Katalog

SAYFA CUMHURİYET 10 KASIM 1996 PAZAR 12 DEĞİŞEN DÜNYADANHUSEYIN BAŞ Amerikan Seçimleri üzerineAmenkan başkanlık seçımlennde surprızyaşan- madı Çoğunluklabeklendığıgıbı.\\UIiamClinton, Roosevelt'ten sonra ıkıncı bır dort > ıl daha Be> az Sa- ray'da kalmayı başardı Ancak buvuk ve coşkulu şenlıklerle kutlanan bu zaferın, gerçekte galıp vol- da mağlup bır -Pirus Zaferi" olduğunu so> leyenle- re. bır olçude de olsa hak \ermemek mumkün de- Gerçektende Başkan Clınton unvaşlıDole uve- nılgıve uğratmasına karşın. Cumhunyetçılenn hem Ternsilcıler Meclisı'nde hem de Senato'da çoğunluk- Jannı surdurmelen. ılk bakışta "eski venf* başka- nın dıledığı vasa v e kararlan kongreden geçırmek- te belkı deeskısınden çok zorlanacağını gostermek- tedır Clınton Fransa'daFrançoisMitterrand'ınba:)- kanlıkdonemınde vaşananbırtur'cohabitation'va- nı Cumhun\et(,ılerle bırlıkte hukumet etme duru- munda kaiacaktır Kuşkusuz Clınton'undurumu. ı- kı ulkenın polıtık sistemlen açısından oldukça fark- lı Kongre'deazınlıktaolmasmakaryn Başkan C lın- ton'un elı kolu yıne de butıınuvle bağlı değıl An- cak gelis.meler. başkanla kongre arasında olması muhtemel suıtu^melenn "asgari"duze>de kalaca- ğını gosternıektedır Ikıncı dort yıllık ıktıdanna 20 Ocak 1997"den ıtıbaren başlaması beklenen başkan- dan 'Amerikan usulunde de olsa' dort yıl oncekı John Kennedv turu •progresist' \e demokrat kıınlt- ğınden gerıve ne kaldığını sormak gerekmektedır Gerçekten de. ıç \e dış pohtıkada attığı •geri adım- lara' bakıldıf ında. eskı Clınton'dan genve pek faz- la bırşey kalmadığı kolaylıklasoylenebılır Dahası salt seçım kampanyasi sırasındadeğıl. çokoncesın- den Cumhunvetçılenn bırbınııden muhafazakârtez- lerını sahıplenerek bu vonde somutadımlaratması. gıderek bazı Cumhunvetçılen >enı kabınesıne alma- ya hazırlanması, başkanm 'muhafazakârüğı' daha guçlu bırbıçımde surdurme nıvetının kanıtları ara- sındadır Bıraz da bu v uzden. başkanın Cumhuny et- çılere vaklaşmapolıtıkaM salt Kongre'nın muhtemel dırencını kırmaya yonelık bır polıtıka olmadığını ortaya koymaktadır Nıtekım başkan. "4merikan halkının ülkeyi iki partinin biıiikte \onermesi" me- sajı \erdıgını açıklamıştır Ozetle, herşey. Bırieşık Devletler'ın, Clınton'un başkanlığında, Cumhunyetçılerleel ele, 'muhafaza- kâriığY ağır basan bır polıtıkayla 2000 yılına gıre- ceğını göstermektedır Demokrat Clınton'un 'muhafazakârlaşmasında' aslında ^ırtıcı bıryan >ok Amerıkada genellıkle ışe demokrat \e progresıst başlanır sonra çok geç- meden'muhafazakârlıkta'kararkılınır Oyununku- ralıbudur llerıcı sosval.e^ıtlıkçı vebarışçı sovleın- lerleıktıdaragelenler çokgeçmeden 'estabfehment' denılen muhafazakâr kurulu duzenın değıştırılmesı olanaksız kalıplarına uvum sağlamaktan kendılerı- nı kurtaramazlar Bu \ uzden. John Kennedv 'nın Ku- ba'yı ışgale kalkışmasi demokrat Clınton uıı alt- mış vıllık voksullara yardıın programlannı butu- nuyle rafa kaldırarak mıkoıılarca yoksulu koyu bır sefaletın kucağına atan dunvjmn eıı vıcdansiz ya- salarından bınnı ımzalaması gezegenın hemen fıer yennde gerektığınde zor kullanarak çıkarlarını da- yatması, kuşkusuz. raslantı değıl 1993 'ten bu yana. ozellıkle kuçuk kuruluşlarda ve hızmet sektorunde 10 mılyondan fazla yenı ı^ yara- tılması, ekonomının bellı olçude lyıleştmlmesı. eko- nomının asıl hâkımı buyuk finans gruplannın yuz bınlerce çalışanı kapı dışarı etmesını engelleme- mektedır Dunyanın yedı denızlennde kol gezen ur- kunç armadası. tum dunyavı neolıberalıst kuresel- leşmedoğrultusundavedeğınealan -MenaveGATT anlaşmaları. gunde 1500 mılvardolann el değıştır- dığı buyuk finans odakları ıle Amerıka. 