Katalog

1TKASIM1996PAZAR CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 KUSBAKISI MEMET BAYDUR Gereksiz hflgî var mıdır?• Bır ınek resım yapabılse>dı. orun tanrısı da bır ıneğe bmzerdı demış Xenophanes. Btrtrand Russell on altı \^ında "yenıden' düşünmüş ırrıhar etmeyı: Ama öliürmedım kendımi.. çünkü dana çok matematık öğrenmek ısttyordum. Tanrı yok \e Menem de onun anası. Hamlet ka; \aşındadır sahı? • Rabelaıs'nın \asıyetname- sırden: Hıçbır şeyım yok. Çok bcrcum \ar Genye kalanı fakır fiKaraya bırakıyorum. • Gereksiz bılgı var mıdır scgılı okur? kultur ıle kara mizahın. ınce alayın ıronfnın bılesımı ınsanlan se\ ıp saydım hep Bu ınsanlann sayısı çok değıldır hıçoır yerde Benım hayatımda îse çok azdır Be> 011 kı>ı> 1 geçmezler demek ıs- tıvorum Nedenbılmem. ınsanlar kultur edının- oe dalga geçmey 1 bırakırlar çoğunlukla Dalga geçmey 1 onemseyenlenn çoğu da okunayı, yazmayı. dınlemeyı bırakır Tehlıkelı bırgenelleme bu. bılıyorum a- ma butun genellemeler gıbı bır gerçek payı \ardır ıçınde Çok se\ ıp say dığım bır ınsan oldu ge- çenlerde \a\\12 Ğör. Kendt deyımıyle "Emekli Elçi"\'\avu7 Gor un olumuyle. kulrurle ıronının ortu^tuğu bır uvgar say- fadaha kapandı havatımda (Buveben- zen cumlelerle de dalga geçerdı) Baba dostuvdu \avuz Gor ama zamanla be- ,'hım \e kardeşım \hmet'ın de en yakın doMİanndan bırı oldu Satranç oynar. muzık dınler. saatlerce edebıyattan. cazdan. polıtıkadan ve bır suru ba^ka 'şeyden konusarak tartı^ırdık Bızı adam \enne koyardı \e bu ta\nnın altını çız- 'mezdı Butun bunlar olup bıterken ben 'on altı vasımdaydım Geçen yıla kadar duzenlı gorustuk Ya\uz Gor'le Bu yıl- bası cı\annda >ıne bulusacaktık Şımdı kırk altı yasımdayım ve \avuz Gor de yok artık \e yapmalı 1 Onun seveceğı, matrak \e bılgı dolu bır yazı >azmalı İçınde "kişiser avrıntılar olmayan bır yazı ^> uzlercesohbettenalıntılar Uçbeş yıtz kıtaptan altı çızılmış satırlar "Ge- reksiz Bilgiler". • • • Lnlu çelhst Pablo Casals, hayatının yetmış y ılına her gun. her sabah Bachça- larak başlamış \nna Akhmatova Pa- nste. 1910 ıle 1911 arasında ressam Mo- digliani ıle bır ask yasamış Tolstoy ıle Gandhi mektuplasmışlar Cahıllenn ık- tıdan asjlamaz bu ıktıdar butun zaman- lara hâkım olacaktır demıs \]bert Eins- tein. 1579 yılında Shakespeare on bes ya- şındayken Satradford'unnufusubınbes Sanıuel Beckett Tolstov James Jo\ ce Bertrand Russell •\a\uzGor Goethe yuz kı>ı kadardı Genç Wıllıam Kathe- rine Hamlet adlı kddmı, Avon ırmağına dusjup boğulan bır kadını aynı y ıl tanıdı Balzac, olumune \ akın "Yalnız Bianc- hon kurtarabilir beni" demısjı Bıanc- hon. Balzac'ın Gonot Baba romanında- kı doktordur Bır ınek resım y apabılsey - dı. onun tannsı da bır ıneğe benzerdı de- mıs \enophanes. Balzac Shakespeare'ın oyunlannda y ırmı do- kuz bın'alrrms alft<SÖ7cuk kuflanıfmıs; Joyce'un Ulysses'ınde ıse yırmı dokuz bın sekız y uz seksen dokuz sozcuk Soz- cuklen de saymak gerekebılır Giacometti, bıryangında Rembrantın bır tablosu ıle bır kedı yavrıisu arasinda kalırsa, kedıyı kurtaracağını soylemıstı Sınema yonetmenı Claude Lelouch, bu Shakespeare cumleyı unlu "BirKadın.BirErkek~tıl- minde kuMan'r Goethe kırk vasına varıncaya dek se- vısmemis Kierkegaard sozcuğunu Da- nımarkadılındençevmrsek. "kilisebah- çesi" demenıız gerekır Romanın başja- rında bır yerde Robınson Crusoe batık gemıyeyuzerçınlçıplak A.