dısislerı Bakanı akademisyen vegazetecı \\lad>sla\\ Bartos/c«ski Macarıstan Dı>ıslerı Bakanı l.as/lo kovacs Romanva Dısislerı Bakanı TeodorV. Melescanu. DYP Genel Ba^kanı Tansu Çiller telsefe profesoru \e Salzbuıg"da etkınlık gosteren kultur ve sanat kanalı ARTE'nın program vapınıcısı Ulrich Hommes. Italva Dişiîlerı Bakanı Michalengelo Jacobucci konusmacı olaıak katılacaklar 'Ekonomik \çıdan \\ rupalı kimliği' konulu topldiıtıdd ıse Jens Ischebull, Eberhard voıı Korber, Andre Le\sen, Kazuhiko Nishi \c Klaus M>n Dohnami üibı tanınmis ekonomı uzmanları. Avrupa ınn ekonomık geleceğını tartısacaklar "Geleceğin \\rupası'nda Sanat \e İletişim' konulu toplantı ıse 24 mavısta gerçekle>tıııleLek Toplantıva Colette Flesch (A\ rupa konıısNonu'nun Bılgı lletı^ım kultur ve Gorsel Medva bolumu genel vonetmenı) Jörg VVeozel (Avrupa Komısyonu başkanlar kabınesı u>esı). Gerhard Zeiler (Avusturva Yayın Bırlığı vonetmenı) Christoph \ italı (Tlıcateı am Turm ve Munıh Guzel Sanatlarfc\ı" vonetıcısı) Hubert Burda (Burda Vaymları genel vavın vonetnıenı) Derrick DeKerckliove (Toronto Lnıversıtesı profesoru) katılataklar Avrııpa çapında duzenlenen sanat festıvallerının ıçerığı vegelecekte sahıp olataklaıı ıııteiıkler uzerıne gerçekle>tınlecek tjrtı^masd ıse Frans de Ruiter ıHague Kralıvet konservatuvarı Vonetmenı) Ptter SeüarslLos Angeles Festıvalı >onetmenı) Elisabeth Bronlen (dıl bılıınu) Christine Frisinghclli (Uvgulanıalı Sanatlar protesorıı) lannis \onakis (Indıana Unıversıtesı Matematık ve Otomatık Muzık protesorıı) katıldcaklar Forum suresınce duzenlenecek klasik muzık konserlerı çerçevesınde Loııdra Sentonı Orkestrasi 2^ mavis gunu Sır Georg Solti 26 mav ıs gunu ıse Msti\la\ RostropoMÇ voııetınıınde bırer koıiseı \eiecek Orkestıa Bartok. Bruckner. Ça>ko\ski ve Prokofi\ev ın vapıtlarını seslendırecck "Avrupa Sanat horumu' 25 mavısta çalısma gruplarının raporlarmın sıınulması ve tartısmaya açılması ıle sona erecek Georg Solti KOŞEBENT ENİS BATL R Kültür Zenginliktip Metin Akpınar'ın bır muzayededen 35 mılyar lı- ra odeyerek Osman Hamdi Bey'ın ve Çalh'nın bı- rer tablosunu alması deyım yerındeyse ortalığı ka- rıştırıverdı Yazılı ve gorsel basın konunun uzerınde odaklandı Akpınar'lasoyleşıleryapıldı herkafadan bır ses çıktığı gozlemlendı Olup bıtene bakmak ıs- tıyorum burada Bu ıkı tabloyu ulkemızın zengınlerınden bırı ya da buyuk bır kuruluş satın almış olsaydı, bunca hareket bereket soz konusu olacak mıydı? Metin Akpınar 35 mılyara bır yalı daıresı, bıryat sa- tın almış olsaydı bunca ılgı toplayacak mıydı? Oyle anlaşılıyor kı sorunun ıkı ucu bu sorulara ve- nlecek "hayır" yanıtıyla bağlantılı Her şeyden once Akpınar'ın ıkı tabloya 35 mılyar vermesı şaşırtıyor ınsanları 35 mılyarınm olması de- ğıl Televızyona yaptığ/ ışlerden reklam çalışmalann- dan para kazanması, bırıkım yapması herhalde do- ğal karşılanıyordur Dedığım gıbı, bırıkımını bıldık bı- çımlerden bırınde yatırıma donuşturmesı de doğal karşılanırdı Bu noktada kafalan kanştıran Akpınar'ın "ganp" bır yatırıma yonelmış olması Bazı "şey"lerın 35 mılyar lıra etmesı eşyanın man- tığı olarak goruluyor toplumumuzda Bır evın, bır aracın sozgelımı Bazı "şey"lerın bazı "ınsan "lar ıçın 35 mılyara mal olması da kuraldışı gorulmuyor Bır dugunun bır mucevherın sozgelımı Akpınar ola/ında bır belkı de bırden fazla aksak- lık var Neden ıkı "tablo" 35 mılyar edıyor kı, bır kere? Kım yapmışsa yapmış ıkı tablo bu kadar etmemelı- dır, ışın tadı kaçırılmamalıdır ikı tabloya Akpınar ın 35 mılyar vermesı, ayrıca "mantıksız"6\r Denızde kum onda para bırı (dıyelım bır sanayıcı) bu hovardalığı yapsa, hadı neyse Ak- pınar, yaklaşık olarak "bızden bırı" değıl mı kı, an- lam vermekte guçluk çektığımız bır harcama yapma- ya kalkışıyor'? Zıhınlere uşuşen sorulardan saglıkh sonuçlara ulaşmamızı guçleştıren bır etmen olsa gerek ışın ıçın- de Bu etmen Turk toplumunun "değer"\er\e ılgılı ıçı- ne duştuğu kargaşayla ılışkılı olmasın sakın'? Olağan sınırı hangı eşıkte yaşıyoruz acaba'' A/e'ler ne kadar etmelıdır çerçevesınde nasıl olçulerle dun- yaya bakmaya alıştık alıştırıldık 7 Resmın, sanatın değerı konusunda yalnızca "ma- nevı" olçuler beslıyoruz bellı kı iyı ressamlar, lyı ya- zarlar, iyı muzısyenler hemen hemen açlıktan olme- lıdırler İyı resım, iyı kıtap iyı oyun ya da fılm bedava değılse bıle çok ucuz olmalıdır Sanatın "maddı" değennın yukselmesı ıçın bır ul- kenın ınsanlarının bunu olağan karşılaması bunu olagan karşılayabılmelerı ıçınse kultur duzeylerının gerçekten yukselmesı, gıderek sındınlmesı gerek- mektedır Turkıye'de hâlâ bır "Modern Sanat Muzesı "nın ol- mamasının temel nedenı ekonomıktır Ekonomık ol- masmın nedenıyse kultureldır Pans te geçen yıl açı- lan retrospektıf Cezanne sergısını ıkı ayda 640 bın kışı gezmış ve 6 7 mılyon dolar gırış ucretı odemış- tır Ama, 35 mılyar Turk Lırası'na Cezanne ın bır de- senını bıle satın alamazsınız Topkapı Muzesı'nı ıkı ayda yaklaşık 400 bın ktşı gezmekte ve yaklaşık 40 bın dolar gırış ucretı ode- mektedır 400 bın kışının ıçırjdg uçreik Qiaş,ı/apaıj] Turk sayısı 25 bını guç bela bulmaktadır Sanatın ve kulturun maddî karşılığının odenmesı- nı yadırgamamızın bedelı çok genış bır alana yayılı-> yor Doğru durust eğıtım almıyor doğru durust ya- şama keyfı taleplennde bulunamıyor toplumsal ve ekonomık beklentılerımızde sınırlanıyoruz gıtgıde Sonra da şaşırıyoruz. Akpınar nasıl olur da elındekı avucundakının çogunu ıkı resme yatırıyor dıye Oysa Akpınar hem kulturlu bır ınsan hem de akıl- lı Osman Hamdı Bey ve Çallı kulçe altından farklı değıl aslmda Degerlerının bundan boyle azalması soz konusu olmayacaktır Bızım bu ulkede, kulture degerını teslım edecek ın- sanların çoğalmasına gereksınmemız var Metin Ak- pınar'a şaşıracağımıza ona teşekkur edelım Kultur zengınlıktır Hâmiş: Zengınlık, her zaman kultur(luluk) değıl- dır BLGIN 12. ÇOCLKŞENLİĞİ Sehır Tıvatrolan nın duzenîedığı ^enlık kapsamında saat II 00 de Muhsın Ertuğrul Sahnesfnde Bakırkoj Beledıve Tıvatroları Sevdalı Bulut Fatıh Reşat Nun Sahnesi nde Tıvatro Insan korkuluğun Turkusu". Lskudar Musahıpzade Celal Sahnesi nde Grup Açıkça Sevgılesın kadıkov Halduıı Taner Sahnesi nde ŞehırTıvatrofan "Buvulu Gol Gazıosmanpa^a Sahnesı'nde Şelıır Tı>atrolan Akıllı Sovtarı adlıovunları sahnele>ecek FİLMGOSTERİMİ Alman kultur Merkezı ı^bırlığıv le Tank 7afer Tunaya kultur Mcrkezı nde saat 15 30 ve \9 OO'da "Sudaka" Gun Dogumunda Dehset "Av Sahnesi" ve Bedavau adlı tılmler Ingılızce altvazılı olarak gostenlecek V ıscontfnın ">er Sarsılıvor adlı tılmı. saat 14 00 te 'lapı Sanatevı nde gostenlıvor KONSER Asrıra Jıvan ın konserı saat 18 OO'de Kadıko) BEkSAV da (344 91 v>) KİTAP-OBJE MEZADI Samı Onal ın vonetecegı kıtap-Evrak-kartpostal Muza>edesi saat 1 i 00 te. Alp Caııık \e Murat Genç'ın voneteceöı llüinç E^va Muza>edesı ise saat 16 00 da Sahat Ca"te kultur Merkezı nde (414 42 06i ÖDÜÜ BULENT DİKMENER HABER ÖDÜLÜ 17.YILTÖRENİ Konusmacı: ORHAN ERİNÇ Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Burhan Felek Konferans Salonu 3 Mayıs 1996 Cuma, Saat: 17.00