2000 yılı- na dunv anın tek etendısi olarak gırmenın hazırlığın- da gorunmektedır Buvuk finans odaklannın kıska- cındakı Rusya \e Çın'ın gıderek Avrupa'nın da elı kolu bağlıdır Bırzamanlar Amerıka nın "astığıas- tık kesriği kestik' polıtıkalarına guçlu ve zaman za- man da etkılı bır bıçımde dırenen bu ulkelenn ulus- lararası sorunlardaartık pek 'esamisi' okunmamak- tadır Bırleşmış Mılletler\eGu\enhkKonseyrnde VAashıngton'undışındahıçbır ulkenın borusuotme- mektedır Aınenka. Bırleşmış Mılletlerı \e 'miitte- fiklerini' pe^ıne takarak dıledığı ulkeye saldırmak- ta. dıledığı ulkeye ambargo koymakta, dıledığı ül- ke> ı bolup parçalamakta. ambargov u delmeye çalı- >an ulkelen. muttefıklen de olsa cezalandırmakla tehdıtermektedır Dahası, epeyce bır sureden ben de salt Latın Amerıka'yı değıl, dun\ anın tumunu, kım- senın ızınsız doiaşamayacağı "arka bahçesi' olarak gormektedır Başkan Clınton \e aılesının mutlu \e cana yakın goruntulen. seçım kampanyasina mıl- yonlarca dolar sağlayan yağmacı buv uk finans odak- lannın polıtıkaMnı etkılemeyeceğı konusunda gu- vence vermesı, ne yazık kı,yakın gelecektekı kara- basanı ortmeye yetmıyor Internet ve Elektrikli SandalyeSERCE HALIMİ 1996 Amenka ıçın olımpıvat \e seçım vılıoldu Bevaz Sarayın kıracısı başkan- İıksuresı boyunca Amenkanekonoırıısının mıKonlarca ışyarattıgını anımsatıpdurdu \ma bu ekonomık zafere golge dıışürmek ve eskı başkanın venıden seçılmesını onle- mek ıçın New \ork eyaletının rakıp partı- >e mensup valısı ju a\ nntılann altını çızı- \or "Başkan BevazSarav'ınbalkonundan ışıklar içinde bir kent goruvor olmalı. O\sa bu ışıklar ıçındekı kentın içinde başka bir kent daha \ar. Kıralannı odevemeven. oğ- rencık'ri okunıa olanağı bulama>an, çotuk- lan ıçin ha>al ettıkleri duşlerinın sonup git- tiğini goren ana babalann >aşadığı mahal- leler \ar. Binlerce işsiz \e egitimden \oksun gencin u>uşturucu tacırierine >aş<ımlannı sattığı "ertolar > an Sa\ ın Başkan, ışık saçan kenlinizin asla zharct etmediğiniz bolgele- rinde. hiç görmediğinû umutsuzluk dolu \nzler\ar." 1984vılı\dı Neu ^ork \alrsı o Mrada Demokrat MarioCuomo'ydu Ronald Re- agan da başkan On ıkı yıl sonra. bırC um- hurıvetçı olan \ew York V'alisi Demokrat baijkanın bır kez daha seçılerek başkan ol- ması ıçın onu desteklemeyı duşunuvordu Bu donuş aslında sanıldığı kadar raMİantı değıldı Bırle^ık Devletler'ın hemen tu- munde su soru yanıt amordu Clınton'ın başkanlığı. Reagan donemınden daha mı "muhafazakâr"dı' Ralph Nader'm so\ le- dıklen bu konudakı ku^kuiarı daha da art- tın\or "Her dort jılda bir. köru olanla be- terolan arasındaki seçim daha da beter ha- legeli>or. l970"teClinton"ıüımlıCumhun- vetçüer bile içlerine sindiremivoriardı. Oy- sa bugiın o> le bir kunuma gelinmiştir ki sı- \iltoplumun artık hiçbir polirik geleceği kal- mamıştır. Dev let biri demokrat oburü mu- hafazakâr iki başlı bir partinin eline geç- miştir." Tuketıcılenn \ e ı,e\ renın sa\ unucu- lanndan bırı olan Ralph Nader ın bu gorn^- len. sağkesımde de vankı yapmıstır Geçen mayısaymdaUallStreet Journal ınbaşya- zarlarından Paul Gigot, Demokrat başkan adayınmkamuoyuaraştırmalanndakıjuk- selışının nedenlennı >u sozlerle dıle getın- yordu "19% başkanlık kampaması şo>le siırmektedir: Uılliam Clintun zafere baş- kanlık dönemı bilançosuna davanarak de- ğil.Cumhuri>etçilerin temalannın herbin- ni a\n a> n sahiplenerek koşnıaktadır. San gunlerde Cknton ovlesine sağa sola doğru kavmıştır ki Dole un