\nı paragraf- ta yazar Defoe, Robınson'un. ceplenm bıskuvılerle doldurduğunu yazar Marguerite\ourcenar:Son \emek'ın bulasıklannı muhakkak Mana Magdele- na yıkami:>tı Bertrand Russellonaltı yasında 'yeni- den* dusunmus ıntıhar etmey 1 Ama ol- durmedım kendımi çunku daha çok matematık öğrenmek ıstıyordum Tanrı yok \e Mervem de onun anası Hamlet kaç yasındadır sahı 0 Ludttig VVittgenstein'ın pnanıst kar- deşı PauL Bınncı Dunva Savaşfnda sağ kolunu ka\bedınce Prokofie\"e Ra\el 1 e \e Richard Strauss'a tek el ıçın pıvano bestelen ısmarlamıs Vılgınlık kadercı- lık gıbı, aptallara >arası\or Rossini 'Sevıl Berben nı dort haftada bestelemıs Romana gore Robınson Cru- soe. adasında \ırmı sekız vıl. ıkı a\. on dokuz gun kalmış Pascal, Azız'lerın kendı ulkelerı \ardır demıştır Jo\ ce > azar. okurlar okur Jo\ce'lar \azar. okurlar okur olacak doğrusu Freud otuz uç amelıyat geçırmıs ağız ve boğaz kaıiberınden oturu Jo>ce goz- lerınden \ırmı bes amelıvat Rabelais'nın \ası\etnamesınden Hıç- bır şe>ım>ok Çokborcum\ar Geııve kalanı fakır fukarava bırakı>orum Tann"yaınanmı\orunıama.Picasso"\a ınanı>orum demıs Diego Ri\era. Sartre ıle \lbert Schweitzer akraba\ - dılar Napol>onıle Kari Mar\hemoroıdden mustanptıler \VordsworthıleTennessee NVilliamsgıbı Lnlu ressam Jackson Pollock gençlı- ğınde New Vork kentının he\kellerı us- tundekı kus pislıklennı temızlermiş pa- ra kazanmak ıçın Resımlere bır de bu gozlebakmak gerekebılır Butun ressam- ların butun resimlenne Raphael. Cara- \a»gio, NNatteau, \ an Gogh \ e Toulouse- Lautree, hepsı otuzyedı \asindaolmus- ler Bın "olup biteni" anlatır. dığerı "mümkün olanı". Dola\ ısı\ la snr. tanh- ten daha dusunsel \e daha cıddıdır Samuel Beekett'ın Murph\ adlı \apı- tını kırk ıkı \ayinci gerı çe\ırmı^ \a- \ ımlamaşa değmez bularak Renoir, Manet, Gauguin ve Ed\ard Munch: Hepsı Mallarmc nııı portresinı yapmıslar Homo Ludens. "Hamlel"teki bütün ki- şilcr \a delidir va da suçlu." Chateaubri- and soylemış bunu Lector Ludens. • •• Da^d Markson adında bır v azarın son kıtabından bu satırlar Bu da pek doğru degıl. çunku Davıd Markson'un son kı- tabı. vuzlerce başkayazann kıtaplann- danaİınmıscumlel^Krrrhure\kep Oz- gun bır\apıt v ıne de Stalinodasında olu bulunduğunda Mozart'ın vırmı uçııncu pıv ano konçertosunun plağı duru\ ormu> fonografın ustunde Bu dahıl vukanda \azılan butun bılgılere nasıl vak- İasacağız 1 Gereksiz bılaı var mıdır sevszılı okur 1 NE YAPIYORLAR? • \ \es Montand olumunun be^ıncı \1l1nda anisina çıkarılan bır cd'vle anlı\or Jacques CanettTden çıkan cd'de "Si petit petif, "J'ai peur'/Les trois presidents' gıbı. sanatçının çok sev ılen parçalanndan ornekler \er alıvor • Barbra Streisand. kendı yazıp vonettığı •\ynanın ikivü/ü" adlı fılmde ıkı a>n karakter canlandırı\or e\ı ıçın ;>açlannı supurge eden e\lı bır kadın ve becerıksız ve neşelı bır oğretım gorevlısı • Gerard Depardieu. gun geçtıkçe buvu>or' Sanatçının 2 metre boyunda ve 300 kılogram ağırlığında bır heykelını \apan Bernard de Souz\ Depardieu ıçın •çirkinlerin çirkini' tanımını vaptı • \ntonio Banderas, 'Cennet Sineması'nın vonetmenı Giuseppe Tornatore'nın voneteceğı tele\ız>on reklamlarında o\nama>a hazırlanıyor • Catherine Deneu\e'un kızı Chiara Mastroianni. son fılmı 'No>*here'de sado mazosıst bır lezbıvenı oynuvor Sanatçı. bırgazeteve yaptığı açıklamada Deneuve'un kızı olmaktan sıkıldığı çunku doğduğundan ben spotlar altında olduğunu sovledı • \ancssa Paradis uçuncu fılmının çekımlerını bıtırdı Paradis 'Inamourdesorciere' (Bu>ucunun A^kı) adını tasıvan fılmde Jeanne Moreau ve Jean Reno ıle başrollerı pa\laşı>or • Don Johnson merdıvenlerden du^erek bacağını uç yerden kırdı Bu ^anssızlık sonucunda oyuncunun tele\ ızvon ıçın çev ırmekte olduğu ve 199 7 yılında gostenme gırmesı beklenen *\ash Bridges' adlı dızının çekımlerıne belırsiz bır sure ıçın ara verıldı • Te\tuel \avınları. 19 vuzyılın en ıvı Fransız ^aırı Arthur Rimbaud'nun \lbum Z,utique, Les Poesies, Les \ers Nou\eau\ ve Des Proses Evangeliques adlı yapıtlannın el vazmalan ıle ozgun metnı parçalanan L'ne Saison en Enfer adlı >apıtının karalamalannı yayınlıyor Donemının en ılgınç karakterlerınden bırı olan Rimbaud'nun sıırlennın yanisira kıtapta Veriaine,Delahaveve De Neu\eau\'nun çızımlerı de \er alıyor • Uza\ \olu dızısının unlu Kaptan Kırk'u \\illiam Shatner. otuz yıllık esı Mare\ Shatner'dan a>rıldı Kaptan Kırk bu bo^anmada eskı kamına malvarlığının yarısı olan 168 mılyon dolar değerınde tazmınat odedı • Thatro İstanbul sezonu tıyatronun ıkı bu\"uk ustasının rol aldığı bır ovunla açıvor Türk tıvatrosuna elIı >ıla vakın bır sure hızmet vermış ve yuzden fazla o\unda rol almıs ıkı buyuk sanatçı \edretGü\enç ve Haluk Kurtoğlu, \leksi \rbuzo\'un >azıp Gencay Guriın'un çevırdığı. Şehır Tıvatrosu yonetmenlerınden EnginGürmen'ın vonettığı • t Eskime>enO>un""da avnı sahney 1 pay laşacaklar • TRT ve Avhan Şahenk \akfı pazartesı akşamı saat 20 00'de AKM"de "Muzaffer \kgün'eSe\gi Gecesi"duzenlıvor Yurttan seslertopluluğunun kurucu sanatçılan arasinda ver alan MuzafTer \kgün'un turkulerıvle katılacağı programda NuriSesigıİ7el, Belkıs \kkale. Ahmet Sezgin, Siimer Ezgü, Bircan Pullukçuoğlu,Nursaç Doğanışık ve Mükerrem Kemertaş da solıst olarak yer alacak Küllenmiş aşklann mektuplan satışta kultiır Ser\isi - Lucien Daudet. 