konuva değınmesine fırsat bırakmadan. homoseksueller arası 'ev lılığe' karşı olduğunu açıklanıışhr." PaulGıgot oMralardaClınton'ın>ok>ul- lara \e onların çocuklarına vonelık'altmış \ıllık federal vardım programlannı sa\aş sonrasınmen vıcdansizsasalarından bınnı onaylayarak bır kalem darbesıyle ortadan kaldıracağını henuz bılmıvordu Oysa bu- rada soz konusu olan Demokrat başkanm rakıbının programlannın ok>uenını kese- rek onlan bogma nıyetının tezahurunden başkabır^e\ değıldı Zıra Clınton taraftar- lanyla Cumhurıvetçıler arasında "aynı go- riışte olunan" çok s>ay ıda başka konular da mevcuttu Federal olum cezalannın uvgu- lanma alanlarının genı^letılmesı sabıkalı- lann bırden tazla suç ışlemelerı durumun- da otomatık bır bıçımde omur bo\ü hapse mahkum edılmelen. okullarda unıforma gı- \ ılmesı butçe açığının >edı > ıldan once gı- denlmesı, Alena ve GATT anlaş- maları Kuba. Lıbya \e Iran'a vaptınmlann sertle^tınlmesı kamu ozgurluğu- ne kısıtlamalar getıren "anri-te- rorist" \asa Bush donemınde atanan ultra-lıbe- ral AJan Creens- pan'ııi Fedeıal Reseneınbaşın- da dort _\ıl daha kalmasına olanak sağlavan karar. l99Vteenzengın keMmının vergı- lennı arttıran Be- vaz Saray'ın ka- muoyu onunde ozelestın yapması.yıne aynı yıl benzıne al- tısantımlıkyuk getıren kuçuk vergınınkal- dınlmasıvb gıbı Nevarkıburunbunları- kı buvuk partınm her konuda "anlaşma" ıçınde olduklan anlamına gelmemektedır Cocuk du^urme savaş sılahlannın serbest- çe satılması gıbı konularda anlaşmazlıklar, bugun de surmektedır 23 Ocak 1996'da bırlığın durumu ıle ıl- gılı konu^maMnda Bırieşık Devletler Baş- kan ı Gingrich \ e C umhurıyetçı parlamen- terlenn alkışiarı arasında şu vemınlen edı- \ordu "Mudahalecide\letdoncmisonaer- miştir. (The era of big gmernment is over.)" Bu. demagojık oldugu kadar şanıltıcı bır sovlemdı Gerçı Clınton Reagan \e Bush'un bıle dokunamadıkları Ne\\ De- al'dan mıras kalan bazı temel sosyal kaza- mmların deftennı durmemış değıldı Ama. kendısının olduğu gıbı Cumhurıyetçılenn lıberaİLzmlennın de bır sınırı \ardı Zıra Clınton Gıngnch, Dole yıllan gerçek bır devlet orjısıne tekabul edıyordu Federal başkan bır yandan vergı ıştahını sureklı bır bıçımde kisıtlayıp sosyal yardım program- lannı bırlığın ellı eyalerıne de\ rederken (kı eyaletler bu yardımlan kesmekte ozgur- dur). obür vandan "kanun", "duzen" \e **kısıtlamalar" da\ atma\ ı sur- durmektedır Ko- rıryucu de\ let. daha doğrusu bundan arta ka- lan ıskelef, bır derı bır kemık kalırken, "vaız- devlet", "polis- devlet", "garni- zon-d«let", H ha- pishane-de\let~ anında semırme- ye baslıyordu Cumhunyetçıler \e Demokratlar adalel \e e>ıtlığı gundemden kal- dırma\a hazırdı- Ijr Ama "du- zen" \e "mülki- >et" soz konusu olduğunda buıılar her zaman \ e her zaman- dan daha fazla kamu gucunun gınencesı altındadır Buturbırlıberalızmınardından. bugun. bılanço ne olmuştur' Azınlık kuK turlerı araştırmalarının ortaya koyduğu "Balkanizas\on"u alaya alanların. gemı azı\a alan e^ıtsızlık kasırgası \e u politik olarak dürust" uygulamalardan Amerı- ka v ı bın kez daha fazla sarsan sosyal "Bre- züvalaşma" olgusu uzerınde cıddı bır bı- çımde dtırmalan gerekıyor 198O'lı yıllar- dak) uçte ıkılık ulusal gelır artışından en zengınyuzde 1 aıleyararlanmıştır I979\e 1993 arasında N uzde 20'lık en tuzu kuru aı- Sainte-Helenemektubuuyukadamlarda ınsan Napohon'un ozel guncesınde yer alan şu küçük not bunu kanıtlıyor "Josephine, bugeceolmaz!" Daha cıddı olan olay. bır Amertkalı ya> ıncının. Moskova Dev let Muzes! ü)bırlığı iJe N'apolyon'la