1929 vılında va- yımlanan 'Proust'un \ltmış Mektubu' başlıklı derleme- sınde unlu vazarın tum mek- tuplarına ver vermemıstır Edebıyattutkunlanbuıkı ıs- mın sıkı fıkı dostluklanyla ılgılı avnntılan 27 kasım salı gunu Londra'da gerçeklese- cek bır muzavede savesınde oğrenecekler Chnstıe's. Proust'un Daudet'yeyazdı- ğı vebırkismı henuzgun ısı- ğına çıkan >uze vakın mek- tubu satışa sunuyor 1895-1922 vıİları arasin- da suren bu yazısmalar. Pro- ustun yazınsal ele^tırmenı vesırda^ı Daudet'veduvdu- ğu savgıyı ortava kovuvor 'Değirmenimden Mektup- lar'm \azan \lfonse Da- udet'nın oğlu Lucien ve Marcel Proust. o donemde unlu v azarlann bulusma \ e- n olan Alfonse Daudet'nın eşı Mme Daudet'nın salo- nundatanıstılar 16>asında- kı Lucien kendınden vedı \as buyuk olan Marcel'le Balzac a duyduğu hayranlı- ğı ve Dostoye>ski"ye ılgısını paylaştı Proust ılk mektubunu 1895 yıhekımayında Ingıl- tere'den y azdı bu mektupta çalışmalarından kıtapların- dan arkadaslanndan ve aı- lesınden »oz eden Proust. hıç çekınmeden Lucıen'e uzuntulennı de açıyordu 1914 kasımında. "dos- tum, kardeşim, oğlum" dıy e tanımladığı ^otoru Alfred Agostinellinın olumunden duyduğu uzuntuyu anlatı- yordu Daudet'ye Agostı- nellı daha sonra Proust'un "Kavbolan \lbertine" adlı romanındakı Mbertıne tıp- lemesıne de esın kaynağı olacaktı ' Ikı suç ortağı bırbırlerıne yazdıklan mektuplarda, dunyadakı 'şaşılık*. klı^eler ve aksaklıklarla uzunca su- re dalga geçtıler Proust. "Sevgili Lucien'. "Sevgili Kuçüğum've •Farecik'dıye basladığı mektuplarında duygulannı gızlemeye ge- rek duymuyordu 1913 ta- nhlı bır mektubunda "Geç- Londra'da 27 kasımda gerçekleşecek Christie's müzayedesinde Albert Einstein'ın (üstte). kansı Mile\a'ya. \larcel Proust'ın se\gilisi Lucien'e mektuplan satılacak. miş Zamanın Pcşinde - S\\anlar'ın Semtinden" ad- lı esenyle ılgılı Daudet'nın yaptığı elestırıyı Le Fıga- ro'da okuduğunda hemen kaleme sarıldı ve ş_unları yazdı "Sevgili kutjuğum: hakkımda hayranlık ııvan- dıracakşeyleryazdınız." Bu ele>tırıler savesınde Pro- ust'a Goncourt Edebıyat Odulu nu kazanma yolıınu açan Lucien Daudet Pro- ust'un dehasını ılkanlayan- lardanbırıydı "\elum(bu- yuk tente) sozcuğu, hav ada- ki nıav ilik uzerineyazdığınız cümleye buyuk bir akıcılık \c parlaklık getirmiş. Hiç şuphesiz sizinkisi Fransız- ca'da duyduğum en eşsi/ iki uı; cumleden biri." 'Sonsuza dek kutsal emanetimsin' Bır dığer deha Albert Einstein 1900 \ ılınm ağus- tosayındaılke^ı MilevaMa- rie c şoyle yazıvordu "*Sen sonsuza dek benim kutsal emanetim olarak kalacak- sın. Bunu herkes boyle bil- sin." Bu nıektup Chrıs- tıe's'ın satı>a sunacağı top- lam dort yuz mektubun ellı uçunu oluşturan değerlı E\nstem- Mılevayazışmala- rı (1897-1903) arasinda yer alıyor Heyecan dolu bu mektuplar. ıkı teknık okul oğrencisinı. Albert ve Mıle- va'yı bırbınne bağlayan de- rın bağın da kanıtı aynı za- manda Mıleva. genç adamın fı- zık ve dığer bılımsel ara^tır- malarına buy uk destek olur- ken bu askın yıllar sonra meslekı kıskançlıklarla son bulacağını elbette kestıre- mezdı 1986 yılında Los Angeles'da bır banka kasa- sında bulunan bu mektuplar veaynı zamandaçıftınoğul- ları Hans \lbert ve Edo- uard'la yazısmaları. bılım adamının unlu gorecelık ku- ramının ortaya çıkışı ve ge- lı^ımıne tanıklık edıyorlar Muzayedede Eınsteın'a 1913-'l914yıllarına aıt go- recelık kuramıyla ılgılı bır el yazması belge de satışa sunuluyor Satıstan elde edılmesı beklenen vırmı mılyon dolann ustundekı gelırse Einstein aılesıne ka- lacak *Tek aşkım, hazinem ve meleğim' Pasternak'ın mektupları- nın pek fazla alıcı bulmadı- ğını belırten Felix de Marez Oyens,"V ine de bir Rus y a- zar olarak mektuplan bü- >ıik ilgi görüyor" dıyor 27 kasımda gerçekleşe- cek muzayededekı onemlı koleksıyonlardan bın de Bo- ns Pasternak ın unlu "Dr. Ji- vago^sundakı Laratıpleme- sını yaratırken esınlendığı Olga I>ınskaia"ya yazdığı a>k mektupları ve ^ıırlenn- denolusuyor Pasternak.ro- manı 195^ yılında Italva'da yayımladıktan sonra buyuk bır polıtık skandala yol aç- mis ve Nobel odulunu red- detmek zorunda bırakılmıs- tı Olga'y sa romandan oturu uzun yıllar KGB taratından ızlenmıştı Mektuplann ço- ğunael konmuş. bırkısmıy- sa Olga tarafından Guais- tan'dakı Tbılisi Edebıvat Muzesı'ne bağışlanmıstı 1957-1960 yılları arasinda y azılan y ırmı ıkı as,k mektu- bu. Rus edebıyatının en et- kıleyıcı orneklerı arasinda sayılıyor "Oliusha, benim tek aşkım. hazinem ve mele- ğim; sana saçmasapan mek- tuplar yazıyorum.unutbenL Sana soyieyecek hiçbirsevim vok artık." Londra kraliyet Sanat Vkademisi. unlu sanatçının 200 vapıtının yer aldığı kapsamlı bir sergi sunuyor. Yalnızlıgııı sanatçısı Giacometti GONLLDONMEZ COLIN LONDR.A- Yırmınu yuzyılın en buyuk ııstala- nndan soz edılınce Mber- toGiacometti'nın ısmı Pi- casso ve Matisse'ın vanın- dageçer Buıkisigıbı Gı- acomettı de resım, çızgı v e yontu sanatında aynı usta- İıkla varatıulığını kanıtla- yabılmı^tır Londra Krali- yet Sanat Akademısı. en unlu yontularından pek az bılınen surrealıt çalı^mala- rına dek tam 200 yapıtla o- tuzyıldanbu yana lngılte- re'de ılk kez sanatçının tum karıye,rını k a p ^ a n bır sergı sunuyor Giacometti daha genç ya^ta Pans'e suruklemiştı Surrealistler ozellıkle Andre Breton ve Sahador Dali ıle ılk karsılasınalan dabu yıllararastlar Bu do- nemde sanatına cınsellık. vahset. du^lerve ınsan ılı>- kılerının zorlukları ege- mendır 193ü'lu yıllardakı fıgurçalısmalan suırealist gruptan atılmasına neden olacaktır Gıacomettı'nın en çok tanınanyapıtlan ınce uzun tıgurler 1940'larda bas.lar Kımı tek ba^ına duran kı- mı otekılere kansmıs bu fı- gurler yuzyılımızın bırcr sımgesıdır sankı Avrupa kıtasının en çalkantılı yıl- lannı Ikıncı Dunva Sava- ^ı'nı. Parıs'te bır sanat or- tamında geçıren sanatçıda bu deney ımın derın etkıler bıraktığı soylenır Çağda> bazı sanatçılar iskeletleş- mı^ fıgurler ıle toplama kampları arasinda bağlan- tılar kurmu^lardır Bu tı- gurlenn çoğunun y a bır ka- fes va da kendı mekanı ıçınde tutsak gonınumu de yuzyılımızın ınsanınınacı- larını temeldenyalnız var- lıüınm g<\ıulıâını vuruu- lar Sergıdekı en gorkemlı yapıtlardan ıkısı. "Kaşık "Kadın" (1926-^1 ve kadın organlarının