ılgılı çoğu bılınen 2500 belgenın mıkrofılmlennı hazırlaması Bızzat ımparator ya da aılesı ve yakınlan ıle tnareşalJerının elınden çıkan yazıiı beigeler. büyuk bolümüyle Kont Ortov'un o tanhlerde olu^turduğu ve yûz yıl sonra da Sovyet devletınm arşıvme mal edılen koleksıyonunda yer alıyor Henuz Bonaparte olduğu sıralarda bıle Napolyon'u duyumsamak olasıydı. General ya da ımparstor olsun. elınden kalem duşmuyordu. Çok yazıyordu Yazısı kotu, kesık kesık ve zor okunuyordu. Ama çok yazıyordu Elıne ne geçerse yazma alışkanlığmdaydı Resmı belgeler. mekruplar, okuduğu kıtapların sayfa kenarlan kalemınm ızlennı ta^ıyordu Karalamalar dahıl. elıne geçen her şeyın uzenne vazıyordu Omeğm. bu venıden gün ışığına çıkan heyecan verıcı belgeler arasında yer alan ıkı sayfa. 18 yüzyıl sonunda genç bır Korsıkalı tarafından kaleme alman bır aşk romanmm başlangıcı Moskova Tanh Mıızesı konservatörune göre bu ıkı sayfa. 'mutlakbiredebhat dehasını vansıtmasa da' son derecede açık bır anlatıma sahıp Gerçekte. romantık genç Korsıkalmın meslek olarak edebıyatı seçmeyeceğı bılınıyor Ama tûm yaşamı boyunca. rastîantısal yazılar ya da şurada burada ort3ya atrian afonzmalara olan zevkını gelıştırdı Işte. kesın bır bıçımde çağdaş, dahası. çağımızda da kullanılabıltr bır ornek "Hatalarıntn sommluluğunu nasıi kabulkneceğıni bilmeyen bir hükümet, kumanda edetneven bir hukıimettir." Bır başka ornek "Genel çıkarlara, özel \e birevsd ayncalıklardan daha az duvarfıvız!" Napolyon. zamanı olduğu \e zevk aldtğı ıçın ıktıdar uygulamaMvla ılgılı olarak çok şe\ yazmıştır "Bir yurttaşı haksı/ yene kınamak yerine, iktidar her zaman ondan daha hisini \apmaya çalışmalıdfr." Bır başka aforızma ıse otoporîredır "Adil olmak için kâhin olmak gerekir." Ama ımparator her zaman kahın olamadı Nıtekım kendısı de. sonuçlan ıtıbarıyla ölümcul olan Rusya >efen konusunda geleceğı goremedığını kabul edıyor Moskova'dakı belgeler arasında yer alan bır belge bunu kanıthyor Belgede yer alan. ımparatorun Sainte-Helene'dekı ıkâmetı sırasında. 1812-1813 tanhlen arasında Rusya'da bulunan bır Ingtlız generalınjn kıtabıyla ılgtlı okuma notu Ru^ya sefenne açıklık getınyor Ingılız vazar. sözü edılen kıtabmda herkes tarafından paylaşilan. '•Bü)ükOrdu"nun (Napolyon'un ordusu). Ruslardan once kış mevsımı, ozellıkle de "Ocak" ve "Şubat" adlı generaller tarafından yenılgıye uğratıldığmı ılen surüyordu Bozgundan 8 yıl sonra. 1820'de, olayı en lyı yargılayacak konumda olan ımparator tarafından bızzat kaleme alman "okuma notu'", yukanda sozü edılen yaygın goruşü. hıçbır kuşkuya yer kalmayacak bıçımde "tekap" edıyordu tmparatora gore Rusya Savaşı, kasım ayının ılk kannın yağmasından once. 7 Eylül 1812*de Kutuzov'un askerlerı tarafından Borodmo'da ındırıfen ılk durdurucu darbeyle kavbedılmıştı Imparatora gore. kanlı Borodmo sa\aşı, tanhm gormek îstedığı gıbı, bır "zafer* değıl, tam tersıne. bır yenıigıydı Nıtekım daha sonrakı gehşmeler, Rusya koşullanna göre. öncektlere oranla daha kotu olmayan kış aylannda olup bıtenler bunun sonuçlannı ortaya koyacaktı Ozetle. klasık gorüşlerımızı değıştırmek gerekıyor Yenılgı. Berezma'dan çok, Borodmo'da gerçekleşmıştı Pierre Georges (Le Monde) lenın ortalama gerçek gelın yuzde 15 artar- ken, en yoksul aılelenn gelırlen yuzde 18 oranında genlemıştır Asgarı ucretın 1968'dekı alım gucune ulaşması ıçın şımdı yuzde 55 oranında arttınlması gerekmek- tedır Gelışmış hıçbır ulke Amenka kadar yoksulluğun smın altmda yaşayan çocuk oranına sahıp değıldır(Ortalama yuzde 21 Beyazlarda yuzde 16 2, Ispanyol kökenlı- lerde vuzde 37 9, sıyahlarda yûzde 44) Amenkalı yonetıcıler, bu yenı sıberves- tern korsanlanndan ovguyle söz ederken lınç yasalannı da asla unutmuyorlar Yenı- lıkçıîık gereği ıpın yennı elektnklı sandal- ye veolduracu ığneleralmı^tır 1995 yılın- daellı altı kışı bu yolla ıdam edılmıstır Bu son çe> rek y uzvılın rekorudur Ama bu re- korun kınlacjğından kımsenın ku^kusu \oktur 19% Ağustos'unda Bırlesik De\ let- ler de 3100 suçlu olume mahkûm edılmı^ durumdadır Hapıshanelerdekı tutuklu sa- yısı 1 500C"J0,mahkemelerdekısuçdos>a- larının sayisi ıse ^0 mılyondur Bu rakam- lar ney ı ıfade etmektedır'' Şunıı 1980'den I994'e suçlu nutusu uç katı artmı^tır \ uz- de 0 30'u bey az. yuzde 1 95'ı sıyah olmak uzere toplarn nufusunun yuzde 0 55'ını kapsayan hapsedılme oranı. A\Tupa ortala- masından 7 katı daha yuksektır ^etışkınle- rın>uzde2 7 sıadlıdenetımaltındadır Tu- tuklularaktıfnüfusdışındabırakılmasa res- mı ışsızlık oranı uçte bır artacaktır Suç ışleme oranlannda bır artış mı soz konusudur' Ha>ar Cına>et oranı hemen he- men aynıdır Halıhazır tutukluların yuzde 65*ı hıçbır şekılde şiddete başvurmakla suçlanmamıştır Aşağılık davalar ve cına- \ etlere aç medyaların (Menendezkarde^ler. OJ.Simpson. Susan Smirh) sansasyon tut- kulan. kamuoyunu cezalann hafıflığıne. yargıçlann aşırı olçude hoşgorulü, hapısha- nelenn de yeten kadarçok olmadığına ınan- dırmıştır Clmton, Gıngnch \e Dole. bu ko- nuda soz bırlığı ıçındedırler Mıidahalecı dev let olma yolunda hıçbır şey ıçın asla pa- ra bulama\an devlet, kuçuk sersenler ve uvu^turucu >atıcılarının omur çurutecekle- rı hapıshanelerde yenı hucreler ınşa etmek ıçın gereklı onlarca mılyar dolan bulmak- ta zorlanmamıştır Geçen yuzyılda "Bir okul açmak, bir hapishane kapatmakhr" denıhyordu Kalıfornıya eyaletınde on beş yıl once genç suçlulann hapsedılmesıne harcanan paranın altı kat fazlası yuksekoğretıme har- canıyordu Bugun hapıshanelenn butçesı unıversıtelenn butçesını gende bırakmış durumdadır "Adalet" artık guçludur Pız- zahırsızlığından sabıkalnaomurboyuha- pıs cezası venlmektedır Dort pasta aşıran kuçuk arakçı. sabıkalıvsa cezası 26 \ıl ha- pıstır Ustelık bunun ne ertelemesı ne de "çüaş izni" vardır kurek mahkûmlannın çızgılı gıy sılen v e ayaklan zıncıre vurulmuş olarak, çıkışlan hanç lnternet'ı. elektrikli sandalyesı. zengın ve yoksul gettolan ıle Bırieşık Devletler, artıkyok Çok sav ıda Bırieşık Dev letlervar Dayanışmalann parçalandığı ve başkalan- na sunulacak bırkat, dersın bulunduğu bır ülkedırsoz konıiMi olan Enbasityakla^ım- la şu Eğer "sol" va da onun yennı tutan neyse. ıktıdara geldığındeyurttaşlarını ko- tu ıle beter arasinda bır seçıme mahkûm ederse. sağ cesaretlenır e^ıtsızlıkleruçuru- mu dennleşır, hapıshaneler dolar. demok- rasının benzı saranr Milli Piyangonun 9 kasım tarihli çekilîşi dün yapıldı. Büyük ikramiyeyi İstanbul ve Ankara paylaştı 40miharlira 028542 Ktanbuî Ankara 10 milvarlira: 967026 Izmır Surmene 5miharlira:4N5058 1 miharüra: 253785 314907 350781 413579 840589 SOOmihonlira: 077681 105940 121415 363952 663401 762298 &32I70 833582 982685 996i53 200mihonlira 001782 01322703793" 043429 046255 087814 114^6" 154840 156535 185466 216591 284858 304215 309535 341022 419362 442379 48184' 515138 518306 5204^4 5>6640 S 7 ^^"» S79382 590537 620429 6269^6 646725 648796 671838 722201 75Q76g 7 6 9 5 6 6 78"I89 787892 811007 8137 17 828547 842341 849982 85 7 060 858522 879846 920894 924705 927082 930601 937841 985811 996390 lOOmilvonlira 000221 012"M2 0n401 015059 024161 024351 037024 038435 