bırbadem. er- keğınse boru bıçımınde somutlaştırıldığı "Çift" (19261 GıaLonıettı'nm cın- sellık konusunu açıkça ır- deledığı ılk yapıtlardan sa- yılır ve Amerıkalı yontu sanatçısı Flora Mayo ıle ıliskı kurduğu doncme rastlar Bu ılı^kının sona ermesinın aıdından yarat- tığı "Erkek \e Kadın"a (T928-9) ıse saldırgan bır ton egemendır kadınlarla olan çalkantılı ılı^kılerı da- ha sonrakı yapıtlarını da etkıler K.adın ve erkeğın yazgısının ayrı yazıldığını vurgular gıbıdır Sanatta tabu sinırlarını sınavdan geçıren "Boğazı Kesilmiş Kadın" (1932) ıse 11 za geçme, vahsjce olum gıbı karmasık sımgelerıyle bu- gun bıle bırçok ızleyıcıyı tedırgın eder Ikıncı Dunva Sava^ı si- rasında boyu be> on santı- mı geçmeyen fıgurlerle uğra^mı^tır Giacometti Çevrenın sonsuz boslu- ğunda yıtırılmıs tıgurler- dır bunlar ve yakın dostu Jean Paul Sartre"ın yapa- yalnız kısilennı anımsatır- iar AynıToulouse-Lautrec ve Degas gıbı Giacometti de genelevlere pek du^- kundu Dostu varoluscu vazar Jean Genet >oyle açıklamı>tı bu tutkuvu "Dua edecekmiş gibi dalı- yordu oraya. kendini eri- şemeyeeeği bir tanrının önunde di/ çöker görmek ister gibi. Onunla bir gene- lev kadını arasinda belki bizimleyontulanarasında- ki gibi bir uzaklık \ardı." Genelev kadını konusu Gıacomettı'nın savas onu yapıtlarına egemendır 1966 yılında olumune dek Montparnasse barla- nndan eksik olmayan Gı- acomettı'nın son çalısma- sıbırzamanlarınsurreahst fotoğraf sanatçısı ama ar- tık kotu gunlere dusmu^ Elie Lotar" ın ba^y ontusuy - du Karde^ı Dıegobuyapı- tı sanatçının mezarbaşjna yerleştırdı 9 ekımde başlayan Al- berto Giacometti 11901- 1966) sergısi 1 Ocak 1997'vedek surecek Barometre'de Kediler' sergisi Kultiır Senisi-Barometre Sanat Merkezı'nı 'Kedıler dolduracak İstanbul un sımgesı halıne gelmiş bakıma muhtaç ve^ıt çe-jit kedıler. ev kedılerı ve sokak kedılerını konu alan Kedıler' sergısıne ressamlar. heykeltıraslar totoğrat sanatçılan ve karıkaturıstler kaiıhvor Sergı 1 s aralığa dek izlenebılır (293 02 87) Malraux'ya sigara yasağı Kültur Senisi - Fransız hukumetı. unlu şaır Andre \lalrau\'nun anisını pullarda ya^atacak $aınn 1935 yılında çekılen bır totoğratının yeralacağı pullar onumuzdekı gunlerde satışa çıkanlacak De Gaulle zamanında Fransız Kultur Bakanı olarak gorev yapan Malrau\ nun Gıtane sıgarası ıçerken gorulduğu totoğraf uzerınde hıle \apilarak sigara yok edıldı Fransız hukumctının. bu kararın alınmasında tutun ve zararlannı gerekçe olarak gosterdığı soylenıyor Diyarbakır Devlet Tiyatrosu Internet'te Kultur Servisi- \nkara Devlet Tıyatrosu'nun ardmdan Diyarbakır Devlet Tiyatrosu da uluslararasi bılgı ağı Internet'e gırdı Internet kullanıcıları Diyarbakır Devlet Tıyatrosu'nun aylık oyun programını ve oyunlara ılı^kın bılgılerı artık Internet ıle oğrenebılecekler kullanıcılar oyunlara ılıskın goruslerını de yıne aynı kanalla Devlet Tıyatrolan'na ıletebılecek Devlet Tıyatrolarf nın Internet'tekı Web sayfası adresı şoyle hhtp metu edu tr dt