056034 056312 0603"9 060923 083^53 097796 101682 104623 1093"4 12236" 137803 \>4<İ2> 184963 187938 198800 208860 212433 214135 227575 227786 354972 368960 400463 400472 402576 129314 140182 154263 154516 156428 234051 23503 7 244445 255324 259085 410776 413016 413599 420606 421971 159464 162054 163137 171467 171969 263500 267539 281854 297299 326698 429318 431707 436083 437935 437982 177080 177258 185667 185932 189045 336280 341183 368990 373720 381576 444697 449486 455804 468943 469148 191604 193135 193644 199208 204898 386243 393Î95 394774 439653 447448 488222 4907 72 498696 512648 514534 205856 212974 217148 217965 223094 455108 461622 461805 472225 497104 521750 528291 545458 545558 552552 225040 228082 233671 236126 244835 540257 546386 547636 553172 561988 559199 567 924 571883 577581 581069 247599 250300 252597 256637 257874 566186 567696 567951 570455 570604 583410 583556 583596 587717 5937 7 5 282670 285552 290767 294049 297171 583538 595270 597838 613467 614065 602735 603328 604345 604445 609588 298865 307671 311912 315502 331417 616601 617190 625399 629684 641831 620773 628895 632266 649280 657426 333623 334373 336823 341446 342955 6 7 4386 713720 724079 744491 759802 660425 669686 672411 674529 679864 347279 350908 354054 365900 367974 7 62016 763828 765017 769472 780945 694535 698955 706509 709896 715518 372247 383963 400004 401611 408197 "8318" 797691 841154 855231 855804 715940 717681 723873 724296 7 27510 415695 423259 428808 433620 443019 866318 887323 894006 921294 934463 739962 742927 750745 753311 ' 7 57442 446489 447696 457926 465191 468680 943646 946819 948932 961398 969875 762029 762613 770376 780007 821473 472777 480132 514665 519924 525153 974893 993475 843397 846615 848516 848661 850744 532506 534488 535395 551722 553990 50 mih/onlira: 002359 012253 014109 854824 856603 856837 857520 859006 558631 559852 572063 573192 578898 022290 Ö35475 045780 047286 049323 863652 865486 865537 868477 878087 579075 588504 590338 597748 601897 054728 066642 085530 094660 119222 886061 890680 905844 922497 945514 605859 612942 623459 624100 627029 119390 123983-144377 144495 147 421 952880 954528 958451 961237 983805 632"04 636820 643209 644730 646360 15 7 424 171089 179178 184565 195653 988332 996082 651750 663904 666073 667748 668551 201804 204903 219753 223976 233494 20 mflyon lira 006551 009246 011049 692102 706086 709403 ^11592 713876 234913 236150 239311 242356 249326 011413 012163 015935 033922 036719 7I5 7 16 719721 726567 734846 752272 252778 257563 257990 267161 274926 037883 050029 065116 068936 071632 756093 756473 756878 760381 761331 283705 304952 308036 309547 312024 082352 084777 094261 103813 104277 764978 776622 783535 797427 800730 32^12" 326315 338301 338412 352755 104565 112742 114384 118526 122283 812970 813429 817625 820933 834835 836768 839528 840056 847323 848242 849501 856101 856564 860400 863420 863669 865618 870076 874307 888424 888661 889451 891618 896189 900313 916118 922750 923119 923239 923245 924637 925250 926191 927147 928831 928950 936639 945603 946263 948194 953946 954005 954811 960973 964285 964671 967655 969590 973362 974574 991434 999331 10 milvon lira 00471 01911 02653 03380 03454 05261 07971 08228 11048 11221 12760 13434 15044 18318 22"36 24589 26754 29857 30041 30909 32111 32915 38965 39941 40447 45326 46983 49358 54862 55676 55925 56173 58750 59330 60311 65447 67472 67499 70504 74791 77265 79392 81182 81188 84870 87329 89670 90192 91030 94212 4mihonlira 03370722 190221382691 3332 4162 44 7 8 5264 5852 6267 6355 8141 8968 9621 1 milvon 600 bin lira: 034 097 473 678 812 835 952 800 bin lira: 10 14 22 42 96 Vmorti: 3 6 ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇİ Yargıca, Savcıya İşkence! Yargıçlar Savcılar Yuksek Kurulu'nun durumunu ın-> celerken ışe, Yargıtay'dan başlamak gerekıyor Bu konuda uzman olanlar dıyorlar kı "Yargıtay'ı doğrudan doğruya goruş, duşunce ure- ten, eskı deyımle 'ıçtıhat' yaratan bır yuksek mahke- me durumuna getırmek gerekmektedır Yuksek Yar- gıtay'ın asıl gorevı budur. Bunu yapabılmek ıçın de şımdı 'ust derece' dedıgımız eskı deyımle 'ıstınaf mahkemelerfr»n kurulması gerekır Ikıncısı de şu an- da 236 olan uye sayısı 100'e ındırılmelıdır Uyelerırt, sayısını 100'e ındırdıkten sonra, ı/kadımda ust mah-> kemelerden, yanı 'ıstınaf mahkemelen'nden gelecek davalara bakacağı ıçın ışı hafıfleyecektır Yargıtay'da yuzlerce 'ınceleme yargıcı' var şımdı o denlı ıncele-, me yargıcına gerek yok Zaten ust mahkemeler ku^ rulduktan sonra nasıl kı, 12 Eylul'den sonra, bolge ıdare mahkemelen kurulurken, kımı Danıştay uyele-i n, buralara başkan olarak gonderılmışlerdı ya, kalart, Yargıtay uyelen de ust mahkemelerının başına gon* denlırler" ! Anımsadığım 12 Eylul'de kımı Danıştay uyelermt kapsayan bu uygulama bır çeşıt surgun bıçımıne do-; nuşmuştu Bunu yakından bılıyordum O nedenle, bıî goruşe katılmadım Ancak 100'undışındakı Yargıtayi uyelen, 65 yaşına dek ne yapacaklardı? ; Uyelerın sayısını 100'e ındırmezorunluluğu şuradarr da doğuyordu' Böylece ış de azalacaktı, bır yargıcırv yazgısı. hıçbır bıçımde 2-3 kışının elıne ya da eskı b\f. gezıcı vaızın ıkı dudağının arasına bırakılmayacaktı ; Yargıçlar Savcılar Yuksek Kurulu'nda bugun yaşa-- nan olay çok açıktır Bakan ıle musteşarı yanlanna ı-I kı kurul uyesını aldıkları anda, her şeye egemen ola-; bılmelerı olayıdır 4-3 oy çokluğuyla yargıç gıttı gıder 1 Bu nasıl onlenecektır^ Bunu oniemenın yollarından, bırı, kurulun uye sayısını arttırmak, bu bır Eskı Yuk- sek Yargıçlar Kurulu'nda olduğu gıbı 12 Eylulculer onu kaldırdı Bazı sakıncaları goruldu dıye. kurulu or- tadan kaldırmak değıl, o sakıncaları gıderıcı onlemler almaktı Zaten Yuksek Kurul'un bu bıçımde yapılan- masının nedenı olarak gostenlen gerekçe açıklanmış- tı o zaman "Yargı tumuyle bağımsız olamaz Bağım- sız olduğunda kopukluklar oluyor Devlet yaşamında uygunsuz durumlar ortaya çıkıyor Idare ıle yargı ara- sında, bır organık bağ olması gerekır" duşuncesıyle Yuksek Kurul'u. bu duruma getırıp kurdular Şımdı, bakan beş uyeden ıkısını yanına aldığı zaman ıstedı- ğını yapabılıyor Bugun Turkıye'de yargıçlar, savcılar, kendı buyruk- larında çalışan hızmetlıler denlı guvencelı değıldırler Orneğın hızmetlının kendısı hakkında yapılan bır ışle- me karşı ıdarı yargıya başvurma hakkı vardır Ama yargıcın savcının boyle bır hakkı yoktur Gorulmez bır şey daha var Adalet Bakanlığı duru- mundakı sıvıl ıdan yapıda. hıçbır bakanlıkta olmayan bır durum var; ıdare hukukunun temel ılkesı başlan- gıçta koşutluk. yanı "usulde paralellık"Ur Yanı, bır kımse, bır goreve hangı koşullar ıle getırılmışse aynı koşullarla o gorevden alınır Bu, ıdarenın genel ılkesı- dır Şımdı, Adalet Bakanlığf nda bır ust duzey yonetı- cı, yonetıme getırılebılmesı ıçın, musteşar, musteşar yardımcısı, genel mudur bağımsız daıre başkanı ola- bılmesı ıçın, once bırıncı sınıf yargıç olma koşulu var- dır bu tamam Ancak, bu goreve atanabılmesı ıçın, şu anda dortlu kararname gereklıdır Ortaklık huku- metlerı nedenıyle dorde çıktı, eskıden uçluydu Bu goreve gelebılmesı ıçın bakan, başbakan yardımcısı, başbakan, cumhurbaşkanının onayıyla oluşan dortlu bır kararname Atanma boyle oluyor Koşul bu Ana- yasa Mahkemesı'nın karanna bakahm, orada der kı: Bır kımse, başlangıçta koşutluk, yanı "usulde para- lellık" ılkesıne gore hangı koşullarla atanmışsa, o go-, revden ancak o bıçımde koşullarla alınması gerekır( Ama yenı getınlen bır by-öass yasasında, bır37 mad- de var Bunda denır kı Bakan ust duzey yonetıcıler- den musteşar dışındakılerı îstedığı anda eskı kaza- nılmış haklarına "mukteseplenne" uygun bır goreve atamak ıçın, Yargıçlar Savcılar Yuksek Kurulu'na one- rıde bulunur Kurul bır ay ıçerısınde bu atamayı yap- mak zorundadır Şımdı, dortlu kararnameyle gelmış bır genel mudur, bır musteşar yardımcısı, bır bağım- sız daıre başkanı, bakanın bır tek ımzasıyta mahke- me kursusune surgune yollanabılıyor Bakan kurula dıyor kı - Ben bunu Kayserı'ye, Adana 'ya ya da Gazıantep 'e gondermek ıstıyorum Gonderıyor da Nerede kaldı başlangıçta koşutluk, "usulde paralellık ılkesı? Kurul, bılındığı gıbı Yargıtay'dan. Danıştay dan ge- len kışılerden oluşuyor Bunlardan ıkısını bakan hay- dı haydı yakalayabılıyor, kendı yanına çekıyor Bunu- daha once de belırtmıştım { Bunun çozum yolu, Yargıçlar Savcılar Yuksek Ku-J rulu uyelerının sayısını kesınlıkle arttırmak olmalıdır ı Bılınen bır gerçeğı yınelemekte yarar var Turkı-! ye'de yargıç guvencesı, bakanın ıkı dudağı arasında-' dır Yargıcın, savcının hıçbır guvencesı yok Kurulun' kararlan kesın savcılar, yargıçlar kurul kararlan ıle ıl- gılı dava açamıyortar ', Sıyasal ıktıdarı ellerınde bulunduranlar, kesın ota-.' rak yargıyı da ellennın altmda tutmak gereğını duyu-j yorlar Muhalefetteyken "yargı bağımsızlığı' ustuneî mangalda kul bırakmadan konuşanlar, ıktıdarı ele ge-| çırınce her şeyı unutuverıyorlar ; Bır savcı, bır yargıç duşunun hıç ıstemedığı bır ata- ma ıle karşılaşıyor Taşrada, bır ılde bır ev tutabılmek. ıçın bır yıllık kıra parasını once odemek zorunda kalı-! yor Kendısı oraya gıdıp yerleşınceye değın, çektıkle-* n "işkence"değıl de nedır? Yargıç, savcı boyle bır ata- ma ıle karşılaşmamak ıçın gelıp bakanın kapısında! sıraya gırse bu doğal değıl mıdır'? j BULMACA SOLD\\SAĞ\. 1/Surunungece \a da sabaha kar>ı ot- laması "L\gun durum fırsat" an- lamında argo soz- 3 cuk 2J Gemı gu- \ertesıne açMan. demırzıncınngeç- tığıdehk llgeç 3/ Bıtkı havvanyada 6 topraktan urun sağ- lama ışı Evlem- lerı olumsuz \ap- makta kullanılan ek 4/tkıyuzube- \ az kapsız yorgan Kuçuk tanelı bırbakla aıru 5/Ça- nakkale'nın bır ılçesı 6/ Sessız. uslu Çok anlamlı olan bır sozcuğun ıvı anla- 3 mınıkullanırgorunerekko- tusunu ongoıme 7/ Ses Orhan Kemal'ın bır roma- nı 8/ Evh olmayan kı^ıler arasındaki cınsel ılı^kı Bırav adı 9/Bır ijevınere- „ bıleceğı uzakhk Bırsanat vapıtında ı^lenenkonu 9 HKARIDVSAŞAĞfU: l/"Bırnıcenın belın buker Bır nıcenın mulkun yıkar Bır' nıcenın vaşındoker \argucu\leezer—"(\unusEmre) 1 Hukuk 2/Polınez>aılkellenndedenızcanavan Bırturya-J banmersını 3/Şalvarın ustüne gıvılen \e onde ıkı uzun par-J çası olan gıvsı Nıkelın sımgesı 4/"Çok sarhoş" anlamın-' daargosozcuk ' Rındlermechsındecânâbıracepnâme>-< ledık \1escıdınkandılınıme\haneye—evledık"(l\ Mu-, rat) 5/ Kuuımculukta altın \e gumus entıîen kalıbın ıçınej konmuşçerçeve 67Zehır Kı >a>amak ıçın gereklı her şev • 7/Aşk ate^ı Gunumuzdekı Lubnan'ı ve Surıye ıle lsraıl'e» aıt bıtışık toprakların bır bolumunu kapsavan tarıhsel bolge 2 8/ Cehennem Bılgın 9/ Kırık kemıklen bır arada tutmak! ıçın kullanılan tahta gıbı dııznesne Işıtme. duyma j